7. Sınıf Fen Bilimleri 2. Ünite Kuvvet ve Hareket

KUVVET VE HAREKET
YAYLARI TANIYALIM

Esnek Cisimler:
Üzerine kuvvet uygulandığında şekli değişen, kuvvet
kaldırıldıktan sonra tekrar eski haline dönen cisimlere esnek
cisim denir.
Örnek: El yayı, sünger, lastik, balon, lastik top, silgi, bazı giysi
ve çoraplar vb.
Esnek Olmayan Cisimler:
Üzerine kuvvet uygulandığında şekli değişmeyen ya da değişse
bile kuvvet kalktıktan sonra tekrar eski haline dönmeyen
cisimlere esnek olmayan cisimler denir.
Örnek: Oyun hamuru, cam macunu, kalem, teneke kutu, demir
tel, vida, sakız, tahta vb.
Esnek maddelere dayanabileceklerinden daha fazla kuvvet
uygulanırsa esnekliklerini kaybederler.

Dinamometre
Gerilme
Sıkışma
Esneklik Kuvvet Yay
özelliği ile
ilgilidir
özelliği ile
ilgilidir
neden olabilir
neden olabilir
özelliğin
kaybolmasına
neden olabilir
uygulanabilir yapımında
kullanılır

Yayın Oluşturduğu Kuvvet:
Yaylar çelik tellerin spiral şeklinde kıvrılması ile elde edilir.
Yaylar gerilerek ya da sıkıştırılarak kullanılır.
Kalınlık, incelik ve sarım sayısı bakımından farklı şekillerde
üretilir.
Yay üzerine bir kuvvet uygulandığında yay, bu kuvvete eşit
büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular. Eğer yay üzerindeki
kuvvet kaldırılırsa yayın uyguladığı tepki kuvveti de ortadan
kalkar ve yay eski ekline döner.
F  Yaya uygulanan kuvvet
FT  Yayın uyguladığı tepki kuvveti
F
FT

Yaya uygulanan kuvvet arttıkça yayın uzama miktarı da artar.
Ancak yaya uygulanan kuvvet esneklik sınırını aşacak kadar
büyük olursa yay eski haline dönemez.
Kuvvet birimi newton’dur.
Newton N ile gösterilir.
Bir cismin ağırlığını ölçen alete dinamometre denir.
Bir yay; F kuvveti ile 1cm uzarsa, 2F kuvveti ile 2cm uzar.
Yapılan uygulama sonucunda F/x oranı sabit olur. Bu orana yay
sabiti(esneklik sabiti) denir.
k = F / x

x
xF
2F
Ağırlık(N)
Uzama
F 2F 3F
3x
2x
x

Yayların Uzama Miktarı Nelere Bağlıdır?
1-Yayın cinsine göre değişir.
x
xF
F
Bakır Demir

2-Ölçüm yapılan yere göre değişir.
x
FX
Fy
X Y
Dağ
X
Y x

3-Yaya etki eden kuvvetle doğru orantılıdır.
(Yaya etki eden kuvvet arttıkça yayın boyu artar.)
x
x
F
2F
Bakır Bakır

4-Telin uzunluğu ile doğru orantılıdır.
(Yayın boyu uzadıkça esnekliği artar.)
x
F
F
Kısa
Bakır
Tel
Uzun
Bakır
Tel
x

5-Telin kalınlığı ile ters orantılıdır.
(İnce tel daha çok uzar.)
x
x
F
F
Kalın
Bakır
Tel
İnce
Bakır
Tel

Yayların Günlük Yaşamda Kullanım Alanları:
• Mekanik saatlerin kurulduktan sonra uzun süre çalışması için,
• Araçların yapılarındaki amortisörlerin hareketten doğan
sarsıntıların şiddetini azaltması için,
• Mandal ve tel zımbanın kullandıktan sonra ilk durumlarına
dönebilmesi için,
• Yataklarda rahatlığı sağlamak için,
• Tükenmez kalemlerde kalem ucunun kontrollü şekilde dışarı
çıkmasını sağlamak için kullanılır.

