3. ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ
• Σε 152 χώρες σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία δεν είναι πλέον σε ισχύ η θανατική ποινή.
• Το 2010 πιστεύεται ότι εκτελέστηκαν θανατοποινίτες σε 21 χώρες , το 2011 σε 18 χώρες και
το 2012 σε 21 χώρες. Τουλάχιστον 2.390 άνθρωποι εκτελέστηκαν στη διάρκεια του 2008 σε
25 χώρες και άλλοι 8.864 βρίσκονται στη σειρά περιμένοντας τον θάνατό τους με εκτέλεση.
Οι περισσότερες εκτελέσεις (1.718) έγιναν στην Κίνα. Στη διάρκεια του 2007 σε 24 χώρες (το
88% σε Κίνα, Ιράν, Πακιστάν, Σαουδική Αραβία και στις ΗΠΑ), εκτελέστηκαν 1.252 άνθρωποι
έναντι 1.591 εκτελέσεων το 2006.
• 102 χώρες (51%) κατάργησαν εντελώς τη θανατική ποινή. (συμπεριλαμβανομένων των
Νήσων Κουκ και του Νιούε)
• 7 κράτη (4%) τη διατηρούν, όμως μόνο για εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. για εγκλήματα σε
εμπόλεμες περιόδους)
• 50 χώρες (το 25%) διατηρούν νομοθεσία που επιτρέπει τη χρήση της θανατικής ποινής για
εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου, ωστόσο στα κράτη αυτά δεν έχει εφαρμοστεί η
θανατική ποινή τουλάχιστον για τα τελευταία 10 χρόνια.
• 37 χώρες (20%) διατηρούν τη θανατική ποινή τόσο στη νομοθεσία τους όσο και στην πράξη.
Οι χώρες αυτές αποτελούσαν κατά προσέγγιση το 66% του παγκόσμιου πληθυσμού το 2012.
• Σημείωση: Στις χώρες που αναγράφονται στους πίνακες, περιλαμβάνονται και εξαρτημένα
εδάφη, ειδικές διοικητικές περιοχές και μη αναγνωρισμένα διεθνώς κράτη ή εδάφη.
4. ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ ΟΡΙΣΜΟΣ
• Θανατική ποινή είναι η ποινή που
επιβάλλεται σε έναν εγκληματία από τις
αρχές ενός κράτους, και έχει να κάνει με την
αφαίρεση της ζωής αυτού. Είναι η
αυστηρότερη ποινή που μπορεί να επιβληθεί
και συχνά ονομάζεται «η εσχάτη των ποινών».
5. Θανατική ποινή στην Ελλάδα
• Στην Ελλάδα, η θανατική ποινή καταργήθηκε τον
Δεκέμβριο του 1993 από την κυβέρνηση
του Ανδρέα Παπανδρέου (υπουργός
Δικαιοσύνης Γεώργιος Κουβελάκης, νόμος
2172/1993, άρθρο 33, παράγραφος 1, ΦΕΚ Α΄
207), κάτι που επιβεβαιώθηκε και στη
συνταγματική αναθεώρηση του 2001.
Γενικότερα ολα τα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής
Ένωσης έχουν πλέον καταργήσει την θανατική
ποινή, αλλά συνεχίζει να εφαρμόζεται σε χώρες
όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, και πολλά κράτη
του μουσουλμανικού κόσμου.
6. Η ιστορία της θανατικής ποινής
• Η θανάτωση εγκληματιών ήταν πολύ συνηθισμένη στο παρελθόν, από την αρχαιότητα μέχρι τον
20ό αιώνα. Ένα πρώιμο γνωστό παράδειγμα θανατικής ποινής είναι η ύπαρξή της στον κώδικα του
Χαμουραμπί, την 2η χιλιετία π.Χ. στη Μεσοποταμία. Στην Αθήνα, κατά την αρχαϊκή εποχή,
προβλεπόταν από τους νόμους του Δράκοντα. Οι συνηθέστεροι τρόποι θανάτωσης στην
αρχαιότητα ήταν η σφαγή, ο αποκεφαλισμός κλπ. Κατά την ρωμαϊκή εποχή διαδόθηκε σε όλη τη
Μεσόγειο η μέθοδος της σταύρωσης και του κατασπαραγμού από θηρία. Στον Μεσαίωνα και στην
πρώιμη νεώτερη Ευρώπη, μεταξύ άλλων, με θάνατο στην πυρά τιμωρούνταν όσοι
θεωρούνταν αιρετικοί και οι κατηγορούμενοι για μαγεία.
