Өгүүллэг

1. № 2190
2010 он: Би 8-р ангийн жижигхэн хөвгүүн байлаа. Жижигхэн гэдгийн учир нь насаараа бас
өндрөөрөө ч тэр ангидаа хамгийн бага нь байсан болохоор тэр. Намайг манай ангийнхан
Томоо гэж хочилдог байсан юм. Тэгээд ч чөтгөрийн бага нь адтай гэдэг дээ. Хаана л үймээн
бужигнаан болно тэнд би байхгүй байна гэдэг бараг үгүй. Багш нар намайг хулгана шиг
дэлчийчээд гэж загнана. Тэгсэнээ нас нь болоогүй юм чинь арга ч үгүй биз дээ гэж
шоолонгуй хэлэхэд нь манайхан нэр хийтэл инээлддэгсэн.Гэсэн ч би өөрийгөөаль хэдийнээ
том эр болсон гэж боддог байж билээ. Бас ч гэж хоосонгүй хэдэн үг холбоод биччихдэг
болохоор ангийн хөвгүүд надаар захиа бичүүлнэ, тэгээд надаар хүргүүлнэ. Өөрсдөө ээрч
муураад эмэгтэй хүнтэй хоёр ч үг сольчихож чадахгүй нөхдүүдэлдээ. Би ер нь сайн мэдэж
байна.
Яагаад энэ захиа энтэр яриад байнаа гэж гайхах хэрэггүй. Миний ярих түүх энэ л үеэс
эхэлсэн юм. Тухайн үед манай ангийн дарга Баян гэдэг хүү байсан юм. Уул нь жинхэн нэр
нь Нэргүй л дээ. Аав, ээж хоёр нь хоёулаа багш, бас тэднийх дэлгүүртэй байсан болохоор
сумандаа л чинээлэг айл. Би нэг удаа тоглоом хийгээд ангийн дарга хүн чинь нэргүй байж
болохгүй тиймээс чамайг Баян гэж нэрлэе гээд хэлчихсэн чинь манай ангийнхан өлгөж
аваад Баянаа гэдэг болчихсон юм. Ххэ эцэг эх нь биш би нэрийг нь өгчихсөн хэрэг. Одоо ч
Баянаа маань энэ нэрэндээ дасчихсан. Хааяа хөвгүүдээрээ тойрч суугаад маазарч байхад
том болоод нэрээ солиулаад Баянаа болгоноо гэж хэлж байх нь тоглоом ч юм шиг эсвэл
үнэн ч юм шиг сонсогддогсон.
Х сарын эхэн үе хичээл дүнгэж л жигдэрч эхэлж байлаа. Баянаа намайг “хурлын зааланд
хүрээд ир” гэж мэссэж бичсэн байв. Би ч юу болсон талаар сониучирхан шуудхан л гүйгээд
ортол, танхим дүүрэн гайхсан харц намайг угтлаа. Гайхаж балмагдсандаа болоод уучлаарай
уучлаарай гэсээр ухран гарав. Гадаа хаалган дээр “8,9-р ангийн сурагчдын дундах Монгол
хэл, бичгийн олимпиад” гэсэн бичиг наасан байсныг би анзаараагүй өнгөрч. Төд удалгүй
хүүхдүүд уван цуван гарч ирлээ тэр дундаас Баянаа намайг даллан чи тэр охиныг харж
байна уу? Үнэхээр хөөрхөн охин байгаа биз гэлээ. Би энэ сургуулийн охидыг андахгүй
танина гэтэл түүнийг урьд нь харж байгаагүй бөгөөд үнэхээрийн хөөрхөн нэгэн байлаа. Би
Баянаад найз нь жаахан юм мэдээд ирэе гэж хэлээд түүний араас гүйн очтол сургуулийн
сайн сурагчдын сурдаг 9А ангируу орчихлоо. Анги руу нь шагайгаад хуучны танилЧимгээг
дуудан уулзаж түүний талаар лавлан асуутал. Хотоос сурагч солиоцоогоор ирсэн охин нэр
нь Хулан гэдэг. Би чамайг танилцуулаад өгөе гээд Хуланг дуудлаа. Түүний алхаа гишгээ,
бие хаа, инээмсэглэл намайг тэрхэн зуур ховсдон амнаас үг гарах аргагүй болгосон юм. Би
Томоо гэж өөрийгөө танилцуулаад өөр юу ч дугарч чадсангүй. Охидтой яриа өдөхдөө
гаргууд гэж өөрийгөө бодож байсан би яагаад тэгж гацсанаа бодоод олсонгүй. Эргэж очоод
Баянаад түүний тухай хэлээд утасны дугаарыг нь олоод өгөх үү гэхэд. Баянаа “ найздаа гоё
шүлэг зохиогоод захиа бичээд өг утасаар танилцсанаас захиа бичвэл гоё штэ” гэлээ. Би заза
найз нь маргааш бичээд ирэе гэж хэлээд явлаа. Тэр орой миний толгойноос Хулангийн
тухай бодол салж өгсөнгүй. Түүний тухай бодход шүлгийн мөрүүд ар араасаа ундарч
байлаа.

