Το 5 γωνο της διδασκαλίας

1. Α. Σ. Μαςπόποςλορ (2004): ΣΤΟΙΧΔΙΑ ΓΙΓΑΚΤΙΚΗΣ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑΣ – ΣΧΔΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1
΢χεδιασμός, οργάνωση, διεξαγωγή &
αξιολόγηση μιας διδασκαλίας
Α. Μαυρόπουλος
Γξ. Δπηζηεκώλ Αγωγήο
Σρνιηθόο Σύκβνπινο
1. Βασικά ερωτήματα για τη διδασκαλία
ΠώςΠ ώ ς ;;
(στρατηγικές)
ΓιατίΓ ι α τ ί ;;
(΢κοποί – ΢τόχοι)
ΜέσαΜ έ σ α –– Τλικά;Υ λ ι κ ά ;
ΑποτέλεσμαΑ π ο τ έ λ ε σ μ α ;;
(αξιολόγηση)
ΣιΤ ι ;;
(περιεχόμενα)
Bασικά ερωτήματα για τη διδασκαλία
Δάσκαλος ⇋
Μαθητής
Μαθησιακό περιβάλλον
Σο 5-γωνο της διδασκαλίας

2. Α. Σ. Μαςπόποςλορ (2004): ΣΤΟΙΧΔΙΑ ΓΙΓΑΚΤΙΚΗΣ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑΣ – ΣΧΔΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2
2. Ανάλυση του 5-γώνου της διδασκαλίας
 Με ποιους
μαθητές θα γίνει
η διδασκαλία;
(βαθμίδα/τάξη)
-Ποια είναι η «εικόνα» των μαθητών της τάξης
στην οποία θα γίνει η διδασκαλία;
(Επίπεδο νοητικής ανάπτυξης, δυνατότητες, δεξιότητες,
κλίσεις, εμπειρίες, ενδιαφέροντα, ανάγκες,
προηγούμενες γνώσεις, μαθησιακή ετοιμότητα, ιδέες-
αντιλήψεις/ παρανοήσεις, προβλήματα, κ.λπ.).
*Στην αρχή της σχολικής χρονιάς, ο δάσκαλος μπορεί να
διακριβώσει την «εικόνα» των μαθητών της τάξης του, με κατάλληλα
διαγνωστικά τεστ.
1. Για ποιο
σκοπό θα γίνει
η συγκεκριμένη
διδασκαλία;
-Ποιοι είναι οι σκοποί της διδασκαλίας του
μαθήματος στη συγκεκριμένη τάξη;
-Ποιοι είναι οι διδακτικοί στόχοι της ενότητας;
(Δηλαδή, τι αναμένεται να είναι σε θέση να «κάνει» ο
μαθητής μετά το τέλος της διδασκαλίας)
2. Mε ποιο
περιεχόμενο
θα γίνει η
συγκεκριμένη
διδασκαλία;
-Ποια ύλη θα διδαχτεί (διδακτέα ύλη/
περιεχόμενα της διδασκαλίας) για την επίτευξη
των σκοπών-στόχων του μαθήματος;
3. Πώς – με ποιο
τρόπο θα γίνει η
συγκεκριμένη
διδασκαλία;
-Ποιες διδακτικές μέθοδοι θα χρησιμοποιηθούν
κατά τη διδασκαλία (οι τρόποι με τους οποίους θα
γίνει η παρουσίαση/επεξεργασία των περιεχομένων της
διδασκαλίας, η πορεία του μαθήματος & οι διδακτικές-
μαθησιακές ενέργειες, για την επίτευξη των σκοπών -
στόχων της διδασκαλίας);
4. Ποια μέσα &
υλικά θα
χρησιμοποιηθούν
στη διδασκαλία;
-Ποια μέσα & υλικά θα χρησιμοποιηθούν για να
διευκολύνουν την επίτευξη των στόχων της
διδασκαλίας (συσκευές, όργανα, μοντέλα, χάρτες,
πίνακες, CD, ταινίες, διαφάνειες, κ.ά.);
5. Πώς θα γίνει
ο έλεγχος του
αποτελέσματος
της διδασκαλίας;
Με ποιους τρόπους θα γίνει ο έλεγχος του
αποτελέσματος / η αξιολόγηση της
διδασκαλίας; (Δηλαδή, πώς θα διαπιστωθεί το ποσοστό
των μαθητών που κατέκτησε, τους συγκεκριμένους
στόχους σε ικανοποιητικό επίπεδο, ώστε ο δάσκαλος να
δει τι ενδεχομένως δεν πήγε καλά & να επανέλθει με
βελτιωμένη διδασκαλία του μέρους που δεν πήγε καλά).

