3. Inhoud
- Voorwoord
- De school is meer dan een gebouw alleen
- Een school bouw je samen
- Een voorbeeldig plan:
Basisschool St. Joseph
- Bloemlezing uit eigen werk, over:
Optellen en aftrekken
Zinnen verzetten
Tekenen en rekenen
Schoolherinneringen
- Curriculum onderwijsgebouwen
- Wie wij zijn
5. Voorwoord
Als architectenbureau zijn wij de laatste jaren betrokken
geweestbijhetontwikkelenvannieuweonderwijsgebouwen
en het aanpassen van bestaande scholen aan de nieuwste
onderwijsopvatting.
Graag delen wij onze ervaringen met u om te laten zien wat
het hele proces voor een schoolorganisatie betekent en wat
het uiteindelijke resultaat kan zijn.
Aan de hand van diverse voorbeelden willen we u laten zien
waarom we gekozen hebben voor bepaalde oplossingen en
hoe de beslissingen tot stand zijn gekomen. We hopen dat
u door deze documentatie geinspireerd raakt en voor de
verbouwing van Dalton school ‘De Meer” ons bureau gaat
kiezen.
Veel lees en kijkplezier,
Het team van
7. De school is veel meer dan
een gebouw alleen
De school is de laatste decennia uitgegroeid tot een afspiegeling van
de samenleving: een bolwerk van kennis en ervaring, creatieve
en cognitieve processen, techniek en emotie, eten en slapen,
spelen en leren; allochtoon en autochtoon, volwassenen en
kinderen, specialisten en leerlingen.
De school als gebouw is daardoor steeds complexer geworden.
Het zijn kleine stedelijke samenlevingen geworden, die 16 uur per dag
in beweging zijn : een stad in een stad of beter een dorp in een stad. En
elke bewoner moet hier zijn eigen plekje kunnen vinden, waar hij alleen
of samen met anderen, zich thuis kan voelen.
Het vormgeven van deze ingewikkelde samenleving vraagt om
een zeer intensief en interactief ontwerpproces, dat eisen stelt
aan alle partners. Als architect kunnen wij slechts een
begeleidende en vormgevende rol spelen. De werkelijke spelers
zijn de gebruikers. Het hele team van medewerkers, begeleiders,
ouders en kinderen, maar ook beleidsmedewerkers, politici, bouwers
en installateurs en constructeurs zijn nodig om het proces vorm te
geven. Want om dit proces gaat het in werkelijkheid.
De complexiteit moet uiteindelijk worden vertaald in een
gebouw dat zowel de logica , de intimiteit en de beschutting,
maar ook de spanning, de uitdaging en de verrassing van een
stedelijke samenleving laat samenvloeien.
8.
9. Een school bouw
je samen
Bij onze projecten ontstaat de eerste ontwerpschets
tijdens gesprekken met het bouwteam en niet
alleen op basis van een opgesteld programma
van eisen.
ag NOVA architecten hecht veel waarde aan
goede communicatie, niet alleen binnen ons
eigen bureau, maar met alle betrokkenen in het
bouwproces. Het samenstellen van een
schetsboek is een belangrijk communicatiemiddel.
Het schetsboek geeft een indruk
van de verschillende stappen in het
ontwerpproces en illustreert de inbreng van de
diverse betrokkenen.
Direct contact met de toekomstige gebruikers
vinden wij belangrijk. Dit contact beperkt zich
veelal niet tot de schooldirecteur. Zo wordt ons
bureau regelmatig bevolkt door schoolklassen,
die we op de hoogte houden van de
ontwikkelingen van hun nieuwe school.
10.
11. Een voorbeeldig plan:
Basisschool St. Joseph
Een traditioneel programma van eisen voor scholen
gaat vooral over getallen; meetbare zaken als de
hoeveelheid toiletten per vierkante meter en het
aantal leslokalen dat nodig is om recht te hebben op
een speellokaal.
In het echt gaat het natuurlijk om veel meer dan dat.
Op een school voel je je thuis, een school omarmt je
en beschermt je. Een school wordt ontworpen voor
de mensen die erin spelen, leren en werken. Om
deze menselijke kant van het programma van eisen
invulling te geven moet er gecommuniceerd worden.
Een kringgesprek rondom het ontwerpconcept.
Maar eerst zijn we begonnen met de kinderen en de
meesters en de juffen. Ook de leidsters van
peuterspeelzaal ‘t Krummeltje waren vanaf het begin
bij het ontwerp betrokken. We hebben ze bij ons op
kantoor uitgelegd wat een architect doet en gevraagd
wensen op papier te zetten.
