1. Leksioni nr.30
Biosinteza e lipideve.
Ne kete pjese do te trajtojme biosintezen e acideve te larta yndyrore si dhe biosintezen
e lipideve komplekse.
Biosinteza e acideve te larta yndyrore te ngopura.
Procesi I biosintezes se acideve te larta yndyrore eshte I ndryshem nga procesi I
oksidimit te tyre.
Ne sistemet biologjike rruget metabolike te sintezes dhe te degradimit jane te
ndryshme.
Disa nga anet me te rendesishme te sintezes se acideve te larta yndyrore po i radhisim
me poshte :
1. Biosinteza ndodh ne citoplazme ndersa oksidimi kryhet ne mitokondrie.
2. Prania e citratit eshte e domosdoshme per biosintezen e acideve te larta
yndyrore.
3. Produktet e ndermjetem te sintezes se ALY jane te lidhura me grupin –SH ten je
protein transprtuese te grupeve acile (Acyl-carrier protein ACP) dhe jo me CoA,
sic ndodh gjate oksidimit te tyre.
4. Enzimat e sintezes se ALY jane te organizuara ne formen e nje kompleksi
multienzimatik te quajtur acid yndyror sintetaze.
5. Burim I atomeve te karbonit per sintezen e acideve yndyrore eshte Acetil CoA me
origjine glucidike ose nga aminoacidet. Ne kete sinteze vetem dy atomet e par
ate karbonit jepen ne forme te acetil CoA. Te tjerat jepen ne forme te malonil
CoA.

2. 6. Gazi karbonik eshte I domosdoshem ne biosintezen e ALY nga ekstraktet qelizore
edhe pse gazi karbonik radioaktiv nuk bashketrupezohet ne lipidet e
risintetizuara.
7. Agjent reduktues ne biosintezen e ALY eshte NADPH.
8. SInteza e ALY nderpritet kur gjatesia e vargut arrin ne 16 atome karboni, pra kur
formohet acidi palmitik.
Acil CoA prodhohet ne mitokondrie ndersa sinteza e ALY sic u theksua me siper, ndodh
ne citoplazme, pra lind problem I transportit te acetil CoA.
Vete si acetil CoA nuk e pershkon membranen mitokondriale te brendshme.
Ajo transportohet ne forme citrate, I cili formohet nga kondensimi I Acetil COA me
oksalAcetatin.
Citrati kalon membrane ne saje te sistemit te transportit oer acidet trikarboksilike.
Citrati ne citoplazme zberthehet nen veprimin e enzimes citratliaze sipas reaksionit :
Citrat + ATP + HsCoA  Acetil CoA + oksalacetat + ADP +Pi
Oksalacetati I formuar ne kete reaksion duhet te kthehet ne mitokondrie. Si oksal acetat
perseri nuk e kalon membrane mitokondriale.
Per te kaluar kete pengese ndodhin disa reasione te cilat kane rendesi shume te madhe,
sepse furnizone nje sasi te konsiderueshme molekula NADPH te domosdoshme ne
biosintezen e ALY.
Reaksionet zhvillohen si me poshte :
Oksalacetati reduktohet ne malat nen veprimin e malatdehidrogjenazes citoplazmike :
a) Oksalacetat + NADH + H+
 Malat + NAD+
Malati me pas I nenshtrohet dekarboksilimit oksidues nen veprimin e nje enzime NADP+
vartese (enzima malat):

3. b)
Acidi piruvik I formuar ne kete rruge kalon lehtesisht ne membrane mitokondriale dhe
ne mitokondrie ku karboksilohet ne oksal acetat nen veprimin e piruvat karboksilazes :
Piruvat + CO2 + ATP + H2O  Oksalacetat + ADP + Pi + 2 H+
Ne keto reaksione ne te vertete nje molecule NADH citoplazmik kalon ne menyre te
terthorte ne nje molecule NADPH.
Pra, me kete rruge molekulat e NADH vihen ne dispozicion te lipogjenezes.
Transporti I acetil CoA nga mitokondriet ne citoplazme paraqitet ne skemen e
meposhtme :

4. NADPH ka nje burim tjeter. AI mund te vije ne citoplazme nga mitokondriet me ane te
rruges se izocitratit. Ne mitokondrie NADH redukton NADP+ nen veprimin e nje
transhidrogjenaze.
Ne kete rast harxhohet energji dhe reaksioni kontrollohet nga perqendrimi mitokondrial
I ATP.
NADPH I grumbulluar ne mitokondrie kthen Alfa ketoglutaratin ne izocitrat nen veprimin
e izocitrat dehidrogjenazes mitokondriale NADPH vartese.
Izocitrati kalon membrane mitokondriale duke u shkembyer me malatin dhe arrin ne
citoplazme.
Ne citoplazme ai behet substrat I izocitratdehidrogjenazes se tretshme NADP vartese.
Alfa ketoglutarati I formuar ne citoplazme kthehet ne mitokondrie duke u shkembyer
me nje molecule tjeter te malatit.
Rruga e izocitratit per transportimin e NADPH nga mitokondriet ne citoplazme.

5. Burim I trete dhe me I rendesishem I NADPH eshte cikli pentozik.
Gjate biosintezes se acideve te larta yndyrore dy atomet e para te karbonit jepen ne
forme te acetil CoA, atomet e tjera jepen si malonil CoA.
Malonil CoA sintetizohet ne citoplazme duke u nisur nga acetil CoA karboksilaza.
Acetil CoA karboksilaza ka si koenzime biotinen. Reaksioni I katalizuar nga acetil COA
karboksilaza eshte etapa kryesore qe rregullon shpejtesine e biosintezes se acideve te
larta yndyrore.
Enzima eshte allosterike. Ajo eshte inactive ne mungese te citratit, pra citrate eshte
modulator pozitiv I enzimes dhe me kete shpjegohet domosdoshmeria e citratit per
sintezen e acideve yndyrore.
Enzima eshte ne forme monomer inactive dhe polimere active.
Forma monomer ka nje qender lidhje per HCO3-, nje per acetil COA dhe nje qender per
citrating.
Citrati zhvendos ekuilibrin midis formes monomer e asaj polimere ne dobi te formes
polimere:
Monomer (inaktiv) + Citrat - Polimer (aktiv)
Polimer (aktiv) – Citrat  Monomer (inaktiv)
Reaksionet e katalizuara nga acetil CoA karboksilaza zhvillohen ne disa etapa.
Njesia monomer e enzimes permban kater nennjesi te ndryshme.

6. Njera eshte biotinkarboksilaza (BC), e cila katalizon etapen e pare te reaksionit, dmth
karboksilimin ebiotines.
Biotina lidhet me nennjesine e dyte e cila quhet proteina transportuese e
karboksibiotines (Biotine Carboxyl-Carrier protein BCCP) :
Biotine – BCCP + HCO3
-
+ ATP  Karboksibiotine-BCCP + ADP + Pi
Etapa e dyte e reaksionit katalizohet nga karboksil transferaza (CT), e cila perben
nennjesine e trete :
Karboksibiotine-BCCP + Acetyl CoA  Biotine-BCCP + malonil CoA.
Me nennjesine e katert te monomer te acetil CoA te karboksilazes lidhet citrate.