Σχολική Εφημερίδα

1. · Σε σας, που τον εαυτό σας δε σκεφτήκατε
και την πατρίδα μας υπερασπιστήκατε.
· Σε σας, που βάσανα περάστε πολλά μα
είχατε Αγάπη και Ανθρωπιά.
· Σε σας, που τη ζωή σας θυσιάσατε για
μας, για να ζήσουμε εμείς χωρίς σκλαβιά.
· Σε σας, που χάσατε πρόσωπα αγαπητά
και η αγωνία των αγνοουμένων, σας
ράγιζε την καρδιά.
· Σε σας, που ζήσατε μισό αιώνα μες στην
προσφυγιά, καρτερώντας να φυσήσει
αέρας Λευτεριάς….
· Και σε όλους εσάς, που δεν
κουραστήκατε να κρατάτε τη φλόγα της
Ελπίδας στη μικρή μας την πατρίδα.
Παιδικές Δασουπολίτικες
Παιδικές Δασουπολίτικες
Δημοτικό Σχολείο
Δημοτικό Σχολείο
Δασούπολης (ΚΑ)
Δασούπολης (ΚΑ)
Πατριδοφωνές
Πατριδοφωνές
Το 4ο τεύχος της εφημερίδας
μας αφιερώνεται:
· Σε σας, που πήρατε την ανηφοριά ψάχνοντας
τα σκαλοπάτια για τη Λευτεριά.
Σχολική
Σχολική
Εφημερίδα
Εφημερίδα
2023-2024
2023-2024
Εγγονάκια Πολεμιστών του 1974
αφηγούνται... σελ. 3-14
Συνεντεύξεις από πρόσφυγες
παππούδες και γιαγιάδες σελ. 16-32
Χώμα που αγάπησα, αλλά ελεύθερα
δεν περπάτησα σελ. 33-43
Προσκύνημα στα κατεχόμενα
μοναστήρια μας σελ. 46-48
Μαθαίνουμε για το καράβι της
Κερύνειας σελ. 49-51
Μορφές που άγιασαν στην Κύπρο
σελ. 44-45
Από τις εκδηλώσεις μας σελ. 56-59
Εμείς τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου Δασούπολης
(ΚΑ) ευχαριστούμε όλους σας μέσα από την καρδιά και
υποσχόμαστε ότι παίρνοντας από το δικό σας θάρρος
και την παλληκαριά, θα προσπαθούμε πάντοτε να
δίνουμε Μηνύματα Λευτεριάς!
Παίζοντας μαθαίνω. Δεν ξεχνώ-
Διεκδικω σελ. 54-55
Τα παιδιά της Γ΄τάξης πάνω από το
συρματόπλεγμα σελ. 52-53
“Γιατρέ μας, ευχαριστούμε!”, σελ.23

2. Αγαπημένα μου παιδιά,
Με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση χαιρετίζω και τη φετινή έκδοση της εφημερίδας του σχολείου μας «Πατριδοφωνές». Η συγκίνηση
μεγάλη που κατορθώσαμε και την τρέχουσα σχολική χρονιά να υλοποιήσουμε την έκδοση της εφημερίδας μας , η οποία αποτελεί
ανεκτίμητη παρακαταθήκη για όλους μας και κυρίως για εσάς, τη νέα γενιά αυτού του τόπου!
Ομολογουμένως, το εγχείρημα της έκδοσης της εφημερίδας μας αντικαθρεφτίζει την ενεργό δημιουργική συμμετοχή σας στην αδιάκοπη
προσπάθεια να κρατήσουμε ζωντανή την ελπίδα της δικαίωσης και επανένωσης του τόπου μας. Για τον λόγο αυτό, σας αξίζουν θερμά
συγχαρητήρια.
Στην εφημερίδα αυτή αποτυπώνεται με ενέργεια το δημιουργικό σας έργο, με το οποίο διατηρείται ζωντανή η μνήμη της
ημικατεχόμενης πατρίδας μας. Οι αφηγήσεις των παππούδων, των γιαγιάδων και των γονιών αναφορικά με τον όλεθρο του πολέμου του
1974 και τον πόνο της προσφυγιάς μετουσιώθηκαν σε στίχους, μελωδία και εικαστικές δημιουργίες από όλους εσάς. Οι ιστορίες των
μεγαλύτερων είναι το μέσο γνωριμίας με τα κατεχόμενα χωριά και τις πόλεις, με τα μοναστήρια και τις εκκλησιές, τα θέατρα και τα
κάστρα μας, είναι το μέσο διατήρησης άσβεστης της φλόγας για τον αγώνα μέχρι την επιστροφή στην πατρώα γη μας αλλά και ο τρόπος
διατράνωσης της αταλάντευτης επιθυμίας μας για την πολυπόθητη επανένωση του νησιού μας.
Κατά τη φετινή σχολική χρονιά, το σχολείο μας συμμετέχει στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ομογένειας Ελλάδας και Κύπρου. Στο πλαίσιο
αυτό, υποβάλλουμε με την εφημερίδα μας ένα ποίημα, το οποίο γράφτηκε από τα παιδιά της Γ’ Τάξης και μελοποιήθηκε από τη δασκάλα
τους καθώς και ατομικές εικαστικές δημιουργίες αλλά και ομαδικές εικαστικές συνθέσεις για την κατεχόμενη Κύπρο μας. Πιο συγκεκριμένα,
το ποίημα έχει ως πρωταγωνιστή έναν παππού, ο οποίος βίωσε το δράμα του πολέμου το 1974 και συμβολικά μπορεί να είναι ο
οποιοσδήποτε παππούς, ο οποιοσδήποτε άνθρωπος πάνω στη γη, που εξαναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να
προσφυγοποιηθεί. Στη δική μας περίπτωση, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα και από
απόσταση ατενίζουν το σπίτι που γεννήθηκαν, το οποίο πατούν οι ξένοι. Και το εύλογο ερώτημα που γεννιέται, αγαπητά μου παιδιά,
είναι ως πότε οι άνθρωποι θα αναγκάζονται να εγκαταλείπουν τις πατρογονικές τους εστίες, ως πότε θα βιώνουν την τραγωδία του
πολέμου και της προσφυγιάς; Ως πότε οι δυνατοί της γης θα ανέχονται την αδικία και θα επικροτούν τον θάνατο; Πότε, επιτέλους, θα
επικρατήσει η παγκόσμια ειρήνη και η συναδέλφωση μεταξύ των λαών;
Πολλά συγχαρητήρια αξίζουν και στους δασκάλους μας! Με μεράκι και ζήλο προσπαθούν να μεταγγίσουν και να μεταλαμπαδεύσουν
στα παιδιά τις γνώσεις, την αγάπη και τον σεβασμό για τον τόπο μας αλλά και να καλλιεργήσουν τη μνήμη των κατεχομένων εδαφών,
διότι λαός που ξεχνά το παρελθόν και την ιστορία του δεν έχει μέλλον.
Αγαπητά μου παιδιά, είναι εκ των ων ουκ άνευ ηθική
υποχρέωση των μεγάλων να σας διαφωτίζουμε για την
ημικατεχόμενη Κύπρο μας και ιερό καθήκον να μην
επιτρέψουμε στον εαυτό μας και στους νεότερους να
ξεχάσουν. Αντίθετα, δέον είναι να επαγρυπνούμε και
να αγωνιζόμαστε. Δική σας οφειλή να συνεχίσετε ως η
νέα γενιά τον δίκαιο αγώνα για τις καλύτερες μέρες,
οι οποίες ευελπιστούμε ότι δεν θα αργήσουν να φανούν.
Αγαπημένα μας παιδιά,
Η αγάπη σας για την κατεχόμενη Κύπρο μας ,ξεδιπλώνετε με κάθε τρόπο στις σελίδες της εφημερίδας που ετοιμάσατε με τόση υπομονή,
επιμονή και ζήλο.
Μέσα από τις ζωγραφιές σας, τις συνεντεύξεις σας, τις αφηγήσεις σας δείξατε ότι δεν ξεχνάτε την κατεχόμενη πατρίδα σας και διεκδικείτε
την απελευθέρωση και την επανένωση της. Προβληματιστήκατε, ερευνήσατε, γνωρίσατε, δημιουργήσατε και δείξατε πόσο λαχταράτε να
δείτε μια Κύπρο ελεύθερη. Όλες οι δημιουργίες σας, αφήνουν να φανεί η αληθινή αγάπη σας για τη μικρή μας Κύπρο.
Το χρωστάμε στην πατρίδα μας που τόσο αγαπάμε και το νιώθουμε χρέος μας να τιμούμε όλους όσους αγωνίστηκαν για δικαιοσύνη και
λευτεριά στην Κύπρο μας. Η ικανοποίηση και η συγκίνηση μας για τις δημιουργίες σας είναι μεγάλη και απερίγραπτη. Ευχή όλων μας
σύντομα το μικρό μας νησί να ελευθερωθεί.
Νικολέτα Βαρνάβα
Πρόεδρος Συνδέσμου Γονέων και Κηδεμόνων
Δημοτικού Σχολείου Δασούπολης
Χαιρετσιμός από τη Διευθύντρια του σχολείου μας
Χαιρετσιμός από τη Διευθύντρια του σχολείου μας
κυρία Κυριακούλα Μηνά Έλληνα
κυρία Κυριακούλα Μηνά Έλληνα
Χαιρετσιμός από την Πρόεδρο του Σχυνδέσμου Γονέων
Χαιρετσιμός από την Πρόεδρο του Σχυνδέσμου Γονέων
κυρία Νικολέτα Βαρνάβα
κυρία Νικολέτα Βαρνάβα
Εύχομαι μια ευχάριστη και καλοτάξιδη
ανάγνωση!
