1. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
4
Araling Panlipunan
Patnubay ng Guro
Ang aklat sa pagtuturong ito ay magkatuwang na inihanda
at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong
paaralan, kolehiyo, at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang
mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email
ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa
action@deped.gov.ph.
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
VISIT DEPED TAMBAYAN
http://richardrrr.blogspot.com/
1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education.
2. Offers free K-12 Materials you can use and share.
Yunit 2
2. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
ii
Araling Panlipunan – Ikaapat na Baitang
Patnubay ng Guro
Unang Edisyon 2015
ISBN: ___________
Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa
Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang akda ng Pamahalaan
ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kung
saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa
mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty
bilang kondisyon.
Ang mga akda/materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng
produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula atbp.) na ginamit
sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay sa isang kasunduan
ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS), Inc. na ang
FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram
at ginamit dito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher) at mga may-akda
ang karapatang-aring iyon.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhD
Direktor IV: Marilyn D. Dimaano, EdD
Direktor III: Marilette R. Almayda, Phd
Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro
Konsultant: Florisa B. Simeon
Tagasuri at Editor: Aurea Jean A. Abad
Mga Manunulat: Ma. Corazon V. Adriano, Marian A. Caampued,
Charity A. Capunitan, Walter F. Galarosa, Noel P.
Miranda, Emily R. Quintos
Belen P. Dado, Ruth A. Gozun, Rodante S. Magsino,
Maria Lucia L. Manalo, Jose B. Nabaza, Evelyn P. Naval
Illustrator: Peter D. Peraren
Florian F. Cauntay, Belinda A. Baluca
Punong Tagapangasiwa: Anna Lourdes Abad-Falcon
Inilimbag sa Pilipinas ng ____________
Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)
Office Address: 5th Floor, Mabini Bldg., DepEd Complex, Meralco Avenue
Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072
E-mail Address: imcsetd@yahoo.com
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
3. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
iii
Paunang Salita
Ang Patnubay ng Guro 4 ay inihanda upang maging gabay ng guro sa
pagtuturo ng Araling Panlipunan sa ikaapat na baitang. Tulad ng aklat para sa
mga mag-aaral, nahahati ang Patnubay sa apat na yunit. Nakapaloob sa bawat
aralin ng yunit ang layunin, paksang aralin, pamamaraan ng pagtuturo, at
pagtataya. Bawat yunit ay nagtatapos sa lagumang pagsusulit.
Ang nilalaman ng patnubay ay naaayon sa pangangailangan na nakasaad sa
kompetensi. Mahalagang ihanda ng guro nang mas maaga ang mga kagamitang
kailangan sa pagtuturo na nakasaad sa bawat aralin.
Datapwat masasabing buo ang pagtalakay sa mga aralin, ang mga guro ay
may layang magdagdag o magbago ng mga kagamitan, halimbawa, o paraan ng
talakayan, ayon sa pangangailangan ng aralin.
Inaasahang ang Patnubay na ito ay makatutulong sa pagiging lalong
malikhain ng mga guro, at magsilbing gabay nila sa lubusang pagkatuto ng mga
mag-aaral.
Ang mga May-akda
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
4. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
vi
YUNIT II LIPUNAN, KULTURA, AT EKoNomIYA
NG AKING BANSA..................................... 51
ARALIN 1 Pag-uugnay ng Kapaligiran at Uri ng Hanapbuhay .. 52
2 Mga Produkto at Kalakal sa Iba’t Ibang Lokasyon
ng Bansa ....................................................................... 55
3 Mga Pakinabang na Pang-ekonomiko
ng mga Likas na Yaman ............................................. 57
4 Mga Isyung Pangkapaligiran ng Bansa...................... 59
5 Matalino at Di-Matalinong Paraan
ng Pangangasiwa ng mga Likas na Yaman
ng Bansa........................................................................ 62
6 Kaugnayan ng Matalinong Pangangasiwa
ng mga Likas na Yaman sa Pag-unlad ng Bansa ....... 65
7 Pananagutan sa Pangangasiwa
at Pangangalaga ng Pinagkukunang-Yaman
ng Bansa........................................................................ 66
8 Mga Mungkahing Paraan ng Wastong Pangangasiwa
ng Likas na Yaman ng Bansa..................................... 71
9 Pagtangkilik sa Sariling Produkto
para sa Pag-unlad at Pagsulong ng Bansa.................. 75
10 Hamon at Oportunidad sa mga Gawaing
Pangkabuhayan ng Bansa ........................................... 79
11 Likas Kayang Pag-unlad.............................................. 82
12 Kulturang Pilipino........................................................ 86
13 Mga Pamanang Pook.................................................... 89
14 Pagsulong at Pag-unlad ng Kultura............................ 90
15 Ang Kultura at Pagbubuo ng Pagkakakilanlang
Pilipino .......................................................................... 93
16 Ugnayan ng Heograpiya, Kultura
at Kabuhayan sa Pagkakakilanlang Pilipino ............ 96
17 Pambansang Awit at Watawat
bilang mga Sagisag ng Bansa ..................................... 98
18 Pagpapahalaga at Pagmamalaki
sa Kulturang Pilipino ................................................... 101
Lagumang Pagsusulit……………………………………… ....................... 103
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
5. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
ix
K to 12 Gabay Pangkurikulum
ARALING PANLIPUNAN
Baitang 4
Marso 25, 2014
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
6. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
x
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
7. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
xi
mGA KAKAYAhAN
1. Pagsisiyasat
2. Pagsusuri at Interpretasyon ng Datos
3. Pagsusuri at Interpretasyon ng Impormasyon
4. Pagsasaliksik
5. Komunikasyon
6. Pagtupad sa Pamantayang Pang-etika
PANGUNAhING PAmANTAYAN NG YUGTo (4–6)
Naipamamalas ang mga kakayahan bilang batang produktibo, mapanagutan
at makabansang mamamayang Pilipino gamit ang kasanayan sa pagsasaliksik,
pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain,
pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman at pakikipag-
talastasan at pag-unawa sa mga batayang konsepto ng heograpiya, kasaysayan,
ekonomiya, pamamahala, sibika at kultura tungo sa pagpapanday ng maunlad na
kinabukasan para sa bansa.
PAmANTAYAN SA PAGKATUTo
Naipagmamalaki ang pagka-Pilipino at ang bansang Pilipinas nang may pagpa-
pahalaga sapagkakaiba-iba ng mga kulturang Pilipino batay sa paggamit ng mga
kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa
pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
SAKLAW
ANG BANSANG PILIPINAS
Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribusyon ng
bawat rehiyon sa paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-unlad
gamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan,
pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang
Pilipinas.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
17. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
51
Yunit II
Lipunan, Kultura, at Ekonomiya
ng Aking Bansa
Tatalakayin ang paglalarawan ng mga gawaing pangkabuhayan sa iba’t
ibang lokasyon ng bansa bilang pambungad na aralin ng yunit. Ipababatid sa
mga bata ang kaugnayan ng kapaligiran sa uri ng hanapbuhay, ipahahambing
ang mga produkto at kalakal na matatagpuan sa iba’t ibang lokasyon ng bansa, at
pabibigyang-katuwiran ang pag-aangkop na ginagawa ng mga tao sa kapaligiran
upang matugunan ang kanilang pangangailangan. Tatalakayin din ang iba’t ibang
kapakinabangang pang-ekonomiko ng mga likas na yaman ng bansa. Ipasusuri
din ang kahalagahan ng matalinong pagpapasiya sa pangangasiwa ng mga likas
na yaman. Kaakibat nito ang pagtatalakay ng ilang mga isyung pangkapaligiran;
pagpapaliwanag sa matalino at di-matalinong mga paraan ng pangangasiwa ng
mga likas na yaman; at pagtatalakay sa matalinong pangangasiwa ng likas na
yaman sa pag-unlad ng bansa. Idagdag pa rito ang pagtalakay sa mga pananagutan
ng bawat kasapi sa pangangasiwa ng likas na yaman sa pag-unlad ng bansa. Sa
dakong huli ay pagbibigayin ang mga bata ng mungkahing paraan sa wastong
pangangasiwa ng likas na yaman. Ipauunawa rin sa mga bata ang kaugnayan ng
pagtangkilik sa sariling produkto sa pag-unlad at pagsulong ng bansa. Ang mga
hamon at oportunidad sa mga gawaing pangkabuhayan sa bansa ay tatalakayin
din. Sa dakong huli ay hihimukin ang mga bata na makilahok sa mga gawaing
lumilinang sa pangangalaga, at magsusulong ng likas kayang pag-unlad ng mga
likas na yaman ng bansa.
Ang ikalawang bahagi ng Yunit II ay tatalakay sa pagkakakilanlang kultural
ng bansa. Sisimulan ito sa paglalarawan ng pagkakakilanlang kultural ng
Pilipinas. Mailalarawan itong mabuti sa pamamagitan ng pagtukoy ng mga ilang
halimbawa ng kulturang Pilipino sa iba’t ibang rehiyon ng bansa; pagtalakay sa
kontribusyon ng iba’t ibang pangkat sa kulturang Pilipino; at pagtukoy sa iba’t
ibang pamanang pook bilang bahagi ng pagkakakilanlang kulturang Pilipino.
Magkakaroon din ng pagsusuri sa papel na ginagampanan ng kultura sa pagbuo ng
pagkakakilanlang Pilipino. Ipakikita rin ang kaugnayan ng heograpiya, kultura,
at pangkabuhayang gawain sa pagbuo ng pagkakakilanlang Pilipino. Tatalakayin
din ang kahulugan ng pambansang awit at watawat bilang mga sagisag ng bansa.
Sa pagtatapos ng yunit ay hihimukin ang mga bata na makabuo ng plano na
magpapakilala at magpapakita ng pagmamalaki sa kultura ng mga rehiyon sa
malikhaing paraan. Pagsusulatin din ang mga bata ng sanaysay na tatalakay sa
pagpapahalaga at pagmamalaki ng kulturang Pilipino.
Sa pangkabuuan, mithiin ng yunit na ito na masuri ng mga mag-aaral ang
iba’t ibang gawaing pangkabuhayan batay sa heograpiya at mga oportunidad at
hamong kaakibat nito tungo sa likas kayang pag-unlad.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
18. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
52
Inaasahan din na maipamamalas ng mga mag-aaral ang pag-unawa sa
pagkakakilanlang Pilipino batay sa pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga
pamayanang kultural. Kaakibat ng mga mithiing ito ang mga kasanayang
inaasahan sa bawat mag-aaral. Inaasahang maipakikita ng mga bata ang
pagpapahalaga sa iba’t ibang hanapbuhay at gawaing pangkabuhayan na
nakatutulong sa pagkakakilanlang Pilipino at likas kayang pag-unlad ng bansa.
Gayundin ang pagmamalaki sa pagkakakilanlang kultural ng Pilipino batay
sa pag-unawa, pagpapahalaga. at pagsusulong ng pangkat kultural, pangkat
etnolingguwistiko, at iba pang pangkat panlipunan na bunga ng migrasyon at
inter-marriage.
