ashxaragrakan andradarc

4. 
 Գորիսը հիմնադրվել է 1870 թ.-ին` որպես
Ելիզավետպոլ նահանգի Զանգեզուր
գավառի կենտրոնում։
 Քաղաքի կոչում է ստացել 1885 թ.
Ռուսական Կայսրության կողմից։
Քաղաքի արևելյան մասում է գտնվում Հին
Գորիսը:

5.  Կապանի մասին առաջին
հիշատակությունը վերաբերում է V-րդ
դարի վերջերին: Կապանն ուներ դիրքային
մի շարք առավելություններֈ Նրա
արևմտյան կողմում
գտնվող Բաղաբերդ և Բաղակու
քար բերդերը ապահովում էին քաղաքի
անվտանգություն

6. 
 Դաստակերտ, քաղաք Հայաստանի
Հանրապետության Սյունիքի մարզումֈ
Հանդիսանում է Հայաստանի ամենափոքր
քաղաքը, ունենալով 317 բնակիչ:

7. 
 Գտնվում է Երևանից մոտ 217 կմ
հեռավորության վրա, Երևան-ԼՂՀ, Երևան-
Իրան ավտոմայրուղուց 6-7 կմ
հարավ, Որոտան գետի երկու ափերին: Այլ
կերպ նրան անվանում են Ղարաքիլիսա,
Սիսավան:


8. 
 Քաղաք է 1958-ից։1947-58-ին եղել է
քաղաքատիպ ավան, մինչ այդ` ավան։
Մինչև 1951-ի հուլիսի 4-ը կոչվել է
Քաջարանց։

9. 
 Ագարակը փոքր արդյունաբերական
քաղաք է: Հայաստանի Սյունիքի մարզի
հարավ-արևմտյան մասում, ծովի
մակերևույթից 650 մ բարձրության
վրա։Քաղաքը հիմնադրվել է 1949
թվականին, որպես բանվորական ավան։
Ագարակի հիմնադրումը կապված է այս
տարածքում օգտակար հանածոների
հայտնաբերման և մշակման հետ։

10. 
 Քաղաքի տնտեսությունում
հիմանականում զարգացած է
արդյունաբերությունը և մասնավորապես
սննդի արդյունաբերությունը, այստեղ կան
բավականին հացի, պանրի, պահածոների
գործարաններ, ինչպես նաև այստեղ
պատրաստում են յուրահատուկ գինի։

11. 
 Սյունիքի մարզի Աղիտու գյուղում
պահպանվել է VIդ. կոթող-մահարձանֈ
Թաղածածկ դամբարանի վրա բարձրանում են
երկու ուղղանկյուն մույթեր, կենտրոնում`
բարձր ութանիստ սյուն, որը պսակվում է ճոխ
մշակված ոլորազարդ խոյակովֈ Կոթողի
տարբեր մասերը զարդարված են նռան,
խաղողի, երկրաչափական, բուսական
զարդաքանդակներով:

12.  Սյունիքի մարզում, Սիսիան քաղաքի մոտակայքում է գտնվում
աշխարհի հնագույն մեգալիթյան կոթողային համալիրներից
մեկը` Զորաց Քարերը (Քարահունջ): Դեռ հեռվից նկատելի են
հարթավայրում տեղադրված կարմրավուն հսկայական
մոնոլիտների շարքերը, որոնք ձգվում են հարավից հյուսիս, իսկ
այդ շարքերով սահմանափակված տարածքի ներսում կազմում
են ճշգրիտ շրջանագիծ:
 Ապացուցված է, որ Զորաց Քարեր համալիրը կառուցվել է մ.թ.ա.
VI հազարամյակում և ծառայել է որպես աստղադիտարան:
Կոթողներից շատերում արված են անցքեր, որոնք ճշգրտորեն
համապատասխանում են երկնքում աստղերի
դասավորվածությանը այդ դարաշրջանում:
 Գիտնականները հայտնաբերել են նմանատիպ կառույցներ նաև
Եվրոպայում: Դրանցից ամենանշանավորն է` Ստոնհենջը
(մ.թ.ա. II հազ.):


13.  Հին Խնձորեսկ
 Խորը ձորի լանջերին, ուշագրավ ժայռերի գրկում է գտնվում մի հսկայական
ժայռափոր բնակավայր:
 Անբացատրելի է այն տպավորությունը, երբ նայում ես Խնձորեսկի անմատչելի
ժայռերի վրա գտնվող քարայրներին:
 Քարանձավային քաղաքը ձգվում է մոտ 3 կմ: Գյուղն ունեցել է 3000 տուն և մոտ
15 000 բնակչություն: Գյուղի տները մեծ մասամբ ժայռերի մեջ են փորված:
Այստեղ եղել է 2 եկեղեցի և 3 դպրոց, ինչը խոսում է ոչ միայն մեծ
բնակչության, այլ նաև բուռն մշակութային և հոգևոր կյանքի առկայության
մասին: Ձորի մեջ է գտնվում նաև հայ մեծ զորավար` Մխիթար Սպարապետի
գերեզմանը:
 Գյուղը հայտնի է իր անթիվ և աննկարագրելի ինքնապաշտպանական
մարտերով: Կռիվներին մասնակցում էին բոլորը` անկախ սեռից և տարիքից:
Քարանձավները միանում էին միմյանց ժայռափոր գաղտնի
անցուղիներով, որոնք սակայն անգիր գիտեին գյուղի բնակիչները:
Հարձակումների ժամանակ գյուղացիները տեղափոխվում էին առավել
անմատչելի քարանձավները, որոնք փորված են ուղղաձիգ ժայռերի վրա:
 Խնձորեսկի մասին ամենահին գրավոր հիշատակությունը պատկանում է 13-րդ
դարի Սյունյաց պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանին: Այդքան բնակչության
գոյության փաստը վկայում է, որ Խնձորեսկը ամենախոշորներից էր ոչ միայն
Սյունյաց աշխարհում, այլ նաև Արևելյան Հայաստանում: 14-17-րդ դարերի
ընթացքում գյուղն ապրել է աննախադեպ բարգավաճում:
 Կիրճի երկու ափերը միանում են միմյանց երկար կամրջով, որը կառուցվել է
2012թ.-ին: Այն ունի 160 մ երկարություն և 63 մ բարձրություն:


15.  Սյունիքի մարզի տարածքը բնակեցված է եղել
հնագույն ժամանակներից: Բնակչության
ազգային կազմը և թիվը բազմիցս կտրուկ
փոփոխություններ են կրել օտար զավթիչների
արշավանքների ու ասպատակութ-յունների
հետևանքով: Նոր և նորագույն
ժամանակներում աշխարհագրական
աննպաստ դիրքը և ռելիեֆային բարդ
պայմանները խթանել են բնակչության
մշտական արտահոսք: Դա է պատճառը, որ
մարզի բնակչության խտությունը շատ ցածր է: