Administration and law during the period byzantine glory (8th-11th century)
Verwaltung und Recht während der Periode des byzantinischen Höhepunktes (8.-11. JAhrhundert)
Διοίκηση και νομοθεσία κατά την περίοδο της ακμής (8ος-11ος αιώνας)
2. Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Στις αρχές του 10ου αιώνα
• αυξάνεται ο αριθμός των θεμάτων σημαντικά
από 7 θέματα το 750 μ.Χ. σε
17 θέματα το 950 μ.Χ.
• απλουστεύεται η διοίκηση στην επαρχία
5. Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ
Στην Κωνσταντινούπολη η κεντρική κρατική
μηχανή αναπροσαρμόζεται διαρκώς:
• πολύπλοκη υπαλληλική ιεραρχία
• ιδρύονται νέες υπηρεσίες
• δημιουργούνται νέα αξιώματα
• καταργούνται παλαιά αξιώματα ή
• τα παλαιά αξιώματα αλλάζουν περιεχόμενο
6. Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ
Η πολύπλοκη αυτή κεντρική διοίκηση
• ελέγχεται και
• κατευθύνεται από
• την βούληση του αυτοκράτορα
επικρατεί απόλυτος
συγκεντρωτισμός.
Εικόνα δεξιά: Βυζαντινό αυτοκρατορικό «καλυμμαυχῖον»
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Kaiserkrone
7. Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ
Ο αυτοκράτορας είναι:
• ο εκλεκτός του Θεού και
• προστατευόμενος της Θείας Πρόνοιας
• η κεφαλή της δημόσιας διοίκησης
• αρχηγός του στρατού
• ανώτατος δικαστής
• μοναδικός νομοθέτης
• ο προστάτης της Εκκλησίας
• ο φύλακας της Ορθοδοξίας
Εικόνα δεξιά: Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος , σκαλιστό ελεφαντοστό, μουσείο Pushkin, Μόσχα
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Constantine_VII
8. Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ
Η εξουσία του αυτοκράτορα περιορίζεται μόνο:
• από τις εντολές της ηθικής
• από τις εντολές της παράδοσης
• από τους ισχύοντες νόμους
• ο αυτοκράτορας όμως
• μπορεί να καταργήσει τους ισχύοντες νόμους
εκδίδοντας νέους
9. ΔΥΝΑΣΤΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ
Κατά τη διάρκεια της Μακεδονικής Δυναστείας
εμπεδώθηκε στον λαό ένα αίσθημα δυναστικής
σταθερότητας. Ακόμη και οι λεγόμενοι ευκλεείς
σφετεριστές
• Ρωμανός Λακαπηνός ή Λεκαπηνός
• Νικηφόρος Φωκάς
• Ιωάννης Τσιμισκής
δεν έθιξαν το αίσθημα αυτό του λαού και …
11. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΡΑΤΟΥΣ-ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Οι σχέσεις κράτους-εκκλησίας κατά την περίοδο
της μακεδονικής δυναστείας φαίνεται να ήταν
σχέσεις κυριαρχίας του κράτους επί της εκκλησίας:
οι πατριάρχες μετατράπηκαν σε όργανα του
αυτοκράτορα:
• αρκετοί πατριάρχες καθαιρέθηκαν (π.χ. Φώτιος,
Ιγνάτιος)
• δυο φορές το πατριαρχικό αξίωμα δόθηκε σε
μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας.
12. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΡΑΤΟΥΣ-ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Όμως κατά την περίοδο της ακμής η εξουσία
του αυτοκράτορα δεν επιβαλλόταν σε θέματα
καθαρά εκκλησιαστικά.
Η πλήρωση του πατριαρχικού θρόνου
αποφασιζόταν από τον αυτοκράτορα.
Για τον διορισμό και την καθαίρεση των
εκκλησιαστικών λειτουργών ήταν απαραίτητη η
συγκατάθεση της εκκλησίας.
13. Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Οι αυτοκράτορες της Μακεδονικής Δυναστείας
επεδίωξαν να απομακρυνθούν από το δίκαιο
των εικονομάχων αυτοκρατόρων και να
επιστρέψουν στο Ρωμαϊκό Δίκαιο, όμως με
προσαρμογές που υπαγορεύουν νέα δεδομένα:
• κοινωνικά και
• πολιτικά
14. Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
Η αναθεώρηση του Δικαίου ξεκινά με την
έκδοση του Προχείρου Νόμου (870-879). Ένα
νομικό εγχειρίδιο που περιλαμβάνει διατάξεις
• Αστικού Δικαίου
• Δημοσίου Δικαίου
Ο Πρόχειρος Νόμος αντλεί πολλά στοιχεία από
την Εκλογή, το νομικό έργο των Ισαύρων,
παρόλο που ασκεί αρνητική κριτική σε αυτήν.
15. Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
Η Επαναγωγή είναι ένα νομοθέτημα (συλλογή)
που καθορίζει με ακρίβεια
• τις αρμοδιότητες του αυτοκράτορα και
• τις αρμοδιότητες του πατριάρχη,
των δύο κεφαλών της οικουμένης, κράτους και
εκκλησίας, που συνεργάζονται στενά.
16. Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
Τα Βασιλικά, η μεγαλύτερη νομική συλλογή της
αυτοκρατορίας, βασίστηκε στην ιουστινιάνεια
νομοθεσία (Corpus Juris Civilis ή Codex
Justinianus) ενώ οι Νεαρές αντικατοπτρίζουν
κυρίως τις ιστορικές συνθήκες των αρχών του
10ου αιώνα.
Το κράτος ταυτίζεται πλέον με τον αυτοκράτορα
και τη στρατιωτική και γραφειοκρατική μηχανή
του, η οποία επηρεάζει άμεσα την αστική ζωή
και οικονομία.