• Σε πολλούς πολιτισμούς συνυπήρχαν διαφορετικά είδη θανάτωσης, ανάλογα με το διαπραχθέν
έγκλημα, διότι κάθε είδος είχε συνήθως διαφορετικό συμβολισμό. Για παράδειγμα, στην Ευρώπη,
ο θάνατος δι' απαγχονισμού θεωρείτο εξευτελιστικός και προβλεπόταν για ληστές, σε αντίθεση με
τον αποκεφαλισμό, που θεωρείτο ευγενής τρόπος θανάτου, κατάλληλος για αριστοκράτες. Οι
αιρετικοί καίγονταν στην πυρά διότι, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής, η φωτιά ήταν μέσο
κάθαρσης.
• Οι περισσότερες εκτελέσεις στην ιστορία, και ακόμα και σήμερα σε κάποιες χώρες, γίνονταν
δημοσίως, ενώπιον πολλών θεατών, για παραδειγματισμό και για επίδειξη της δύναμης του
κράτους.
7. Απόψεις γύρω από την θανατική ποινή
Η θανατική ποινή αποτελεί αντικείμενο ποικίλλων συζητήσεων και
διαφωνιών, καθώς άπτεται πολλών ζητημάτων, όπως η ηθική, η
αποτελεσματικότητά της, η ικανοποίηση του αισθήματος
δικαιοσύνης κλπ. Οι πολέμιοί της την θεωρούν απάνθρωπη, με το
επιχείρημα ότι κάθε ανθρώπινη ζωή πρέπει να είναι σεβαστή και
αναφαίρετη, ακόμα και αυτή ενός εγκληματία. Από εδώ προκύπτει
και το επιχείρημα ότι, αφού η αφαίρεση μιας ανθρώπινης ζωής
είναι πράξη άδικη και αξιόποινη, το ίδιο ισχύει και για την ίδια την
θανατική ποινή, διότι είναι αφαίρεση της ζωής ενός ανθρώπου.
Ένα επιπλέον επιχείρημα είναι πως εκεί που η θανατική ποινή
εφαρμόζεται αποδεικνύεται η ανικανότητα του συστήματος για
πρόληψη τέτοιων πράξεων καθώς και για επανένταξη εκείνων που
τις πραγματοποιούν. Οι υπέρμαχοί της, αντιθέτως, πιστεύουν ότι
είναι κατάλληλη για εγκλήματα όπως ο φόνος ή η παιδεραστία, και
ότι η θανάτωση του εγκληματία προσφέρει την μέγιστη δυνατή
ανακούφιση στον κύκλο του θύματος
8. Τυφεκισμός
• Ο τυφεκισμός είναι μέθοδος εκτέλεσης κρατουμένων που
χρησιμοποιείται σε χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής
Αμερικής ακόμη και σήμερα. Λέγεται κοινώς και εκτέλεση.
Χρησιμοποιείται για παραβιάσεις του διεθνούς ποινικού δικαίου,
όπως οι δολοφονίες και τα εγκλήματα πολέμου.
• Στον τυφεκισμό, ο εκτελούμενος στέκεται σε έναν τοίχο με δεμένα
μάτια από ένα μαντίλι. Ο αξιωματικός που παρευρίσκεται εκεί
δίνει το σύνθημα οι στρατιώτες του να γεμίσουν, να στοχεύσουν
και να πυροβολήσουν.
• Τα όπλα που χρησιμοποιούνται στις εκτελέσεις είναι τουφέκια,
ενώ για μαζική εκτέλεση χρησιμοποιούνται πολυβόλα. Ποτέ δεν
γίνονται εκτελέσεις με αυτόματα όπλα ή οπλοπολυβόλα.
•
9. Θανατηφόρος ένεση
• Η θανατηφόρος ένεση είναι η ένεση στο σώμα
κάποιου μία ή περισσότερες ουσίες (πχ. βαρβιτουρικά,
παραλυτικές ουσίες ή διαλύματα καλίου) με στόχο να
επέλθει ο θάνατος. Η θανατηφόρος ένεση σήμερα
χρησιμοποιείται κυρίως για στην θανατική ποινή, αλλά
ο όρος μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για
την αυτοκτονία ή την ευθανασία. Η μέθοδος
αναπτύχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες και
χρησιμοποιείται επίσης ως νόμιμος τρόπος εκτέλεσης
στην Κίνα, τη Γουατεμάλα, τη Ταϋλάνδη και
το Βιετνάμ, ενώ τη χρησιμοποιούσαν και
οι Φιλιππίνες μέχρι την κατάργηση της θανατικής
ποινής το 2006.