De kleintjes hebben dat gedaan met heuse maquettes
vandenieuweschool.Deoudstendoormiddelvanveel
kritische vragen. Met een groot ontwerpteam hebben
we toen het ontwerp samen gemaakt. Schetsen,
praten, schetsen,praten, schetsen, praten.
Het eerste ontwerpconcept was een metafoor: De Sint
Josephschool is een dak op drie poten, een feesttent,
waaronder iedereen uit het dorp terecht kan; om te
leren, om feest te vieren, om verliefd te worden. En zo
is het ook geworden, uiteindelijk.
12.
13.
14.
15.
16.
17. Het imposante pyramidevormige
dak van de nieuwe school
St Joseph springt meteen in het
oog.
Het dak is begroeid met Mos-
Sedum beplanting en heeft
zeer goede ecologische- en
energiebesparende eigen-
schappen. Het zorgt ‘s zomers
voor een aangenaam koel
binnenklimaat.
Het schoolgebouw voor meer
dan 350 kinderen ligt aan het
Disselplein in Hooglanderveen.
Geheel in de traditie van een
dorpsschool bevinden zich
meerdere functies onder het
dak, waaronder peuterspeelzaal
‘t Krummeltje. ‘s Avonds worden
ruimtes verhuurd voor het geven
van cursussen.
22. De uitbreiding aan de
noordzijde van de
Caeciliaschool in
Amersfoort is ontworpen als
een individueel gebouw met
rugdekking van het
bestaande schoolgebouw.
De gevels met
verschillende ramen zijn
bekleed met een heldergele
gevelbeplating en hebben
daardoor een zonnig en
vrolijk uiterlijk gekregen.
23. Optellen en aftrekken
Vaak hebben bestaande scholen al een hele geschiedenis
van verbouwingen achter de rug. Wij houden in zo’n geval
de organisatie van de hele school tegen het licht. Soms blijkt
een kleine interne verbouwing al voldoende voor een veel
efficiënter gebruik van het gebouw. Een door ons ontworpen
uitbreidingsvoorstel kan een bestaande school een nieuw,
samenhangend gezicht geven.
24. BasisschoolDeLangenoord
is oorspronkelijk gebouwd
in de jaren dertig en in
de jaren daarna diverse
malen uitgebreid en
aangepast.
Het ontwerp voor de
nieuwste toevoeging geeft
de school een heel nieuw
aanzicht.
Drie lokalen zijn tegen
de bestaande kap
aangeschoven. Een grote
raampartij geeft de school
een markante aanblik. De
rijkolommenopdebegane
grond hebben niet alleen
een ondersteunende
functie, maar voegen een
beschut gedeelte aan het
schoolplein toe.
Vanwege de complexiteit
van de constructie, het lage
budget en de te repareren
gebruiksstructuur hebben
we vanaf de start, het
schetsontwerp intensief
samengewerkt met de
gebruikers,deconstructeur
en de installatie/ akoestiek
adviseur. Het ontwerp
is binnen het budget
gerealiseerd door de
continue begeleiding van
een bouwkostenadviseur.
26. De nieuwe aula van basisschool
Op de Berg uit 1915 staat als
een paviljoen aan de bestaande
besloten patio. De buitengevel heeft
het uiterlijk van een donkergrijze
hardsteen, gecombineerd met
een glazen gevel. De glazen gevel
heeft een ritme van doorzichtig en
ondoorzichtige beglazing. Door
de gevel aan een zijde van de
entreegang naar buiten te plaatsen,
ontstaat er een extra brede gang
die plaats biedt aan nieuwe
werkplekken.
In een van de vele“zomaar”ontstane
ruimtes van zo’n oude school is een
schouwspel ontworpen waar alle
schoolverlaters als herinnering een
knuffel achterlaten voor de school.
28. Natuurlijk materiaal - en
kleurgebruik vergroot
de aaibaarheidsfactor en
veroorzaakt natuurlijke
slijtage die veel
acceptabeler is.
29. Zinnen verzetten
Architectuur gaat over het vormgeven van ruimte, binnen en buiten. Het programma
van eisen en de logistiek van het bedrijfsproces zijn bepalend voor de vormgeving
van ruimte, binnen en buiten. Ruimte ervaar je met je hele lichaam en je geest,
bewust en onbewust. Ervaren doe je met al je zintuigen en geheugen. Een ruimte
kan je zien, kan je ruiken, kan je horen en kan je voelen.
Dat je de school letterlijk kunt voelen illustreert de volgende anekdote:
Tijdens een rondleiding door een prachtige school in Duitsland viel ons op dat de
kolommen, die de arcade om de nieuwe school ondersteunden,
over de onderste een meter vijftig nogal smoezelig waren.
