2. Տավուշի մարզը գտնվում է Հայաստանի հյուսիս-
արևելյան մասում: Մարզկենտրոնը Իջևան քաղաքն է։
Հարևան մարզերն են
Լոռին,
Կոտայքը,
Գեղարքունիքը:
Տավուշի մարզը միակն է, որ
սահմանակից է
թե´ Վրաստանին,
թե´ Ադրբեջանին:
Տավուշի մարզ
4. Բերդավանի ամրոց
XIII դ.
Տավուշի մարզի Բերդավան գյուղի հարավ-արևլյան
կողմում գտնվում են XIIIդ. բրգավոր ամրոց, բազիլիկ
եկեղեցու ավերակներ և միջնադարյան գերեզմանոց:
Պատմամշակութային վայրեր
5. XII դ.
Կապտավանքը գտնվում է Տավուշի մարզի Չինչին
գյուղից հարավ-արևմուտք, անտառապատ լեռան
լանջին:
Կապտավանք
6. Գոշի լիճը գտնվում է Գոշ գյուղից 2,2կմ հարավ-
արևմուտք` հիասքանչ անտառների գրկում:
Գոշի լիճ
7. X-XIII դդ.
Հաղարծին վանքային համալիրը գտնվում էր պատմական
Ձորափոր գավառում (այժմյան Տավուշի մարզի Դիլիջան
քաղաքից 18կմ հյուսիս)։
Հաղարծին վանքային համալիր
8. Գլխավոր եկեղեցին - 1205 թ.
Մակարավանք միջնադարյան վանքային
համալիրը գտնվում է Տավուշի մարզի
Աչաջուր գյուղից 3 կմ հարավ-արևմուտք,
Պայտաթափ լեռան լանջին։
Մակարավանք վանքային
համալիր
9. 1201 թ.
Ջուխտակ միջնադարյան վանքային
համալիրը գտնվում է Դիլիջանից 3կմ
հյուսիս-արևմուտք, անտառապատ
լեռնալանջին։
Ջուխտակ վանք
10. Այս քարանձավը գտնվում է Խաչաղբյուր գետի ձորում, Ենոքավանից 3կմ
հեռավորության վրա:
Տեղանքը կարծես թաքնվում է սաղարթախիտ անտառի խավարի մեջ:
Բուռն գետը, բարձր ծառերը և ուղղաձիգ ժայռերը հեքիաթային են
դարձնում տեղի բնությունը:
Քարանձավում, XIII-XIVդդ. մոնղոլական արշավանքների ժամանակ, իր
ապաստանն էր գտել տեղի բնակչությունը:
Քարանձավի պատերին կարելի է տեսնել մի
խորաքանդակ:
Այն պատկերում է հարսանիք: Քարանձավը
հիշատակվում
է նաև «Անապատ» անունով:
Ձորի ներքևում աղմկում է մի
հիասքանչ ջրվեժ, որը տեղանքի
բնության անբաժանելի մասն է կազմում:
Լաստիվեր քարանձավ
(Անապատ)
11. 1188 թ.
Տավուշի մարզի Գոշ գյուղում, Գետիկ գետի վտակի ափին,
գտնվում է XII-XIIIդդ. կրոնական, կրթական և մշակութային
նշանավոր կենտրոններից մեկը` Նոր Գետիկ (Գոշավանք)
վանքային համալիրը։
Գոշավանք (Նոր Գետիկ)
վանքային համալիր
12. Գոշը ծնվել է XIIդ.. մոտ 20-ական թվականներին հայաշատ
Գանձակ քաղաքում:
Մխիթար Գոշը եղել է հայ մտածող–գիտնական, օրենսդիր,
առակագիր, մանկավարժ, հասարակական գործիչ։
Չափահաս դառնալով՝ ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա։
Ստացել վարդապետի կոչում։
Վերադառնալով հայրենիք՝ սկզբում ապրել է Գանձակում, ապա
տեղափոխվել է Խաչեն, այստեղից էլ՝ Նոր Գետիկի վանքը։ Որոշ
ժամանակ անց երկրաշարժից ավերվել են վանքն ու շրջակա
գյուղերը։ Ամիրսպասալար Զաքարե և Իվանե
Զաքարյան իշխանների հովանավորությամբ Գետիկից ոչ հեռու՝
Տանձուտա ձորում կառուցել Նոր Գետիկ վանքը և հանգրվանել
այնտեղ։ Այնտեղ նա բացել է իր դպրոցը։ 1196-1198 գնացել
է Երուսաղեմ ուխտագնացության։
Մխիթար Գոշ (1120–ական թթ)
13. Մխիթար Գոշի մահվանից հետո իր կողմից
հիմնված Նոր Գետիկի վանքը վերանվանվել
է Գոշավանք (Գոշի վանք)։Բացառիկ արժեք են
ներկայացնում Մխիթար
Գոշի Դատաստանագիրքն ու առակների
ժողովածուն։
Գոշավանք
14. Գոշը Դատաստանագրքի հեղինակն է («Գիրք
Դատաստանի», 1184 թ.): Դա հայ իրավաբանական
մտքի մեծագույն նվաճումներից է:
Սա ազգային օրենսգիրք է եղել:
Մխիթար Գոշը <<
Բացառիկ արժեքավոր է Մխիթար Գոշի
առակների ժողովածուն, որով XII դարի հայ
գրականություն է մուտք գործել առակը՝ որպես
ժողովրդական բանարվեստի տեսակ:
Ժողովածուն բաղկացած է 190 առակից:
«Գիրք Դատաստանի»
Առակներ
15. Մխիթար Գոշի արձանը կանգնեցվել է
Մատենադարանի առջև:
Երևանում նրա անունով կոչվել է համալսարան,
Տավուշի մարզում՝ վանք և գյուղ:
Վանաձոր քաղաքում
գործում է Մխիթար Գոշի
անվան հայ-ռուսական
միջազգային համալսարան։
