More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to 21 Το τέλος της ζωής
Similar to 21 Το τέλος της ζωής (20)
More from ssuserd6dee7
More from ssuserd6dee7 (14)
21 Το τέλος της ζωής
- 1. ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Φόνος, Άμβλωση, Ευθανασία, Αυτοκτονία, Αυτοθυσία, Ταφή ή καύση νεκρών, Η αντιμετώπιση του θανάτου, Χριστός Ανέστη χαρά μου Βιοηθική προσέγγιση
- 2. Τίτλος: “ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ …” “Φόνος, Θανατική ποινή, Άμβλωση, Ευθανασία, Εγκεφαλικός θάνατος, Αυτοκτονία, Αυτοθυσία, Καύση ή ταφή νεκρών, Η αντιμετώπιση του θανάτου” Βιοηθική προσέγγιση Βοήθημα: Από το βιβλίο του Αποστόλου Β. Νικολαΐδη, καθ. Πανεπιστημίου Αθηνών, “Από τη Γένεση στη Γενετική”. Επιμέλεια, Παρουσίαση, Σχόλια κ.λπ.: πατέρας Αυγουστίνος στις συναντήσεις νέων 18-40 ετών στον Ι. Ν. Αγ. Μαρίνας Ηλιούπολης, και στην περιφέρεια Ευπαλίου Δωρίδος. Εις μνήμην Αριστείδου, Νικολέττας, Ελένης και Μιχαήλ. Ημερομηνία: Καλοκαίρι 2017
- 3. Θάνατος είναι η οριστική παύση όλων των βιολογικών λειτουργιών που υποστηρίζουν τη διαβίωση ενός οργανισμού. Τα σώματα των ζωντανών οργανισμών αρχίζουν να αποσυντίθενται λίγο μετά το θάνατο. Ο θάνατος διακρίνεται στον φυσιολογικό, ο οποίος έρχεται με τα βαθιά γεράματα και τον ξαφνικό που οφείλεται σε ασθένεια, φόνο ή δυστύχημα. Για την Εκκλησία θάνατος ορίζεται ως ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα. 3 Ορισμός του θανάτου
- 4. 1. Ο κοινός φόνος
- 5. Τι ονομάζουμε φόνο 5 Σαν φόνο ορίζουμε την βίαιη αφαίρεση της ζωής των άλλων. Καμμία θρησκεία και καμιά Ηθική χριστιανική ή άλλη δεν δικαιολόγησε τον φόνο τουλάχιστον μεταξύ μεμονομένων ατόμων. Διαφορετική ήταν όμως η αντιμετώπιση για την θανατική ποινή και στους οργανωμένους φόνους που συνδέονται με πολέμους και εξολόθρευση εχθρών.
- 6. Οὐ Φονεύσεις Στην Παλαιά Δαιθήκη αναφέρεται: α) Ότι ο Θεός έδειξε την απόλυτη δυσαρέσκειά του για τον φόνο, όταν ο Κάιν σκότωσε τον αδελφό του Άβελ. β) Η ρητή απαγόρευση του φόνου στις 10 εντολές: “οὐ φονεύσεις”. Ωστόσο η ρητή απαγόρευση του φόνου στηρίζεται στην ιερότητα του αίματος και επομένως της ζωής που ανήκει αποκλειστικά στο Θεό. 6
- 7. Καλύτερα το προλαμβάνειν παρά το θεραπεύειν Στην χριστιανική ηθική προβάλλεται η ανάγκη για προληπτικές ενέργειες που απαγορεύουν κατά το δυνατό την διάπραξη ακούσιου (δηλ. χωρίς τη θέλησή μας) φόνου όπως π.χ. η προσεκτική ζωή, η υπακοή στους κώδικες οδήγησης, τα μέτρα πυροπροστασίας, τα μέτρα πρόληψης θανατηφόρων ατυχημάτων κ.λπ. Το ίδιο ισχύει και για κάθε άλλη μορφή ακούσιου φόνου.