Με την αγάπη καιτην εκτίμηση μου
Η Διευθύντρια σας
Κυριακούλα Μηνά-Έλληνα

3. Γνωριμία με τον παππού
Αγαμέμνονα Λαζάρου
ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974
Πέρυσι έχασα ξαφνικά τον δικό μου παππού. Τον αγαπώ και τον θαυμάζω πάρα πολύ, αλλά δυστυχώς
δεν μπορώ να του το πω. Ο παππούς μου είναι το πρότυπό μου, το παράδειγμά μου, ο ήρωάς μου.
Κρατάω στο μυαλό μου όλα όσα μου διηγήθηκε για τη ζωή του και τα φυλάω σαν πολύτιμο θησαυρό.
Ο παππούς μου είναι ο Αγαμέμνονας Λαζάρου. Γεννήθηκε το 1946 στην Αγία Μαρίνα Χρυσοχούς.
Εντάχθηκε στην Αστυνομική Δύναμη Κύπρου και την υπηρέτησε επάξια σε πολύ δύσκολα χρόνια για την
Κυπριακή Δημοκρατία. Ήταν στη φρουρά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του Γ΄ και μετά το προδοτικό
πραξικόπημα βρέθηκε φυλακισμένος στο κάστρο της Κερύνειας από τους πραξικοπηματίες.
Ενώ ήταν φυλακισμένος βασανίστηκε και υπέφερε αρκετά. Του δόθηκε η ευκαιρία να ελευθερωθεί,
αλλά δεν το έκανε. Προτίμησε να μείνει με τους συγκρατούμενούς του και με τον Μητροπολίτη
Κυρηνείας, ο οποίος ήταν κι αυτός κρατούμενος στο κάστρο. Ήξερε ότι αν έμενε μπορεί και να πέθαινε,
παρόλα αυτά επέλεξε να μείνει.
Τη μέρα της τουρκικής εισβολής, μέσα στο χάος που επικρατούσε κατάφερε μαζί με τους
συγκρατούμενούς του να σπάσουν τα σίδερα του πολύ μικρού παράθυρου του κελιού, όπου βρίσκονταν.
Ήταν ένα πολύ μικρό παράθυρο που με μεγάλη δυσκολία μπορούσε να περάσει κάποιος από μέσα. Εκτός
από μικρό, βρισκόταν και πολύ ψηλα.
Για να το φτάσουν ανέβαιναν ο ένας στους ώμους του άλλου
και μετά για να φύγουν από το κάστρο πηδούσαν από 2,5
μέτρα ύψος. Ο παππούς μου έμεινε τελευταίος να φύγει από το
κελί, γιατί ήταν ψηλός. Μάλιστα βοήθησε κι άλλους να
φτάσουν το παράθυρο κρατώντας τους στους ώμους του.
Όταν έφυγαν όλοι, κατάφερε να φτάσει μόνος του το
παράθυρο και απέδρασε μαζί με τους υπόλοιπους από το
κάστρο της Κερύνειας.
Ο παππούς μου είδε με τα ίδια του τα μάτια κι έζησε όλες
αυτές τις άσχημες εικόνες που βλέπουμε σήμερα σε
φωτογραφίες και βίντεο. Είδε τα τούρκικα πλοία που
ξεφόρτωναν άρματα και στρατό, είδε τα πολεμικά αεροπλάνα
που βομβάρδιζαν, είδε τους Τούρκους αλεξιπτωτιστές που
έπεφταν από τον ουρανό, είδε πολλούς τραυματίες,
ακρωτηριασμένους και νεκρούς...
Παππούς
Παππούς
Αγαμέμνονας
Αγαμέμνονας Λαζάρου
Λαζάρου
Εγγονάκια πολεμιστών
Εγγονάκια πολεμιστών του 1974 αφηγούνται...
του 1974 αφηγούνται...

4. Έζησε πολύ δύσκολες στιγμές. Θυμάμαι έντονα ένα περιστατικό που μου αφηγήθηκε και δεν μπορώ να
το βγάλω από το μυαλό μου. Μετά την απόδρασή τους περνώντας από το Μπέλλα-Πάις, βρέθηκαν
σ΄ένα πρόχειρο νοσοκομείο που είχε στηθεί εκεί. Έξω από το νοσοκομείο συνάντησε ένα γνωστό του
φαντάρο και μίλησαν για αρκετή ώρα. Όταν γύρισε τη πλάτη να φύγει κι έκανε μερικά βήματα ο παππούς,
μία τούρκικη οβίδα κτύπησε τον φαντάρο, ανοίγοντας μια μεγάλη τρύπα στο έδαφος.
Φεύγοντας από το κάστρο της Κερύνειας αυτός και οι συγκρατούμενοί του ήταν πολύ εξαντλημένοι από
τα βασανιστήρια που δέχτηκαν, ήταν χωρίς ρούχα (τους άφησαν μόνο με τα εσώρουχά τους) και δίχως
παπούτσια. Αντί να τρέξουν να φύγουν μαζί με τον κόσμο που άφηνε βιαστικά τα σπίτια και τις περιουσίες
του, έψαξαν βρήκαν ρούχα και όπλα και αγωνίστηκαν κι αυτοί για την υπεράσπιση της Κύπρου μας.
Κινδύνευσε πάρα πολύ, αλλά τα κατάφερε. Είδε ανθρώπους να πεθαίνουν μπροστά του. Παρόλες τις
κακουχίες κατάφερε με το τέλος της εισβολής να φτάσει στη Λευκωσία και μετά στους δικούς του στην
Πάφο.
Ο παππούς μου μπορούσε να ήταν ένας από τα θύματα ή τους αγνοούμενους της τουρκικής εισβολής.
Φεύγοντας από το κάστρο της Κερύνειας, έμεινε και πολέμησε για χάρη της πατρίδας του. Ευτυχώς τα
κατάφερε και παρέμεινε ζωντανός. Πέρασε πάρα πολλά. Όλες οι δυσκολίες που αντιμετώπισε σημάδεψαν
τη ζωή του. Συχνά έβλεπε εφιάλτες στον ύπνο του, με όλα όσα έζησε κατα τη διάρκεια της τουρκικής
εισβολής.
Κάθε φορά που μου έλεγε τη μεγάλη, δύσκολη ιστορία του τα μάτια του βούρκωναν, αλλά την ίδια
ώρα ένιωθε τόση περηφάνια. Μου την έλεγε πολλές φορές. Όταν ήμουν μικρότερος δεν καταλάβαινα και
πολλά. Τον τελευταίο χρόνο άρχισα να ακούω πιο προσεκτικά και να καταλαβαίνω πόσα πολλά πέρασε ο
παππούς μου και πόσο σπουδαίος είναι. Πόσο θα ήθελα να τον είχαμε κοντά μας λίγο ακόμα...
Είμαι σίγουρος πως θα μάθαινα
πολύ περισσότερα από αυτόν
μεγαλώνοντας και είναι τόσα πολλά
αυτά που θα ήθελα να τον ρωτήσω
ακόμη για τις δύσκολες στιγμές που
πέρασε.
Λατρεύω τόσο πολύ τον παππού
μου και νιώθω μεγάλη περηφάνια
γι΄αυτόν. Μακάρι μεγαλώνοντας να
του μοιάσω. Πόσο θα ήθελα να έχω
έστω και λίγη από τη γενναιότητά
του. Για μένα ο παππούς μου είναι
ένας ήρωας. Θα μιλώ γι΄αυτόν με
πολλή περηφάνια και θαυμασμό και
στα δικά μου παιδιά.
Ν. Λ.
Ν. Λ.

5. Στιγμές Ιστορίας - 1974
Συνέντευξη από τον παππού Νίκο Κωνσταντίνου
Θα σας μιλήσω για τον παππού μου, τον Αντρέα που πολέμησε
στον πόλεμο του 1974. Το πρωί στις 20 Ιουλίου 1974 άκουσαν από
το ραδιόφωνο ότι οι Τούρκοι είχαν εισβάλει στην πατρίδα μας κι
έτσι όλοι οι έφεδροι στρατιώτες θα έπρεπε να παρουσιαστούν στο
Τάγμα τους.
Στο Τάγμα τούς έδωσαν όπλα και τους μετέφεραν σε διάφορα
μέρη να αντιμετωπίσουν τους πάνοπλους Τούρκους εισβολείς. Ο
πόλεμος άρχισε και μετά από λίγες μέρες έγινε συμφωνία για
εκεχειρία, δηλαδή να σταματήσουν όλοι τον πόλεμο. Δυστυχώς οι
Τούρκοι δεν το σεβάστηκαν.
Στις 14 Αυγούστου 1974 άρχισε ξανά ο πόλεμος κι έτσι έγινε η
δεύτερη εισβολή. Ο παππούς μου πολέμησε κοντά στο αεροδρόμιο
Λευκωσίας. Οι βόμβες και οι όλμοι έπεφταν δίπλα του. Αυτός
πολεμούσε σκληρά με νύχια και με δόντια και προσπαθούσε να
αποφύγει τις σφαίρες του εχθρού.
Την επόμενη μέρα, 15 Αυγούστου 1974, ημέρα που γιόρταζε η Παναγία, άρχισαν όλοι να την
παρακαλούν με θέρμη να τους βοηθήσει. Μετά από αρκετές ώρες μάχης, δυστυχώς, αναγκάστηκαν
να υποχωρήσουν από την περιοχή γιατί δεν είχαν τον κατάλληλο πολεμικό εξοπλισμό. Σε τέτοιες
στιγμές νικά, δυστυχώς, αυτός που υπερέχει αριθμητικά και υλικά.