2. - Амьдрал дундаас соёолсон
Анхны хайрын цэцэг минь
Аз жаргалын хаалгыг тогшсон
Амин хайрын тэмүүлэл минь
Нар хур хоёроор тэжээгдсэн
Нандин хайрын цэцэг минь
Халамж сэтгэлээр бордогдсон
Халуун хайрын сарнай минь
Дутуу тогтсон нууранд минь
Дусал нэмж дүүргээч
Дундуур байгаа дурлалыг минь
Дүүрэн болгож зөвшөөрөөч
Баянаагаас – Хуланд.
Би энэ захиаг түүнд зориулж бичсэн ч Баянаагийн нэр байгаа болохоор өгмөөргүй санагдаж
байлаа. Гэхдээ найздаа нэгэнт амалсан болохоор өгөхөөс өөр аргагүй. Тэгээд ч тэр охиныг
Баянаа түрүүлж харсан бас дурласан тиймээс түүнийх л гэсэн үг. Энэ өдөрөөс эхлэн би
Хуланд зориулж захиа бичиж доор нь Баянаагийн нэрийг тавьдаг боллоо. Гэсэн ч Хулангаас
хариу алга. Энэ нь нэг талаараа надад сайн ч, түүний хариу ямар байх бол гэдэг асуулт
намайг зовоож байсан юм. Хуланг Баянаад дурлачихвий гэж айж байсан ч миний захиа
Хуланд очиж байгаа гэж бодон өдөр бүр, цаг тутам түүнд зориулж захиа бичмээр санагдаж
байлаа.
Нэг удаа Баянаа над дээр ирээд одоо захиа бичих хэрэггүй болсон Хулантай би мэссэж
бичиж байгаа, өнөөдөр уулзахаар болсон гэж хэллээ. Энэ үг намайг хаашаа ч явах газаргүй
болсон мэт тийм л хачин байдалд оруулж орхисон ч би захиа бичих ээ зогсоож чадаагүй
юм. Эхэн үедээ галзуу дурлал, гал халуун хайр дүрсэлж байсан миний шүлгүүд гомдол
харууслын өнгө аястай хутгалдаж эхэллээ. Удалгүй Баянаа, Хулан хоёр үерхэж эхэлсэн
талаар сургуулиар нэг шуум тарж, тэдний хамт явж байгаа дүр зураг хаа сайгүй үзэгдэх
болов. Одоо нэгэнт өнгрсөн тэр захидлуудыг би бичсэн гэж Хуланд хэлчихмээр байсан ч
оройтсон нь илт байлаа. Би өнөөдрийг хүртэл охидтой яриа өдөж, хөвгүүдэд найрхад нь
тусалж, тэдэнд хайрын зөвлөгөө өгч байсан ч хэн нэгэнд дурлаж, үерхэж үзсэн нь үгүй. Би
ийм л хүн.