- 8. Η θανατική ποινή Η θανατική ποινή είναι μια μορφή νόμιμου εγκλήματος και επιβάλλεται από το κράτος και τις κοινωνίες ως απάντηση σε βαριά και μεγάλα εγκλήματα. Η Εκκλησία δεν υποστηρίζει ούτε δέχεται την θανατική ποινή. Η θανατική ποινή αφαιρεί από τους ανθρώπους τη δυνατότητα της μετάνοιας και της μελλοντικής αλλαγής της ζωής του δράστη και της αποκατάστασης του εγκληματία. Τέλος ελοχεύει πάντα ο κίνδυνος του θανατικής ποινής σε αθώους. 8
- 9. Φόνοι στους πολέμους Οι φόνοι στους πολέμους αποτελούν αναγκαίο κακό, διότι κανένα άτομο δεν μπορεί να τους αποτρέψει. Το άτομο υποχρεώνεται να ακολουθήσει το κοινωνικό και εθνικό σώμα και να συμμετέχει στα κοινά δρώμενα. Αυτού του είδους οι φόνοι είναι έννομοι και άξιοι επαίνου. Έτσι δικαιολογούνται οι μεγάλες τιμές, η ανέγερση στηλών και ανδριάντων και η εξύμνηση των κατορθωμάτων. 9
- 10. Η Εκκλησία ενώ απεύχεται τους πολέμους ωστόσο δικαιολόγησε και εξαγίασε κατά καιρούς τους δίκαιους και ιερούς πολέμους για την εθνική αποκατάσταση, συνδυάζοντας αγώνες υπέρ πίστεως και πατρίδος. Ο Μ. Βασίλειος λέει ότι ο φόνος στον πόλεμο δεν πρέπει να λογίζεται ως φόνος, και θα πρέπει να συγχωρούνται όσοι σκότωσαν αμυνόμενοι αλλά να επιτιμώνται με τριετή στέρηση της Θείας Κοινωνίας, αφού τα χέρια τους δεν είναι καθαρά. 10 Με ποιο τρόπο κρίνει η Εκκλησία τους φόνους στους πολέμους; α´
- 11. 11 Είναι αναγκαίο να τονίσουμε ότι και οι δικαιολογημένοι φόνοι είτε λόγω άμυνας, ή πολέμου εμποδίζουν κάποιον να γίνει ιερέας. Ιεροί πόλεμοι με επαινετό τον φόνο των απίστων ή αιρετικών καθιερώθηκαν στο Δυτικό χριστιανισμό, όπως π.χ. με τις σταυροφορίες. Η Ορθόδοξη Εκκλησία ουδέποτε συμφώνησε σε αυτά τα μέτρα, όπως δεν συμφώνησε και στο γνωμικό ότι Ο (καλός) σκοπός αγιάζει (ακόμα και τα μη χριστιανικά) μέσα, όπως τη βία και τις δολοφονίες. Με ποιο τρόπο κρίνει η Εκκλησία τους φόνους στους πολέμους; β´
- 12. Η Εκκλησία σε κάθε περίπτωση κρίνει τις διαθέσεις και τα κίνητρα των ατόμων και επιμένει στην ανάγκη θεραπείας, όταν τα άτομα συνειδητοποιούν ότι με την οποιαδήποτε δικαιολογημένη ή αδικαιολόγητη συμπεριφορά τους σκότωσαν τον Θεό ή τον συνάνθρωπο. 12 Με ποιο τρόπο κρίνει η Εκκλησία τους φόνους στους πολέμους; γ´
- 13. 2. Η άμβλωση ή έκτρωση
- 14. Άμβλωση σημαίνει τη διακοπή της κύησης, όταν ήδη είναι διαπιστωμένη η ύπαρξη ζωής, που οδηγεί σε αφαίρεση του εμβρύου από τη μήτρα με συνέπεια τον θάνατο του κυήματος. Αυτό είναι και το πιο κρίσιμο ζήτημα στην ηθική προσέγγιση της άμβλωσης. Οπότε αρχικά, πρέπει να δούμε πότε διαπιστώνεται η ύπαρξη ζωής. 14 Τι σημαίνει άμβλωση
- 15. Το έμβρυο δεν είναι άνθρωπος, δεν έχει αυτονομία, οπότε μπορώ να το αποβάλλω. Δεν είμαι έτοιμος/η να το κρατήσω και δεν το είχα προγραμματίσει. Υπάρχει κίνδυνος χωρισμού. Είναι εμπόδιο στην επαγγελματική μου σταδιοδρομία. Δεν έχουμε ανάλογους οικονομικούς πόρους. 15 Λόγοι που προβάλλονται, αλλά δεν δικαιολογούν άμβλωση