Yaylar ile ilgili yapılabilecek deneyler:
Deneyde
Kullanılanlar
Bağımsız
Değişken
Bağımlı
Değişken
Sabit Tutulan
Değişken
Yayın
Kalınlığı
Yaydaki
Uzama Miktarı
Yayın Cinsi
Yayın Sarım Sıklığı
Yaya Uygulanan Kuvvet
Yayın Boyu
Yayın Cinsi
Yaydaki
Uzama Miktarı
Yayın Boyu
Yayın Sarım Sıklığı
Yayın Kalınlığı
Kalın – İnce
Bakır Tel
Bakır Demir

Deneyde
Kullanılanlar
Bağımsız
Değişken
Bağımlı
Değişken
Sabit Tutulan
Değişken
Yayın Sarım
Sıklığı
Yaydaki
Uzama
Miktarı
Yayın Cinsi
Yayın Boyu
Yaya
Uygulanan
Kuvvet
Yaydaki
Uzama
Miktarı
Yayın Cinsi
Yayın Boyu
Sarım Sayısı
Bakır Bakır
F 2F

KUVVET VE HAREKET
İŞ VE ENERJİ

İŞ:
Bir cisme etki eden kuvvet cismi uygulanan bu kuvvet
doğrultusunda hareket ettiriyorsa; kuvvet iş yapıyor demektir.
İş W ile gösterilir.
İş birimi N.m yani Joule’dür ve J ile gösterilir.

Fiziksel anlamda iş yapılabilmesi için;
1. Cisme net kuvvet etki etmeli,
2. Cisim yer değiştirmeli,
3. Uygulanan kuvvet ile yer değiştirme aynı doğrultuda olmalı,
ve bu 3 koşul aynı anda sağlanmalıdır.
İş = Net Kuvvet . Yerdeğiştirme
F
x
W = Fnet . x

Yapılan işin büyüklüğü, cisme uygulanan kuvvetin
büyüklüğüne ve cismin yer değiştirme mesafesine bağlıdır.
İş uygulanan kuvvet ve alınan yol ile doğru orantılıdır.
Yatay düzlemde yapılan iş  W = F . x
Yerçekimi doğrultusunda yapılan iş  W = G . h
 Bir cisme hareket doğrultusuna dik olarak etki eden kuvvet
bilimsel olarak iş yapmış olmaz.

Örnek Durumlar:
1-Duvarı iten adam  Duvara net kuvvet uygular
ama alınan yol olmadığı için; W = 0’dır.
İş yapılmaz çünkü yer değiştirmiyor.
W=F.x
W=F.0
W=0
F

2-Elinde çanta taşıyan adam  Net kuvvet uygular,
yol alır ancak uygulanan kuvvet ile alınan yol aynı
doğrultuda olmadığı için W = 0’dır.

3-Bir cisme hareketi doğrultusunda dik olarak etki
eden kuvvet iş yapmış olmaz.
İş yapılmaz çünkü yer değiştirmiyor.
W=F.x
W=F.0
W=0
F

4-Sabit süratle ilerleyen araç  Net kuvvet olmadığı
için W = 0’dır.
İş yapılmaz çünkü net kuvvet sıfırdır.
W=F.x
W=0.x
W=0
Fnet=0

5-Yerden h kadar yukarı kaldırılan G ağırlıklı cisim 
Net kuvvet var.
Alınan yol var.
İş yapılıyor,
çünkü cisim kuvvet etkisinde yer
değiştiriyor.
W=G.h
W#0
h
G
Fnet ve x aynı doğrultuda yer
çekimine karşı iş yapılıyor.

Alınan yol ile kuvvet birbirine paralel (düşey doğrultulu),
Yerçekimine karşı iş yapılmıştır.
Ve yapılan iş  W = G . h kadardır.
Örneğin; çatıya kiremit taşıyan işçi, kitapları yerden rafa
kaldıran öğrenci yerçekimine karşı iş yapar.

