Kennsla um athafnakosti tækni í námi og kennslu febrúar 2019

1. Athafnakostir
UT í námi og kennslu
Tryggvi Thayer
HA – Feb. 2019

2. Verkefni #1: Ró og næði…
Þið komið til með að
nota snjalltækin ykkar
í kennslustundinni en
stillið þau þannig að
þau trufla ekki.

3. Hvað gerðirðu við snjalltækið þitt?

4. Hvað gerðirðu við snjalltækið þitt?
Svarið einni spurning á
Google Forms.

5. Hvað gerðist þegar ég bað ykkur að breyta
stillingum á snjalltækjum ykkar?
1. Verk að vinna
• Minnka truflandi áhrif snjalltækis
2. Meta aðstæður
• Hvað er snjalltæki?
• Hvernig getur snjalltæki truflað?
• Hvað er truflandi í þessu samhengi?
• (Hvað kemst ég upp með?)
3. Meta kosti
• Hvað geri ég við snjalltækið til að minnka truflun (miðað við aðstæður)?
4. Framkvæma
• Gera það sem ég get og tel að nægi til að verkið teljist unnið

6. Önnur stutt könnun
Svarið nokkrum örstuttum
spurningum um gagnsemi
hluta á Google Forms.

7. Gagnsemi hluta
• Hlutverk og notagildi hluta ræðst af:
• Hvað við viljum gera
• Aðgengi að viðeigandi verkfærum
• Þekkingu
• Umhverfinu
• Gefum hlutum nöfn en hvað þeir “eru” ræðst af því hvað við getum gert með
þeim hverju sinni.
Þetta lýsir í hnotskurn því sem við köllum athafnakosti (e. affordances)

8. Hugsaði til þín…
• Sendið einhverjum sem er nákomin ykkur skilaboð:
“Hæ – varð hugsað til þín”

9. Hugsaði til þín…
• Læsið snjalltækinu ykkar
• Skiptist á tækjum við einhvern nálægt ykkur
• Sendið nú sömu manneskju skilaboð:
“Þetta er fyrir skólaverkefni”

10. Kaffi?

11. Athafnakostir (e. affordances):
Tvær skilgreiningar sem útiloka hvora aðra
• Gibson (1979):
“The affordances of the environment are what it offers the animal, what it provides or
furnishes either for good or ill. The verb to afford is found in the dictionary, but the noun
affordance is not. I have made it up. I mean by it something that refers to both the
environment and the animal in a way that no existing term does. It implies the
complementarity of the animal and the environment.” (p. 56)
• Norman (1988):
“…the term affordance refers to the perceived and actual properties of the thing, primarily
those fundamental properties that determine just how the thing could possibly be used.
[…] Affordances provide strong clues to the operations of things. Plates are for pushing.
Knobs are for turning. Slots are for inserting things into. Balls are for throwing or bouncing.
When affordances are taken advantage of, the user knows what to do just by looking: no
picture, label, or instruction needed.” (p.9)

12. Athafnakostir og bein skynjun
• Ólíkar forsendur Gibson og Norman:
• Bein skynjun (e. direct perception):
• Gibson: Öll merking er í veruleikanum þar sem einstaklingar skynja hana beint án
miðlunar – ég skil til hvers hlutirnir eru út frá umhverfislegu samhengi. Bein skynjun er
verufræðilegur grunnur skynjunar.
• Norman: Merking miðlast í gegnum hugtakalega forskrift og er varpað á veröldina – ég
skil til hvers hlutirnir eru vegna þess að ég sé það á þeim. Bein skynjun er hugarástand,
þ.e. að einstaklingur skynjar hlut beint þegar athygli hans beinist að eiginleikum hluta.
• Forsendur Gibson og Norman eru andstæðir pólar.
• Ef við samþykkjum skilgreiningu Gibson verðum við að hafna skilgreiningu
Norman og öfugt.