- 16. Ο κίνδυνος για την ζωή της μητέρας, ή εάν πρέπει να διαλέξουμε την ζωή της μητέρας ή του παιδιού. Εάν έχει προέλθει εγκυμοσύνη από βιασμό ή αιμομιξία. Εάν έχουν εντοπιστεί γενετικές ανωμαλίες. 16 Λόγοι που θα δικαιολογούσαν την άμβλωση
- 17. Η αρχή της ζωής βρίσκεται από τη στιγμή της σύλληψης. Η αρχή της ζωής δεν υπάρχει ούτε στο ωάριο ούτε στο σπερματοζωάριο, αλλά στο γονιμοποιημένο ωάριο. Το γονιμοποιημάνο κύτταρο αποτελεί δυνάμει (σε εξέλιξη) άνθρωπο. Σε αυτό συνυπάρχουν ήδη άρρηκτα ενωμένα σώμα και ψυχή. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να διακόψει ή να παρεμποδίσει την ανάπτυξη ενός ανθρώπου. 17 Πότε ξεκινάει η ζωή; Η αρχή της ζωής εντοπίζεται στη στιγμή του τοκετού. Προηγούνται βασικά σημεία ανίχνευσης της ζωής όπως η εμφύτευση του κεντρικού νευρικού συστήματος, η ανάδυση των πρώτων αισθημάτων, η γέννηση και τέλος το σημείο εμφάνισης προσωπικότητας. Α΄ ΑΠΟΨΗ Β΄ ΑΠΟΨΗ
- 18. Η Εκκλησία κρίνει την άμβλωση ως φόνο ή δολοφονία εκ προμελέτης. Διότι άνθρωπος δεν είναι μόνο αυτό που υπάρχει, αλλά και αυτός που γίνεται και αυτό που κάνει. Ο άνθρωπος υπάρχει από την στιγμή της συλλήψεώς του. Καμμία πράξη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ηθική, αν μέσα από αυτή απειλείται η ανθρώπινη ζωή. 18 Τι είναι για την Εκκλησία η άμβλωση; α´
- 19. Το έμβρυο είναι καρπός της θείας και ανθρώπινης συνέργειας, οπότε δεν δικαιούται ο άνθρωπος να ενεργεί μόνος του κάτι που δεν θα το ήθελε ο Θεός. Η άμβλωση στρέφεται εναντίον του ανθρώπου και εναντίον της ίδιας της γυναίκας. Είναι πιθανό μετά από μια άμβλωση να μην μπορεί η γυναίκα να συλλάβει ή και να γεννήσει άλλο παιδί. 19 Τι είναι για την Εκκλησία η άμβλωση; β´
- 20. Η Εκκλησία ΙΣΩΣ θα μπορούσε να δικαιολογήσει την άμβλωση μόνο στην περίπτωση που κινδυνεύει η ζωή της μητέρας. Προτιμείται, να ζήσει η μητέρα λόγω των περισσότερων υποχρεώσεων. Υπάρχει όμως και η περίπτωση θυσίας της μητέρας για το παιδί. Το επιχείρημα βιασμού ή αιμομιξίας δεν θεωρείται απολύτως βάσιμο, διότι έχει περισσότερες ψυχολογικές και σωματικές αρνητικές συνέπειες ή άμβλωση παρά η γέννηση. 20 Μια περίπτωση που μπορεί να δικαιολογηθεί η άμβλωση
- 21. 3. Ευθανασία
- 22. Με τον όρο “ευθανασία” οι αρχαίοι Έλληνες εννοούσαν τον καλό, ένδοξο και ωραίο θάνατο. Τέτοιος θάνατος είναι ο θάνατος αυτού που αγωνίζεται στο πεδίο της μάχης και χάνει τη ζωή του ηρωικά. 22 Η ευθανασία τα αρχαία χρόνια
- 23. Στις μέρες μας έλαβε ιατρικό περιεχόμενο για να δηλώσει τη συνειδητή και οργανωμένη συμβολή του ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού σε έναν ανώδυνο, ήρεμο και αξιοπρεπή θάνατο. 23 Η ευθανασία σήμερα
- 24. Η ιατρική χρήση του όρου δημιούργησε πολλά και δυσεπίλητα προβλήματα στη θεολογική, ηθική, κοινωνική και νομική του προσέγγιση, αφού οι απαντήσεις στα ζητήματα που τίθενται είναι εκ διαμέτρου αντίθετες. Το θέμα γίνεται ακόμα περισσότερο αφού ορισμένες κοινωνίες αθετούν τις αντιρρήσεις και νομοθετούν την ευθανασία ως τρόπο απαλλαγής από μια επώδυνη και αναξιοπρεπή ζωή όπως συνέβη με την Ολλανδία το 1992. 24 Ψήφιση ευθανασίας;