Γνωριμία με τον παππού Ανδρέα Κούβαρο
Θ.Κ.
Θ.Κ.
Zήτησα από τον παππού μου Νίκο Κωνσταντίνου να μου περιγράψει τις μέρες της τουρκικής
εισβολής.
«Το όνομά μου είναι Νίκος Κωνσταντίνου. Το 1974, όταν έγινε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο,
ήμουν 22 χρονών. Το χωριό μου είναι ο Άγιος Ερμόλαος της επαρχίας Κερύνειας, που σήμερα είναι
κατεχόμενη από τους Τούρκους. Πολέμησα στον Πενταδάχτυλο. Υπηρετούσα στο Πεζικό. Η Μονάδα
μου ήταν στον Άγιο Βασίλειο της επαρχίας Λευκωσίας. Τώρα η κοινότητα αυτή είναι κατεχόμενη.
Εκεί, δυστυχώς, είχαμε αρκετούς νεκρούς και τραυματίες».
Ρώτησα τον παππού μου πώς νιώθει και μου απάντησε:
« Σήμερα νιώθω αγανάκτηση, θυμό και πόνο για τα χωριά και τις
πόλεις μας, που είναι σκλαβωμένα από τους Τούρκους.
Ακόμα ένιωσα πολύ άσχημα και περίεργα, όταν επισκέφθηκα σαν
τουρίστας το πατρικό μου σπίτι».
Ο παππούς μου έκλεισε τη συνέντευξή μας με μια ευχή:
« Ελπίζω κι εύχομαι σύντομα να ελευθερωθεί η πατρίδα μας».
Ν.Μ.
Ν.Μ.
ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974

6. Συνέντευξη από τον παππού Χριστόφορο Μιτσίδη
Συνέντευξη από τον παππού Παύλο Παυλίδη
Τη μέρα της τουρκικής εισβολής υπηρετούσα τη θητεία μου στην Εθνική Φρουρά.
Ήμουν στρατιώτης τότε. Είδα τους αλεξιπτωτιστές να πέφτουν και μετά ήχησαν οι
σειρήνες. Η διαταγή που λάβαμε ήταν να μείνουμε στη Λευκωσία να πολεμήσουμε.
Συγκεκριμένα βρισκόμασταν κοντά στην Πύλη Πάφου.
Εκείνες τις μέρες ήταν πάρα πολλή ζέστη. Η ατμόσφαιρα μύριζε μπαρούτι. Πεινούσαμε και
διψούσαμε πολύ. Αν και δεν είμαι πρόσφυγας, οι συνέπειες του πολέμου ήταν καταστροφικές για
όλο το νησί. Χάθηκαν πολλές ανθρώπινες ζωές ανάμεσά τους και πολλά παιδιά. Οι πρόσφυγες
έχασαν τις περιουσίες τους και η χώρα μας μοιράστηκε στα δύο.
Ακόμα και σήμερα αισθανόμαστε πολύ άσχημα που δεν καταφέραμε ποτέ να πάρουμε πίσω τα
κατεχόμενα χωριά μας αλλά και για τους ανθρώπους που χάσαμε. Θα συμβούλευα τους νέους να
συνεχίσουν να πολεμούν για την πατρίδα τους και τα ανθρώπινα δικαιώματά τους που
καταπατούνται από τον τουρκικό ζυγό.
Δυστυχώς αυτές τις μέρες έρχονται συνέχεια στο μυαλό μου αυτά που έζησα με τους
συμπολεμιστές μου, αφού έχει ξεσπάσει ένας άνισος πόλεμος ανάμεσα στους Παλαιστίνιους και τους
Ισραηλινούς στη Λωρίδα της Γάζας.
-Παππού, πώς έμαθες ότι έγινε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο;
-Το έμαθα από το ραδιόφωνο. Τότε ήμουν στον στρατό και έτρεξα κι εγώ μαζί με
τους άλλους στρατιώτες να αντιμετωπίσουμε τους Τούρκους Αττίλες. Μαζί μου
ήταν κι ένας από τους ξαδέρφους μου.
-Πού πήγε η οικογένειά σου;
-Η οικογένειά μου πήγε στις βρετανικές βάσεις, για να είναι πιο ασφαλισμένοι.
-Τι θυμάσαι περισσότερο από εκείνα τα χρόνια;
-Περισσότερο θυμάμαι την αιχμαλωσία του πατέρα μου, τον οποίο έπιασαν
αιχμάλωτο για είκοσι μέρες. Ευτυχώς, μετά τον ελευθέρωσαν. Φυσικά δεν μπορώ να
ξεχάσω την προσφυγιά, που ζήσαμε και ζούμε ακόμα Χάσαμε τα χωράφια και όλοι
μας την περιουσία. . Δεν είχαμε σπίτι για να ζήσουμε.Το σπίτι μας ήταν στη Λύση.