ARALIN 1 Pag-uugnay ng Kapaligiran at Uri ng Hanapbuhay
Takdang Panahon: 1 araw
Layunin
Nailalarawan ang mga gawaing pangkabuhayan sa iba’t ibang lokasyon ng bansa
1. Natutukoy ang mga uri ng hanapbuhay sa kapaligiran
2. Naiuugnay ang kapaligiran sa uri ng hanapbuhay rito
Paksang Aralin
Paksa : Pag-uugnay ng Kapaligiran at Uri ng Hanapbuhay
Kagamitan : graphic organizer, mga babasahin, mga larawan ng iba’t ibang
uri ng hanapbuhay
Sanggunian: Learner’s Material, pp. 116–119
CG AP4LKE – IIa-1
Palu-ay, Alvenia P. (2006). Makabayan: Kasaysayang Pilipino,
Batayang Aklat sa Ikalimang Baitang, LG & LM, p. 43
Wikipediang Tagalog, ang malayang ensiklopedya
Integrasyon: Pagpapahalaga sa kapaligiran at kaugnayan nito sa uri ng
hanapbuhay
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ganyakin ang mga mag-aaral sa isang paglalakbay gamit ang kanilang
imahinasyon o imaginary field trip. Sabihin ito habang nagpapatugtog
ng musikang instrumental. (Gumawa ang guro ng sariling script kung
paano gagawin ang imaginary field trip.)
2. Maghanda ng larawan ng mga uri ng hanapbuhay upang maipakita
pagkatapos ng gawain.
3. Itanong:
a. Ano ang napansin ninyo sa larawan?
b. Ano-anong uri ng hanapbuhay ang nakikita ninyo sa larawan?
c. May kaugnayan kaya ang kapaligiran sa uri ng hanapbuhay ng
isang rehiyon? Paano mo ito nasabi?
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
19. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
53
4. Isulat ang mga sagot ng mga bata sa pisara.
5. Iugnay ang mga ito sa araling tatalakayin.
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin gamit ang mga susing tanong sa Alamin Mo sa LM,
pahina 116.
2. Magkaroon ng brainstorming ayon sa mga tanong na ukol sa paksa.
Saan kayo nakatira?
Anong hanapbuhay mayroon sa inyong lugar?
Maykinalamanbaanghanapbuhaysainyonglugarsakinaroroonan
o lokasyon nito?
3. Tanggapin ang lahat ng mga kasagutan ng mga bata.
4. Ipabasa ang nilalaman ng babasahin sa LM, p. 117.
5. Talakayin ang aralin at bigyang-diin ang angkop na sagot ng mga bata.
a. Ano ang kapaligiran?
b. Bakit mahalaga ang kapaligiran sa uri ng hanapbuhay ng mga tao?
c. May pagkakaugnay ba ang kapaligiran sa uri ng hanapbuhay ng
isang tao? Ipaliwanag.
6. Ipaliwanag ang panuto sa pagsasagawa ng bawat gawain.
7. Ipagawa ang sumusunod:
Gawain A
Bumuo ng apat na pangkat.
Ipaliwanag ang pamamaraan sa Gawain A sa LM, p. 118.
Bigyan ng sapat na panahon ang bawat pangkat upang maisagawa
nang maayos ang mga gawain.
Ipakita sa klase ang natapos na gawain.
Gawain B
Ipagawa ang Gawain B sa LM, p. 118.
Ipaliwanag sa mga bata na ang sagot nila rito ay batay sa ginawa
nila sa Gawain A.
Ipasulat ang kasagutan sa sagutang papel.
Gawain C
Ipaliwanag ang panuto sa Gawain C sa LM, p. 118.
Ipagawa ito sa mga bata.
Bigyan sila ng sapat na oras sa pagsasagawa ng gawain.
Ipasulat ang kanilang sagot sa notbuk.
8. Talakayin isa-isa ang bawat gawain.
9. Bigyang-diin ang kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 119.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, p. 119.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
20. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
54
Takdang Gawain
Magsaliksik ng iba’t ibang uri ng hanapbuhay na naaangkop sa iba’t ibang
lokasyon ng bansa.
Isulat ito sa notbuk sa Araling Panlipunan.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A
Pagsusuri sa poster: Iba-iba ang sagot.
Pamantayan Batayang Puntos
A. Nilalaman
1. Kumpletong kaalaman ang nailahad ng pangkat sa kanilang
gawain/output.
5
2. May mga ilang detalye na hindi maayos na naipaliwanag o
nailahad ng pangkat.
3
3. Halos walang naipaliwanag o nagawang output ang pangkat. 1
B. Kagamitang Biswal
1. Angkop ang mga kagamitang biswal na ginamit ayon sa hini-
hingi ng gawain. Kumpleto itong naglalarawan o naglalaman ng
mga kaalaman na dapat mailahad sa klase.
5
2. May kaunting kakulangan sa mga kagamitang biswal at hindi
kumpletong naglalarawan o naglalahad ng tumpak na katu-
gunan o kaalaman na dapat makita ng klase.
3
3. Walang handang biswal 1
C. Pakikiisa ng bawat Miyembro sa Gawain
1. Lahat ay nakiisa sa pangkatang gawain at naglahad ng
kanilang kaalaman at kasanayan na kakailanganin sa gawaing
iniatang.
5
2. May dalawa o higit pang miyembro ang hindi nakiisa sa
gawain.
3
3. Walang pakikiisa ang bawat miyembro ng pangkat. 1
Kabuuang Puntos 15
Gawain B
Iba-iba ang sagot.
Gawain C
1. pagsasaka
2. pangingisda
3. pagtatanim
4. pagtatanim
5. pangingisda
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
21. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
55
Natutuhan Ko
1. pagtatanim
2. pagdadaing
3. pagsasaka
4. pag-aalaga ng hayop
5. pangingisda
ARALIN 2 Mga Produkto at Kalakal sa Iba’t Ibang Lokasyon
ng Bansa
Layunin
1. Natutukoy ang mga produkto at kalakal na matatagpuan sa iba’t ibang
lokasyon ng bansa
2. Naihahambing ang mga produkto at kalakal na matatagpuan sa iba’t
ibang lokasyon ng bansa tulad ng pangingisda, paghahabi, pagdadaing, at
pagsasaka
3. Nabibigyang-katuwiran ang pag-aangkop na ginagawa ng mga tao sa
kapaligiran upang matugunan ang kanilang pangangailangan
Paksang Aralin
Paksa : Mga Produkto at Kalakal sa Iba’t Ibang Lokasyon ng Bansa
Kagamitan : mga larawan ng iba’t ibang uri ng hanapbuhay, mga larawan ng
iba’t ibang produkto at kalakal
Sanggunian : Learner’s Material, pp. 120–126
CG AP4LKE – IIa-1
Agbon, Zenaida C. (2002). Pilipino, sa Isip, sa Salita, sa Gawa 3.
Diwa Scholastic Press Inc. pp. 56-66.
Integrasyon : Pagmamalaki sa mga produkto at kalakal ng bansa at mga
gawaing sining
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ganyakin ang mga bata sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga
larawan ng mga produkto at kalakal.
2. Iproseso ang gawain sa pamamagitan ng pagtanong ng mga sumusunod:
a. Ano-anong produkto at kalakal ang nakikita ninyo sa larawan?
b. Saang lugar matatagpuan o makikita ang mga produkto at kalakal
na inyong binanggit?
c. May pagkakaiba ba ang mga produkto at kalakal na makikita sa
bawat lugar? Paano ninyo nasabi? Ipaliwanag.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
22. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
56
B. Paglinang
1. Pangkatin ang mga mag-aaral sa lima at bigyan ng flashcard na may
nakasulat na uri ng hanapbuhay.
Pangkat I – Pangingisda
Pangkat 2 – Pagmimina
Pangkat 3 – Pagsasaka
Pangkat 4 – Pag-aalaga ng hayop
Pangkat 5 – Paghahabi
2. Bigyan ang bawat pangkat ng manila paper at panulat. Ipasulat sa
bawat pangkat ang alam nilang mga produkto at kalakal na naaayon sa
hanapbuhay na nakatakda para sa kanila.
3. Ipaulat ang mga gawa ng bawat pangkat. Sabihin sa mga mag-aaral
na unawaing mabuti kung ang kanilang mga sagot ay tumutugma sa
aralin na kanilang gagawin.
4. Ilahad ang aralin gamit ang susing tanong sa Alamin Mo sa LM,
pahina 120.
5. Ipabasa at talakayin sa mga mag-aaral ang babasahin sa Alamin Mo
sa LM, pp 121–124 at ipasagot ang sumusunod na mga tanong.
a. Ano-anong produkto at kalakal ang makukuha sa pangingisda?
pagsasaka? pagmimina? paghahabi? pag-aalaga ng hayop?
b. Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga produkto at kalakal
na matatagpuan sa iba’t ibang lokasyon sa bansa?
c. Paano iniaangkop ng mga tao ang kanilang gawain sa lugar na
kanilang kinalalagyan?
d. Bakit mahalaga ang lokasyon ng bansa sa mga pangunahing
produkto at kalakal nito?
6. Ipagawa ang Gawain A sa LM p. 125 sa notbuk. Ipaliwanag nang mabuti
ang panuto upang maunawaan ng mga bata. Bigyan ng sapat naa oras
sa pagsasagawa ng gawain.
7. Hatiin ang mag-aaral sa limang pangkat para sa Gawain B sa LM,
p. 125. Bigyan ng manila paper at pentel pen ang bawat pangkat. Ibigay
ang sumusunod na panuto sa bawat gawaing isasagawa ng mga mag-
aaral.
a. Gamit ang Venn diagram, pumili ng dalawang lokasyon ng bansa.
b. Itala ang mga produkto at kalakal na makukuha rito.
c. Ihambing ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga produkto at
kalakal.
8. Iuulat ng bawat pangkat ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga
produkto at kalakal na matatagpuan sa dalawang lokasyon.
9. Ipagawa ang Gawain C sa p. 125 ng LM gamit ang dating mga pangkat
at ang Venn Diagram sa Gawain B. Ipaliwanag nang mabuti ang panuto.
Gabayan ang mga bata sa pagsasagawa ng gawain.
10. Talakayin isa-isa ang mga gawaing isinagawa ng mga mag-aaral.
Bigyang-pansin ang mahahalagang impormasyong dapat matutunan
ng mga bata.
11. Bigyang diin ang kaisipan sa Tandaan Mo, p. 125 ng LM.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
23. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
57
Pagtataya
Ipasagot ang gawain sa Natutuhan Ko sa LM, p. 126.
Susi sa Pagwawasto
Natutuhan Ko
I. 1. C
2. F
3. A
4. B
5. E
II. Iba-iba ang maaaring sagot.
Lokasyon Produkto at Kalakal
Misamis Oriental Pinya, langis ng niyog, niyog, palay, abaka
Bukidnon Palay, mais, tubo, kape, rubber, pinya, mga gulay
Cebu Mina ng copper; produkto mula sa kahoy; mga
pagkain gaya ng litson, danggit, otap, at sitsaron;
mga gawang kamay; gitara
Camarines Norte Mina ng ginto, niyog, prosesong pagkain, mga
gulay
ARALIN 3 Mga Pakinabang na Pang-ekonomiko
ng mga Likas na Yaman
Takdang Panahon: 3 araw
Layunin
Naipaliliwanag ang iba’t ibang pakinabang na pang-ekonomiko ng mga likas na
yaman ng bansa
Paksang Aralin
Paksa : Mga Pakinabang na Pang-ekonomiko ng mga Likas na Yaman
Kagamitan : crossword puzzle, graphic organizer, at tsart
Sanggunian : Learner’s Material, pp. 127–131
CG AP4LKE – IIb – 2
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pasagutan ang crossword puzzle na nasa LM, p. 128.
2. Maaaring palakihin ang puzzle at ipaskil sa pisara.
3. Itala ang mga kasagutan ng mga bata at iugnay sa aralin.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
24. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
58
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin sa pamamagitan ng mga susing tanong sa Alamin
Mo sa LM p. 127.