6-Bir cisim belli bir yükseklikten serbest bırakılırsa
yerçekimi kuvvetinin etkisiyle yere düşer. Bu
durumda yerçekimi kuvveti iş yapmış olur.
İş yapılıyor, çünkü cisim yerçekimi
kuvvetinin etkisinde yer değiştiriyor.
W=G.h
W#0
h
G

7-Uygulanan kuvvet ve alınan yol arttıkça yapılan iş de
artar.
x
F
W = F.x
x
2F
W = 2F.x = 2W
2x
F
W = F.2x = 2W

Enerji Nedir?
İş yapabilme yeteneğine enerji denir.
Enerji birimi joule(J)’dur.
“E” harfiyle gösterilir.
Enerji bir madde değil maddeye ait bir özelliktir.

İşyapabilme
yeteneğidir Enerji
çeşididir
Potansiyel Enerji
çeşididir
çeşididir
çeşididir
bağlıdırEsneklik
Potansiyel
Enerjisi
neden olur
Esneklik
SıkışmaGerilme
Çekim
Potansiyel
Enerjisi
bağlıdır
bağlıdır
Yükseklik
Ağırlık
Kinetik Enerji bağlıdır
bağlıdır
Sürat
Kütle

Kinetik Enerji
Cisimlerin hareketlerinden dolayı sahip oldukları enerjiye
kinetik enerji denir.
Kinetik enerji cismin kütlesine ve süratine bağlıdır.
Kinetik Enerji
, J
Kütle (kg)
Sürat (m/sn)
2
. 2
Vm
EK =
2
)/.( 2
snmkg

Kütleleri eşit ise, sürati büyük olan cismin kinetik enerjisi büyük
olur.
m m
V 2V
I II
EKI<EKII

Süratleri eşit ise, kütlesi büyük olan cismin kinetik enerjisi büyük
olur.
m 2mV V
I II
EKI<EKII

Potansiyel(Gizli=Depolanmış) Enerji:
Cisimlerin konumlarından dolayı sahip oldukları enerjiye
potansiyel enerji denir.
Bir cisim yerden yukarı doğru kaldırıldığında bir çeşit enerji
depolanır. Bu enerjiye de çekim potansiyel enerjisi denir.
Çekim potansiyel enerjisi cismin yerden yüksekliği ve ağırlığıyla
doğru orantılıdır.
Potansiyel Enerji
N.m , J
Kütle (kg)
Yükseklik (m)
Yerçekimi İvmesi (N/m)
hgmEP ..=

Kütleleri eşit ise, yerden yüksekliği büyük olan cismin çekim
potansiyel enerjisi de büyük olur.
X
Y
Z
h
2h
3h
Özdeş X, Y ve Z cisimlerinin
potansiyel enerjisi,
EPY>EPX>EPZ şeklindedir.

Yerden yükseklikleri eşit ise, kütlesi büyük olan cismin çekim
potansiyel enerjisi de büyük olur.
X Y Z
m
2m 3m
h
Eşit yükseklikte bulunan farklı
ağırlıktaki X, Y ve Z maddelerinin
potansiyel enerjisi,
EPZ>EPY>EPX şeklindedir.

Esnek cisimlerin sıkışması ve gerilmesi sonucunda sahip
oldukları enerjiye esneklik potansiyel enerjisi denir.
Esnek bir yayda depolanan enerji yayın uzama ve gerilme
miktarıyla doğru orantılıdır.
Esneklik potansiyel enerjisi sıkıştırılan veya gerilen cismin
cinsine, sıkışma miktarına veya gerilme miktarına bağlıdır.
Kalın yay ile ince yay eşit miktarda sıkıştırıldığında; kalın yay
daha fazla enerji depolar.
Bir yayı sıkıştırdıkça potansiyel enerjisi de artar.

Enerji Dönüşümleri:
Enerji bir türden başka bir türe dönüşebilir.
Sürtünmesiz ortamlarda toplam enerji miktarı değişmez.
Sürtünmeli ortamlarda ise bir miktar enerji genellikle ısı
enerjisine dönüşür. Yani enerji kaybı olmaz, toplam enerji
korunur ancak enerji başka bir enerji çeşidine dönüşebilir.