Ήταν κτισμένο από πλιθάρι. Δεν πήρα τίποτα μαζί μου. Τότε ένιωθα πολλή
απογοήτευση, όπως και τώρα. Και πίκρα.
-Τι σκέψεις κάνεις;
-Σκέφτομαι πως πρέπει να είμαστε ενωμένοι και αγαπημένοι. Μακάρι να
ελευθερωθούμε σύντομα και η πατρίδα μας να ζήσει με Αγάπη, Ειρήνη και Ασφάλεια.
Χ.Φ.
Χ.Φ.
Α.Π.
Α.Π.
ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974

7. Συνέντευξη από τον παππού Ανδρέα Βασιλειάδη
Στις 14 Αυγούστου 1974 οι γονείς μου και οι υπόλοιποι χωριανοί πήραν τον δρόμο της
προσφυγιάς διότι οι Τούρκοι εισβολείς προχωρούσαν προς στα χωριά μας. Δεν κατάφεραν να
πάρουν τίποτα μαζί τους διότι ζούσαν με την ελπίδα ότι θα επέστρεφαν σε λίγες μέρες. Εγώ έπρεπε
να παρουσιαστώ στην μονάδα μου στην Λευκωσία διότι ήμουν υπαξιωματικός στα τεθωρακισμένα,
ύστερα από διαταγή του γενικού επιτελείου Εθνικής Φρουράς. Είχαμε παρατάξει τα άρματα μας στα
υψώματα της σχολής Γρηγορίου κοντά στο αεροδρόμιο Λευκωσίας και αγωνιζόμασταν να
σταματήσουμε την είσοδο των Τούρκων προς τον Άγιο Δομέτιο πράγμα που το πετύχαμε. Συνέπεια
της Τουρκικής εισβολής ήταν η κατάληψη του 37% της πατρίδας μας και ο ξεριζωμός 200 000
προσφύγων.
Οι γονείς μας όμως πέθαναν στην προσφυγιά με τον καημό του γυρισμού. Εμείς καταφέραμε να
δημιουργηθούμε ξανά όμως αυτό δεν σημαίνει ότι ξεχάσαμε την κατεχόμενη πατρίδα μας. Θα
αγωνιζόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις για να αποκτήσουμε ξανά αυτά που μας πήραν οι Τούρκοι
εισβολείς.
Οι συμβουλές που δίνουμε στους νέους μαθητές είναι να κρατήσουν ψηλά το εθνικό φρόνημα, να
έχουν πίστη στο Θεό και να προσεύχονται να επιστρέψουμε πίσω στους σκλαβωμένους τόπους μας.
Θέλουμε την ειρήνη και όχι τον πόλεμο. Ο Θεός θα βοηθήσει να εκπληρωθούν οι πόθοι μας.
Ονομάζομαι Ανδρέας Βασιλειάδης. Τελείωσα τις σπουδές μου στο
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και γύρισα στην Κύπρο
στις 10 Ιουλίου 1974.
Στις 15 Ιουλίου 1974 το πρωί μέσα σε μία ηλιόλουστη μέρα
άρχισαν να ηχούν οι σειρήνες και όλοι διερωτηθήκαμε τι να
συνέβαινε. Ήταν το πραξικόπημα εναντίον του προέδρου της
Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακάριου. Δεν πέρασαν
πολλές μέρες και το πρωί τις 20ης Ιουλίου 1974 ήχησαν και πάλι οι
σειρήνες. Τι να συνέβαινε άραγε; Άρχισε η τουρκική εισβολή στην
Κερύνεια μας. Εγώ με την οικογένεια μου βρισκόμασταν στο χωρίο
μας, στον Νικήτα Μόρφου. Αμέσως ακούσαμε από το ραδιόφωνο να
καλούν τους εφέδρους στρατιώτες σε επιστράτευση και έπρεπε να
πάμε αμέσως στις μονάδες μας. Αμέσως τρέξαμε στο στρατόπεδο της
Μόρφου, πήραμε όπλα και επιστρέψαμε στο χωριό μας για να το
προστατέψουμε. Οι γονείς μας και όλοι οι χωριανοί ζούσαν με την
αγωνία τι θα συμβεί στην συνέχεια.
Α.Η.
Α.Η.
ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974

8. Συνέντευξη από τον παππού Ανδρέα Αργυρού ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974
Είμαι ο Ανδρέας Αργυρού και θα σας διηγηθώ πώς
πολέμησε ο αδελφός μου Μάρκος Αργυρού το 1974, ο οποίος
δυστυχώς δε βρίσκεται πια στη ζωή.
Ο αδελφός μου Μάρκος έκανε τη στρατιωτική του θητεία,
η οποία τότε διαρκούσε δύο χρόνια, από το 1972 μέχρι το
1974. Η θητεία του, όμως, είχε παραταθεί για ακόμα ένα
χρόνο λόγω της τουρκικής εισβολής και του πραξικοπήματος.