2. Tumawag ng mga bata at ipasagot ng mga tanong.
3. Itala sa pisara ang mga kasagutan ng mga bata upang gawing batayan
sa paglinang ng aralin.
4. Ipabasa ang babasahin sa LM, pp. 128–129.
5. Pasagutan at talakayin sa mga mag-aaral ang mga katanungan sa LM
pp. 129–130.
6. Bigyang-diin sa talakayan ang pagpapaliwanag sa mga pakinabang na
pang-ekonomiko ng mga pinagkukunang-yaman.
7. Ipagawa ang mga gawain sa Gawin Mo sa LM p. 130.
Gawain A (Indibiduwal na Gawain)
Ipaliwanag ang gagawin sa Gawain A.
Sabihin sa mga mag-aaal na maaari silang sumangguni sa LM,
pp. 128–129.
Gawain B (Pangkatang Gawain)
Hatiin ang klase sa dalawang pangkat para sa pagdedebate.
Ilahad ang paksang pagtatalunan at ang paraan ng pagbibigay ng
opinyon at panig tungkol sa paksa.
Bigyan ng sapat na panahon upang makapaghanda at makapagbuo
ng pangangatuwiran ang bawat panig.
Wakasan ang pagtatalo sa pamamagitan ng pagwawasto sa ilang
ideya na salungat sa paksa.
Gawain C (Indibiduwal na Gawain)
Ipaliwanag sa mga bata kung ano ang poster.
Bigyang-diin kung ano ang dapat na maipahayag at maipakita sa
poster na gagawin.
Bigyan sila ng sapat na panahon upang matapos ang gawain.
Ipakita sa klase ang nagawang poster para sa kanilang pagpa-
paliwanag tungkol sa nilalaman ng kanilang ginawa.
8. Bigyang-diin at pansin ang mahalagang kaisipan sa Tandaan Mo sa
LM, p. 131.
Pagtataya
Basahin at pasagutan sa papel ang Natutuhan Ko sa LM, p. 131.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
25. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
59
Takdang Aralin
1. Magsagawa ng pananaliksik sa inyong lugar tungkol sa likas na yaman na
nagdudulot ng kapakinabangan at di-kapakinabangan sa ekonomiya ng
bansa.
2. Magtanong sa mga taong nakakatatanda at may kaalaman tungkol dito.
3. Isulat sa 1/2 manila paper.
4. Iulat sa buong klase ang nasaliksik.
Susi sa Pagwawasto
Alamin Mo
Pababa
1. palay
3. marmol
4. durian
5. langis
Pahalang
2. marmol
6. niyog
7. isda
8. troso
ARALIN 4 Mga Isyung Pangkapaligiran ng Bansa
Takdang Panahon: 2 araw
Layunin
1. Natatalakay ang ilang isyung pangkapaligiran sa bansa
2. Napahahalagahan ang pagpapanatili ng malinis na kapaligiran sa bansa
Paksang Aralin
Paksa : Mga Isyung Pangkapaligiran sa Bansa
Kagamitan : larawan o video ng mga isyung pangkapaligiran ng bansa
Sanggunian : Learner’s Material, pp. 132–135
CG AP4LKE – IIb-d-3
http://tl.answers.com/Q/Ano_ang_mabuti_at_masamang_
epekto_ng_industriyalisasyon_sa_kalikasan
http://tl.answers.com/Q/Ano_ang_dahilan_ng_pagkaubos_ng_
puno_sa_kagubatan
Integrasyon : Sining, pagpapahalaga sa pagpapanatili ng malinis na
kapaligiran
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
26. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
60
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pagbalik-aralan ang tungkol sa mga likas na yaman ng bansa.
2. Ipagawa ang panimulang gawain ukol sa mga isyung pangkapaligiran
ng bansa.
Panuto: Pagtapatin ang mga larawan sa hanay A at isyung tinutukoy
nito sa hanay B.
A B
1. a. Pagkakaingin
2. b. Industriyalisasyon
3. c. Reforestation
4. d. Illegal logging
3. Iwasto ang sinagutang gawain ng mga bata.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
27. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
61
B. Paglinang
1. Ipakita ang mga larawan o video na nagpapakita ng mga isyung
pangkapaligiran sa kasalukuyan at itanong ang mga tanong sa Alamin
Mo sa LM, pp. 132–133.
2. Isulat/Itala sa pisara ang mga kasagutan ng mga bata.
3. Iwasto at ulitin sa mga bata ang kahalagahan ng pagpapanatili ng
malinis na kapaligiran.
4. Ipagawa ang Gawain A. Tingnan sa LM, p. 134.
5. Iwasto ang mga kasagutang ibinigay ng mga bata.
6. Pangkatin sa apat ang mga bata.
7. Ipagawa ang Gawain B sa LM, p. 135. Patnubayan ang mga bata habang
ginagawa ang takdang gawain.
8. Ipagawa ang Gawain C sa LM, p. 135. Bigyan sila ng sapat na oras sa
pagsasagawa ng gawain.
9. Gumamit ng rubric sa pagsasadula na nauukol sa mga isyung pangka-
paligiran na gagawin ng bawat pangkat.
10. Bigyang pansin at diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM,
pahina 135.
Pagtataya
Ipasagot ang gawain sa Natutuhan Ko sa LM, p. 135.
Takdang Aralin
Gumupit ng mga larawan o newsclips mula sa pahayagan tungkol sa mga
isyung pangkapaligiran sa kasalukuyan na maaaring nangyayari din sa inyong
lugar. Ipaskil ito sa bulletin board.
Susi sa Pagwawasto
Panimula
1. C
2. E
3. A
4. B
Gawain A
1. Pagtatapon ng dumi at langis sa mga katubigan
2. Kaingin
3. Walang habas na pagpuputol ng mga puno
4. Labis na pagbuga ng usok ng mga sasakyan at industriya
5. Kawalan ng mga punong sisipsip sa tubig-ulan
Gawain B
Tingnan ang sagot ng mga pangkat. Itama kung kinakailangan.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
28. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
62
Gawain C
Pamantayan sa Pagbibigay ng Puntos sa Pangkatang Gawain C
Pamantayan
Pinakamahusay
4-5
Mahusay-husay
2-3
Mahusay
0-1
Pagbibigay ng
Diyalogo
Malinaw, angkop
ang lakas o hina ng
boses.
Hindi gaanong
malinaw at angkop
ang boses.
Malabo at hindi
maintindihan ang
pagbibigay ng
dayalogo.
Malikhain at
Epektibong Galaw o
Pagkilos
Malinaw at may
paglalapat ang kilos-
galaw, ekspresyon
ng mukha, diyalogo,
atbp.
Hindi gaanong
malinaw at lapat ang
pagkilos-galaw.
Walang pagkilos.
Kawastuhan ng
Diwang nais Ipahayag
o Pinapagawa
Malinaw ang
mensaheng nais
iparating.
Hindi gaanong
malinaw ang
mensahe.
Malabo ang mensahe.
Malikhaing Pagbubuo
at Paggamit ng mga
Materyales
Epektibo ang
mga materyales,
nakadagdag sa
ikahuhusay ng
pagtatanghal.
Hindi gaanong
epektibo.
Walang bisa ang
materyales.
Nilalaman Malawak ang
kaalamang ibinahagi.
Hindi gaanong
malawak ang
kaalamang ibinahagi.
Walang bagong
kaalamang ibinahagi.
ARALIN 5 Matalino at Di-Matalinong Paraan
ng Pangangasiwa ng mga Likas na Yaman
Takdang Panahon: 3 araw
Layunin
1. Naipapaliwanag ang matalino at di-matalinong mga paraan ng pangangasiwa
ng mga likas na yaman ng bansa
2. Napakikita ang wastong saloobin sa wastong paraan ng pangangasiwa ng
mga likas na yaman ng bansa
Paksang-Aralin
Paksa : Matalino at Di-Matalinong Paraan ng Pangangasiwa ng mga
Likas na Yaman
Kagamitan : speech balloons, diyorama, tape recorder, awiting Ilog Pasig
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
29. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
63
Sanggunian : Learner’s Material, pp. 136–139
CG AP4LKE – IIb-d-3
Integrasyon : Sining, Pagpapahalaga sa pangangalaga sa mga likas na yaman
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pagbalik-aralan ang tungkol sa mga isyung pangkapaligiran ng bansa.
2. Iparinig at ipaawit ang isang awitin na nauukol sa matalino at di-
matalinong pamamaraan ng pangangasiwa ng mga likas na yaman ng
bansa. (Iparinig at ipaawit ang awiting Ilog Pasig.)
3. Itanong ang nilalaman at mensahe ng awitin. Iugnay ito sa aralin.
B. Panimula
1. Sagutin ang mga tanong sa Alamin Mo sa LM, p. 136.
2. Isulat sa pisara ang mga kasagutan ng mga bata.
3. Iwasto at ulitin sa mga bata ang kahalagahan ng matalino at di-
matalinong pamamaraan ng pangangasiwa ng mga likas na yaman ng
bansa.
4. Ipagawa ang Gawain A. Tingnan sa LM, p. 138.
5. Iwasto ang mga kasagutan dito.
6. Pangkatin sa apat (4) na grupo ang mga bata.
7. Ipagawa ang Gawain B sa LM, p. 138. Bigyan ng sapat na oras ang
bawat pangkat sa paggawa.
8. Gumamit ng rubric para sa pangkatang gawain.
9. Ipagawa ang Gawain C sa LM, p. 139. Gabayan ang bawat grupo sa
pagsasagawa ng gawain. Bigyan sila ng sapat na panahon para sa
gawain.
10. Gumamit ng rubric sa pagbuo at pagtasa ng dayoramang ginawa ng
mga bata.
11. Bigyang-pansin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 139.
Pagtataya
Ipasagot ang gawain sa Natutuhan Ko sa LM, p. 139.
