งานนี้อยู่ในส่วนหนึ่งของวิชาชีววิทยา ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2562 โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ครูผู้สอน นายวิชัยลิขิตพรรักษ์ สมาชิกกลุ่ม 1.นายณปภัช เครือวรรณ ห้อง 341 เลขที่ 26 2.นายณภัทร ลิ้มสุวรรณ์ ห้อง 341 เลขที่ 27 3.นายธนดล บุนนาค ห้อง 341 เลขที่ 28 4.นายธีร์ พรหมปัทมะ ห้อง 341 เลขที่ 29

1. ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของพืชตัวอย่างในสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน
เตรียมอุดมศึกษาตามโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจาก
พระราชดาริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
รายวิชาชีววิทยา 3 ว30243
ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2562

2. สมาชิกในกลุ่ม
นายณปภัช เครือวรรณ
ห้อง 341 เลขที่ 26
นายณภัทร ลิ้มสุวรรณ์
ห้อง 341 เลขที่ 27

3. สมาชิกในกลุ่ม
นายธนดล บุนนาค
ห้อง 341 เลขที่ 28
นายธีร์ พรหมปัทมะ
ห้อง 341 เลขที่ 29

4. ครูผู้สอน
นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์

5. คํานํา
รายงานนีTเป็นส่วนหนึCงของรายวิชาชีววิทยา3ว30243โดยมีจุดประสงค์เพืCอ
สืบค้นข้อมูลพืชตัวอย่างในสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาตามโครงการ
อนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนืCองมาจากพระราชดําริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยาม
บรมราชกุมารี
คณะผู้จัดทําได้เลือกต้นอัญชันในการศึกษาเนืCองมาจากเป็นพืชทีCมีความ
น่าสนใจมีการนําไปใช้ประโยชน์ได้หลากหลายรวมถึงมีสรรพคุณทางยาคณะผู้จัดทํา
ขอขอบคุณอ.วิชัยลิขิตพรรักษ์ผู้ให้ความรู้และแนวทางการศึกษาหวังว่ารายงานฉบับนีT
จะให้ความรู้และเป็นประโยชน์แก่ผู้ศึกษาหากมีข้อแนะนําหรือข้อผิดพลาดประการใด
ผู้จัดทําขอน้อมรับไว้และขออภัยมาณทีCนีTด้วย
คณะผู้จัดทํา

6. สารบัญ
หน้า
รายละเอียดเกีCยวกับพืชตัวอย่างในสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา 7-10
รายละเอียดของลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของพืชตัวอย่าง 11-17
บรรณานุกรม 18
กิตติกรรมประกาศ 19
ภาพผนวก 20-34

7. อัญชัน
ClitoriaternateaL.

8. ลําต้น ดอก ฝัก
ใบ ราก เมล็ด

9. ประวัติความเป็นมา
– ดอกอัญชันมีถิCนกําเนิดในแถบเอเชียเขตร้อนก่อนทีCจะนําไปแพรพันธุ์ในแอฟริกาออสเตรเลีย
และอเมริกาดอกอัญชันเป็นไม้เลืTอย ลําต้นมีสีเขียวมีขน
– ใบสีเขียวเป็นไม้ไม่ผลัดใบดอกสีนํTาเงินแก่ตรงกลางมีสีเหลืองบางชนิดมีสีขาวหรือสีม่วงอ่อน
ผลแบบฝักถัCวขึTนได้ดีในดินทัCวไปชอบความชืTนปานกลาง
– ขึTนงอกงามดีในดินทีCมีอินทรีย์วัตถุสูงชอบแสงทัTงวันอัตราการเจริญเติบดีมากนิยมปลูกตามรัTว
เป็นซุ้มเป็นพันธุ์ไม้ในเขตร้อนขึTนได้ทัCวไปดอกอัญชันมีสารแอนโธไซยานิน
– ซึCงมีคุณสมบัติเพิCมการไหลเวียนของเลือดในหลอดเล็กๆทําให้เลือดไปเลีTยงรากผมและนัยน์ตา
มากขึTน สารแอนโทรไซยานินนีTจะพบในผลไม้และดอกไม้ทีCมีสีนํTาเงินสีแดงหรือสีม่วง

