2. ԽՆՁՈՐԵՍԿԻ ՄԱՍԻՆ
Քարանձավային քաղաքը ձգվում է մոտ 3 կմ:
Գյուղն ունեցել է 3000 տուն և մոտ 15 000
բնակչություն: Գյուղի տները մեծ մասամբ ժայռերի
մեջ են փորված: Այստեղ եղել է 2 եկեղեցի և 3
դպրոց: Ձորի մեջ է գտնվում նաև հայ մեծ
զորավար` Մխիթար Սպարապետի գերեզմանը:
Գյուղը հայտնի է իր անթիվ և աննկարագրելի
ինքնապաշտպանական մարտերով: Կռիվներին
մասնակցում էին բոլորը` անկախ սեռից և
տարիքից:
3. ԽՆՁՈՐԵՍԿԻ ՄԱՍԻՆ
Հարձակումների ժամանակ գյուղացիները
տեղափոխվում էին առավել անմատչելի
քարանձավները, որոնք փորված են ուղղաձիգ ժայռերի
վրա:
Ամեն մի քարայր, ամեն մի ուղի սարքած էր այնպես, որ
առավելագույնս արդյունավետ ծառայի իր նպատակին:
Յուրաքանչյուր անձ գիտեր իր անելիքը թշնամու
ներկայության դեպքում: Պաշարված վիճակում
բնակիչները կարող էին մնալ որքան ասես երկար
ժամանակ` ջրի և սննդի հարցը խելացիորեն
կարգավորելու շնորհիվ: Թշնամին հարձակվում էր
հսկայական ու լավ զինված բանակներով, սակայն
ապարդյուն:
4. ԽՆՁՈՐԵՍԿԻ ՄԱՍԻՆ
Խնձորեսկի մասին ամենահին գրավոր
հիշատակությունը պատկանում է 13-րդ դարի
Սյունյաց պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանին:
Այդքան բնակչության գոյության փաստը վկայում է,
որ Խնձորեսկը ամենախոշորներից էր ոչ միայն
Սյունյաց աշխարհում, այլ նաև Արևելյան
Հայաստանում: 14-17-րդ դարերի ընթացքում գյուղն
ապրել է աննախադեպ բարգավաճում:
Կիրճի երկու ափերը միանում են միմյանց երկար
կամրջով, որը կառուցվել է 2012թ.-ին: Այն ունի 160
մ երկարություն և 63 մ բարձրություն:
