Adiviñas de outono

1. Adiviñas,
Cantigas,
Ditos e refráns
De outono
C.E.I.P. Quintela – moaña
Equipo de Dinamización da lingua galega

2. ADIVIÑAS
Alto me miro.
Color de ouro teño.
Por unha risada
perdín canto teño.
(o ourizo)
Unha cousiña,
criada no monte,
enxoita na casa
e cómese sen taxa.
( a castaña)
Alto pimpín,
ruín cabaleiro,
rómpelle a bolsa
e cae o diñeiro.
(o ourizo)

3. Alta estou,
ladrón vexo vir.
Do meu carapucho,
non podo fuxir.
(a castaña)
Ten pelexo como a xente.
E é moi boa para comer.
Chega polo mes de Santos
e todo o ano a tés.
(a castaña)
Alto está e barbas ten.
Ri e guinda o que contén.
(o ourizo)
No aire se cría,
no aire se ten;
bota unha risada
e perde o que ten.
(o ourizo)

4. Brancas por dentro.
Que boas están!
Son froitos moi secos
que o outono nos dá.
(as castañas)
Alto vivo,
se me mira a xente
e río,
quedo sen dente.
(o ourizo)
En alto nacín,
entre a terra e o ceo;
se algunha vez me río
téñocho todo perdido.
(o ourizo)

5. Para que eu baile
póñenme a capa,
porque sen capa
non podo bailar.
Para que eu baile
tíranme a capa,
porque con capa
non podo bailar.
(a buxaina)
Está en mes e non en tres.
Repítome tres veces en castaña.
Son a primeira letra de gusto.
Son a última letra da frase anterior.
Quedo no medio de festa.
Aparezo no souto e desaparezo en soubo.
Son a letra que se repite en outono.
(magosto)

6. Cal é a cousa, cal é ela,
ten tres capas de inverno:
a primeira mete medo,
a segunda é lustrosa
e a terceira é amargosa?
( a castaña )
Altos pais,
peludas nais,
fillos con peles;
adiviña se queres.
(castiñeiros, ourizos, castaña)
Alta estou,
capotiño teño;
vén o vento
e non o deteño.
( a castaña no ourizo)

7. Son branca e non son de papel,
son verde e non son limón,
son vermella e non son sangue,
son negra e non son carbón.
(a castaña)
CANTIGAS
Acabáronse as vendimas
e veñen as esfolladas;
para comer coas mazás
catro castañas asadas.
Acabáronse as castañas.
Secáronse os castiñeiros.
Acabáronse os rapaces.
Quedan os mozos solteiros.

8. Non chas quero,
non chas quero,
castañas do teu magosto.
Non chas quero,
non chas quero,
que me cheiran a chamosco.
A castaña no ourizo,
quixo rir e rabeou.
Caeu do ourizo abaixo,
vaia toupa que levou.
Señora María,
Señor Manuel,
Castañas asadas
e viño con mel
e viño con mel
e viño con mel.
Señora María
Señor Manuel.
Aquí temos o magosto,
que viva a festa rachada.

9. Os meniños deste cole,
terán hoxe castañada.
Señora María,
Señor Manuel,
castañas asadas
e viño con mel
e viño con mel
e viño con mel.
Señora María
Señor Manuel.
REFRÁNS, DITOS, …
Polo San Martiño
trompos ao camiño.
Polo San Amaro
trompos ao faiado.
En San Martiño faise o magosto
con castañas asadas e viño ou mosto.

10. Polo San Simón pon o tapón.
Polo San Martiño proba o viño.
A chuvia no agosto non trae bo mosto,
nin bo magosto, nin bo entrecosto.
Polo San Martiño
todo mosto é bo viño.
Polo San Simón proba o viño
e o porco polo San Martiño.
Por San Martiño
cata o teu viño.
Antes do San Martiño, pan e viño.
Despois do San Martiño, fame e frío.
Polo San Martiño
planta o teu alliño.

11. Castañas, noces e viño
fan a ledicia do San Martiño.
Imos a San Martiño
a tirar trompos ao camiño.
A castaña maduriña,
ou cocida ou asadiña.
A castaña ten a maña
que se vai con quen a apaña.
Polo San Martiño
vai ver o teu soutiño.
Castañas no Nadal
saben ben e pártense mal.
Fíate das castañas asadas,
que, se estoupan, sáltanche á cara.

12. Por San Martiño
mata o teu porquiño.
Outono bonito,
folliñas no chan,
castañas asadas
que ricas están.
As castañas que despois de San Martiño
quedan no souto son do moucho.
Sen castañas
de visita non vaias.
A castaña no agosto quere arder
e no setembro, beber.
Xa sopra o vento,
chegou o momento,
cun amplo sorriso
regaña o ourizo.

13. - Como te chamas?
- Come castañas.
- E de apelido?
- Calco cocido.
Por San Martiño
nin fabas nin viño.
Deixa a auga e bebe viño
despois de San Martiño.
O día de San Martiño
proba o teu viño.
Do novo viño
proba un traguiño
polo San Martiño.
Por San Martiño
atesta o teu viño.

14. Auga de San Martiño
come pan e bebe viño.
Despois de San Martiño
vén o inverno de camiño.
A todo porco lle chega o seu San Martiño.
Se novembro empeza ben,
nada hai que temer.
Novembro acabado,
inverno empezado.
Polo San Martiño
castañas e bo viño.
O verán de San Martiño
son tres días e un pouquiño.
As castañas polo San Martiño
teñen sede e queren viño.

15. Con ricos magostos
e cantos fermosos,
feliz San Martiño,
farto e entretido.
En San Martiño
abre o pipote de viño.
Despois de San Martiño
vén o inverno de camiño.
Do novo viño
bota un traguiño
polo San Martiño.
Polo San Martiño
próbase o viño
e mátase o porquiño.
San Xoán garda a chave do pan,
San Martiño a do viño
e San Andrés a do porquiño.

16. Castañas e chourizos,
cun grolo de viño.
A castaña no ourizo
eu ben sei o que fai:
se é que está verde, madura;
se é que está madura, cae.