- 25. Η εκούσια ευθανασία Ο ασθενής ζητά ο ίδιος την ευθανασία και επειδή δεν μπορεί να την εκτελέσει ο ίδιος, το αναθέτει σε άλλους. Πρόκειται για ευθανασία κατά παραγγελία. Η μη εκούσια ευθανασία Ο θάνατος προκαλείται όχι από τον ίδιο τον ασθενή, αλλά από άλλους στους οποίους κάποια στιγμή εξέφρασε την επιθυμία του να πεθάνει με κάποιο επίσημο έγγραφο-άδεια. 25 Μορφές ευθανασίας α´
- 26. Η ακούσια ευθανασία Ο θάνατος δεν αποτελεί επιθυμία του ασθενούς, αλλά άλλων παραγόντων, συγγενών ή ιατρικού προσωπικού. Η έμμεση ευθανασία Ο θάνατος έρχεται ως παρενέργεια της παροχής αναλγητικών φαρμάκων για τον περιορισμό των φρικτών και αβάστακτων πόνων και όχι ως ζητούμενο. 26 Μορφές ευθανασίας β΄
- 27. Η Θεολογία κάνει σαφές ότι η ζωή από την αρχή μέχρι το τέλος της ανήκει στο Θεό. Για ευθανασία μιλούν περισσότερο τα κράτη αυτά που οι παραδοσιακές αξίες (Θεός, πρόσωπο, οικογένεια) περνούν κρίση και αντικαθίστανται με περισσότερο ανθρωπιστικές κ.λπ. αξίες. Όποιος δεν πιστεύει, απελπίζεται και ταυτόχρονα σχετικοποιεί την αξία της ανθρώπινης ζωής. 27 Θεολογικά ζητήματα α΄
- 28. Η παράταση της ζωής συνοδεύεται και ενεργείται από σεβασμό στην προσωπικότητα του ασθενούς; ή αποσκοπεί σε πειραματισμούς; ή σε οικονομικούς λόγους; Από την άλλη πλευρά δεν αποτελεί δικαίωμα του ασθενούς να φθάσει στο θάνατο ήρεμα και χωρίς προσκόμματα; Σε αυτές τις περιπτώσεις το ερώτημα που τίθεται είναι: παράταση ζωής ή παρεμπόδιση θανάτου; 28 Θεολογικά ζητήματα β΄
- 29. Ο πόνος είναι καρπός της αμαρτίας και ταυτόχρονα εχθρός της. Ωστόσο συμβάλλει στην καταπολέμηση της αμαρτίας. Ο ΠΟΝΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ: Στην επαναπροσέγγιση του Θεού Ως παιδαγωγός Ως μοχλός ταπείνωσης Ως πηγή δύναμης Ως μέσο δοκιμασίας Γι΄αυτό μιλούμε όταν λέμε: “Άγιος πόνος” ή ότι “Ο πόνος είναι ευλογία”. 29 Ποιος ο ρόλος του πόνου στη ζωή των ανθρώπων;
- 31. Εγκεφαλικός θάνατος σημαίνει την απουσία δυνατότητας να ζήσει κάποιος και ότι όλες οι απόπειρες για να διατηρηθεί στη ζωή είναι καταδικασμένες σε αποτυχία. Ερωτηματικά εγείρονται για γυναίκες που κυοφορούσαν, ενώ κρίθηκε ότι είναι εγκεφαλικά νεκρές, και με μηχανική υποστήριξη κρατήθηκαν στην κατάσταση αυτή μέχρι τον τοκετό των ζωντανών παιδιών! 31 Ορισμός εγκεφαλικού θανάτου
- 32. Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι μια κατάσταση που δεν είναι καθόλου εύκολο να ορίσουμε ή να διαγνώσουμε. Η ιατρική ειστήμη επισημαίνει ότι στους Ε.Ν. η καρδιά πάλλεται αυτόματα, οι πνεύμονες ανταλλάσουν το οξυγόνο με το διοξείδιο του άνθρακα, υπάρχει επαρκής αγγειακός τόνος, λειτουργεί η πέψη της χορηγούμενης τροφής…κ.λπ. Αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός είναι ακόμα ζωντανός, άρα για ποιο θάνατο μιλάμε; 32 Θεολογικά ερωτήματα α΄