XII сар дундаа орж байлаа. Би бусдаас нуугдаж ганц хоёр сорчихоод анги руу ортол. Энд
тэндгүй цаас дэлгэн уншсан хүмүүс инээлдэн сууж байв. Юу уншиж байгаа юм гэхэд манай
хэдэн хөвгүүд намайг тал талаас барин одоо чанга дууд гэлээ. Тэгхэд нь энд тэндээс ам
уралдан миний Хуланд бичсэн захидлын мөрүүдийг дуудаж эхэллээ. Би уурлан болиоч гэж
хашгирхад, тэд миний захиануудыг цуглуулан надад өглөө. Маргааш, нөгөөдөр нь ч би
хичээлдээ очсонгүй. Миний тухай яриа аль хэдийнээ сургуулиар тарсан байхдаа гэж
бодохоор тийшээ зүглэмээргүй санагдаж байсан ч олон удаа хичээл тасалж болохгүй
болхоор аргагүй эрхэнд сургууль дээрээ очсон юм. Миний таамаг зөв байв. Хүүхдүүд
хараад инээх, охидын шивнэлдэх нь надад тод сонсогдож байлаа. Баянаа тэр захидлуудыг
надаар бичүүлсэн гэж хэлсэн ч. Миний Хуланд сайн гэдэг нь хэн бүхэнд ил байсан юм.

3. Сургууль дээрх олны яриа, гурвалжин хайр гэсэн зүйлээс болоод Баянаа, Хулан хоёр салж
байгаа тухай дам яриа миний чихэнд сонсогдлоо бас он гаргаад Хулан хотруугаа буцахаар
болсон байлаа.
- Шинэ жилийн үдэшлэг болох дөхсөөр л. Би уулна жил бүр л алиалагч эсвэл амьтан
болдог байсан ч энэ жил олны өмнө дөвчигнөж бусдыг элэглэх хүсэл надад байсангүй. Хүн
бүр л шинэ жилийн үдэшлэгийг тэсэн ядан хүлээж байхад миний хувьд дараа нь Хулан
хотруугаа буцна гэдэг хэцүү санагдаж байлаа. Гэсэн ч цаг хугацааг зогсоох аргагүй . Би
байдгаараа гангалчихсан толинд хараад зогсож байна. Юм л болвол инээж тоглоом, наргиа
хийж, дүрсгүйтэж явдаг тэр Би алга болсон байна. Хар костюм, цагаан цамц, цэцгэн зангиа
яг л сонгодог хөгжим тоглодог хөгжимчин шиг, намбатай. Би өнөөдөр түүнд жинхэн эр хүн
шиг харагдах ёстой. Тэгээд ч энэ түүний үдэлтийн үдэшлэг учраас би түүнтэй заавал
бүжиглэх хэрэгтэй гэж өөртөө тушаал өгөн сургуульруу алхлаа. Өдрийн тоглолтууд
дуусчихсан ч үдэшлэг арай л эхлэх болоогүй байв. Энэ үдэшлэгт зөвхөн 8,9-р ангийнхан
багш нартайгаа оролцдог юм. Би урьд нь үдэшлэг зохион байгуулах багт эсвэл алиалагч
болоод оройн үдэшлэгт нь оролцчихдог байсан болхоор үдэшлэгийн талаар мэдэх юм.
Ангидаа ортол манайхан бүгд л гоёчихсон үдэшлэгт орох гэж яарч догдолж байгаа
бололтой. Хөвгүүд тэрэнтэй ч бүжиглэчих юмсан, тэр охин ч хөөрхөн шүү гээд л ам уралдан
ярилцаж намайг орж ирсэнийг мэдсэн ч шинж алга. 7:00 цаг гээд ангиуд урлагийн зааланд
ордог болхоор манайхан яааран бууцгаалаа. Би ч үдэшлэгийн өмнө захирал, сургалтын
мэнежэр, тэгээд зохион байгуулж буй багийн ахлагч гээд бүгд дараалан үг хэлдэг болхоор
тэрийг нь өнгөрөөгөөд орхоор шийдэж ангид ганцаар хэсэг суулаа.