Natuurlijk vroegen wij het hoofd van de school naar de oorzaak.
Hij antwoordde:
“Kinderen hebben ieder hun favoriete kolom ge-kozen. Het is de kolom waar ze afspraakjes
maken en waar ze hun eigen persoonlijke verhalen aan elkaar vertellen.
Het zijn knuffel-kolommen.”
30. Basisschool De Kubus, Amersfoort
De beschaduwde noordgevel van
basisschool De Kubus is gemetseld van
150 verschillende soorten stenen. Deze
16.000 monsterstenen zijn gesponsord
door diverse baksteenleveranciers.
31. Tekenen en rekenen
ag NOVA architecten bedenkt slimme, creatieve
oplossingen om binnen de krappe budgetten
ruimte te vinden voor aspecten die bij het
vaststellen van het bouwbudget volgens
ministeri‘le richtlijnen niet worden meegenomen:
de locatie, toekomstige ontwikkelingen,
duurzaamheid en onderhoud.
Door leidingen in het zicht te laten
en geen verlaagde plafonds toe te
passen hebben de klaslokalen een
eigentijdse uitstraling gekregen.
32.
33. Amersfoort, basisschool de Kubus Dependance
De straatgevel van de school was letterlijk
lek. Water, wind en koude drongen de lokalen
binnen. Reden genoeg voor de stichting
KPOA om ag NOVA architecten te vragen hier
een oplossing voor te bedenken. Van deze
nood is een deugd gemaakt door een nieuwe
glazen gevel voor de oude gevel te plaatsen.
De glazen gevel is voorzien van zonwering
in verschillende kleuren. Afhankelijk van de
zonnestand gaan deze schermen naar boven
of beneden. Hierdoor ontstaat een variërend
en gekleurd gevelbeeld waarmee de school
weer een eigentijdse uitstraling krijgt en een
aangenaam binnenklimaat ontstaat.
Door het toepassen van duurzame materialen
en de mogelijkheid om zonlicht en –warmte
te regelen is het een gebruikersvriendelijke en
milieuvriendelijke oplossing waarvan de kosten
ruim binnen het beperkte budget vielen.
35. Schoolherinneringen
De identiteit van een school is het veilige kader waarbinnen
iedere individuele gebruiker zich kan ontwikkelen en
ontplooien. Onze eigen herinneringen en de ervaringen met
onze kinderen op de scholen van nu vormen een inspiratiebron
en referentiekader bij het ontwerpen van nieuwe scholen.
We zijn ons er van bewust dat een nieuw gebouw deel uit zal
gaan maken van de herinneringen van de leerlingen van nu.
Ondanks alle voortdurende veranderingen in het onderwijs
is de school als herkenbaar bouwwerk blijven bestaan, met
bosjes, schoolplein en fietsenhok. De school blijft te allen tijde
de deur naar de maatschappij, de deur naar zelf-ontdekking en
de deur naar sociale vaardigheden.
Het moet er allemaal nog zijn,
de deur, de bomen en het plein,
de grote heg,
alleen die mooie lichte plaat
waarop een kleine dessa staat,
is misschien weg.
Uit: ‘De oude school” van Willem Wilmink
45. Wie wij zijn
ag NOVA architecten werkt met een sterk
gemotiveerde groep van all-rounders: mensen
die hun vak verstaan en zich willen inzetten voor
topkwaliteit. Mensen die zich bewust zijn van het feit,
dat zij deel uitmaken van een team, maar ook van een
proces. Wij hechten veel waarde aan een goed
bouwproces. Heldere en directe communicatie is
daarbij onze troef. Ieder project vraagt om een eigen
combinatie van middelen: van het al schetsend
voeren van gesprekken, tot het ontvangen van hele
schoolklassen en van samenvattend analyseren
tot bloemrijk verbeelden. Als een project daarom
vraagt halen we graag de expertise binnen van andere
disciplines door samen te werken met
landschapsarchitecten, stedenbouwers,
tekstschrijvers, fotografen en kunstenaars.
ag NOVA architecten is een bureau met een platte
organisatie van 14 medewerkers. Wij werken met
architecten, projectleiders, tekenaars en
administratieve krachten aan een veelheid van
projecten, van heel klein tot erg groot. Bij
voorkeur zijn wij betrokken bij het hele
ontwerptraject tot en met de uitvoeringstekeningen.
Zo kunnen we de eindkwaliteit het best garanderen.
46.
47. Colofon
Samenstelling en tekst:
Paulus Borstraat 43
3812 TA Amersfoort
T 033 4554004
www.agnova.nl
Beeldmateriaal:
Luuk Kramer
met dank aan:
www.flickr.com,
www.google.com