- 33. Αν εξακολουθεί η συνάφεια, η ένωση ψυχής και σώματος, η οποία στους εγκεφαλικά νεκρούς υπάρχει, και όλο το υπόλοιπο σώμα βρίσκεται σε λειτουργία, τότε ο εγκεφαλικά νεκρός δεν είναι νεκρός! Ο εγκεφαλικός θάνατος δεν είναι ο οριστικός θάνατος αφού έχουμε ιατρικές διαπιστώσεις και παραδείγματα ανθρώπων που ανένηψαν. Ένα ανεγκέφαλο παιδί, ή ένας ασθενής σε φυτική κατάσταση, αυτούς που η κοινωνία θεωρεί άχρηστους… στα μάτια του Θεού είναι πρόσωπα. 33 Θεολογικά ερωτήματα β΄
- 34. Σοβαρές θεολογικές αντιρρήσεις στηρίζονται στο ότι υπάρχει η σκοπιμότητα της λήψης μοσχευμάτων ή η σκοπιμότητα αποσυμφόρησης των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας καθώς και η επιθυμία των συγγενών να τελειώνει κάτι που φαίνεται να έχει τέλος και που κοστίζει πανάκριβα. Άρα το ενδιαφέρον μεταφέρεται από τον άνθρωπο στις πιθανές περενέργειες αυτής της εξέλιξης. 34 Σκοπιμότητα πίσω από την ευθανασία;
- 35. 5. Αυτοκτονία
- 36. Αυτοκτονία από ηθικής πλευράς είναι η εκούσια και αποφασισμένη, μια κατόπιν σκέψης αφαίρεση της δικής μας ζωής. Από τον ανωτέρω απλουστευμένο ορισμό οι ηθικοί όροι που συνδέονται με την αυτοκτονία είναι η ελευθερία βούλησης, το δικαίωμα μπροστά στη ζωή και στο θάνατο, ο τρόπος τοποθέτησης στο εγώ και στην κοινωνία, τα κίνητρα και οι σκοποί της αυτοκτονίας. 36 Ορισμός αυτοκτονίας
- 37. Στη βιολογική της κατανόηση “αυτοκτονία είναι η πράξη απελπισίας ενός που δεν ενδιαφέρεται να ζήσει”. Είναι ο θάνατος που προέρχεται από το ίδιο το θύμα και αφορά επιλογές που βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα οδηγούν στο θάνατο. π.χ. ο θάνατος που προέρχεαι από τη χρήση τοξικών ουσιών, το κάπνισμα, το αλκοόλ, η μεγάλη ταχύτητα στην οδήγηση, η αδιαφορία στην υγεία, αλλά και η ευθανασία. 37 Βιολογική αυτοκτονία
- 38. Αυτόχειρας πνευματικά ορίζεται: Αυτός που σκέφθηκε την αυτοκτονία αλλά δεν την πραγματοποίησε. Αυτός που έχει εγκλωβιστεί στο Εγώ του και αρνείται την κοινωνία με τους άλλους. Εγκλωβισμός στην απόλυτη μοναξιά. Αυτή είναι η πνευματική αποξένωση. Αυτόχειρας πνευματικά είναι αυτός που δεν γνωρίζει τον Θεό, αυτός που έχει διακόψει κοινωνία με την πηγή της ζωής που είναι ο Θεός. 38 Πνευματική αυτοκτονία α΄
- 39. “Όπως ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα συνεπάγεται τον θάνατο του σώματος, έτσι και ο χωρισμός του Θεού από την ψυχή συνεπάγεται τον θάνατο της ψυχής, και αυτός είναι ο κυρίως θάνατος” λέει ο αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς. Πρόκειται για σχέση ακοινωνησίας που ταυτίζεται με τον πνευματικό θάνατο. Η διακοπή κοινωνίας μετά του Θεού είναι απόφαση του ιδίου του ανθρώπου, γι’ αυτό και έχουμε μια πραγματική πνευματική αυτοχειρία. 39 Πνευματική αυτοκτονία β΄
