1. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 10 ผิวหนังและการรับสัมผัส
ศูนย์ การเรียนที่ 3
หน่ วยรับสั มผัสของผิวหนัง
ไปศึกษาต่ อกันเลยนะว่ าหน่ วยรับสั มผัส คืออะไร
พบได้ ทไหนบ้ าง
ี่
ไปซิจ๊ะ

2. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 10 ผิวหนังและการรับสัมผัส 19
บัตรคาสั่งศูนย์ ที่ 3
หน่ วยรับสัมผัส (receptor) ของผิวหนัง
โปรดอ่านบัตรคาสั่งให้ เข้ าใจ แล้วปฏิบัติตามลาดับขั้นตอนด้ วยความตั้งใจ
1. หัวหน้ ากลุ่มแจกบัตรทั้งหมดให้ สมาชิ ก ยกเว้ นบัตรเฉลย
2. หัวหน้ ากลุ่มให้ สมาชิ กอ่านบัตรคาสั่ ง พร้ อมกับปฏิบัติตามคาสั่ ง
3. สมาชิกศึกษาบัตรเนือหา ใช้ เวลา 15 นาที
้
4. สมาชิกปฏิบัติกจกรรมตามบัตรกิจกรรม
ิ
5. สมาชิกอ่านบัตรคาถาม แล้วตอบคาถามลงในแบบบันทึกการปฏิบัติกจกรรม ิ
6. หัวหน้ าอ่านบัตรเฉลย
7. เวลาทากิจกรรม ประมาณ 20 นาที เมื่อปฏิบัติกจกรรมเรียบร้ อยแล้ว
ิ
ขอให้ ทกคนเก็บบัตรทุกใบใส่ ในซองให้ เรี ยบร้ อยและถูกต้ อง
ุ
ยกเว้นแบบบันทึกการปฏิบัติกจกรรมิ

3. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 10 ผิวหนังและการรับสัมผัส 20
บัตรเนือหาศูนย์ ที่ 3
้
หน่ วยรับสัมผัส ( receptor ) ของผิวหนัง
บริเวณใดของผิวหนังสามารถรับสั มผัสได้ ดีทสุด
ี่
รับรูเกี่ยวกับ วามเ บปวด
หนังกา รา
รับรูเกี่ยวกับการสัมผัส
หนัง
รับรูเกี่ยวกับ วามดัน
รับรูเกี่ยวกับ วามเยน
รับรูเกี่ยวกับ วามรอน
รับรูการสัมผัส
หน่วยรับสัมผัสของผิวหนัง
ทีมา: http://www.chiangyuen.ac.th/chiang/cai/nervous/nervous/skim.htm
่
386 x 316 - 14k ( 29 เมษายน 2550 )
จุดประสงค์ การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถบอกบริเวณรับสั มผัสความรู้ สึกต่ าง ๆ ของผิวหนังได้

4. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 10 ผิวหนังและการรับสัมผัส 21
หน่ วยรับสัมผัส ( receptor ) ของผิวหนัง
ผิวหนังเป็ นโครงสร้ างรับสิ่ งเร้ าภายนอก มีหน่ วยรับสั มผัส ( receptor ) ชนิดต่ าง ๆ
กระจายอยู่ในชั้ นและบริเวณต่ าง ๆ ของผิวหนังหนาแน่ นไม่ เท่ากัน ดังนี้
1. รีเซบเตอร์ รับการสั มผัส มีอยู่มากตามปลายนิว ฝ่ ามือ ฝ่ าเท้า มากกว่าบริเวณแขน
้
ขา บริเวณทีมีขนจะมีรีเซบเตอร์ รับสั มผัสน้ อยกว่าบริเวณทีไม่ มีขน ปลายนิวมือ มีรีเซบเตอร์
่ ่ ้
รับสั มผัสมากกว่าตอนกลาง และโคนนิวมือ ้
2. รีเซบเตอร์ รับร้ อน-หนาว ไม่ พบในอวัยวะภายใน จะพบหนาแน่ นบริ เวณหลังมือ
3. รีเซบเตอร์ รับความรู้ สึกเจ็บปวด มีอยู่ทวไปบนผิวหนัง และตามอวัยวะบางอย่ าง
ั่
ทีอยู่ลกเข้ าไปข้ างในด้ วย บริ เวณทีมีอยู่น้อย เช่ น บริเวณต้ นแขน สะโพก ปลายประสาทรับรู้
่ ึ ่
เกียวกับความเจ็บปวดจะอยู่ช้ ั นบนสุ ดของผิวหนัง ( ชั้ นหนังกาพร้ า ) ปลายประสาทรั บรู้
่
เกียวกับแรงกดดัน จะอยู่ในระดับล่ างสุ ด ( ในชั้ นหนังแท้ )
่
รับรูเกี่ยวกับ วามเ บปวด
หนังกา รา
รับรูเกี่ยวกับการสัมผัส
หนัง
รับรูเกี่ยวกับ วามดัน
รับรูเกี่ยวกับ วามเยน
รับรูการรับสัมผัส รับรูเกี่ยวกับ วามรอน
ภาพแสดงหน่ วยรับสั มผัสความรู้ สึกของผิวหนัง
ทีมา: http://www.chiangyuen.ac.th/chiang/cai/nervous/nervous/skim.htm
่
386 x 316 - 14k ( 29 เมษายน 2550 )

5. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 10 ผิวหนังและการรับสัมผัส 22
บัตรกิจกรรม
การศึกษาความไวต่ อการสัมผัสแต่ ละบริเวณผิวหนัง
1. ศึกษาบัตรงานที่ 1 แล้วร่ วมกันอภิปราย
- วางแผนการปฏิบัติงาน
- ลงมือปฏิบัติตามขั้นตอน
2. ให้ แต่ ละกลุ่มศึกษาความไวต่ อการสั มผัสแต่ ละบริเวณผิวหนัง
ใช้ เวลา 20 นาที
3. สถานทีฝึกปฏิบัติโดยใช้ ห้องปฏิบัติการชีววิทยา ห้ อง 331 อาคาร 3
่
4. ร่ วมกันอภิปรายผลการศึกษาความไวต่ อการสั มผัสแต่ ละบริเวณผิวหนัง
ลงในแบบบันทึกผลการปฏิบัติงาน
5. รายงานผลการปฏิบัติงานหน้ าชั้นเรียน

6. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 10 ผิวหนังและการรับสัมผัส 23
บัตรงาน
กลุ่มสาระการเรียนรู้ วทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ว42141
ิ การรับรู้ และการตอบสนอง
ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 5 เรื่อง ศึกษาความไวแต่ ละบริเวณของผิวหนัง
...........................................................................................................................................
จุดประสงค์ เ ื่อใหนักเรี ยนสามารถ อธิบายและบอกตาแหน่งที่ผวหนังสมารถรับสัมผัสได
ิ
วัสดุอุปกรณ์ 1. ลวดหนีบกระดาษ 2. ไมบรรทัด
วิธีทดลอง
1. ใหผูถูกทดลองหลับตา แลวผูทดลองใชปลายลวดหนีบกระดาษ ซึ่งกางห่างกัน อสม วร
แตะลง บริ เวณผิวหนังของผูถูกทดลอง โดยแตะดวยปลายขางเดียวบาง และแตะทั้งสองปลาย
ใหผูถูกทดลองบอกว่าถูกแตะดวยปลายลวดกี่ขาง
2. ปรับปลายลวดทั้ง 2 ขาง ใหชิดเขามาเปนระยะ ๆ แลวทดลองซ้ าตามขอ 1 เรื่ อย ๆ นกระทัง
่
ผูถูกทดลองไม่สามารถบอก วามแตกต่างระหว่างแตะดวยปลายลวด 1 ปลาย และ 2 ปลายได
วัด วามห่างของปลายลวดในขณะนั้น แลวบันทึกไวในตาราง
3. ลองทาเช่นเดียวกันตามบริ เวณต่าง ๆ ของร่ างกาย เช่น บริ เวณตน อ ปลายนิ้ว แขน
ตารางบันทึกผลการทดลอง
บริ เวณของ ทดลอง ระยะห่างของปลายลวด านวนปลายลวดที่ถูกแตะ
ร่ างกาย รั้งที่ หนีบกระดาษ ( cm ) 1 ปลาย 2 ปลาย บอกไม่ได
ตน อ 1 0.5
2 1.0
3 1.5
ปลายนิ้ว 1 0.5
2 1.0
3 1.5
แขน 1 0.5
2 1.0
3 1.5
สรุ ปผลการทดลอง
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….

7. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 10 ผิวหนังและการรับสัมผัส 24
เฉลยบัตรงาน
กลุ่มสาระการเรียนรู้ วทยาศาสตร์ วิชาชี ววิทยา ว42141
ิ การรับรู้ และการตอบสนอง
ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 5 เรื่อง ศึกษาความไวแต่ ละบริเวณของผิวหนัง
ตารางบันทึกผลการทดลอง
บริ เวณของ ทดลอง ระยะห่างของปลายลวด านวนปลายลวดที่ถูกแตะ
ร่ างกาย รั้งที่ หนีบกระดาษ ( cm ) 1 ปลาย 2 ปลาย บอกไม่ได
ตน อ 1 0.5 
2 1.0 
3 1.5 
ปลายนิ้ว 1 0.5 
2 1.0 
3 1.5 
แขน 1 0.5 
2 1.0 
3 1.5 
สรุ ปผลการทดลอง
จากการทดลองจะเห็นได้ ว่าบริเวณปลายนิวสามารถบอกได้ ว่ามีจุดสั มผัสสองจุดแม้ ว่าจุด
้
สั มผัสจะห่ างกันเพียงเล็กน้ อย ทั้งนี้ เพราะ บริเวณปลายนิ้วมีจานวนปลายประสาทรับสั มผัสมาก
ส่ วนบริเวณต้ นคอ และแขน บางจุดไม่ สามารถบอกได้ ว่ามีจุดรับสั มผัส สองจุด เพราะทีบริเวณ
่
ต้ นคอ และ แขน มีปลายประสาทรับสั มผัสน้ อยกว่าบริเวณปลายนิว ้

8. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 10 ผิวหนังและการรับสัมผัส 25
บัตรคาถามศูนย์ ที่ 3
หน่ วยรับสัมผัส ( receptor ) ของผิวหนัง
คาชี้แจง ให้ นักเรียนจับคู่ข้อความทีมความสั มพันธ์ กนมากทีสุดให้ ถูกต้ อง
่ ี ั ่
1. หน่ วยรับสั มผัส ก. ชั้นหนังแท้
2. รีเซบเตอร์ รับร้ อน-หนาว ข. ปลายนิวมือ
้
3. รีเซบเตอร์ รับการสั มผัส ค. ผิวหนัง
4. รีเซบเตอร์ รับความรู้ สึกเจ็บปวด ง. หลังมือ
5. ปลายประสาทรับรู้ เกียวกับแรงกดดัน
่ จ. ชั้นหนังกาพร้ า

9. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 10 ผิวหนังและการรับสัมผัส 26
บัตรเฉลยศูนย์ที่ 3
หน่ วยรับสัมผัส ( receptor ) ของผิวหนัง
1. ค
2. ง
3. ข
4. จ
5. ก
เก่ งมากเลย ไปศึกษาศู นย์ การเรี ยนต่ อไปเลยนะจ๊ ะ