10. บริเวณทีCพบ
และ
ลักษณะทัCวไป
– ปลูกได้ทัCวไปในเขตร้อน
– ออกดอกเกือบตลอดปี
– พบขึTนกระจายอยู่ทัCวไปในหลายพืTนทีC มีสภาพทีCแตกต่างกันทัTงในดินร่วนปนทราย ดินเหนี
– ลักษณะทัCวไป:
ต้น ไม้เลืTอยเนืTออ่อน อายุสัTนใช้ยอดเลืTอยพัน ลําต้นมีขนปกคลุม
ใบ ประกอบแบบขนนก เรียงตรงข้าม มีใบย่อย 5-9 ใบ รูปไข่แกมรูปรีปลายใบแหลมโคนใบมน ผิว
ใบด้านล่างมีขนหนาปกคลุม
ดอก สีขาวฟ้า และม่วงดอกเดีCยวหรือออกเป็นคู่ตามซอกใบ รูปดอกถัCว มีทัTงดอกชัTนเดียวและดอก
ซ้อนกลีบดอก 5 กลีบดอกชัTนเดียวกลีบขัTนนอกมีขนาดใหญ่กลางกลีบสีเหลือง ส่วนกลีบชัTนในขนาด
เล็ก แต่ดอกซ้อนกลีบดอกมีขนาดเท่ากันซ้อนเวียนเป็นเกลียว ดอกบานเต็มทีCกว้าง 2-2.5 ซม.
ฝัก/ผล ผลแห้งแตก เป็นฝักแบนกว้าง1-1.5 ซม. ยาว5-8 ซม.
เมล็ด รูปไตสีดํามี5-10 เมล็ดยวดินทราย

11. ลักษณะของลําต้น
– ประเภท: Climbing Stem
– ชนิด: Twining Stem
– เป็นไม้เลืTอยเนืTออ่อน อายุสัTน ใช้ยอดเลืTอยพัน ลําต้นมีขนปกคลุม

12. ลักษณะของราก
– รากอัญชันประกอบด้วยระบบรากแก้วรากแขนงและรากฝอย รากมีความลึกไม่มาก
รากแขนงมักแทงขนานตามผิวดิน

13. ลักษณะของใบ
– ใบประกอบแบบขนนกปลายคีCเรียงสลับใบย่อย 2-3 คู่ใบบาง สีเขียวแต่ละใบมีใบย่อย
5-9 ใบ ใบย่อยรูปวงรีแกมขอบขนานหรือรูปวงรีแกมไข่กลับ กว้าง1-3 เซนติเมตรยาว
2-5 เซนติเมตรผิวใบมีขนปกคลุมทัTงสองด้านขอบใบเรียบ โคนใบสอบปลายใบมน
แผ่นใบเรียบค่อนข้างบาง

14. ลักษณะของดอก
– ดอกเดีCยวออกทีCซอกใบ มี1-2 ดอก กลีบดอกรูปดอกถัCว มี5 กลีบแบ่งเป็น2 ปาก
กลีบเลีTยงสีเขียวมี5 กลีบ โคนติดกันยาว1.5-2 เซนติเมตรแผ่นกลีบบางปลายแยกเป็น
5 แฉก ดอกมีสีสีนํTาเงินม่วงหรือขาว ตรงกลางกลีบสีเหลืองหม่นขอบสีขาวรูปดอก
เป็นรูปถัCว

15. ลักษณะของผล
– ผลเป็นฝัก รูปดาบแบนยาวขนาดกว้าง1-1.5เซนติเมตร ยาว5-12 เซนติเมตร มีขนสัTน
นุ่ม ปลายเป็นจะงอยสัTนๆฝักอ่อนมีสีเขียว พอแก่มีสีนํTาตาลอ่อน แตกเป็น2 ฝา