3. Α. Σ. Μαςπόποςλορ (2004): ΣΤΟΙΧΔΙΑ ΓΙΓΑΚΤΙΚΗΣ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑΣ – ΣΧΔΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 3
3. ΢τάδια οργάνωσης & διεξαγωγής μιας διδασκαλίας
--ΑΑννααλλυυττιικκόό ΠΠρρόόγγρρααμμμμαα
--΢΢χχοολλιικκόό ΕΕγγχχεειιρρίίδδιιοο
--ΔΔιιδδαακκττιικκόόςς χχρρόόννοοςς
ΠΠααιιδδααγγωωγγιικκοο--δδιιδδαακκττιικκήή
&& εεππιισσττηημμοοννιικκήή
κκααττάάρρττιισσηη δδαασσκκάάλλοουυ
««ΕΕιικκόόνναα»» ττωωνν μμααθθηηττώώνν ττηηςς
ττάάξξηηςς ((δδιιααγγννωωσσττιικκόό ττεεσσττ))
ΠΠρροοσσδδιιοορριισσμμόόςς
δδιιδδαακκττιικκώώνν σσττόόχχωωνν
ΕΕππιιλλοογγήή:: ύύλληηςς,, μμεεθθόόδδοουυ,,
πποορρεείίααςς,, μμέέσσωωνν--υυλλιικκώώνν &&
ττρρόόπποουυ ααξξιιοολλόόγγηησσηηςς ττηηςς
δδιιδδαασσκκααλλίίααςς
΢΢χχεεδδιιαασσμμόόςς δδιιδδαασσκκααλλίίααςς
ΑΑξξιιοολλόόγγηησσηη δδιιδδαασσκκααλλίίααςς
ΚΚααττέέκκττηησσεε ττοουυςς σσττόόχχοουυςς ηη
ππλλεειιοοννόόττηητταα ττωωνν μμααθθηηττώώνν;;
ΔΔιιάάγγννωωσσηη ττωωνν ααιιττίίωωνν
ααπποοττυυχχίίααςς && κκααθθοορριισσμμόόςς
ττοουυ ττιι ππρρέέππεειι νναα δδιιοορρθθωωθθεείί
««ΔΔιιόόρρθθωωσσηη»» μμεε ββεελλττιιωωμμέέννηη
-- ααννααδδιιααμμοορρφφωωμμέέννηη
δδιιδδαασσκκααλλίίαα ττοουυ μμέέρροουυςς
πποουυ δδεενν ππήήγγεε κκααλλάά.. --ΔΔιιέέγγεερρσσηη
ππρροοσσοοχχήήςς --
εεννδδιιααφφέέρροοννττοοςς
ττωωνν μμααθθηηττώώνν..
--ΕΕννηημμέέρρωωσσηη γγιιαα
ττοουυςς σσττόόχχοουυςς ττοουυ
μμααθθήήμμααττοοςς
ΔΔιιδδαασσκκααλλίίαα ττηηςς
ννέέααςς ύύλληηςς
ΑΑξξιιοοπποοίίηησσηη,,
εεμμππέέδδωωσσηη &&
εεννίίσσχχυυσσηη ττηηςς
σσυυγγκκρράάττηησσηηςς
ττηηςς ννέέααςς γγννώώσσηηςς
ΣΣέέλλοοςς
ΟΦΙ
ΝΑΙ
--ΑΑννααλλυυττιικκόό ΠΠρρόόγγρρααμμμμαα
--΢΢χχοολλιικκόό ΕΕγγχχεειιρρίίδδιιοο
--ΔΔιιδδαακκττιικκόόςς χχρρόόννοοςς
ΠΠααιιδδααγγωωγγιικκοο--δδιιδδαακκττιικκήή
&& εεππιισσττηημμοοννιικκήή
κκααττάάρρττιισσηη δδαασσκκάάλλοουυ
««ΕΕιικκόόνναα»» ττωωνν μμααθθηηττώώνν ττηηςς
ττάάξξηηςς ((δδιιααγγννωωσσττιικκόό ττεεσσττ))
ΠΠρροοσσδδιιοορριισσμμόόςς
δδιιδδαακκττιικκώώνν σσττόόχχωωνν
ΕΕππιιλλοογγήή:: ύύλληηςς,, μμεεθθόόδδοουυ,,
πποορρεείίααςς,, μμέέσσωωνν--υυλλιικκώώνν &&
ττρρόόπποουυ ααξξιιοολλόόγγηησσηηςς ττηηςς
δδιιδδαασσκκααλλίίααςς
΢΢χχεεδδιιαασσμμόόςς δδιιδδαασσκκααλλίίααςς
ΔΔΙΙΔΔΑΑ΢΢ΚΚΑΑΛΛΙΙΑΑ
ΑΑξξιιοολλόόγγηησσηη δδιιδδαασσκκααλλίίααςς
Anderson & Faust, 1973,
Gagne, 1985.
Μαυρόπουλος, 2004