Enerji dönüşümü örnekleri;
El feneri:
Elektrik Enerjisi  Işık Enerjisine
Elektrikli ısıtıcı:
Elektrik Enerjisi  Isı Enerjisine
Pil:
Kimyasal Enerji  Elektrik Enerjisine
Akarsu:
Potansiyel Enerji  Kinetik Enerjiye
Baraj:
Potansiyel Enerji  Kinetik Enerjiye Sonra Da  Elektrik
Enerjisine
Vantilatör:
Elektrik Enerjisi  Kinetik Enerjiye
Kömür:
Kimyasal Enerji  Isı Enerjisine

PE KE PE KE PE KE
A B C
h
2h
A
B
C

Esra A noktasında durduğunda belli bir potansiyel enerjiye
sahiptir.
Aşağıya doğru inmeye başladığında ise Esra’nın konumundan
dolayı sahip olduğu potansiyel enerji kinetik enerjiye dönüşür.
B noktasında iken hem kinetik enerji, hem potansiyel enerjiye
sahiptir.
C noktasında ise potansiyel enerjisi sıfırdır. Kinetik enerjisi en
yüksek değere ulaşır.
Yani A noktasında sahip olduğu potansiyel enerji C noktasında
kinetik enerjiye dönüşmüştür.
 Enerji kaybolmaz, sadece bir enerji türü başka
bir enerji türüne dönüşür.

Zaman
Potansiyel Enerji (J)
A
B
C Zaman
Kinetik Enerji (J)
C
B
A

KUVVET VE HAREKET
HAYATIMIZI KOLAYLAŞTIRAN MAKİNELER

Basit Makineler
Günlük yaşamımızda hayatımızı kolaylaştıran, kuvvetin yönünü
veya büyüklüğünü değiştiren araçlara basit makine denir.
Basit makinelerde fiziksel prensiplerle çalışır.
Genellikle kuvvetten kazanç sağlamak için kullanılır. Yani az
kuvvet uygulanılarak büyük ağırlıklı cisimleri hareket ettirme
planlanır.
Basit makinelere kaldıraçlar, makaralar, palangalar, çıkrık,
kasnak ve dişliler, vida vb. gibi aletler sayılabilir.

Enerji
Sürtünme
Kuvveti
tasarrufu
sağlamaz
enerji kaybına
yol açar Kaldıraç
Dişliler
Basit
Makine
örneğidir
aaaaa
Eğik Düzlem
Makaralar
uyguladığımız
kuvvettir
yönünü ve/veya
büyüklüğünü
ayarlar
Kama
Giriş
Kuvveti
Çıkış
Kuvveti
Çıkrık

Basit makineler;
Yoldan kazanç sağlanabilir. Yoldan kazanç sağlanırsa, kuvvetten
kayıp vardır.(yol kazancı; daha az yol gitmek)
Kuvvetten kazanç sağlanırsa, aynı oranda yoldan kayıp vardır.
(Kuvvet kazancı; yükün ağırlığından daha az kuvvet uygulamak)
Kuvvet Kazancı oranından bulunur.
Kuvvetten ve yoldan aynı anda kazanç sağlanmaz. Bu sebeple iş
ya da enerjiden kazanç ve kayıp yoktur.
Sadece iş kolaylığı sağlar.
İşin yapılma hızını ve süresini değiştirebilir.
Kuvvetin yönünü ve büyüklüğünü değiştirebilir.
Kuvvet x Kuvvet Kolu = Yük x Yük Kolu
Kuvvet
Yük
=

KALDIRAÇLAR
Destek denilen sabit noktalar üzerinde hareket edebilen çubuğa
kaldıraç denir. 3 çeşit kaldıraç vardır.
Kuvvet ile destek arasındaki mesafeye kuvvet kolu, yük ile destek
arasındaki mesafeye ise yük kolu denir.
Kuvvet x Kuvvet Kolu = Yük x Yük Kolu
Kuvvet kolunun uzunluğu, yük kolunun uzunluğundan ne kadar fazla
ise; kaldıracın kuvvet kazancı da o kadar büyük olur.
(FK
arttıkça F azalır)