Takdang Aralin
Gumawa ng isang bagay na maaaring i-recycle mula sa mga lumang
kagamitan sa tahanan. Gawing malikhain ang gagawing proyekto.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A
1. 3
2. 7
3. 3
4. 3
5. 3
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
30. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
64
Pamantayan sa Paggawa ng Diyorama
Batayan
5
Mahusay na
Mahusay
4
Mahusay
3
Medyo
Mahusay
2
Di-gaanong
Mahusay
1
Hindi
Mahusay
Pagka-
malikhain
50%
Sariling
gawa na may
kakaibang
estilo at
angkop sa
paksang
tinalakay
(2.5)
Sariling
gawa na may
kakaibang
estilo ngunit
di-gaanong
angkop sa
paksang
tinalakay
(2.0)
Sariling gawa
na may kaun-
ting kakaibang
estilo ngunit
di-gaanong
angkop sa
paksang
tinalakay
(1.5)
Sariling gawa
ngunit walang
masyadong
kakaibang
estilo at di
angkop sa
paksang
tinalakay
(1.0)
Sariling
gawa ngunit
walang
kakaibang
estilo at
di-angkop
sa paksang
tinalakay
(0.5)
Kaayusan
30%
Maayos ang
pagkakaguhit
at
pagkakalagay
ng mga min-
yaturang likas
na yaman
(miniature)
(1.5)
Malinis ang
pagkakaguhit
ngunit di-
maayos ang
pagkakalagay
ng minyatura
ng likas na
yaman
(1.2)
Maayos ang
pagkakaguhit
ngunit di-
malinis ang
pagkakalagay
ng minyatura
ng likas na
yaman
(0.9)
Nakagawa
ng proyekto
ngunit di
kakikitaan
ng pinag-
planuhang
gawain
(0.6)
Walang
kaayusan
ang ginawa
makasulit
lamang/
walang
ginawa
(0.3)
Kaugnayan
sa Leksyon
10%
Nakikita sa
ginawang
diyorama,
ang 9-10
minyatura
o larawan
na may
kaugnayan
sa araling
natutunan
(0.5)
Nakikita sa
ginawang
diyorama ang
7-8 miniyatura
o larawan
na may
kaugnayan
sa araling
natutunan
(0.4)
Nakikita sa
ginawang
diyorama ang
5-6 minyatura
o larawan
na may
kaugnayan
sa araling
natutunan
(0.3)
Nakikita sa
ginawang
diyorama ang
3-4 minyatura
o larawan
na may
kaugnayan
sa araling
natutunan
(0.2)
Nakikita sa
ginawang
diyorama
ang 1-2
minyatura
o larawan
na may
kaugnayan
sa araling
natutunan
(0.1)
Kabuuang
ganda ng
diyorama
10%
Nakikita ang
kahusayan
sa paggawa
ng diyorama,
makulay
at may
disenyong
angkop sa
album
(0.5)
Nakikita ang
kahusayan
sa paggawa
ng diyorama,
makulay
ngunit di-gaa-
nong angkop
ang disenyong
ginamit
(0.4)
Nakikita ang
kahusayan
sa paggawa
ng diyorama,
di-gaanong
makulay at
angkop ang
disenyong
ginamit
(0.3)
Nakikita ang
kasimplehan
ng paggawa
ng diyorama,
di-gaanong
makulay at
kulang ang
disenyo
(0.2)
Hindi pinag-
planuhan
ang pagka-
kagawang
diyorama,
di-gaanong
makulay
at walang
disenyo
(0.1)
TOTAL/Kabuuang Puntos: _______
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
31. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
65
ARALIN 6 Kaugnayan ng Matalinong Pangangasiwa
ng mga Likas na Yaman sa Pag-unlad ng Bansa
Takdang Panahon: 2 araw
Layunin
1. Naiuugnay ang matalinong pangangasiwa ng likas na yaman sa pag-unlad
ng bansa
2. Naipapaliwanag ang kahalagahan ng matalinong pangangasiwa ng mga
likas na yaman
Paksang Aralin
Paksa : Kaugnayan ng Matalinong Pangangasiwa ng mga Likas na
Yaman sa Pag-unlad ng Bansa
Kagamitan : larawan na nagpapakita ng matalinong pangangasiwa ng likas
na yaman, tsart, at graphic organizer
Sanggunian : Learner’s Material, pp. 140–144
CG AP4LKE – IIb-d-3
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magpakita ng larawan na nagpapakita ng matalinong pangangasiwa ng
likas na yaman ng bansa.
2. Itanong:
a. Ano ang ipinahihiwatig ng larawan?
b. Ano ang kaugnayan ng pangangasiwa sa likas na yaman sa pag-
unlad ng bansa?
3. Itala o isulat sa pisara ang mga kasagutan ng mga bata upang maging
batayan sa paglulunsad ng bagong aralin.
B. Paglinang
1. Ilahad ang aralin sa pamamagitan ng susing tanong sa Alamin Mo sa
LM, p. 140.
Itanong: Paano nakatutulong ang matalinong pangangasiwa ng likas
na yaman sa pag-unlad ng bansa?
2. Magpalitan ng opinyon o ideya tungkol sa paksa.
3. Itala ang mga kasagutan ng mga bata upang gawing batayan sa
paglinang ng aralin.
4. Ituon ang pansin sa mga larawan na nasa LM, p. 141.
5. Pasagutan at talakayin sa mga mag-aaral ang mga katanungang
nakahanda sa LM, p. 141.
6. Ipabasa nang tahimik ang talata o babasahin at pasagutan at talakayin
ang mga katanungan sa huli.
7. Ipagawa ang mga gawain sa Gawin Mo sa LM, p. 142.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
32. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
66
Gawain A (Pangkatang Gawain)
Hatiin sa apat na pangkat ang klase.
Ipaliwanag sa mga bata ang gagawin ng bawat pangkat.
Ipakita sa klase ang nagawa nilang output.
Gawain B
Sa parehong mga pangkat, ipaliwanag sa mga mag-aaral ang ibig
sabihin ng islogan.
Ipagawa ang islogan sa isang sangkapat (1/4) na illustration board.
Paalalahanan na maaari nilang lagyan ng disenyo ang islogan
subalit mas bibigyang diin ay ang islogang ginawa.
Gawain C (Indibiduwal na Gawain)
Pasagutan ang gawain sa isang sagutang papel.
Sumangguni sa LM, p. 143 para sa gagawin.
8. Pag-usapan at bigyang-diin ang mahalagang kaisipan sa Tandaan Mo
sa LM p. 144.
Pagtataya
Pasagutan sa sagutang papel ang nasa Natutuhan Ko sa LM, p. 144.
Susi sa Pagwawasto
Natutunan Ko
1. 3
2. 7
3. 3
4. 3
5. 3
6. 7
7. 3
8. 3
9. 3
10. 3
ARALIN 7 Pananagutan sa Pangangasiwa at Pangangalaga
ng Pinagkukunang-Yaman ng Bansa
Takdang Panahon: 3 araw
Layunin
1. Natutukoy ang kahulugan ng pananagutan
2. Naisa-isa ang mga pananagutan ng bawat kasapi sa pangangasiwa at
pangangalaga ng mga pinagkukunang-yaman ng bansa
3. Nahihinuha na ang bawat kasapi ay may mahalagang bahaging ginagam-
panan para sa higit na ikauunlad ng bansa
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
33. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
67
Paksang Aralin
Paksa : Pananagutan sa Pangangasiwa at Pangangalaga ng Pinagku-
kunang-Yaman ng Bansa
Kagamitan : kartolina, panulat, at pangkulay
Sanggunian : Yunit 2, Aralin 7, LM pp. 145–152
K to 12 – AP4LKE-IIb-d-3
Aklat
Cruz, Maritz B., Julia T. Gorobat, Norma C. Avelino (2007).
Yaman ng Pilipinas. Makati City: EdCrisch International,
Inc. pahina 54, 62-74.
Divina, Richelda O. et. al. (2009). Pamana ng Lahing Malaya.
Pilipinas: Hope Publishing House. pahina 172, 177 -181.
Macapagal, Ray Ann G, et. al. (2013). Araling Panlipunan
HEKASI, Pilipinas: Ugat ng Lahing Pilipino sa Dulo ng
Panahon 4. Tarlac City: Wizard Publishing House, Inc. pahina
312-313
Internet
Mga Batas Ukol sa Pangangalaga ng Kalikasan (2010, July 10)
Retrieved July 16, 2014 from
http://fil.wikipilipinas.org/index.php?title=Mga_Batas_Ukol_sa_
Pangangalaga_ng_Kalikasan
Mga proyekto ng pamahalaan na nangangalaga ng mga likas
na yaman (n.d.). Retrieved July 16, 2014 from http://
www.maybenow.com/mga-proyekto-ng-pamahalaan-na-
nangangalaga-ng-mga-likas-na-yaman-q23978128
Modyul 4: Mga Layunin at Tungkulin ng Isang Nagdadalaga at
Nagbibinata (2012, July 24). Retrieved July 16, 2014 from
http://www.zeke7766.blogspot.com/2012/07/modyul-4-mga-
layunin-at-tungkulin-ng.html
Porta, Julie Anne (2013, October 8). Aralin Panlipunan I: Mga
Pinagkukunang-yaman ng Pilipinas. Retrieved July 16, 2014
from http://www.slideshare.net/jarl143/araling-panlipunana-
i-mga-pinagkukunang-yaman-ng-pilipinas
Santiago, Mary Ann (2013, September 2). Likha ng Panginoon,
Dapat Pahalagahan. Online Balita. http://www.balita.net.
ph/2013/09/02/likha-ng-panginoon-dapat-pahalagahan/
Pamamaraan
A. Panimula
1. Maglaro ng isang sikat na laro sa telebisyon, ang “Pinoy Henyo.”
2. Ang guro ay tatawag ng dalawang mag-aaral na uupo sa harapan.
3. Lalagyan ng guro ng papel na may nakasulat na salita, ang noo ng isa
sa dalawang bata.
4. Ang batang may papel sa noo ang nakatalagang manghuhula ng salita
na nakalagay sa kaniyang noo.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
34. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
68
5. Ang isa pang bata ang tutulong sa isa pa na mahulaan ang salita gamit
ang pagsagot sa mga tanong nito.
6. Tanging ang mga salitang oo, hindi, at puwede lamang ang maaaring
isagot sa mga tanong ng batang manghuhula.
7. Bibigyan ng guro ng dalawang minuto ang mga batang naglalaro para
mahulaan ang salita. Subalit kapag nahulaan na ang tumpak na salita
kahit wala pang dalawang minuto, idedeklara na ng guro na sila ay
panalo at isusulat sa pisara ang eksaktong minuto at segundo ng
kanilang pangkakahula.
8. Mga salitang gagamitin ng guro para sa palaro: pamahalaan, paaralan,
simbahan, pribadong samahan, pamilya, at mamamayan.
9. Itanong sa klase:
Ano ang pamahalaan? paaralan? simbahan? pribadong samahan?
pamilya? mamamayan?
10. Isulat sa pisara ang mga sagot ng bata sa mga katanungan ng guro.
11. Sabihin sa mga bata: Sa araw na ito ay ating pag-aaralan ang paksang ito:
Ang Pananagutan ng Bawat Kasapi sa Pangangasiwa at Pangangalaga
ng Pinagkukunang-yaman ng Bansa.
12. Himukin ang buong klase na bumuo ng suliranin mula sa paksa.
Suliraning mabubuo: Ano-ano ang pananagutan ng bawat kasapi sa
pangangasiwa at pangangalaga ng pinagkukunang-yaman ng bansa?
B. Paglinang
1. Ipabasa ang bahaging Alamin Mo sa LM, p. 145.
2. Tumawag ng mga mag-aaral upang sagutin ang mga tanong. Tanungin
ang mga mag-aaral hinggil sa kanilang binasa.
3. Pagtuunang-pansin ang mga sagot ng mga bata upang magamit sa
pagtalakay ng aralin.
4. Gawin ang bahaging Gawin Mo.
Gawain A
Ang Gawain A LM, p. 149 ay isang gawaing paupo.
Gamit ang bubble map, ibigay ang mga kasingkahulugan ng
salitang pananagutan.
Gamit ang caterpillar map, sasagutin ng mga bata ang mga tanong
sa LM, p. 150.
Gawain B
Pangklaseng Gawain, LM, p. 150.
Ang lahat ng bata ay patatayuin sa gitna o harap ng silid-aralan.
Laruin ang Lost at Sea scenario.
Magtalaga ng batang gaganap na pamahalaan, paaralan, simbahan,
pribadong samahan, pamilya, at mamamayan.
Ikuwento ang Lost in the Sea sa mga bata.
Hayaan ang mga batang pumili ng bangkang sasamahan.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
35. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
69
Kapag nakapili na sila ng bangka, tanungin ang mga bata na
sumama sa iba’t ibang bangka.
Gawain C
Hatiin ang klase sa anim na pangkat.
Ipagawa ang Gawain C LM p. 151.