Από τις δικές του αφηγήσεις θα μεταφέρω τις ακόλουθες:
Ο Μάρκος Αργυρού βρισκόταν στο σημείο απόβασης των
Τούρκων κι έμεινε στη μνήμη του το πόσο κατακόκκινη έγινε
η θάλασσα της Κερύνειας, στην οποία χύθηκε το αίμα των
παλικαριών της Κύπρου.
Τρεις ολόκληρες μέρες κρυβόταν μαζί με τους συναδέλφους του κάτω από μια σκάλα ενός
διώροφου κτηρίου. Ο λόγος ήταν οι συνεχείς και αλλεπάλληλοι βομβαρδισμοί. Η τροφή τους ήταν
μόνο χαρούπια (τεράτσια) από ένα δέντρο.
Θυμόταν έντονα και ένα έφεδρο αξιωματικό, ο οποίος προσπάθησε να σώσει τα γυναικόπαιδα του
χωριού Μαραθόβουνου. Η ομάδα του αδελφού μου κατέλαβε ένα τουρκικό τανκς και ο αξιωματικός
ανέβηκε στον πύργο του τανκς, πήρε το πολυβόλο στα χέρια του κι έριχνε προς τους Τούρκους, για
να μην μπορέσουν αυτοί να καταλάβουν το χωριό. Ο Αξιωματικός εμπόδισε τους Τούρκους για
αρκετή ώρα…. Όμως ο Τούρκος οδηγός του τανκς, ο οποίος είχε πληγωθεί προηγουμένως,
επανάφερε τις αισθήσεις του και δυστυχώς πυροβόλησε τον γενναίο αξιωματικό μας. Ο συγκεκριμένος
αξιωματικός είναι μέχρι σήμερα αγνοούμενος.
Στην οπισθοχώρηση ο αδελφός μου πήρε το λεωφορείο, το οποίο είχε επιταχθεί και ανήκε σε
συγχωριανό μας από την Κλήρου σώζοντας και μεταφέροντας στη Λευκωσία αρκετά γυναικόπαιδα
και γέροντες.
Ο αδελφός μου απεβίωσε σε ηλικία 62 χρονών από καρκίνο. Η τελευταία του επιθυμία ήταν να
δοθούν τα λεφτά των εισφορών της κηδείας του στο Μνημείο Αγνοουμένων στην Κλήρου. Εκεί στο
χωριό μας υπάρχουν ακόμα δύο αγνοούμενοι, οι οποίοι ήταν όλοι φίλοι και συμπολεμιστές του.
Γ.Μ.
Γ.Μ.

9. Ονομάζομαι Μάριος Θεοχαρίδης και γεννήθηκα το 1955. Κατά την 20η
Ιουλίου 1974, όταν ξεκίνησε η βάρβαρη τουρκική εισβολή υπηρετούσα τη
στρατιωτική μου θητεία στο 211ΤΠ, και συγκεκριμένα στα φυλάκια του
Αγίου Κασσιανού, Χρυσαλινιώτισσας και Τακτακαλά.
Με το άκουσμα της εισβολής και με αισθήματα πατριωτισμού και ευθύνης,
τρέξαμε όλοι να οχυρωθούμε στα φυλάκια με τη βοήθεια του Θεού να
υπερασπιστούμε την Πίστη, την Πατρίδα και τις οικογένειές μας.
Μαζί με άλλους στρατιώτες κτίσαμε νέο φυλάκιο στην οδό Ερμού κι έτσι
καταφέραμε να κρατήσουμε μακριά τους Τούρκους από τη Λευκωσία, από τη
συμβολή της με την οδό Πενταδαχτύλου μέχρι την οδό Έκτορος, στο παλιό
οίκημα του Ολυμπιακού. Σήμερα είναι το μόνο κομμάτι της Ερμού, που είναι
ελεύθερο.
Βιώσαμε ανάμικτα συναισθήματα, φόβου, θλίψης, αγωνίας αλλά και
περηφάνιας. Αντιμετωπίσαμε δύσκολες καταστάσεις. Είδαμε φίλους μας να
κινδυνεύουν, να τραυματίζονται και δυστυχώς και να σκοτώνονται μπροστά
στα μάτια μας. Τα γενναία παλικάρια μας ήταν πολλά… Θυμάμαι έναν
17χρονο μαθητή, τον Κώστα Μίτσιγκα, ο οποίος ήρθε στο Φυλάκιο που
πολεμούσαμε για να λάβει κι εκείνος μέρος στις μάχες. Λίγο αργότερα έδωσε
τη ζωή του για την πατρίδα μας. Ήταν ο πρώτος νεκρός του 2ου Λόχου του
211 ΤΟ. Ο πρώτος νεκρός του 211 ΤΠ ήταν ο Μιχαλάκης Ελισσαίου, που
σκοτώθηκε χαράματα της 20ης Ιουλίου 1974. Εμείς, δόξα τω Θεώ,
επιζήσαμε. Βγήκαμε ζωντανοί μέσα σε εκείνη την κόλαση του πυρός. Μια
μέρα ενώ πολεμούσαμε μέσα στο Φυλάκιο που εμείς κατασκευάσαμε, ένας
δεκανέας από την Αμμόχωστο ονόματι Ανδρέας Σεργίδης τραυματίστηκε
σοβαρά από μία σφαίρα. Μέσα σε εκείνη την κόλαση πυρός, προσπάθησα να
τον καλύψω, για να σωθεί. Τραυματίστηκα κι εγώ στο μάτι, αλλά τελικά
κατάφερα να βοηθήσω τον δεκανέα και τον πήραμε στο νοσοκομείο.