KALDIRAÇ
Çift taraflı kaldıraç Tek taralı kaldıraç
Destek Arada aa Yük Arada aa Kuvvet Arada
• Kuvvet Kolu = Yük Kolu
(FK=GK) ise;
— Kuvvetten kazanç yok,
— Yoldan kazanç yok.
• Kuvvet Kolu > Yük Kolu
(FK>GK) ise;
— Kuvvetten kazanç var,
— Yoldan kayıp var.
• Kuvvet Kolu < Yük Kolu
(FK<GK) ise;
— Kuvvetten kayıp var,
— Yoldan kayıp var.
Kerpeten, keser, makas, pense,
tahterevalli, mandal, karga
burun, kayık küreği, eşit kollu
terazi…
• Bu tür kaldıraçlar kuvvetin
yönünü de değiştirir.
Her zaman
Kuvvet Kolu > Yük Kolu
(FK>GK) olduğundan;
— Kesinlikle kuvvetten
kazanç vardır.
— Yoldan kayıp vardır.
El arabası, kriko,
fındık kıracağı,
menteşeli kapı…
Her zaman
Kuvvet Kolu < Yük Kolu
(FK<GK) olduğundan;
— Kuvvetten kayıp vardır.
— Yoldan kazanç vardır.
Cımbız, kürek, tenis raketi,
balık oltası, maşa…

MAKARALAR
İş kolaylığı sağlayan basit makinelere
makara denir.
İnşaatlarda, gemilerden yük indirmede,
bayrak direklerinde, vinç halatlarında
makaralardan yararlanılır.
2 çeşit makara vardır.

MAKARALAR
Sabit Makaralar A
a
Hareketli Makaralar
Sabit bir noktaya asılan ve dönerek cisimlerin hareket
etmelerini kolaylaştıran makaraya denir.
Kuvvetten kazanç ya da kayıp yoktur.
Kuvvet = Yük olduğu için,
Kuvvet Kazancı =
Yoldan kazanç ya da kayıp yoktur.
Yükü h kadar yukarı kaldırabilmek için kuvvet h kadar
aşağıya çekilmelidir.
Kuvvetin yönünü ve doğrultusu değiştirilebilir.
 Yükle birlikte hareket eden makaralara denir.
 Kuvvetten 2 kat kazanç vardır.
Kuvvet = olduğu için,
Kuvvet Kazancı
 Yoldan 2 kat kayıp vardır.
Yükü h kadar yukarı kaldırabilmek için kuvvet 2h
kadar yukarıya çekilmelidir.
 Makara yüke bağlı olup yükle birlikte aşağı ya da
yukarı hareket eder.
Kuvvet
Yük
= 1=
F
G
2
Yük
2===
F
G
Kuvvet
Yük
G
F
G
F

PALANGALAR
Sabit ve hareketli makaraların birlikte kullanılmasıyla oluşturulan
sisteme palanga denir.
Palangalarda makara sayısına ve ipin bağlanma şekline göre
kuvvet kazancı değişebilir.
Bir palanga sisteminde yükü çeken ip sayısı arttıkça yükü
dengeleyen kuvvet aynı oranda azalır(ters orantılıdır).
Kuvvet = Yük / Yükü Çeken İp Sayısı

EĞİK DÜZLEM
Ağır yükleri küçük kuvvetlerle taşımaya yarayan, iki ucu arasında
yükseklik farkı bulunan basit makinelere eğik düzlem denir.
Eğik düzlemlerde;
h = Yükseklik(Yük
Kolu)
l = Alınan Yol(Kuvvet
Kolu)
F = Kuvvet P =
Yük
P x h = F x l
Yük x Yükseklik = Kuvvet x Alınan Yol
(Yük x Yük Kolu = Kuvvet x Kuvvet Kolu)

Büyük ağırlıkların küçük bir kuvvetle çıkarılmasını sağlar.
Daima kuvvetten kazanç vardır. (P > F)
Yoldan kayıp vardır.(FK> GK yani l > h’dir:)
Eğik düzlemin yüksekliği arttıkça uygulanan kuvvet(F) artar,
kuvvetten kazanç azalır.
F2 > F1
P
F1
l h
2hl
F2
P
KK1 > KK2