Ipabuo ang imahe ng isang pyramid sa mga bata gamit ang
iba’t ibang kasapi na may pananagutan sa pangangasiwa at
pangangalaga ng pinagkukunang-yaman ng bansa.
Tiyakin na ang bawat pangkat ay may kulang na isang tatsulok.
Itanong: Bakit hindi mabuo ang pyramid?
5. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 151.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, p. 152.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A
1. kasingkahulugan: tungkulin, obligasyon, responsibilidad
kahulugan: dapat gawin ng isang tao para sa sarili, kapuwa, lipunan, o bansa
2. Maraming posibleng sagot
Gawain B
Sariling opinyon ng mga bata.
Hayaang magkaroon ng debate sa loob ng klase. Alamin ang opinyon ng mga
bata kung anong kasapi ang may pinakamalaking pananagutan.
Gawain C
Hindi nabuo ang pyramid, kulang ito.
May nawawalang pyramid sa aming grupo.
1. Lahat ay dapat gumawa ng kaniyang tungkulin.
2. Para sa ikauunlad ng bansa
Bigyang-diin ang kaisipan na ang lahat ay may pananagutan na dapat
gampanan para sa ating mga pinagkukunang-yaman. Mahalaga na
magampanan ng lahat ang kanilang pananagutan. Ang pangangasiwa at
pangangalaga sa ating yaman ay higit na maisasakatuparan kung ang lahat
ay makikiisa at gagampanan ang kaniyang pananagutan.
Natutuhan Ko
I. 1. puso
2. araw
3. mukhang nakangiti
4. kidlat
5. bituin
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
36. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
70
II. Maraming posibleng sagot. (Isulat ito sa manila paper.)
Likha ng Panginoon, dapat Pahalagahan
Posted by Online Balita on Setyembre 2, 2013
ni Mary Ann Santiago
Umapela si Manila Archbishop Luis Antonio Cardinal Tagle sa mga Pinoy na
gampanan ang kanilang tungkulin bilang tagapangasiwa ng kalikasan.
Ayon kay Tagle, maiiwasan lamang natin ang matinding hagupit ng
kalamidad kung ang lahat ay magiging mabuting tagapamahala ng kalikasan.
Kasabay nito, hinimok ni Tagle ang mamamayan na maging bahagi ng
katekesis at pagkilos sa iba’t ibang parokya, mga paaralan, mga non-governmental
organization at iba’t ibang grupo para sa pangangasiwa sa kalikasan na nilikha ng
Panginoon.
Umapela rin ang Cardinal sa lahat na magbigay-puri sa Diyos na lumikha
ng lahat.
“Nananawagan po tayo sa ating mga Kapanalig, lalo na dito sa Archdiocese
of Manila, inilunsad po natin sa araw na ito ang panahon ng paglikha o season
of creation. Sana po sa mga programa ng Katekesis at pagkilos para po sa
pangangasiwa ng kalikasan at likha ng Panginoon sa ating mga parokya, paaralan
at iba’t ibang grupo ay makiisa po tayo at ito po rin ay panawagan para sa lahat ng
Kapanalig saan mang bahagi ng Pilipinas ng ating bansa tayo po ay magbigay puri
sa Diyos na lumikha ng lahat at gampanan ang ating papel bilang tagapangasiwa
na mapagkatiwalaan niya,” sinabi ni Tagle sa panayam ng Radio Veritas.
Nauna rito, pinangunahan ni Tagle ang isang misa sa San Fernando de Dilao
Parish Church sa Paco, Manila kasabay ng paglulunsad ng Archdiocese of Manila
ng “season of creation.”
Sa kanyang homiliya, hinikayat ng Cardinal ang bawat parokya at komunidad
sa Archdiocese of Manila na makiisa at makibahagi sa layuning mapangalagaan
ang kapaligiran at kalikasan.
Umaapela rin ang Cardinal sa mga magulang na ituro sa kanilang mga anak
ang kahalagahan ng pagiging malinis ng paligid at pagpapahalaga sa kalikasan.
Sanggunian: http://www.balita.net.ph/2013/09/02/
likha-ng-panginoon-dapat-pahalagahan/
Pangwakas na Gawain
Pangkatin ang mga bata sa apat na pangkat. Bigyan ang bawat pangkat ng
¼ na kartolina, panulat, at pangkulay. Pagawain ang bawat pangkat ng poster
gamit ang temang:
“Ang Kalikasan ay ating kayamanan
Pangangalaga nito ay ating pananagutan.”
Ipaskil ang gawa ng mga pangkat sa isang bahagi ng silid-aralan.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
37. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
71
Rubric sa Paggawa ng Poster
Pamantayan
Mahusay
(3)
Katamtamang Husay
(2)
Nangangailangan
pa ng Dagdag na
Pagsasanay sa
Paggawa ng Poster
(1)
Kawastuhan ng
mensahe
(x2)
Wasto ang detalye
ng mensahe ng
nagawang poster.
May mga mali sa mga
detalye ng mensahe
ng nagawang poster
Mali ang mensahe ng
nagawang poster
Kabuuan ng mensahe
(x2)
Kompleto ang detalye
ng mensahe ng
nagawang poster.
May ilang kulang sa
detalye ng nagawang
poster
Maraming kulang sa
detalye ng nagawang
poster
Kasiningan ng
Pagkakagawa
(x2)
Masining na masining
ang pagkakagawa ng
poster.
Ordinaryo ang
pagkakagawa
Magulo at hindi
masining ang
pagkakagawa
Kalinisan ng
pagkakagawa (1)
Malinis na malinis
ang pagkakagawa ng
poster.
Medyo malinis ang
pagkakagawa ng
poster.
Marumi ang
pagkakagawa ng
poster.
Kabuuang Puntos
ARALIN 8 Mga Mungkahing Paraan ng Wastong
Pangangasiwa ng Likas na Yaman ng Bansa
Takdang Panahon: 2 araw
Layunin
1. Nakapagbibigay ng mga mungkahing paraan ng wastong pangangasiwa ng
mga likas yaman ng bansa
2. Natutukoy ang mga posibleng bunga ng wasto at hindi wastong pangangasiwa
ng likas na yaman ng bansa
3. Naipakikita ang pagmamalaki at pagpapahalaga sa mga wastong panga-
ngasiwa ng mga likas na yaman sa pamamagitan ng pagsulat ng pangako sa
sarili
Paksang Aralin
Paksa : Mga Mungkahing Paraan ng Wastong Pangangasiwa ng Likas na
Yaman ng Bansa
Kagamitan : awit at manila paper
Sanggunian : Yunit 2, Aralin 8, LM, pp. 153–158
K to 12 – AP4LKE-IIb-d-3
Aklat : Hiyas ng Lahi 2 (2013). Sampaloc, Manila: St. Augustine
Publication, Inc.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
38. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
72
Internet : Mga Likas na Yaman sa Pilipinas (n.d.) Retrieved July
16, 2014 from http://homeworks-edsci.blogspot.com/2011/10/
likas-na-yaman-sa pilipinas-mga-uri.html
Pamamaraan
A. Panimula
1. Ipaawit ang awitin: “Ang mga Likas Yaman ay Gawa ng Diyos.”
Awit:
Ang mga bundok na matataas
Ay yamang lupa
‘ Wag nating patagin
Ulitin
‘Wag ka nang malungkot
O, Wow Philippines.
Palitan ang mga salitang bundok na matataas, yamang lupa at patagin
ng mga sumusunod:
ilog na umaagos/yamang tubig/dumihan
puno na mayayabong/yamang gubat/putulin
haribon na lumilipad/yamang hayop-gubat/panain
magsasaka na masisipag/yamang tao/maliitin
likas na yaman/gawa ng Diyos/sirain
2. Itanong:
a. Anong mga likas na yaman ang nabanggit sa awit?
b. Ano-anong uri ito ng mga likas na yaman?
c. Ano-ano ang hindi natin dapat gawin sa mga likas na yaman na
nabanggit sa awit?
d. Ano-ano ang maaaring mangyari kapag hindi natin sinunod ang
mga sinasabi sa awit?
3. Isulat sa pisara ang mga sagot ng bata gamit ang talahanayan.
Mga Likas Yaman
Halimbawa:
bundok
Uri ng Likas na Yaman
yamang lupa
Hindi Dapat Gawin
huwag patagin
Maaaring Mangyari
magkakaroon ng matinding pagbaha
dahil wala nang bundok na sasangga sa
mga bagyo
4. Sabihin sa mga bata na pag-aaralan nila ngayon ang tungkol sa mga
paraan ng wastong pangangasiwa ng mga likas na yaman ng bansa.
5. Hikayatin ang mga mag-aaral na bumuo ng suliranin mula sa paksa.
Suliraning mabubuo: Ano-ano ang mungkahing paraan ng wastong
pangangasiwa ng likas na yaman ng bansa?
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
39. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
73
B. Paglinang
1. Ipabasa ang bahaging Alamin Mo LM sa p. 153.
2. Tumawag ng ilang mag-aaral upang sagutin ang mga tanong sa ibaba
ng pahina. Tanggapin lahat ng sagot ng mga bata.
3. Bigyang-pansin ang mga sagot ng mga bata sa mga tanong upang
magamit sa pagtalakay sa aralin.
4. Ipagawa ang mga gawain.
Gawain A
Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Magtalaga ng bata na
magiging lider ng pangkat.
Magbigay ng pamantayan sa paggawa ng pangkatang gawain
upang higit na maging maganda ang produktong malilikha ng
grupo.
Ipakita ang video ng “Awit para sa Kalikasan.”
Talakayin ang mensahe ng awit gamit ang Tsart na A-N-NA.
Alam Na Nais Malaman Nalaman
Ipasagot sa klase ang kahon ng Alam Na at Nais Malaman. Isusulat
ng mga bata sa manila paper ang sagot sa Gawain A LM sa p. 156.
Ipasagot sa bawat pangkat ang bahaging Nalaman. Ipasulat ang
kanilang sagot sa manila paper.
Itanong: Mula sa video ng “Awit para sa Kalikasan,” ano ang inyong
nalaman na mga kasalukuyang pangyayari sa ating kalikasan o
mga likas na yaman?
Bigyan ang mga bata ng sapat na oras upang magawa ang kanilang
output. Sabihan ang kanilang lider na maghanda para sa gagawing
pag-uulat ng kanilang output.
Tawagin ang lider ng bawat pangkat at ipaulat ang likha ng
pangkat.
Itanong sa klase: Ano-ano ang inyong mungkahing paraan ng
wastongpangangasiwangmgalikasnayamanngbansa?(Maraming
posibleng sagot.) Isulat ang sagot ng mga bata sa pisara.
Gawain B
Gamit ang parehong pangkat, gawin ang Gawain B sa LM,
pahina 156.
Ipaliwanag sa mga bata ang kanilang pangkatang gawain gamit
ang Fish Bone map.
Ipapaskil ang gawa ng bawat pangkat sa isang bahagi ng silid-
aralan.
Bawat pangkat ay bibigyan ng guro ng sapat na oras para tingnan
at basahin ang mga output ng ibang pangkat.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
40. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
74
Sa ibaba ng likhang output ng ibang pangkat, susulat ang pangkat
na tumitingin dito kung sila ay sumasang-ayon o hindi sumasang-
ayon sa gawang Fish Bone map ng pangkat.
Gawain C
Gamit ang parehong pangkat, ipagawa sa mga bata ang
Gawain C sa LM, p. 157.
Ipakopya ang graphic organizer at ipasulat sa mga bata ang
kanilang gawang pangako sa sarili.