16. ลักษณะของเมล็ด
– เมล็ดรูปไต สีดํายาวได้ประมาณ 5 มิลลิเมตร จํานวน 6-10 เมล็ด พบตามแนวชายป่า ป่า
ละเมาะ ทีCทิTงร้างชอบทีCแห้ง

17. ข้อมูลอืCนๆ
– อัญชันมีถิCนกําเนิดในแถบเอเชียเขตร้อน ก่อนจะถูกนําไป
แพร่พันธุ์ในแอฟริกา ออสเตรเลีย และอเมริกา ในลาว ไทย
เวียดนาม
– ดอก ใช้ปลูกผมทําให้ผมดกดําเงางามมากขึTนเพราะดอก
อัญชันมีสารที“แอนโทไซยานิน” (Anthocyanin) ซึCงช่วย
กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต ทําให้เลือดไปเลีTยงส่วน
ต่างๆได้ดีมากขึTนนอกจากนีTสามารถนําดอกมาคัTนเพืCอทําสี
ผสมอาหารได้
– เมล็ด เป็นยาระบาย
– ราก บํารุงตาแก้ตาฟางถูฟันแก้ปวดฟันตาแฉะและปรุงเป็น
ยาขับปัสสาวะ

18. บรรณนานุกรม
- วิกิพีเดียสารานุกรมเสรี.2560."อัญชัน."[ระบบออนไลน์].แหล่งทีCมาth.wikipedia.org/wiki/
อัญชัน(26มิถุนายน2561)
-เว็บไซต์เมดไทย(MedThai).2560."อัญชันสรรพคุณและประโยชน์ของดอกอัญชัน30ข้อ!."
[ระบบออนไลน์].แหล่งทีCมาmedthai.com/อัญชัน/(25มิถุนายน2561)
- "ดอกอัญชันดีต่อสุขภาพจริงหรือ."[ระบบออนไลน์].แหล่งทีCมาwww.pobpad.com/ดอกอัญชัน-
ดีต่อสุขภาพจร(25มิถุนายน2561)
- "ดอกอัญชันสมุนไพรไทยแก้โรคอะไรได้บ้าง."[ระบบออนไลน์].แหล่งทีCมา
health.kapook.com/view178644.html (26มิถุนายน2561)
- "ประโยชน์และสรรพคุณของดอกอัญชัน..เปีCยมสีสันอันทรงคุณค่า"[ระบบออนไลน์].แหล่งทีCมา
http://www.banhealthy.com/ประโยชน์และสรรพคุณของดอกอัญชัน-เปีCยมสีสันอันทรงคุณค่า/ (26
มิถุนายน2561)

19. กิตติกรรมประกาศ
รายงานเรืCองลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของพืชตัวอย่างในสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเตรียม
อุดมศึกษาตามโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนืCองมาจากพระราชดําริ สมเด็จพระเทพ
รัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี สําเร็จลุล่วงได้ด้วยความกรุณาของอาจารย์ทีCปรึกษา
โครงงานได้แก่อาจารย์วิชัยลิขิตพรรักษ์ทีCได้ให้คําปรึกษาแนะนําชีTแนะในการศึกษา
ค้นคว้าแนะนําขัTนตอนและวิธีจัดทํารายงานจนสําเร็จลุล่วงด้วยดีคณะผู้จัดทําจึงขอกราบ
ขอบพระคุณเป็นอย่างสูงไว้ณโอกาสนีT
ขอกราบขอบพระคุณบิดามารดาทีCให้กําลังใจในการศึกษาเล่าเรียนและสมาชิกใน
กลุ่มทีCให้ความร่วมมือเป็นอย่างดีในการทําโครงงานครัTงนีTจนกระทัCงประสบความสําเร็จ
ด้วยดี
คณะผู้จัดทํา

20. ภาคผนวก

21. การเลือกพืชตัวอย่าง

22. การเก็บพืชตัวอย่าง

23. การเก็บรักษาพืชตัวอย่าง

24. การส่งตรวจ

25. ตัวอย่างหลังการเก็บ