Eğik düzlemin eğimi azaldıkça kuvvet kazancı artar.
F2 > F1
P
F1
l h
2hl
F2
P
KK1 > KK2
α0 α0
2
Yükseklik
Alınan Yol
Eğim h
l
Eğim

Eğik düzlem ne kadar uzun olursa, yükü çeken kuvvet o kadar az
olur. Kuvvetten kazanç artar.
F1 > F2 olduğu için Kuvvet Kazancında KK2 > KK1 olur.
P
F1
l h
P
F2
2l h

Eğik düzlemin yüksekliği ne kadar az olursa yükü çeken kuvvet de
o oranda az olur. Kuvvet kazancı artar.
F1 > F2 olduğu için Kuvvet Kazancında KK2 > KK1 olur.
P
F1
l h
P
F2
l 2
h

DİŞLİ ÇARKLAR
Dönme yönünü, doğrultusunu
ve dönme hızını değiştirerek
kuvvetten veya hızdan kazanç
sağlayan basit makinelere
dişli çarklar denir.
Kuvvetten ya da hızdan kazanç
sağlamak için çarklardaki diş
sayıları farklı olmalıdır.
Dişli çarklar ikiye ayrılır:

1-Eş Merkezli Dişliler:
Aynı yönde dönerler.
Küçük dişlinin aldığı yol daha azdır.
Dişliler aynı sayıda dönerler.

2-Farklı Merkezli Dişliler:
a)Ardışık Dişliler:
Dişlilerin dönüş yönleri zıttır.
Küçük dişlinin tur sayısı daha fazladır.
Aldıkları yollar eşittir.

b)Çapraz Bağlı Dişliler:
Dönüş yönleri zıttır.

c)Düz Bağlı Dişliler:
Dönüş yönleri aynıdır.

Dişli çarklarda farklı merkezli dişlilerde tur sayısı ve yarıçap ters
orantılıdır.
Yani büyük olan dişli az tur dönerken küçük olan dişli çok tur
döner. Böylece aldıkları yollar eşitlenir.
n  dönme sayısı
d  diş sayısı n1.r1= n2.r2
r  yarıçap n1.d1= n2.d2

KASNAKLAR
Dönme yönünü, doğrultusunu ve dönme
hızını değiştirerek kuvvetten veya hızdan
kazanç sağlayan basit makinelere
kasnaklar denir.
Kuvvetten ya da hızdan kazanç sağlamak
için kasnakların yarıçapları birbirinden
farklı olmalıdır.
Kasnaklar ikiye ayrılır:

1-Eş Merkezli kasnaklar:
Aynı yönde dönerler.
Küçük kasnağın aldığı yol daha azdır.
Kasnaklar aynı sayıda dönerler.

2-Farklı Merkezli kasnaklar:
a)Ardışık Kasnaklar:
Kasnakların dönüş yönleri zıttır.
r2
r1
n2
n1

b)Çapraz Bağlı Kasnaklar:
Dönüş yönleri zıttır.
Küçük kasnağın tur sayısı daha fazladır.

c)Düz Bağlı Kasnaklar:
Dönüş yönleri aynıdır.
Küçük kasnağın tur sayısı daha fazladır.

Farklı merkezli kasnaklarda tur sayısı ve yarıçap ters orantılıdır.
Yani büyük olan kasnak az tur dönerken küçük olan kasnak çok
tur döner. Böylece aldıkları yollar eşitlenir.
n  dönme sayısı
d  diş sayısı n1.r1= n2.r2
r  yarıçap n1.d1= n2.d2

ÇIKRIK
Eksenleri çakışık, yarıçapları farklı iki
silindirden meydana gelen düzeneklere çıkrık
denir.
Yük, çapı küçük olan silindire iple bağlanır.
Çapı büyük olan silindire kuvvet uygulanarak
yükün bağlı olduğu ip küçük silindire dolanır
ve yük yol alır. Kuvvetten kazanç sağlamak
için kullanılır. Bu sebeple yoldan kayıp olur.
Örneğin; et kıyma makinesi, bisiklet pedalı,
kalemtıraş, tornavida, anahtar, otomobil
direksiyonu, kahve değirmeni, el matkabı vb…