Tumawag ng tig-tatlong bata sa bawat pangkat at ipabasa sa harap
ng klase ang kanilang gawang pangako.
5. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo, p. 157 ng LM.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, pp. 157–158.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A, B, at C
Maaaring iba-iba ang sagot. (Tingnan kung akma ang mga sagot sa aralin.)
Natutuhan Ko
I. 1. Wasto
2. Wasto
3. Hindi wasto
4. Wasto
5. Hindi wasto
II. Maraming posibleng sagot
Pangwakas na Gawain
Pangkatin ang mga bata sa apat na pangkat. Gamit ang role playing, ipakita
ang sumusunod:
Pangkat 1: Mga mungkahing paraan ng wastong pangangasiwa ng mga likas
na yaman ng bansa
Pangkat 2: Mga posibleng bunga ng wastong pangangasiwa ng mga likas na
yaman ng bansa
Pangkat 3: Mga di wastong paraan ng pangangasiwa ng mga likas na yaman
ng bansa
Pangkat 4: Mga posibleng bunga ng hindi wastong pangangasiwa ng mga
likas na yaman ng bansa
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
41. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
75
Rubric sa Role Playing
Pamantayan
Magaling
(3)
Katamtamang Galing
(2)
Nangangailangan ng
Ibayong pagsasanay
(1)
Pagbigkas ng
diyalogo
(x2)
Malinaw at angkop
ang mga diyalogong
ipinakita
Hindi gaanong
malinaw at angkop
ang mga diyalogong
ipinakita
Hindi malinaw at hindi
rin angkop ang mga
diyalogong ipinakita
Kilos ng katawan
at ekspresyon
(x2)
Angkop at mahusay
ang mga kilos ng
katawan at ekspresyon
ng mukha sa eksenang
ipinakikita
Hindi gaanong angkop
at mahusay ang mga
kilos ng katawan at
ekspresyon ng mukha
sa eksenang ipinakikita
Hindi angkop at hindi
mahusay ang mga
kilos ng katawan at
ekspresyon ng mukha
sa eksenang ipinakikita
Pagpapahayag
ng mensahe at
impormasyon
(x3)
Maayos na
naipahayag ang
mensahe at tumpak
ang impormasyong
pinakita sa mga
tagapanood
Hindi gaanong maayos
na naipahayag ang
mensahe at tumpak
ang impormasyong
pinakita sa mga
tagapanood
Hindi maayos na
naipahayag ang
mensahe at tumpak
ang impormasyong
pinakita sa mga
tagapanood
Nagpapakita
ng angkop na
katauhan ng papel
na ginagampanan
(x3)
Lubos na naipakita
ang angkop na
katauhan ng papel na
ginagampanan
Hindi gaanong
naipakita ang angkop
na katauhan ng papel
na ginagampanan
Hindi naipakita
ang angkop na
katauhan ng papel na
ginagampanan
Kabuuang Puntos
ARALIN 9 Pagtangkilik sa Sariling Produkto
para sa Pag-unlad at Pagsulong ng Bansa
Takdang Panahon: 3 araw
Layunin
1. Natutukoy ang kahalagahan ng pagtangkilik sa sariling produkto
2. Naiuugnay ang kahalagahan ng pagtangkilik sa sariling produkto sa pag-
unlad at pagsulong ng bansa
3. Naipakikita ang pagiging makabayan sa pamamagitan ng pagpili ng
produktong gawang Pinoy
Paksang Aralin
Paksa : Pagtangkilik sa Sariling Produkto para sa Pag-unlad at Pagsulong
ng Bansa
Kagamitan : awit, basket o bayong, bilao, alampay, mga larawan ng iba’t ibang
produkto, manila paper, at panulat
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
42. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
76
Sanggunian : Yunit 2, Aralin 9, LM, pp. 159–163
K to 12 – AP4LKE-IIb-d-4
Internet
AkoayPinoy.RetrievedJuly16,2014fromhttp://akoaymakabayan.
weebly.com/
(2014) Pagtangkilik sa Sariling Produkto. Answers Corporation
Retrieved July 16, 2014 from http://tl.answers.com/Q/Pagtang-
kilik_sa_sariling_produkto
Irawa, Ruth (2012, February 9). Nasyonalismo Pagtangkilik ng
Produktong Pilipino. Retrieved July 16, 2014 from http://
group1nasyonalismo.blogspot.com/2012/02/pagtangkilik-ng-
produktong-pilipino.html
Pamamaraan
A. Panimula
Iparinig ang awit ni Regine Velasquez-Alcasid na “Tara na, Biyahe Tayo.”
1. Itanong sa mga bata ang sumusunod:
Ano-anong lalawigan sa Pilipinas ang nabanggit sa awitin?
Ano-ano ang matatagpuan sa mga lugar na binanggit?
Sumasang-ayon ka ba sa mensahe ng awitin na kayganda ng
Pilipinas? Bakit?
Nahikayat ka ba ng awitin na bumiyahe at libutin ang Pilipinas?
Kung ikaw ay bibigyan ng pagkakataon na makabiyahe, saang
lalawigan sa Pilipinas ang iyong unang pupuntahan?
Bakit iyon ang naisip mong unang puntahan?
2. Tanggapin lahat ng mga sagot ng mga bata. Isulat sa pisara ang kanilang
tugon sa panlimang katanungan.
3. Sabihin na ang paksang tatalakayin ngayon ay tungkol sa kahalagahan
ng pagtangkilik sa sariling produkto sa pag-unlad at pagsulong ng
bansa.
4. Hikayatin ang mga mag-aaral na bumuo ng suliranin mula sa paksa.
Mga suliraning maaaring mabuo:
Ano ang kahalagahan ng pagtangkilik sa sariling produkto sa pag-
unlad at pagsulong ng bansa?
Paano nakatutulong sa pag-unlad at pagsulong ng bansa ang
pagtangkilik sa sariling produkto?
B. Paglinang
1. Pabuksan ang aklat sa bahaging Alamin Mo sa LM, p. 159.
2. Ipasagot sa mga mag-aaral ang mga tanong sa bahaging Alamin Mo.
Tanggapin ang lahat ng kasagutan ng mga bata.
3. Talakayin ang aralin gamit ang mga sagot ng mga bata sa mga tanong.
4. Ipagawa ang mga gawain sa bahaging Gawin Mo sa LM, pp. 160–162.
Gawain A
Hatiin ang klase sa tatlong pangkat.
Patnubayan ang mga bata sa pagbubuo ng mga pamantayan na
dapat sundin sa paggawa ng pangkatang gawain.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
43. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
77
Laruin ang Mother Goes to Market, isang uri ng relay game.
Ang bawat pangkat ay pipila nang maayos at bibigyan ng guro ng
tig-isang basket o bayong, bilao at alampay.
Ang miyembro ng bawat pangkat na nasa unahan ay magsusuot
ng alampay at bibitbitin ang basket o bayong papunta sa harapan
kung saan nakadikit sa pisara ang iba’t ibang produkto, maaaring
imported o gawang Pinoy.
Kukuha ang mga mag-aaral na may hawak ng basket ng isang
produktong ibig nilang bilhin at babalik na sa kanilang mga
kagrupo upang ilagay sa kanilang bilao ang produktong binili at
ipapasa ang basket at alampay sa kasunod sa pila.
Gagawin din ng kasunod na kasapi ang ginawa ng naunang
kamiyembro hanggang ang lahat ng kasapi ng pangkat ay
makapamili na ng kanilang produkto.
Ihihiwalay ng bawat pangkat ang kanilang napamili sa dalawa:
Produktong Imported at Produktong Pinoy.
Ang grupong may pinakamaraming napamili na produktong Pinoy
ang panalo.
Gawain B
Gamit ang parehong pangkat, ipagawa ang Gawain B sa LM,
pahina 161.
Bigyan ang bawat pangkat ng manila paper na may guhit na
Butterfly Map at panulat.
Ipasulat sa Butterfly Map ang mga sagot ng mga bata sa gawain.
Talakayin ang kanilang gagawin gamit ang halimbawa.
Pangkat 1: mga lalawigan sa Luzon at mga produkto nito
Pangkat 2: mga lalawigan sa Visayas at mga produkto nito
Pangkat 3: mga lalawigan sa Mindanao at mga produkto nito
Bigyan ang mga bata ng sapat na panahon para sagutin ang
katanungan.
Ipaulat at ipapaskil ang kanilang mga gawa.
Gawain C
Gamiting muli ang parehong pangkat. Ipaliwanag ang Gawain C
sa LM, p. 161.
Ipakita sa klase ang kanilang gagawin at ipagawa ang Gawain C.
Tiyakin ang mga sumusunod: Batid ng mga bata ang mga
pamantayan sa paggawa nang maayos at may sapat silang oras
upang gawin ang kanilang gawain.
Ipadikit sa pisara ang kanilang output.
Hanapin ang magkakatulad na mga sagot at gamitin ito sa
talakayan.
5. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo, p. 162 ng LM.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
44. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
78
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, p. 163.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A, B, at C
Iba-iba ang maaaring sagot.
Natutuhan Ko
I. Laguna – mga palamuti, tsinelas, barong
Bicol – pili, kagamitang yari sa abaka gaya ng bag, tsinelas, basket
Marikina – bag, sapatos
Bukidnon – pinya, saging
Pangasinan – bangus, bagoong
Sulu – perlas, palamuting yari sa shells
II. 1. N
2. N
3. N
4. NK
5. NK
Pangwakas na Gawain
Hatiin ang klase sa limang pangkat. Bigyan ang bawat pangkat ng manila
paper at panulat. Bawat pangkat ay lilikha ng kanilang jingle song tungkol sa
pagtangkilik ng sariling produkto at kahalagahan nito sa ating pag-unlad.
Rubric sa Jingle
Pamantayan Napakahusay Mahusay-husay
Hindi Gaanong
Mahusay
Pagkakaawit Magandang-maganda
ang pagkakaawit
Maganda ang
pagkakaawit
Hindi gaanong
maganda ang
pagkakaawit
Dating sa Tagapakinig Malakas ang dating at
panghikayat sa mga
tagapakinig
Medyo malakas ang
dating at panghikayat
sa mga tagapakinig
Mahina ang dating at
hindi nakahihikayat sa
mga tagapakinig
Kaangkupan Angkop ang ginamit
na mga salita sa jingle
Hindi gaanong angkop
ang ginamit na mga
salita sa jingle
Hindi angkop ang
ginamit na mga salita
sa jingle
Kawastuhan Wasto ang
mensaheng nais
ipahatid ng jingle
Hindi gaanong wasto
ang mensaheng nais
ipahatid
Hindi wasto ang
mensaheng nais
ipahatid
Kabuuang puntos
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
45. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
79
ARALIN 10 Hamon at Oportunidad sa mga Gawaing
Pangkabuhayan ng Bansa
Takdang Panahon: 3 araw
Layunin
1. Natutukoy ang mga hamon ng mga gawaing pangkabuhayan
2. Natutukoy ang mga oportunidad kaugnay ng mga gawaing pangkabuhayan
3. Nakagagawa ng isang mungkahing planong pangkabuhayan
Paksang Aralin
Paksa : Hamon at Oportunidad sa mga Gawaing Pangkabuhayan ng
Bansa
Kagamitan : malaking larawan ng bundok, manila paper, at panulat
Sanggunian : Yunit 2, Aralin 10, LM, pp. 164–170
K to 12 – AP4LKE-IIa-1
Aklat
Cruz, Maritez B. et. al (2007) Yaman ng Pilipinas 6. Makati City:
EdCrisch International, Inc. p. 7.