4. Α. Σ. Μαςπόποςλορ (2004): ΣΤΟΙΧΔΙΑ ΓΙΓΑΚΤΙΚΗΣ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑΣ – ΣΧΔΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 4
Επιλεγμένες Μορφές διδασκαλίας
Μονολογικές:
 Παξνπζίαζε.
 Αθήγεζε / δηήγεζε.
 Γηάιεμε.
 Πεξηγξαθή.
 Δπεμήγεζε.
 Δπίδεημε
Διαλογικές:
Δξωηαπνθξίζεηο.
Διεύζεξε ζπδήηεζε.
Καηεπζπλόκελνο δηάινγνο.
Γηαιεθηηθή αληηπαξάζεζε.
Σωθξαηηθή καηεπηηθή.
 Γιεπεςνηηική
Ανακαλςπηική
Δποικοδομική  Project
 Γιαθεμαηική
4. Επιλεγμένες Μέθοδοι διδασκαλίας
Παίξιμο πόλων
Δπαγωγική Απαγωγική ή
Παξαγωγηθή
Άμεζη Ομαδοζςνεπγαηική
Mελέηη πεπίπηωζηρ

5. Α. Σ. Μαςπόποςλορ (2004): ΣΤΟΙΧΔΙΑ ΓΙΓΑΚΤΙΚΗΣ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑΣ – ΣΧΔΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 5
5.Πορεία (φάσεις & διδακτικές ενέργειες) μιας διδασκαλίας1
1
Η δηδαθηηθή ποπεία πνπ πξνηείλεηαη είλαη ενδεικηική, ελώ νη διδακηικέρ ενέπγειερ βαζίδνληαη ζηηο πξνηάζεηο
ηνπ Gagne (1985).
Α) ΑΝΟΙΓΜΑ διδαζκαλίαρ – ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ (6-8 min)
 Διζγερςη του ενδιαφζροντοσ & προςζλκυςη τησ προςοχήσ των μαθητϊν.
 Πληροφόρηςη των μαθητϊν για τουσ ςτόχουσ του μαθήματοσ -
Παρουςίαςη ενόσ ςυνοπτικοφ διαγράμματοσ ροήσ του μαθήματοσ.
 Ανάκληςη των γνωςτικϊν προαπαιτήςεων.
Β) ΕΠΕΞΕΡΓΑ΢ΙΑ ηεο νέαρ ύληρ (20-25 min)
 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ τησ προσ μάθηςη νζασ «φλησ» (γνϊςεων, δεξιοτήτων, ςτάςεων),
με επιλεγμζνεσ μεθόδουσ.
Παροχή ευκαιριϊν ςτουσ μαθητζσ (με ερωτήςεισ, αςκήςεισ, δραςτηριότητεσ) για:
 Δθαπμογή, εμπέδωζη, ενίζσςζη ηεο ζςγκπάηηζηρ θαη μεηαθοπά ηεο νέαρ γνώζηρ.
 Έλεγσο ηεο καηανόηζηρ (διαμοπυωτική αξιολόγηση) – Αναηποθοδόηηζη -
βεληίωζη ηεο διδαζκαλίαρ.
Γ) ΚΛΕΙ΢ΙΜΟ διδαζκαλίαρ (6-8 min)
 Ανακεφαλαίωςη (επιςήμανςη των κυριότερων σημείων του μαθήματοσ ή
γενική ςφνοψη).
 Αναςτοχαςμόσ των μαθητϊν πάνω ςτη διδαςκαλία.
 Ανάθεςη εργαςιϊν για το ςπίτι.
Γ)ΑΞΙΟΛΟΓΗ΢Η μαθηζιακού αποηελέζμαηορ (6-8 min)
 Διαπίςτωςη του ποσοστοφ των μαθητών που κατζκτηςε, ςε ικανοποιητικό
επίπεδο, τουσ στόχους τησ διδαςκαλίασ.