- 40. Ο άνθρωπος δεν οφείλει την ύπαρξή του στον εαυτό του, αλλά στον Δημιουργό. Άρα, δεν έχει την επιλογή τής αυτοδιάθεσης (=το να κάνω το σώμα μου ό,τι θέλω) του σώματός του. Η αυτοδιάθεση συνιστά θανάσιμη αμαρτία. Το άτομο που αυτοκτονεί έχει μια εγωιστική στάση απέναντι στη ζωή, θεωρώντας ότι δεν μπορεί η ζωή να του προσφέρει τίποτε άλλο ή ότι δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματά της ζωής ή… 40 Θεολογικά ζητήματα α΄
- 41. Ο αυτόχειρας με την πράξη του αυτή αχρηστεύει κάθε δυνατότητα αποκατάστασης της κοινωνίας με το Θεό. Οριστικοποιείται η απόφασή του για μια μόνιμη σταθερή σχέση ακοινωνησίας με τον Θεό. Έτσι καταδικάζεται ο άνθρωπος σε μια οριστική πνευματική ανυπαρξία. Για τον λόγο αυτό η Εκκλησία αρνείται να τελέσει λειτουργία ή να τον ενταφιάσει εκκλησιαστικά. Εξαίρεση, οικονομία και διάκριση πραγματοποιείται για τους ψυχικά ασθενείς οι οποίοι και διαβάζονται. 41 Θεολογικά ζητήματα β΄
- 42. 6. Αυτοθυσία
- 43. Η αυτοθυσία είναι μια μορφή αυτοκτονίας, με σκοπό την θυσία του ενός προς χάριν των πολλών. Δεν πραγματοποιείται με ταπεινά κριτήρια όπως η εγωιστική αυτοκτονία, αλλά με κίνητρο την ωφέλεια των άλλων ή την συνεπή ανταπόκριση στις απαιτήσεις μιας συγκεκριμένης ιδεολογίας. 43 Ορισμός αυτοθυσίας
- 44. Ο άνθρωπος δεν ανήκει στον εαυτό του, λέει η Εκκλησία, οπότε με αυτόν τον τρόπο δικαιολογεί και δέχεται και την αυτοθυσία και το μαρτύριο. Στην περίπτωση της αυτοθυσίας η αναφορά του μεμονωμένου ανθρώπου δεν είναι ο Θεός, αλλά ο πλησίον, με βάση την θεμελιώδη αρχή της αγάπης και της αυτοθυσίας. Στην περίπτωση του μαρτυρίου η αναφορά στρέφεται προς το Θεό. Ο μάρτυρας προσφέρει τη ζωή του ως θυσία στον Θεό. 44 Θεολογικά ζητήματα
- 45. Για την Ορθόδοξη πίστη και ηθική η αυτοθυσία δεν αποτελεί από μόνη της μια θεάρεστη πράξη. Το ερώτημα πάντοτε που τίθεται είναι το κίνητρο. Καταξιώνεται μόνο όταν κίνητρο και σκοπός είναι η αγάπη προς το Θεό και το συνάνθρωπο. “…καὶ ἐὰν παραδῶ τὸ σῶμά μου ἵνα καυθήσωμαι, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδὲν ὠφελοῦμαι.” λέει η Καινή Διαθήκη. 45 Η αυτοθυσία δεν αποτελεί από μόνη της μια θεάρεστη πράξη
- 46. Η βασική αρχή της Ορθόδοξης πλευράς είναι το ότι “ο σκοπός δεν αγιάζει τα αμαρτωλά μέσα”. Προβληματισμό δημιουργεί η περίπτωση γυναικών που αυτοκτονούν για να αποφύγουν τον κίνδυνο αλλαξοπιστίας, ή για να διαφυλάξουν την παρθενία τους. Άλλοι λένε ότι η παρθενία αφορά και την ψυχή. Ωστόσο είναι γνωστό ότι τέτοιες περιπτώσεις δεν εμπόδισαν την Εκκλησία να αγιοποιήσει π.χ. τη Βερενίκη και Προσδόκη και να τις εορτάσει στις 4 και 17 Οκτωβρίου οι οποίες αυτοκτόνησαν προκειμένου να γλυτώσουν τον βιασμό. 46 Ο (καλός) σκοπός δεν αγιάζει τα (αμαρτωλά) μέσα
- 47. Ίδια στάση τήρησε και το ελληνικό έθνος, όταν δόξασε γυναίκες που προτίμησαν τον θάνατο από την ατίμωση. π.χ. Σουλιώτισσες στο Ζάλογγο. Το ίδιο ερώτημα τίθεται όταν η αυτοκτονία χαρακτηρίζεται ως αυτοθυσία. Εδώ δεν πρόκειται για φόνο αλλά για θυσία, αφού η πράξη δεν αφορά το προσωπικό όφελος αλλά το κοινό όφελος και προς χάριν ανώτερου σκοπού. Το βασικό κίνητρο εδώ είναι η αγάπη που αλλάζει το χαρακτήρα της αυτοκτονίας και γίνεται αυτοθυσία. 47 Όταν η αυτοκτονία γίνεται αυτοθυσία