Internet
Calvan, Dennis and Ephraim Batungbacal (n.d.). Roadmap to
Recovery of Philippine Oceans. Retrieved July 16, 2014, from
www. greenpeace.org/seasin/ph/PageFiles/616503/Roadmap_
to_Recovery_July_2013.pdf
Apelacio, Catherine T. (2014, February 19). Tagalog news:
Fishing Industry sa lungsod, palalaguin ng LGU GenSan.
Retrieved July 16, 2014, from http://news.pia.gov.ph/index.
php?article=1671392783662
Pascual, Anton (2014, February 6). Magsasaka, Tuloy-tuloy ang
Pakikibaka. Retrieved July 16, 2014, from veritas846.ph/
magsasaka-tuloy-tuloy-ang-pakikibaka.
Plantilla, Lyndon (2013, July 23) . Tagalog news:
Pamahalaan, mamumuhunan sa pangingisda. Retrieved
July 16, 2014, from http://news.pia.gov.ph/index.
php?=article=52137550690#sthash.59NGOLdN.dpuf
Roncesvalles, Carina I. (2012, March 15). Mamuhuan sa
agrikultura ng bansa. Retrieved July 16, 2014 from http://
hongkongnews.com.hk/mamuhunan-sa-agrikultura-ng-
bansa/
Pamamaraan
A. Panimula
1. Awitin ang “Magtanim ay Di Biro.”
2. Itanong sa buong klase:
a. Bakit hindi biro ang magtanim?
b. Sino sa ating mga manggagawang Pinoy ang masipag magtanim?
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
46. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
80
c. Ibig mo rin bang maging magsasaka?
d. Kung ang tatay mo ay isang magsasaka, ikararangal mo ba ang
kaniyang hanapbuhay?
3. Tanggapin ng guro ang lahat ng mga sagot ng mga bata.
4. Magpakita ng larawan ng iba’t ibang manggagawang Pinoy.
5. Itanong: Saang gawaing pangkabuhayan sila nabibilang?
6. Pabuuin ang klase ng suliranin mula sa paksa.
Mga suliraning maaaring mabuo:
Ano-ano ang hamon sa mga gawaing pangkabuhayan ng bansa?
Ano-ano ang oportunidad sa mga gawaing pangkabuhayan ng
bansa?
B. Paglinang
1. Ipabasa ang bahaging Alamin Mo sa LM, p. 164.
2. Ipasagot ang mga tanong. Tanggapin ang lahat ng kasagutan.
3. Bigyang-diin ang araling tinatalakay gamit ang mga sagot ng mga bata
sa mga tanong.
4. Ipagawa ang bahaging Gawin Mo sa LM, p. 167–169.
Gawain A
Ipagawa ang Gawain A sa LM, p. 167.
Hatiin ang klase sa apat na pangkat.
Ibigay ang mga pamantayan na dapat sundin sa paggawa ng
pangkatang gawain.
Bigyan ng manila paper at panulat ang bawat pangkat.
Ipaliwanag sa bawat pangkat ang kanilang gagawin.
Ipaisa-isa ang mga hamon at oportunidad sa iba’t ibang gawaing
pangkabuhayan sa bansa.
Pangkat 1 at 3 – Pagsasaka
Pangkat 2 at 4 – Pangingisda
Ipagamit ang Venn Diagram sa pagsagot nila sa gawain.
Bigyan ang mga bata ng sapat na panahon na matapos ang kanilang
pangkatang gawain.
Ipaulat ang kanilang output sa klase.
Gawain B
Gamit ang parehong pangkat, ipalaro ang Search the Area. Ipagawa
sa klase ang Gawain B sa LM, p. 168.
Itatago ng guro ang inihandang mga istrip ng papel na sinulatan
ng iba’t ibang mga hamon at oportunidad ng mga gawaing pang-
kabuhayan sa iba’t ibang lugar sa silid- aralan.
Mag-uunahan ang bawat pangkat na mahanap ang mga istrip ng
papel na ito.
Ilalagay nila sa basket ang lahat ng oportunidad at sa basurahan
ang lahat ng mahahanap nilang hamon.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
47. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
81
Ang pangkat na may pinakamaraming nakuhang tamang istrip ng
papel na nailagay sa tamang lalagyan ang panalo.
Talakayin sa klase ang kaibahan ng hamon sa oportunidad.
Gawain C
Hatiin ang klase sa dalawang pangkat, mga lalaki laban sa mga
babae.
Ipakita ang malaking larawan ng bundok.
Ilagay ito sa harap ng silid.
Sabihin sa mga bata na ang bawat pangkat ay mag-uunahan sa
pag-akyat sa tuktok ng bundok sa pamamagitan ng pagsagot sa
mga tanong na nakadikit sa larawan ng bundok.
Kapag ang tanong ay mga halimbawa ng oportunidad, sasagutin
nila kung ito ay oportunidad sa pagsasaka o pangingisda.
Kapag ang tanong ay halimbawa ng hamon, sasabihin ng pangkat
na sumasagot ang pass o lalagpasan.
5. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa LM, p. 169.
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, pp. 169–170.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A
Maaaring iba-iba ang sagot.
Gawain B
Mga oportunidad: pagkakaroon ng mga modernong kagamitan tulad ng
underwater sonars at radars, pagpapatayo ng mga bagong pantalan, makabagong
teknolohiya sa pagsasaka, bagong pag-aaaral upang magkaroon ng magandang
ani, programang Blue Revolution at Biyayang Dagat
Mga hamon: mga sakuna sa dagat, problema sa irigasyon, El Niño
phenomenon, pagdami ng mga imported agricultural products, at climate change
Gawain C
Maaaring iba-iba ang sagot.
Pangwakas na Gawain
Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Bawat pangkat ay gagawa ng isang
plano ng kabuhayan o mapagkakakitaan. Ipasunod ang pormat sa ibaba.
Planong Pangkabuhayan
Pamagat ng Planong Pangkabuhayan:
Pokus ng Gawaing Pagkabuhayan:
Mga Hamon:
Mga Oportunidad:
Pamamaraan:
Maaaring maging resulta:
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
48. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
82
Rubric sa Paggawa ng Planong Pangkabuhayan
Pamantayan
Katangi-tangi
(3)
Katamtaman
(2)
Kailangan ng Dagdag
na Pagsasanay
(1)
Kalidad at
kabuluhan ng mga
impormasyon
Wasto, may kalidad
at kabuluhan ang
mga impormasyon na
nilagay sa ginawang
plano
Wasto, may kalidad at
kabuluhan ang ilan sa
mga impormasyon na
nilagay sa ginawang
plano
Halos lahat ng
impormasyon ay mali
at walang gaanong
kalidad at kabuluhan.
Pagkakaugnay-
ugnay ng mga
impormasyon
Malinaw na naipakita
ang pagkakaugnay-
ugnay ng mga
impormasyon
Hindi gaanong
malinaw na naipakita
ang pagkakaugnay-
ugnay ng mga
impormasyon
Hindi malinaw
na naipakita ang
pagkakaugnay-ugnay
ng mga impormasyon
Pagkakalahad ng
impormasyon
Lubhang maayos at
malinaw na nalahad
ang mga impormasyon
ukol sa plano
Hindi gaanong maayos
at malinaw na nailahad
ang mga impormasyon
ukol sa plano
Hindi maayos
at malabo ang
pagkakalahad ng mga
impormasyon ukol sa
plano
Kompleto Kompleto ang mga
impormasyon na
inilagay sa plano
May ilang kulang sa
mga impormasyon na
inilagay sa plano.
Maraming kulang sa
mga impormasyon na
inilagay sa plano
Kabuuang Puntos
ARALIN 11 Likas Kayang Pag-unlad
Layunin
1. Nasasabi ang kahulugan at kahalagahan ng likas kayang pag-unlad o
sustainable development
2. Nakalalahok sa mga gawaing lumilinang sa pangangalaga at nagsusulong ng
likas kayang pag-unlad ng mga likas yaman ng bansa
3. Naipadarama ang pagmamahal sa kalikasan sa pamamagitan ng paglahok
sa mga gawaing may kinalaman sa likas kayang pag-unlad
Paksang Aralin
Paksa : Likas Kayang Pag-unlad
Kagamitan : awit, larawan ng umiiyak na puno, tansan, lumang tela, bote ng
1.5 L na soft drink, straw, binhi o punla, at pambungkal ng lupa
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
49. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
83
Sanggunian : Yunit 2, Aralin 12, LM, pp. 171–176
K to 12 – AP4LKE-IIe-6
Aklat: Divina, Richelda O. et. al. (2009). Pamana Lahing Malaya.
Pilipinas: Hope Publishing House. pahina 173, 182
Internet: Philippine Strategy for Sustainable Development
(n.d) Retrieved July 16, 2014 from http://www.psdn.org.ph/
agenda21/pssd.htm
Cajes A.S. (2013, April 30) Understanding Sustainable Develop-
ment Retrieved July 13, 2014 from http://kalamboan.blogspot.
com/2013/04/understanding-sustainable-development.html
Ang Ekonomiya, Ang Kalikasan at Ang Likas Kayang Kaunlaran
by National Statistics Coordination Board. Retrieved July
16, 2014 from http://www.nscb.gov.ph/peenra/Publications/
Pamphlets/Pamphlet%20Filipino%20Version.PDF
Pamamaraan
A. Panimula
1. Pakinggan ang awiting “Kapaligiran” ng Asin.
2. Itanong sa mga bata:
a. Ano ang ibig iparating sa atin ng awitin?
b. Sa pagmamasid mo sa ating paligid, masasabi mo bang maka-
totohanan ang mensahe ng awitin?
c. Ibigay ang iyong opinyon sa mga linya sa awitin na “hindi masama
ang pag-unlad kung hindi nakakasira ng kalikasan.
3. Tanggapin lahat ng mga sagot ng mga bata.
4. Magpakita ng larawan ng isang punong umiiyak.
5. Itanong ang mga sumusunod:
a. Bakit kaya umiiyak ang puno?
b. Sa palagay mo, bakit siya nasasaktan?
c. Sino ang dapat sisihin sa ganitong mga pangyayari?
d. Ano ba ang ginagawa ng tao sa mga puno?
e. Ano-ano ang maling ginagawa ng mga tao sa ating mga likas na
yaman?
6. Sabihin na ang paksang tatalakayin ngayon ay tungkol sa likas kayang
pag-unlad.
7. Ang klase ay bubuo ng suliranin mula sa paksa.
Mga suliraning maaaring mabuo:
Ano ang likas kayang pag-unlad at ang kahalagahan ng pagsulong
nito para sa mga likas na yaman ng bansa?
Paano ka makalalahok sa mga gawaing lumilinang sa pangangalaga
at nagsusulong ng likas kayang pag-unlad ng mga likas na yaman
ng bansa?
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
50. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
84
B. Paglinang
1. Ipabasa sa mga bata ang bahaging Alamin Mo sa LM, p. 171.
2. Ipasagot ang mga tanong. Tanggapin ang lahat ng kasagutan ng mga
bata.
3. Talakayin ang aralin sa p. 172.
4. Bigyang-linaw ang aralin gamit ang mga sagot ng mga bata sa mga
tanong.
5. Ipagawa ang bahaging Gawin Mo sa LM, pp. 173–174.
Gawain A
Gawin ang Gawain A sa LM, p. 173.
Gawain B
Ipagawa sa klase ang Gawain B sa LM, p. 174.
Bigyan ang bawat mag-aaral ng bond paper at ipagaya ang guhit
na puno na nasa Gawain B.