13. Bein skynjun Normans
Hvernig prenta ég?

14. Bein skynjun Gibsons
Af hverju þarf ég að
prenta?

15. Athafnakostir
Gibson
Norman

16. Athafnakostir Gibsons

17. Athafnakostir Normans

18. Matur?

19. Skilgreinið athafnakosti
Tvær stuttar spurningar

20. Athafnakostir í menntunarfræðum
(Önnur en upphafleg skrif Gibson & Norman)
• Greinar sem mest er vísað í og þar sem fjallað er um fræðilegar undirstöður hugtaksins athafnakostir í
tengslum við UT í námi og kennslu:
• Conole, G., & Dyke, M. (2004). What are the affordances of information and communication technologies?. Association for
Learning Technology Journal, 12(2), 113-124.
• Kirschner, P., Strijbos, J. W., Kreijns, K., & Beers, P. J. (2004). Designing electronic collaborative learning environments.
Educational technology research and development, 52(3), 47-66.
• Pea, R. (1993) Practices of distributed intelligence and designs for education, in: G. Salomon (Ed.) Distributed cognition.
Cambridge, Cambridge University Press.
• Önnur fræðileg skrif sem oft er vísað í sem fjalla ekki beint um UT í námi og kennslu:
• Gaver, W. W. (1991). Technology affordances. In Proceedings of the SIGCHI conference on human factors in computing
systems (pp. 79-84). ACM.
• Hutchby, I. (2001). Technologies, texts and affordances. Sociology, 35(2), 441-456.
• McGrenere, J. and Ho, W. (2000). Affordances: Clarifying and Evolving a Concept. Paper presented at Graphics Interface
2000, Montreal.
• Mikilvæg fræðilegar umfjallanir um athafnakosti sem sjaldan er vísað í í greinum um UT í námi og kennslu:
• Chemero, A. (2003). An outline of a theory of affordances. Ecological Psychology, 15(2), 181-195.
• Warren, W. H. (1984). Perceiving affordances: Visual guidance of stair climbing. Journal of Experimental Psychology: Human
Perception and Performance, 10, 683–703.
• Turvey, M. (1992). Affordances and prospective control: An outline of the ontology. Ecological Psychology, 4, 173–187.

21. Athafnakostir
UT í námi og kennslu
• Pea (1993): Ein fyrsta notkun hugtaksins athafnakostir í tengslum við
UT og menntun:
“In Gibson's (1979, 1982) work on the ecology of perception, the notion of
"affordances" of objects that link perception and action is central. "Affordance"
refers to the perceived and actual properties of a thing, primarily those
functional properties that determine just how the thing could possibly be
used.”
Vísað er í Gibson en skilgreining sem er notuð er Normans.

22. Athafnakostir
UT í námi og kennslu
• Flokkun Conole & Dyke á athafnakostum UT (2004):
“Salomon describes Gibson’s concept of affordances as follows.
‘Affordance’ refers to the perceived and actual properties of a thing, primarily those
functional properties that determine just how the thing could possibly be used. (Salomon,
1993, p. 51)
Salomon goes on to describe how Norman has developed this concept…“
Ath: Vísað er ranglega í Salomon. Þessi tilvísun er í Pea (1993).
Skilgreining Normans á athafnakostum breiðist út en undir nafni Gibsons.

23. Athafnakostir
UT í námi og kennslu
• Fjöldi tilvísana í bæði Gibson & Norman gefa til kynna að gengið er út
frá því að um sé að ræða:
• Blandað hugtak: Ekki hægt! Hugtökin útiloka hvort annað.
• Sama hugtakið: Vanþekking á literatúrnum.
• Hugtakaleg þróun: Lítið um gagnrýna umræðu um undirliggjandi kenningar.
• Áhrifamikil fræðileg skrif eru byggð á hugtaki Normans.
• Athafnakostir eru sjáanlegir eiginleikar hluta.
• Merking skapast með samspili skynjunar og hugrænna tákngervinga.

24. Af hverju skipta athafnakostir máli:
Framtíð menntunar
• Rökin fyrir því að horfa til framtíðar:
• Örar tæknibreytingar
• Örar samfélagsbreytingar
• Menntun er undirbúningur fyrir framtíðina
• Framtíðarsýn:
• 10-15+ ár fram í tímann
• Áhrif ákvarðana sem eru teknar í dag
• Áhrif ákvarðana teknar í framtíðinni
• Menntun á að leiða - ekki fylgja
Framtíðarsýn í menntamálum endurspeglar framtíðina sem við viljum.