6. Α. Σ. Μαςπόποςλορ (2004): ΣΤΟΙΧΔΙΑ ΓΙΓΑΚΤΙΚΗΣ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑΣ – ΣΧΔΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 6
6. ΢τάδια ΢χεδιασμού μιας Διδασκαλίας
1) Προσδιoρίζω γενικούς στόχους-σκοπούς διδασκαλίας της ενότητας &
τους μεταφράζω σε ειδικούς - διδακτικούς στόχους.
…………………………………………………………………………………………………
2) Επιλέγω – διαμορφώνω τα περιεχόμενα της ενότητας που θα βοηθήσουν
στην επίτευξη των στόχων.
…………………………………………………………………………………………………
2α) Καθορίζω τις «γνωστικές» προαπαιτήσεις (απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες και
στάσεις που πρέπει να έχουν οι μαθητές για να κατανοήσουν το νέο μάθημα).
………………………………………………………………………………………………………
2β) Επιλέγω τον τρόπο με τον οποίο θα προκαλέσω το ενδιαφέρον και θα
προσελκύσω την προσοχή των μαθητών.
……………………………………………………………………………………………………….
2γ) Επιλέγω τις ερωτήσεις, ασκήσεις & δραστηριότητες που θα δώσω στους
μαθητές για επιβεβαίωση της μάθησης, αξιοποίηση, εμπέδωση & μεταφορά της
νέας γνώσης & για αξιολόγηση των επί μέρους μαθησιακών αποτελεσμάτων
(διαμορφωτική αξιολόγηση).
………………………………………………………………………………………………..
3) Επιλέγω τη διδακτική στρατηγική (διδακτικές μεθόδους - πορεία).
……………………………………………………………………………………………….
4) Καθορίζω-επιλέγω τα μέσα & υλικά που θα χρησιμοποιηθούν κατά τη
διδασκαλία της ενότητας.
…………………………………………………………………………………………………
΢υμπληρώνω τον επόμενο πίνακα:
Γιδακηικέρ ενέπγειερ δασκάλος Μαθηζιακέρ ενέπγειερ μαθητή Χπόνορ Γιδακηική
μέθοδορ
5) Διαμορφώνω τα κριτήρια και τις διαδικασίες αξιολόγησης της
διδασκαλίας & του μαθητή.
Συντάσσω γραπτή δοκιμασία, με ερωτήσεις-ασκήσεις που αντιστοιχούν στους στόχους
της διδασκαλίας, για να αξιολογήσω:
α) τη διδασκαλία μου, στο τέλος της διδακτικής ώρας.
β) τους μαθητές, την επόμενη διδακτική ώρα.
…………………………………………………………………………………………………
 Κατασκευάζω «φύλλο εργασίας» για τους μαθητές: ……………………………….
………………………………………………………………………………………………….
 Βιβλιογραφία – πηγές: ………………………………………………………………….

7. Α. Σ. Μαςπόποςλορ (2004): ΣΤΟΙΧΔΙΑ ΓΙΓΑΚΤΙΚΗΣ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑΣ – ΣΧΔΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 7
7. Ενδεικτικό ΢ΦΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΣΟ΢ (lesson plan)
΢ΦΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΣΟ΢
Τάμε / ηκήκα ……………… Ηκεξνκελία ……………….
Μάζεκα-Γηδαθηηθή ελόηεηα: …………………………………………
Γηδάζθωλ: …………………………………………………………..
 Σκοπόσ:
……………………………………………………………………………………
 Στόχοι:
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
 Μζςα & υλικά διδαςκαλίασ
……………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
 Πορεία μαθήματοσ (θάζειρ & διδακτικέρ - μαθησιακέρ ενέπγειερ):
Διδακτικζσ ενζργειεσ δαςκάλου Μαθηςιακζσ ενζργειεσ μαθητή Χπόνορ
(min)
Γιδακηική
μέθοδορ
 Διζαγωγή
………………………………….
………………………………….
 Δπεξεπγαζία
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
 Κλείζιμο
…………………………………
…………………………………
 Διζαγωγή
………………...……………
……………………………..
 Δπεξεπγαζία
………………..………….…
………………………..……
……………………..………
…………………..…………
………………..……………
……………..………………
…………..…………………
………..……………………
………………………………
………………………………
 Κλείζιμο
……………………………….
……………………………….
……
……
……