Sa loob ng puno ay ipasulat ang kanilang Kontrata ng Katapatan
sa Kalikasan o KKK.
Tumawag ng piling mag-aaral at ipabasa ang kanilang likhang
kontrata.
Idikit ang mga punong kinalalagyan ng kanilang kontrata sa isang
bahagi ng silid-aralan na may guhit na malaking bundok.
Itanong:
Ano-anong gawain ang iyong lalahukan na lumilinang sa
pangangalaga at pagsulong ng likas kayang pag-unlad ng mga
likas na yaman ng bansa?
Gawain C
Hatiin ang klase sa apat na pangkat.
Ibigay ang mga pamantayan na dapat sundin sa paggawa ng
pangkatang gawain.
Ipaliwanag ang Gawain C sa LM, p. 174.
Ipakita sa bawat pangkat ang halimbawa ng kanilang magiging
output at ipagawa ang Gawain C.
Tiyaking may sapat na oras ang mga bata para matapos ang
kanilang gawain.
I-display ang kanilang gawa sa labas ng klase at ipagbili sa abot-
kayang presyo. Ang kikitain ng bawat pangkat ay hahati-hatiin ng
bawat kasapi sa kanilang mga sarili.
Itanong sa mga bata ang sumusunod:
1. Talaga bang may pera sa basura?
2. Paano nagiging pera ang basura?
3. Dahil iyong napatunayan na may pera sa basura, ano ang
iyong gagawin sa mga basurang maaari pang mapaki-
nabangan?
6. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 175.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
51. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
85
Rubric sa Nagawang Recycled na Kagamitan
Pamantayan 3 2 1
Kagandahan,
kalinisan at
katibayan
Magandang maganda,
matibay na matibay at
malinis na malinis ang
nagawang recycled na
kagamitan
Maganda at malinis ang
nagawang recycled na
kagamitan ngunit hindi
matibay
Maganda ngunit hindi
gaanong malinis at
matibay ang nagawang
recycled na kagamitan
Orihinalidad Orihinal ang disenyo Nilagyan ng kaunting
pagbabago mula sa
ginayang disenyo
May pinaggayahang
disenyo
Kapakina-
bangan
Magagamit sa
pang-araw araw na
pamumuhay
Magagamit paminsan-
minsan
Hindi magagamit
kailanman
Rubric sa Malikhaing Gawain
Pamantayan
Mahusay
(3)
Katamtaman
(2)
Kailangan ng Ibayong
Pagsasanay
(1)
Pagkamasining Napakamasining ng
pagkakagawa
Hindi gaanong
masining ang
pagkakagawa
Hindi masining ang
pagkakagawa
Orihinalidad Orihinal ang disenyo at
pagkakagawa
Hindi gaanong orihinal
ang disenyo at
pagkakagawa
Hindi orihinal
ang disenyo at
pagkakagawa
Pagkakagawa Napakalinis at
makabuluhan ang
pagkakagawa
Hindi gaanong malinis
at makabuluhan ang
pagkakagawa
Hindi malinis at
makabuluhan ang
pagkakagawa
Materyales at
Estilo
Angkop na angkop
ang materyales at
magandang maganda
ang estilong ginamit
Hindi gaanong angkop
ang materyales at
hindi rin gaanong
maganda ang estilong
ginamit
Hindi angkop ang
materyales at hindi rin
maganda ang estilong
ginamit
Kabuuang
Puntos
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, pp. 175–176.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A, B, at C
Maraming posibleng sagot
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
52. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
86
Natutuhan Ko
I. Maraming posibleng sagot
II. 1. puso
2. puso
3. puso
4. puso
5. puso
Pangwakas na Gawain
Pagtatanim ng punla sa hardin o gulayan ng paaralan. Ang buong klase
ay pupunta sa hardin o gulayan ng paaralan upang magtanim ng mga punla o
binhing dala ng mga mag-aaral.
ARALIN 12 Kulturang Pilipino
Takdang Panahon: 5 araw
Layunin
1. Natutukoy ang ilang halimbawa ng kulturang Pilipino sa iba’t ibang rehiyon
ng Pilipinas
2. Natatalakay ang kontribusyon ng iba’t ibang pangkat sa kulturang Pilipino
Paksang Aralin
Paksa : Kulturang Pilipino
Kagamitan : mga larawan ng iba’t ibang pangkat etniko, mapa ng Pilipinas,
manila paper, at panulat
Sanggunian : Yunit 2, Aralin 12, LM, pp. 177–191
K to 12 – AP4LKE-IIf-7
_____. Hiyas ng Lahi 2 (2013). Sampaloc, Manila: St. Augustine
Publication, Inc.
Capiña, Estelita at Alvenia P. Palu-ay (2000). Pilipinas: Bansang
Papaunlad. Quezon City: SD Publishing, Inc. pahina 24-35.
Divina, Richelda O. et. al. (2009). Pamana Lahing Malaya 6.
Pilipinas: Hope Publishing House. pahina 40-61.
Santiago, Rosario M. et. al. (1995). Pilipinas: Perlas ng Silangan
Bayan ng Magiting. Manila: Innovative Educational Material,
Inc. pahina 106-123.
Internet: http://philmuseum.ueuo.com/nm_museum/nmtreasure/
antro_final4.html
Mga Pangkat etniko sa Pilipinas (2014, July 8) Retrieved July 16,
2014 from http://tl.wikipedia.org/wiki/Mga_pangkat_etniko_
sa_Pilipinas
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
53. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
87
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magkaroon ng Walk to a Museum sa loob ng silid-aralan.
2. Ipakikita rito ang mga larawan ng iba’t ibang pangkat etniko sa bansa.
3. Itanong sa mga bata:
a. Ano-anong pangkat etniko ang inyong nakita sa Walk to a Museum?
b. Ano ang napansin ninyo sa kanilang mga katangiang pisikal at
mga kasuotan?
4. Tanggapin lahat ng mga sagot ng mga bata. Sabihin na tatalakayin sa
araling ito ang tungkol sa kulturang Pilipino.
5. Ang klase ay bubuo ng suliranin mula sa paksa.
Mga suliraning maaaring mabuo:
Ano ang kulturang Pilipino?
Ano-ano ang bumubuo sa kulturang Pilipino?
B. Paglinang
1. Ipabasa sa mga bata ang bahaging Alamin Mo sa LM, p. 177.
2. Ipasagot sa mga mag-aaral ang mga tanong. Tanggapin ang lahat ng
kasagutan ng mga bata.
3. Talakayin ang nilalaman ng aralin, pp. 177–187.
4. Ipagawa sa mga bata ang mga gawain sa bahaging Gawin Mo sa LM,
pp. 188–189.
Gawain A
Gawin ang Gawain A sa LM, p. 188.
Gamit ang mapa ng Pilipinas, ipatukoy sa mga bata kung saang
lalawigan matatagpuan ang iba’t ibang pangkat etniko ng bansa.
Gawain B
Ipagawa sa klase ang Gawain B sa LM p. 188. Hatiin ang klase sa
tatlong pangkat.
Bigyan ang bawat pangkat ng manila paper at panulat.
Isa-isahin ang mga pamantayan sa paggawa ng pangkatang
gawain.
Bawat pangkat ay pipili ng tatlong pangkat etniko mula sa tatlong
malalaking pulo sa bansa
Gamit ang Organizational Chart, tukuyin ang mga kulturang
Pilipino sa mga napiling pangkat etniko.
Ipakita at ipaulat sa bawat pangkat ang kanilang output.
Gawain C
Gamit ang parehong pangkat, ipagawa aat ipaliwanag ang
Gawain C sa LM, p. 189.
Muling pag-usapan ang mga pamantayan sa paggawa nang tahimik
at maayos.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
54. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
88
Tiyakin na ang mga bata ay may sapat na oras para matapos ang
gawain.
Gamit ang Catch the Falling Stars, tutukuyin ng bawat pangkat
ang iba’t ibang kontribusyon sa kulturang Pilipino.
Ipaulat at ipa-display ang kanilang gawa sa isang bahagi ng silid-
aralan.
Itanong sa mga bata:
1. Ano-ano ang kontribusyon ng iba’t ibang pangkat sa ating
kultura?
2. Anong pangkat ang may pinakamaraming kontribusyon?
3. Mahalaga ba ang kanilang mga naging kontribusyon sa
kulturang Pilipino?
5. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa
Pagtataya
Pasagutan ang Natutuhan Ko sa LM, pp. 190–191.
Susi sa Pagwawasto
Gawain A, B, at C
Maaaring iba-iba ang sagot.
Natutuhan Ko
I. A.
1. Ifugao 6. Ilonggo
2. Manobo 7. Maranao
3. Bikolano 8. Kapampangan
4. Ilokano 9. Yakan
5. Cebuano 10. Ivatan
II. 1. Arabe 4. Espanyol
2. Amerikano 5. Hindu
3. Intsik
III. 1. A 6. B
2. A 7. A
3. C 8. C
4. B 9. A
5. C 10. A
Pangwakas na Gawain
Charade
Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Bawat pangkat ay bibigyan ng guro
ng tatlong listahan ng mga pangkat na nakaimpluwensiya sa ating kultura.
Ang klase ay maglalaro ng charade. Hulaan kung sa aling pangkat kabilang ang
mga ipakikitang halimbawa. Ang pangkat na may pinakamaraming mahulaang
tamang sagot ang siyang tatanghaling panalo sa larong charade.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
55. D
E
P
E
D
C
O
P
Y
89
ARALIN 13 Mga Pamanang Pook
Layunin
Natutukoy ang mga pamanang pook bilang bahagi ng pagkakakilanlan ng
kulturang Pilipino
Paksang Aralin
Paksa : Mga Pamanang Pook
Kagamitan : larawan, laptop, manila paper, speakers, at metacards
Sanggunian : Modyul, Aralin 13, LM, pp. 192–196
K to 12 – AP4LKE-IIe-f-7
Pamamaraan
A. Panimula
1. Magkaroon ng balitaan na may kaugnayan sa paksang tatalakayin.
2. Balik-aral: Ano-anong kultura ng pangkat-etniko ang iyong hinaha-
ngaan at bakit?
3. Pagpapakita ng video ng Tubbataha Reef.
http://www.youtube.com/watch?v=2apv2zAL1JA
Gabay na tanong: Ano ang naramdaman mo nang mapanood mo ang isa
sa pinagmamalaking pamanang pook ng ating bansa?
B. Paglinang
1. Pagpapakita ng mga larawan ng mga pamanang pook.
2. Pagkakaroon ng malayang talakayan ukol dito. Iugnay sa aralin.
3. Ipagawa ang mga gawain sa Gawin Mo sa LM, pp. 195–196.
Gawain A
Ipakuha sa mga mag-aaral ang LM at pasagutan ang Gawain A sa
pahina 195.
Ipasagot sa mga mag-aaral ang Data Retrieval Chart.
Gawain B
Hatiin ang klase sa apat.
Pipili ang mga mag-aaral ng kani-kanilang pinuno at hahayaang
pumili ng kanilang gagawin.
Pagtatanghal ng bawat pangkat
Pagbibigay ng puntos sa bawat pangkat gamit ang rubric.
Gawain C
Ipakuha sa mga mag-aaral ang kanilang reflection journal at
ipasasagot ang tanong na: Sa inyong naging paglalakbay sa
mga pamanang pook sa Pilipinas, alin sa mga ito ang lubusang
nagpahanga sa inyo at bakit?
4. Bigyang-diin ang mga kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 196.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