F = Uygulanan Kuvvet
R = Kuvvet Kolu
P = Yük
r = Yük Kolu
Kuvvet x Kuvvet Kolu = Yük x Yük
Kolu
F x R = P x r

VİDA
Bir silindir üzerine sarılmış
eğik düzleme vida denir.
Vida ve eğik düzlem
karşılaştırıldığında vidada
alınan yol daha fazla olmasına
rağmen uygulanan kuvvet daha
azdır.

Vida başı bir tam dönüş yaptığında
vida bir adım kadar yol alır.
a = Vida adımı
2. .r = Kuvvetin aldığı yol
F = Uygulanan kuvvet
N = Yük(Direngen kuvvet=P)
F . 2 . . r = P . a
Π
Π

KAMA
Uçları sivriltilmiş ağaç veya metalden yapılmış araçlardır.
Örneğin; balta, keski, iğne, bıçak, kazma, keser, orak ve tırpan
kamaya örnek verilebilir.
Kamanın sivri ucu kesilecek noktaya koyulur.
Kamanın sivri olmayan ucuna kuvvet uygulanır, kama kuvveti sivri
uca iletir.
Kuvvetin etkisi uç kısımda artar ve kama cismin içine ilerler.
Yük, cismin yarılmaya karşı gösterdiği dirençtir.

TEKERLEK
Tekerlek, bir eksen
etrafında dönen bir disk
veya daire şeklindeki
basit makineye tekerlek
denir.
Tekerlek şeklinden
dolayı hareket kolaylığı
sağlar.

BİLEŞİK MAKİNELER
Bisiklet kasnak, kaldıraç, çıkrık, dişli gibi makinelerden oluşur.
Birden fazla basit makinenin birleşiminden oluşan sistemlere
bileşik makine denir.
Bisiklet kasnak, kaldıraç, çıkrık, dişli
gibi makinelerden oluşur.

ENERJİ VE
SÜRTÜNME
KUVVETİ
Kinetik
Enerji
azalmaya
neden
olur
Sürtünme
Kuvveti
enerji
kaybına
yol açar
Basit
Makine

SÜRTÜNME KUVVETİ
Bir cismin hareketini sağlayan kuvvetin etkisini azaltan ve
harekete zıt yönlü kuvvete sürtünme kuvveti denir.
Sürtünme kuvveti cismin bulunduğu yüzeyin cinsine göre değişir.
FsKUM > FsTAHTA > FsBUZ
Kum Tahta Buz
G G G

Cismin ağırlığı arttıkça sürtünme kuvveti de artar.
FsY > FsX
Sürtünme kuvveti sürtünen yüzeyin alanına bağlı değildir.
FsA = FsB
F F
X Y
FA
G F
B
G

Sürtünme Kuvvetinin
Olumsuz Yönleri
Sürtünme Kuvvetinin
Olumlu Yönleri
• Sürtünen bütün cisimler
enerji kaybeder. Ancak
bu enerji yok olmaz.
Bazen ısıya, bazen de ses
ve ışık enerjisine
dönüşür.
• Elbise ve eşyaların
eskimesine neden olur.
• Sürtünen cisimlerin
yüzeyleri aşınır.
• Sürtünme kuvveti olmazsa;
Yürüyemezdik.
Arabalar duramazdı.
Yazı yazamazdık.
Bıraktığımız eşyalar
yerinde duramazdı.
Yağmur ve dolu taneleri
çok hızlı düşerdi.

Sürtünmeyi Azaltmak İçin;
 Gemilerin burunları V şeklinde tasarlanır.
 Birbirine sürtünen cisimler yağlanır.
(Bisiklet zincirlerinin yağlanması)
 Pürüzlü yüzeyler zımparalanır.
 Cisimler taşınırken sürüklenmektense yuvarlanarak
taşınmalıdır vb….