Намайг доош буун заалруу ортол эхний ёслолын бүжиг эхэлж байлаа ахлах ангийн
бүжиглэдэг хэдэн хүүхэд бүжиглэж үдэшлэгийг нээдэг ёстой юм л даа. Би тэр дундаас
Хуланг олж харах гэж хичээсэн ч тэр байсангүй Хулан бүжиглээгүй бололтой. Дараа нь
бүгд тойргоор суун нийтийн бүжиг эхлэх болов. Гэсэн ч бүгд л ичсэн бололтой гарах хүн
олдохгүй бие биенээ нудран хөвгүүд нь нэгнийгээ цаашлуулан сууж байтал. Манай ангийн
охин, Баянаа чи найз охиноо бүжгэнд уриач гэж шордоход Баянаа харинээ бүжиглэх болов
уу! гэж инээхэд нь би түүнээс түрүүлэн шурдхийн босов. Чухам яагаад хурдан боссоноо
мэдэхгүй ч нэгэнт боссон болохоор хэн нэгнийг урихаас өөр аргагүй байдалд оров. Хуланг
битгий татгалзаасай хэмээн дотроо залбирсаар түүнрүү гараа сунгахад надруу харан
мишээж, хөөрхөн нүдээ хэсэг эргэлдүүлсэнээ. Гараас минь атган бослоо. Би тэрхэн зуур
орчлонгоос тасрах мэт болж биднийг харан инээж байсан хүмүүсийг анзаарах ч сөхөөгүй
тийм л жаргалтай нэгэн болсон юм. Бүжиглэх үед түүний харц намайг сэхээ өгөлгүй
ширтэж, амьсгал нь миний нүүрийг илбэн байгаа нь галзууруулах шахаж байлаа.
Харамсалтай нь бидэнтэй хамт тийм ч олон хүн бүжиглээгүй болхоор удаан
үргэлжилсэнгүй аяаа зогсоолоо. Тэр мөчөөс хойш би түүнээс харц салгасангүй, заримдаа
бид харц мөргөлдөж түүний ичэнгүйрч байгаа нь үнэхээр сэтгэл татам харагдаж байсан юм.
Үдэшлэг дундаа орж хүмүүс цөөрч байсан ч чөлөөт бүжгийн ая тэднийг уясаар л. Би
Хулангийн бүжиглэхийг харж түүнээс харц салгахгүй ажиглаж байхад тэр зөвхөн надад
зориулж бүжиглэж байгаа мэт харагдаж байсан юм. Хэсэг хугацааны дараа тэр шууд л
гараад явчихав. Би араас нь даган гартал түүнтэй заалны гадаа таарав. Тэр гэрийнхэнтэйгээ

4. утасаар ярьж байгаа бололтой удахгүй очлоо гэдэг үгийг хоёр ч удаа давтав. Утасаар ярьж
дуусаад, “намайг ангид хүргээд өгөхгүй биз” гэлээ. Би гайхан “би юу” гэж асуутал Хулан
инээмсэглээд чамаас өөр хүн байхгүй байгаа биздээ. Ангиас хувцасаа авах гэсэн чинь
коридор харанхуй байна гэж хэллээ. Тэдний анги 2 давхарын баруун буланд харин манайх
зүүн жигүүрт нь байдаг байв.
Бид тэдний ангид нь оров. Анги нь сарны гэрэлд бүүдийсэн багахан гэрэлтэй байсан
болхоор би гэрэлийг нь асаах гэтэл Хулан битгий асаа би хувцасаа солиодхоё чи наанаа
зогсож бай гэж хэлэв. Би түүний үгэнд яг таг орж тэр доороо шаасан гадас шиг нам зогсов.