- 48. Η θυσία για τους άλλους αποτελεί καρπό της πιο μεγάλης αγάπης “μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ.” Η πρώτη Εκκλησία ήταν πολύ προσεκτική στα κίνητρα για όσους προκαλούσαν οι ίδιοι το μαρτύριο διότι υπήρχαν περιπτώσεις στις οποίες το πρωτεύον ήταν η επίδειξη και η υστεροφημία (=η καλή φήμη που αποκτά κάποιος μετά το θάνατό του), οπότε δεν γίνεται αποδεκτό. 48 Θυσία: η πιο μεγάλη αγάπη
- 49. 7. Ταφή ή καύση των νεκρών;
- 50. Η ποιότητα της στάσης απέναντι στο νεκρό αντιστοιχεί στην ποιότητα της στάσης απέναντι στον ζωντανό. Αν πιστεύουμε ότι η ζωή δεν τελειώνει με το θάνατο, αλλά συνεχίζεται και μετά από αυτόν, τότε υποχρεωνόμαστε να επεκτείνουμε τους βιοηθικούς προβληματισμούς και πέρα από από το κρεβάτι του θανάτου. 50 Περί ταφής
- 51. Η ταφή είναι συστατικό στοιχείο του ελληνορθοδόξου πολιτισμού. Η ταφή δηλώνει σεβασμό και αγάπη, ενώ η καύση εχθρικότητα. Η ταφή δηλώνει συμμόρφωση στον τρόπο ταφής του Χριστού, της Παναγίας κ.λπ. που δεν κάηκαν. Αν κάψουμε το σώμα του νεκρού δεν θα έχουμε την δυνατότητα κατά την εκταφή να διαπιστώσουμε την αγιότητα των κεκοιμημένων. Η καύση δεν συνάδει με την νεκρώσιμη ακολουθία που αναφέρεται στη φυσική λύση του σώματος. 51 Γιατί ΝΑΙ στην ταφή;
- 52. Με την ταφή του νεκρού έχουν την ευκαιρία οι συγγενείς να εκφράσουν το σεβασμό, τη στοργή, τη φροντίδα και την αγάπη προς το πρόσωπο που κοιμήθηκε. Επιπλέον ας θυμόμαστε η λέξη κηδεία προέρχεται από το ρήμα κηδεύω = φροντίζω, άρα δεικνεύει την τελευταία φροντίδα των οικείων προς το νεκρό. Βλέποντας οι άνθρωποι το σώμα του νεκρού έχουν την ευκαιρία να προσευχηθούν γι᾽ αυτόν. Ο τάφος είναι μνήμα, επειδή είναι τόπος μνήμης του νεκρού… 52 Κηδεύω = φροντίζω
- 53. Η Βιοτεχνολογία βοήθησε στην επιμήκυνση της ζωής και ωφέλησε γενικότερα τον άνθρωπο, αφού ζει περισσότερα χρόνια. Όμως στο θέμα της αντιμετώπισης του θανάτου συνέβαλε στην αλλαγή βασικών της παραμέτρων. Παλαιότερα ο άνθρωπος ήταν συμβιβασμένος με την μνήμη και το γεγονός του θανάτου. Ο θάνατος λογιζόταν σαν μια φυσιολογική διαδικασία στην οποία ο άνθρωπος ήταν πρωταγωνιστής και όχι φυγάς. 53 Βιοτεχνολογία
- 54. Ο άνθρωπος είχε αίσθηση της ώρας του θανάτου, γι᾽ αυτό στις τελευταίες του στιγμές μαζεύονταν όλοι, συγγενείς, φίλοι, γείτονες γύρω από το κρεβάτι, όχι τόσο για συμπαράσταση… αλλά για να ακούσουν τις τελευταίες συμβουλές, να πάρουν θάρρος για το υπόλοιπο της ζωής τους, να δώσουν “ραντεβού” στη μέλλουσα ζωή και να γίνει ο τελευταίος ασπασμός… για… για… 54 Το σκηνικό του θανάτου μέχρι τον 20ο αιώνα
