3. İnsanlar ve hayvanlar; koşma, atlama,
yürüme, yüzme gibi değişik türde
hareketler yaparlar. Cansız varlıklar ise
dışarıdan bir etki olmadıkça hareket
edemezler. Çantamızı hareket ettirmek
için ona bir etki uygulamak gerekir.
Bitkiler de diğer varlıklar gibi hareket
ederler.
4.
5.
6.
7. Ancak bitkilerdeki hareket, insan ve
hayvanlardaki hareketten farklı olarak
çoğunlukla ışığa yönelme şeklindedir.
Ayrıca bitkiler, kökleriyle suya ve
topraktan ihtiyaç duydukları maddelere
de yönelirler.
8.
9. Hareketlerimizi kolaylaştırmak için
birçok makine ve araçtan yararlanırız.
Bunların en önemlisi tekerlektir.
Tekerlek, insanoğlunun keşfettiği en
önemli araçlardan biridir. Tekerlek
sayesinde hayatımız kolaylaştı ve
hareketlerimiz hızlandı.
12. Cisimlerin bir noktaya göre yer
değiştirmesi bir zaman dilimi içinde
olmaktadır. Yani bir cismin hızını
anlamadaki temel nicelik zamandır.
Cismin hızı hakkında karar verebilmek
için ne kadar zamanda ne kadar yer
değiştirdiğini bilmek gerekir.
13.
14. Zaman dilimi; bir saat, bir dakika veya
bir saniye olabilir. Bir cisim, bir mesafeyi
ne kadar kısa sürede alıyorsa o kadar
hızlıdır denir.
Bir cismin, bir zaman dilimi içerisindeki
yer değiştirmesine hız denir.
15. Harekette hız, varlıkların çabukluğunu ve
yavaşlığını belirten bir kavramdır. Hareketlinin
bir yolu alma süresi kısaldıkça hız artmaktadır.
Koşarken hızlı, yürürken daha yavaş hareket
ederiz.
16. Ankara ile İstanbul arasını birleştiren
karayolunun uzunluğu 450 kilometredir.
Ankara’dan İstanbul’a gitmek üzere bir yolcu
otobüsü ve yüklü bir kamyon aynı anda yola
çıkmaktadır. Otobüs İstanbul’a 6 saatte gittiği
halde, kamyon 10 saatte gidebilmektedir.
17. Bu sonuç, otobüsün kamyondan daha hızlı
hareket ettiğini gösterir.
Aynı mesafeyi daha kısa sürede giden varlıklar,
daha hızlıdır. Motorsiklet bisiklete göre, yarış
arabası otomobile göre, uçak helikoptere göre
daha hızlıdır.
20. Her gün yüzlerce kez kuvvet uygular, cisimleri
hareket ettiririz. Kuvvet, cisimler üzerine etki
eder. Kuvvet uygulanan cisimler:
21. Hızlanır
Pistte duran bir uçak, önce yavaş yavaş hareket
eder, daha sonra hızlanır. Benzer şekilde; sürücü
gaza basarak otomobile hareket yönünde kuvvet
uygulanmasına neden olur.
22.
23. Yavaşlar ya da durur
Hareket eden bir cisme, hareket yönüne zıt yönde
kuvvet uygulanırsa cisim yavaşlar ya da durur.
Örneğin; limana yanaşan bir gemi, yavaşlamak
için pervanelerini ters yönde döndürerek hareket
yönüne ters yönde kuvvet uygular.
26. Şekil değiştirir
Kuvvet uygulanan cisimler, şekil değişikliğine
uğrayabilir. Kuvvetin etkisi ortadan kalktıktan
sonra bazıları eski hallerine dönerken, bazıları
eski hallerine dönemezler. Eski hallerine
dönebilen cisimlere esnek cisimler, eski hallerine
dönemeyenlere ise esnek olmayan cisimler denir.
27. Döner
Cisimler, kuvvetin etkisiyle dönebilir. Kuvvetin
döndürücü etkisi birçok makine ve aracın
yapımında kullanılmaktadır. Dönme hareketi,
birçok teknolojik gelişmeye neden olmuştur.
Cisimlere uygulanan kuvvet büyüdükçe, dönme
hareketi daha hızlı olur.
30. Doğada birçok hareketi yapabilmek için
varlıklara kuvvet uygularız. Varlıkları hareket
ettirmek ya da durdurmak için uyguladığımız
itme ve çekmeyi kuvvet olarak nitelendiririz.
Oyuncu, bowling topuna itme kuvveti uygular,
elimizle kuvvet uygulayarak oyun hamurunun
şeklini değiştirebiliriz, sırayı çekerek istediğimiz
yere götürebiliriz.
31.
32. Etrafımızı çeviren hava, varlıklara her zaman bir
itme kuvveti uygular. Havanın vücudumuza
uyguladığı kuvvete alıştığımız için bunu
hissetmeyiz.
Eskiden tahılları un haline getirmek için yel
değirmenleri kullanılırdı. Yel değirmeninin
kanatları, rüzgârın itmesi sayesinde döner.
33.
34. Dönen kanatlar da içerideki düzeneği çalıştırır.
Hareketsiz bir varlığı, iterek veya çekerek hareket
ettirebiliriz. Aynı şekilde hareket halindeki bir
cismi de iterek veya çekerek yavaşlatabilir ya da
durdurabiliriz. Ancak hareket halindeki bazı
varlıkları durdurmak tehlikeli olabilir.
35. Sonuç olarak; kuvvetin cisimler üzerinde
birbirinden farklı etkileri vardır. Bunlar; hareket
ettirme, durdurma, yön değiştirme ve şekil
değiştirme gibi etkilerdir. Kuvvet, cisimlerin
biçimini ve hareket durumunu değiştirebilen
etkidir.