Хулан мухарын ширээн дээр суугаад гуталаа тайлан, плажаа тайлах гэж оролдож байгаа нь
бүүдэгхэн гэрэлд үзэгдэх төдий харагдаж байлаа. Хулан чи энэ цахилгааныг буулгаад өгөөч
гацчихлаа гэж хэлхэд нь би зогсож байсан газраасаа ховхрон түүн дээр очлоо. Түүний
цахилгааныг нь тайлах гэж оролдож байх зуур бидний амьсгаа нэгэн хэмээр гадагшилж
ямар нэгэн сонин мэдрэмж биеийг минь эзэмдэн авав. Би зориглон Хуланг өөрлүүгээ
харуулан уруул дээр нь зөөлөн үнсэхэд, түүний зүрх яг л тэсрэх гэж байгаа мэт цохилж
байлаа. Би сандран намайг уучлаарай гэж хэлээд холдох гэхэд гараас минь татан намайг
энгэртээ тас тэвэрлээ. Урьд нь эмэгтэй хүнтэй ийм ойр байж үзээгүй болхоор энэ байдлаас
гарахын тулд чухам юу хийх ёстойг тааж ядан байсан ч анх эхлүүлсэн ажилаа дуусгаж
түүний цахилгааныг нь тайлж өгсөн юм. Хулан шуудхан плаж аа тайлхад түүнийг нас
гүйцсэн эмэгтэй хүн болох гэж байгааг нь илтгэсэн, бас ч үеийнхнээсээ илүү хөгжсөн
болохыг нь харуулсан хоёр хөх нь нимгэн цагаан пудволкных нь цаанаас товойн харагдаж
байлаа. Надаас насаар эгч болхоор нь айсандаа ч юм уу эсвэл хот газрын нүүрэмгий охинд
найдсандаа ч тэр юм уу би хүлээн зогссоор л байлаа. Хулан цамцныминь товчийгнэг нэгээр
нь тайлахдаа намайг үнсэж цээжинд минь уруулаа нааж эрхлэх нь яг л кино дуурайгаад
байгаа юм шиг санагдсан ч надад үнэхээр таатай байсан юм. Тэр доошилсоор өмөдний
тэлээг тайлан дотуур нь гараа хийж эрхтэнийг минь барих үед аль хэдийнээ хатууран
чулуужсан байлаа. Би ичиж цааргалмаар байсан ч тийм гайхалтай мэдрэмжийг
тасалдуулахыг хүссэнгүй. Хулан ийм том байдаг юм уу, эсвэл чинийх ийм юм уу гэж
асуухад нь би толгой сэгсрэхээс өөр хариулт хэлж чадсангүй. Ямартай ч түүнд таалагдсан
бололтой. Тэр яг л жаахан хүүхэд тоглож байгаа юм шиг илж, амандаа хийж, их л сонирхож
байлаа. Одоо миний ээлж гэж бодон би түүнийг тэврэн ширээн дээр суулгаад хувцасыг нь
тайлан, сарны гэрэлд эхээс төрсөн биенийх нь гоо үзэсгэлэнг биширч надад заяасан
байгалийн зөнгөөрөө түүнийг эзэмдсэн юм. Орохыг хориглосон мэт давчуу, халуухан тэр
замаар зүтгүүлэх тусам улам л амттай санагдаж, түүний гиншин аахилах чимээ тэр үдшийн
анирыг эвдэж байлаа. Бидний биеийн халуун нэгэн хэмд хүрч, хүрэлцэх газар бүрсээрээ
нэгэн бие болсон мэт мэдрэгдэж байсан юм.
Тэндээс бид хувцасаа өмсөөд гархад үдэшлэг тарж байгаа бололтой ангийнхан нь
өөдөөс ирж байв. Хоёул хийсэн зүйлдээ ичэнгүйрэн тэдний дэргэдүүр гүйх шахан гадаа
гарлаа. Дотор үнэхээр халуухан байжээ. биднийг гархад анхны цас, өвлийн салхи угтан авч
өөдөөс хүнгэнэн бүхнийг мэдсэн аятай шоолон инээж байсан юм. Би Хуланг гэрт нь хургэж
өглөө. Тэр намайг үнсэн “надад бичсэн захиануудыг чинь би хадгалж байгаа бас чамд өгөх
гээд хариу захиач бичсэн маргааш явхаасаа өмнө өгнөө. Чи маргааш намайг гаргаж өгөх юм
байгаа биздээ” гэж билээ. Харамсалтай нь маргааш өглөө нь би чамтай уулзаж чадаагүй ээ.

5. Байсан айл чинь өглөө эрт явчихсан гэсэн бас утас чинь тэр өдрөөс хойш ахиж
холбогдоогүй.
Өнөөдөр 2016 оны 10 сарын 2ны өдөр одоогоос 6-н жилийн өмнөх энэ өдөр би чамд анхны
захиагаа бичиж байсан харин одоо сүүлчийн захиагаа бичиж байна. Өнөөдрөөс хойш би
дахиж захиа бичихгүй байхаар шийдсэн. Энэ захиа маань чамд очих эсэхийг мэдэхгүй ч
Томоогоос – Хуланд 2016.10.2нд
Дугаар: № 2190