- 55. Την αρχή αυτή έκανε ο ίδιος ο Κύριος όταν ενόψει του θανάτου του, συνέφαγε με τους μαθητές του, τους έδωσε οδηγίες και τους αποχαιρέτισε. Το ίδιο έκανε η Παναγία μητέρα του, οι μαθητές του και αργότερα οι άγιοι και οι απλοί χριστιανοί. Η χριστιανική παράδοση διαφύλαξε ύμνους, υποθήκες και αποχαιρετισμούς για το νεκρό. Το γεγονός ήταν κοινωνικό και έτσι αντιμετωπιζόταν. 55 Το τελευταίο αποχαιρετιστήριο δείπνο του Ιησού με τους μαθητές του
- 56. Από τα μέσα του 20ου αιώνα το σκηνικό αλλάζει. Το γεγονός από κοινωνική υπόθεση μετατρέπεται σε ατομική. Ο θάνατος μετατρέπεται σε τρομακτικό και απαγορευμένο γεγονός. Ο άνθρωπος δεν πεθαίνει στο σπίτι, αλλά κατάμονος στο νοσοκομείο ή σε ιδρύματα. Ο αποχαιρετισμός γίνεται στην κηδεία και όχι στο δωμάτιό του. Γιατροί και συγγενείς αποφεύγουν να ενημερώσουν τον άρρωστο ότι έρχεται ο θάνατος. 56 Το σκηνικό του θανάτου τον 20ο αιώνα
- 57. Γενικώς αναπτύχθηκαν μηχανισμοί που όλοι αποστασιοποιούνται από τον θάνατο, άρα έχουμε αποστασιοποίηση από το μελλοθάνατο. Ιδιαίτερα αισθητό αυτό γίνεται από τις Μ.Ε.Θ. (Μονάδες Εντατικής Θεραπείας) όπου ο ασθενής αποξενώνεται ακόμη και από τη συναίσθηση του θανάτου. Οι ασθενείς φεύγουν από τη ζωή, κατεσταλμένοι, διασωληνωμένοι, καθετηριασμένοι και με μηχανική υποστήριξη όλων των βασικών ζωτικών λειτουργιών. 57 Το σκηνικό του θανάτου τον 20ο αιώνα
- 58. Ο άρρωστος πεθαίνει μόνος και χωρίς να γνωρίζει ότι θα πεθαίνει. Είναι ένας ατομικός θανάτος ένας κρυφός και μοναχικός θάνατος. 58
- 59. 8. Η αντιμετώπιση του θανάτου
- 60. Τα αισθήματα των ανθρώπων απέναντι στο θάνατο είναι διαφορετικά. Άλλοι τον βλέπουν ως εχθρό. άλλοι ως καλό φίλο, άλλοι ως απάτη… Η στάση των ανθρώπων απέναντι στο θάνατο είναι δείκτης για το πώς βλέπουν και αντιμετωπίζουν τη ζωή. 60 Η στάση του ανθρώπου απέναντι στο θάνατο
- 61. Φοβάται το θάνατο όποιος αισθάνεται ότι απειλείται από αυτόν. Διαφορετική απειλή αισθάνεται όποιος πιστεύει ότι όλα τελειώνουν στο θάνατο, και διαφορετική ο πιστός χριστιανός που τον θεωρεί αρχή μιας άλλης ζωής. Όταν η ζωή γίνεται ανυπόφορη, τότε ο θάνατος είναι λυτρωτικός. 61 Τελειώνει η ζωή στο θάνατο;
- 62. Ο πιστός λυπάται για την σωματική απουσία του αποθανόντος, χαίρεται όμως για τη συνάντηση στο επόμενο στάδιο της ζωής. Ο πιστός αντιμετωπίζει το θάνατο με χαρμολύπη. Ο θάνατος δεν προκαλεί τρόμο και απελπισία, αλλά αισθήματα αλληλεγγύης και ελπίδας. Όποιος αντιμετωπίζει τη ζωή χριστιανικά, το ίδιο κάνει και με το θάνατο. 62 Η αντιμετώπιση του θανάτου από τον πιστό χριστιανό α´
- 63. Η ανάσταση του Χριστού και η ελπίδα στην ανάσταση τού ανθρώπου προσφέρει μια ελπιδοφόρα αντιμετώπιση του θανάτου και ακυρώνει την καταστροφική δύναμη της λύπης του θανάτου. 63 Η αντιμετώπιση του θανάτου από τον πιστό χριστιανό β´
- 64. Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωὴν χαρισάμενος. Ο Χριστός αναστήθηκε από τους νεκρούς, αφού με τον θάνατό του καταπάτησε τον θάνατο και χάρισε τη αληθινή ζωή σε όσους βρίσκονταν στα μνήματα. 64 Ιησούς Χριστός ο νικητής του θανάτου
- 66. Τέλος καί τῶ Θεῶ δόξα