……..
……..
 Τεςτ αξιολόγηςησ τησ διδαςκαλίασ – του μαθηςιακοφ αποτελζςματοσ:
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
 Βιβλιογραφία – Πηγζσ:
…………………………………………………………………………………….

8. Α. Σ. Μαςπόποςλορ (2004): ΣΤΟΙΧΔΙΑ ΓΙΓΑΚΤΙΚΗΣ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑΣ – ΣΧΔΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 8
8. Διατύπωση διδακτικών στόχων (γνώσεις - δεξιότητες)
Ο μαθητής να είναι σε θέση να …
Α) ΓΝΩΣΕΙΣ
αναφέρει …
απαριθμεί …
αναγνωρίζει …
γράφει …
διατυπώνει …
εκφράζει …
ονομάζει …
περιγράφει …
Β) ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
εκτελεί/
πραγματοποιεί …
κατασκευάζει …
σχεδιάζει …
χειρίζεται …
Γ) ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
συνεργάζεται …
επικοινωνεί …
συζητά …
Δ) NOHTIKEΣ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
ΚΑΣΑΝΟΗ΢Η
αναγνωρίζει …
διακρίνει …
εξηγεί /επεξηγεί …
ερμηνεύει …
προσδιορίζει …
προβλέπει …
ΕΥΑΡΜΟΓΗ
αιτιολογεί …
αποδεικνύει …
γενικεύει …
εφαρμόζει …
επιλέγει …
επιλύει/ λύνει …
παράγει …
προβλέπει …
συμπληρώνει …
συσχετίζει …
υπολογίζει …
ΑΝΑΛΤ΢Η
αναλύει …
διακρίνει …
διαχωρίζει …
επαληθεύει …
κατατάσσει …
ταξινομεί …
΢ΤΝΘΕ΢Η
συνδέει …
συνδυάζει …
συνθέτει …
συσχετίζει …
ΑΞΙΟΛΟΓΗ΢Η
αξιολογεί …
διακρίνει …
διαλέγει …
προτείνει …
συγκρίνει …
συμπεραίνει …
Αποθεύγονηαι ηα ξήκαηα: γνωρίςει …, κατανοήςει …, μάθει …, εξοικειωθεί …, αντιληφθεί …
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Bloom B.- Krathwohl D. (1986): Ταξινομία διδακηικών ζηόχων (εθδ.Κώδηθαο)
2. Butt G. (2004): Lesson Planning (continuum)
3. Gagne R. (1977): The conditions of learning and theory of instruction.
4. Mager R. (1985): Διδακηικοί ζηόχοι και διδαζκαλία (εθδ. Κπξηαθίδε)
5. Καζζωηάθεο Μ.- Φινπξήο Γ. (2006): Μάθηζη και Διδαζκαλία (Β΄ηόκνο)
6. Μαπξόπνπινο Μ. (1997): Διδάζκω Χημεία (εθδ. Σαββάια).
7. Μαπξόπνπινο Α. (2004): Σηοιχεία Διδακηικήρ Μεθοδολογίαρ (εθδ. Σαββάια).
8. Μαπξόπνπινο Α. (2013): Σχέδιο μαθήμαηορ – Σχεδιαζμόρ, διεξαγωγή & αξιολόγηζη μιαρ
διδαζκαλίαρ.
9. Φινπξήο Γ.(1986): Η απχιηεκηονική ηηρ διδαζκαλίαρ & η διαδικαζία ηηρ μάθηζηρ (εθδ. Γξεγόξε).
10.Χαηδεδήκνπ Γ. (1988): Πποεηοιμαζία και ζχέδιο μαθήμαηορ (εθδ. Κπξηαθίδε).