10. Ηλεκτρική καρέκλα
• Το 1886 ο κυβερνήτης Ντέιβιντ Μπ. Χιλ της Νέα
Υόρκης έψαχνε για μια μέθοδο εκτέλεσης πιο αποδεκτή
από τον αποκεφαλισμό και τον στραγγαλισμό που είχε
κληρονομήσει από τη Βρετανία. Για το λόγο αυτό, σε
εκείνη την χρονική περίοδο δημιούργησε μια νομοθετική
επιτροπή, έργο της οποίας ήταν να εξετάσει άλλες
μεθόδους εκτέλεσης.
• Τελικά η πρώτη ηλεκτρική καρέκλα σχεδιάστηκε το 1888/9
από τον οδοντίατρο Άλφρεντ Σάουθγουικ (Alfred P.
Southwick). Χρησιμοποιήθηκε σε 27 πολιτείες
της Αμερικής, καθώς και στις Φιλιππίνες, που ήταν η
μοναδική χώρα εκτός ΗΠΑ που τη χρησιμοποιούσε.
•
11. Απαγχονισμός
• Ο απαγχονισμός είναι είδος θανατικής ποινής που χρησιμοποιούνταν σε
όλο τον κόσμο. Ο καταδικασμένος που πήγαινε στην αγχόνη ήταν
συνήθως προδότης, εχθρός του κράτους, δολοφόνος ή ληστής. Ο
καταδικασμένος οδηγείτο πάνω σε πόρτα καταπακτής, σε σκάλα, καρέκλα
ή άλογο. Πάνω από αυτόν υπήρχε οριζόντια δοκός ή κλαδί, από το οποίο
είχε περαστεί ή δεθεί σκοινί που κατέληγε σε αγχόνη. Στη συνέχεια,
ο δήμιος περνούσε σφιχτά την αγχόνη γύρω από τον λαιμό του
καταδικασμένου. Με τη διαταγή της εκτέλεσης, η καταπακτή στην οποία
στεκόταν ο καταδικασμένος άνοιγε ή η σκάλα/καρέκλα/άλογο μετακινείτο
μακριά, με αποτέλεσμα αυτός να πέσει στο κενό. Ο θάνατος ερχόταν
συνήθως από το σπάσιμο του αυχένα του καταδικασμένου, εξαιτίας της
δύναμης που ασκούσε το σώμα του που έπεφτε και της απότομης
αντίστασης του σκοινιού που ήταν δεμένο γύρω από τον λαιμό. Αν δεν
συνέβαινε αυτό, το βάρος του κρεμάμενου σώματος πίεζε την αγχόνη να
σφίξει, ώστε ο καταδικασμένος πέθαινε από ασφυξία.
12. Λιθοβολισμός
• Λιθοβολισμός είναι το ρίξιμο του λίθου. Υπήρξε ένας
από τους πιο παλιούς και πιο άγριους τρόπους
θανάτωσης των εγκληματιών και των παραβατών,
ιδίως των ηθικών νόμων (γνωστά είναι από τη Αγία
Γραφή ο λιθοβολισμός της μοιχαλίδας και
του πρωτομάρτυρα Στέφανου).
• Στην εκτέλεση του καταδικασμένου, από την κοινή
γνώμη ή την πολιτεία, έπαιρνε μέρος σημαντικός
αριθμός ανθρώπων. Ο λιθοβολισμός συνήθως γινόταν
έξω από την πόλη. Έβαζαν τον κατάδικο στη μέση και
άρχιζαν να του ρίχνουν όλοι πέτρες μέχρι να πεθάνει.
13. Σταύρωση
• Σταύρωση είναι η μέθοδος εκτέλεσης
επί σταυρού μέσω κρεμάσματος ή καθήλωσης. Με
κεφαλαίο Σ (Σταύρωση) αναφέρεται στην εκτέλεση
του Ιησού Χριστού μέσω καθήλωσης σε σταυρό πάνω
στον λόφο του Γολγοθά στην Ιερουσαλήμ (βλ.
λήμμα: Ο Σταυρός του Ιησού Χριστού).
Επίσης, στους αρχαίους χρόνους, σταύρωση σήμαινε
και τοποθέτηση πασσάλων σε μορφή περίφραξης.
•