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına (D),
yanlış olanların yanına (Y) harfi koyunuz.
1. ( ) Cismin ağırlığını ölçmek için kullanılan araçlara eşit
kollu terazi denir.
2. ( ) Bütün yayların esnekliği aynıdır.
3. ( ) Yaya gereğinden fazla kuvvet uygulandığında, yay
esneklik özelliğini kaybeder ve eski hâline dönemez.
4. ( ) Kütlesi büyük olan cisimlerin ağırlığını ölçmek için
tasarlanan dinamometrelerde kalın ve sert yaylar tercih
edilir.
5. ( ) Yapımında ince ve esnek yayların kullanıldığı
dinamometreler daha hassas ölçüm yapar.

6. ( ) Bir cisme uygulanan kuvvet, cismin hareket
doğrultusuna dik ise iş yapılmaz.
7. ( ) Bir cismin sürati azalırsa kinetik enerjisi artar.
8. ( ) Bir cismin kinetik enerjisi cismin deniz
seviyesinden yüksekliğine bağlıdır.
9. ( ) Çatıdan düşen bir kiremidin potansiyel enerjisi
azalır, kinetik enerjisi artar.
10. ( ) Doğada enerji birbirine dönüşmez.
11. ( ) Havada hareket halinde olan bir balonun hem
potansiyel hem de kinetik enerjisi vardır.

12. ( ) Masanın üzerinde duran bir kitabın kinetik
enerjisi vardır.
13. ( ) Duvarda asılı olan tablo potansiyel enerjiye
sahiptir.
14. ( ) Eşit yükseklikte bulunan 3 kg kütleli cismin
potansiyel enerjisi kütlesi 2 kg olan başka bir cismin
potansiyel enerjisinden daha fazladır.
15. ( ) Kütleleri eşit olan cisimlerden sürati büyük
olanın kinetik enerjisi daha büyüktür.

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun
sözcüklerle doldurunuz.
1. Kuvvet uygulandığında şekli değişen, uygulama kuvvet
ortadan kalktığında eski haline dönen
cisimlere ..................................................... denir.
2. Cisimlerin ağırlıklarını ölçmek için kullanılan
araçlara ....................................... denir.
3. Bir yayı sıkıştıran veya geren cisme
yay, .......................................... büyüklükte
ve ........................................ yönde kuvvet uygular.
4. Hareket halinde olan
cisimler .............................................. enerjiye sahiptir.

5. Bir cismin yüksekliği
arttıkça .......................... .......................... enerjisi
artar.
6. Ağacın dalından kopan bir elmanın yere
düşerken .............................................. enerjisi
azalır, ......................................... enerjisi artar.
7. Deniz seviyesinin üzerindeki her şey konumundan
dolayı .................................... enerjisine sahiptir.
8. Enerjinin konumuna göre enerji bir türden başka bir
türe dönüşebilir ancak hiç bir
zaman .......................................... olmaz.

9. Bir cisim uygulanan kuvvetle aynı yönde hareket
ediyorsa .................................. yapar.
10. İş yapabilme yeteneğine ..........................................
denir.
11. Kinetik ve potansiyel enerjinin
toplamına .......................................... denir.
12. İş birimi ..............................................’dur.
13. Bir cisme uygulanan kuvvet, cismin hareket yönüne
dik ise ..................................... yapmaz.

14. Düz bir yolda sırtında çantasıyla okula giden Can,
iş .............................................., masanın üzerindeki
kitabı rafa kaldıran Selin
iş ...............................................
15. 2 Newton’luk bir kuvvet, bir cismi kuvvet
doğrultusunda 4 m yol aldırırsa .......................
Joule’luk iş yapmış olur.

7. Sınıf Fen Bilimleri 2. Ünite Kuvvet ve Hareket

7. Sınıf Fen Bilimleri 2. Ünite Kuvvet ve Hareket

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

More from enesulusoy

More from enesulusoy (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (8)

7. Sınıf Fen Bilimleri 2. Ünite Kuvvet ve Hareket