25. Athafnakostir og tækni framtíðarinnar
• Norman:
• Athafnakostir eru óljósir (eða hreinlega ekki til) ef hluturinn hefur ekki verið
hannaður.
• Getum lítið sem ekkert vitað um tækni framtíðarinnar fyrr en búið er að
hanna hana.
• Gibson:
• Athafnakostir birtast í samspili umhverfis, einstaklings og þess sem hann vill
gera.
• Getum gert grein fyrir athafnakostum tækni framtíðarinnar ef við þekkjum
umhverfið og einstaklinginn.

26. Kaffi?

27. Hvernig eru athafnakostir okkar?
Þurfum við eitthvað að breyta stofunni?

28. Stutt yfirlit yfir sögu
framtíðarinnar

29. Skóli 21. aldar...

30. Starfsumhverfi 21. aldar...

31. Félagslegt umhverfi 21. aldar...

32. Umhverfisskynjun 21. öld...

33. Samskipti á 23. öld...

34. Upplýsingatækni 24. öld...

35. Framtíðin er ekki eitthvað sem kemur fyrir
okkur heldur eitthvað sem við sköpum og
mótum með okkar athöfnum og
ákvörðunum.
Margir, aftur og aftur
The primary goal of futures studies is, “… to create a
new sense of time; to stretch time by including a
longer vision of time within our forecasts, decision
making, and living.”
Inayatullah, 1990

36. Að sjá möguleika framtíðarinnar
● Birtingarmynd framtíðarinnar er oftast önnur en spáð hefur verið.
● Gengur oft illa að tímasetja framtíðina.
Athafnir og vilji fólks segja meira en myndir eða orð.

37. Kerfislegt þrýsti- og aðhaldsafl breytinga
Tækni
SamfélagUmhverfi
Samhengi
Breytingaröfl
togast á
Við gerum ekki allt sem við getum og
yfirleitt af góðri ástæðu.

38. Breytingaröfl
● Hvað kemur til með að hafa áhrif á menntun?
● Breytingar í atvinnulífi
● Samfélagsbreytingar
● Fólksflutningar um allan heim
● Ný tækni
Einn gegnum gangandi þráður
Tækniþróun!!!

39. Tækni og nám
5 stórar bylgjur í tækniþróun
1. Gríðarlegt magn gagna (Gagnagnótt/big data)
2. Skil milli þess raunverulega og stafræna að verða óljós (Sýndar- & gagnaukinn
veruleiki/virtual & augmented reality)
3. Allt að verða stafrænt (Afefnisvæðing/dematerialization)
4. Vélar sem beita gagnrýninni hugsun (Gervigreind/artificial intelligence)
5. Allsvegar samþætt tækni (Íklæðanleg & ígræðanleg tækni/wearables &
implants)
21. aldar hæfni mótast af þessum tækniþróunum!

40. Athafnakostir tækni framtíðarinnar í námi og
kennslu
1. Áhrif á umhverfi
• Hvar fer nám fram?
2. Breytt geta – getum gert meira/annað með nýrri tækni
• Hvað vill/getur nemandi gert?
• Hvað vill/getur kennari gert?
3. Úrelding hæfni/þekkingar
• Hvað þurfum við ekki að kenna?
• Hvað kemur í staðinn?
Hvernig lítur þetta allt út frá sjónarhorni
skólastjórnenda, kennara, nemenda?

41. Verkefni
(Í pörum)
• Veljið eitt af stóru breytingarbylgjunum.
• Sjá QR kóða
• Kynnið ykkur viðkomandi tækni og fyrirsjáanlegar breytingar á netinu.
• Metið breytinguna með hliðsjón af 3 þáttum athafnakosta tækni
framtíðarinnar.
• Setjið fram minnst 3 hugmyndir um hvernig kennarar gætu nýtt
tæknina á jákvæðan og uppbyggilegan hátt í námi og kennslu.
Verið skapandi, djörf og hugsið STÓRT!

42. Hvað gerum við með vitneskju um
framtíðina?
Núið
Reactive:
Horft á núið frá
sjónarhorni fortíðar
Proactive:
Horft úr núinu
til framtíðar
Liðin tíð:
Staðreyndir,
saga, veruleiki
Framtíð:
Tilraunir, möguleikar,
nýjungar