Συναντηθήκαμε για πρώτη φορά μετά από 49 χρόνια. Η συγκίνηση και η
χαρά ήταν μεγάλη. Όμως κάποιοι φίλοι και συμπολεμιστές μας δε φάνηκαν
τυχεροί όπως εμάς και δεν γύρισαν. Ο αδελφός μου, ο Δημήτρης Θεοχαρίδης
χάθηκε στην Κερύνεια. Είναι ακόμα αγνοούμενος…
Σήμερα, 50 χρόνια μετά, προσπαθούμε να κτίσουμε ένα Μνημείο, εκεί
κοντά στον Άγιο Κασσιανό, για να τιμήσουμε τους 10 πεσόντες του Λόχου
μας. Απογοητευόμαστε να βλέπουμε την πατρίδα μας να χάνεται και τους
αγώνες μας να μη δικαιώνονται. Ο Αττίλας εξακολουθεί να κατέχει τη μισή
μας πατρίδα και να κάνει παραβιάσεις μέσα στη Νεκρή Ζώνη, αλλά κανένας
να μην παρεμβαίνει για να τον σταματήσει.
Ο δρόμος είναι η οδός
Ερμού όπως φαινόταν
μπροστά από το φυλάκιο
που κτίστηκε το πρωί της
20ης Ιουλίου στη συμβολή
της Ερμού και
Πενταδακτύλου. Σήμερα
είναι νεκρά ζώνη.
Συνέντευξη από τον παππού Μάριο Θεοχαρίδη
Μ.Θ.
Μ.Θ.
Εσείς, τα νέα παιδιά, μη σταματάτε να αγαπάτε και να αγωνίζεστε για την πατρίδα μας. Να ξέρετε ότι
χωρίς πατρίδα δεν υπάρχει ούτε οικογένεια, ούτε φίλοι, ούτε θρησκεία. Συνεχίστε τους αγώνες μας κι όποτε
χρειαστεί να υπερασπιστείτε τα ιδανικά και τις αξίες μας.
ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974

10. Συνέντευξη από τον παππού Πέτρο Χρυσοστόμου
Όταν πήραμε τα όπλα, μας μετέφεραν στην Κερύνεια. Η διαταγή ήταν να πάρουμε κουβέρτες, να
τις βρέξουμε με βενζίνη και να κάψουμε τα εχθρικά άρματα.
Ήταν μια πολύ επικίνδυνη αποστολή, η οποία δεν έγινε ποτέ. Στις 3 το πρωί, στις 21 Ιουλίου
1974, μας έφεραν πίσω στο Νέο Χωριό Κυθρέας, όπου τότε μας έβαλαν στα φορτηγά και μας πήγαν
στο Τζιάος, για να πολεμήσουμε τους Τούρκους εισβολείς.
Μετά από σφοδρή μάχη καταφέραμε και τους διώξαμε προς τον Πενταδάχτυλο. Εκεί έμεινα οκτώ
μέρες, όπου με κάλεσαν στο συνεργείο για επιδιόρθωση οπλισμού του στρατού μέχρι τον
Οκτώβριο του 1974, όπου απολύθηκα.
Τα συναισθήματα που είχα όταν πολεμούσα ήταν περισσότερο η αδικία και η αγανάκτηση, γιατί
σκεφτόμουν ότι οι Τούρκοι ήταν καλύτερα οπλισμένοι από εμάς και ότι θα ήταν δύσκολο να τους
νικήσουμε…. Έτσι χάσαμε τη μισή μας πατρίδα.
Με ρωτάτε αν έχω κάποιο τραύμα ή κάποια πληγή από το 1974 και σας απαντώ, ναι, μου έχει
δημιουργηθεί ένα μεγάλο αθεράπευτο τραύμα, όταν είδα σκοτωμένους ανθρώπους…
Μακάρι να έρθει η Ειρήνη και η Ελευθερία στην Κύπρο μας και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Με τη σύλληψή τους στην περιοχή Παλαικύθρου οι
αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν στην Κερύνεια, όπου
φορτώθηκαν σε πλοίο με κατεύθυνση τη Μερσίνα. Από
εκεί ο Γολγοθάς έγραφε «Άδανα».
Αφού έφτασαν μετά από πολλές ώρες τους υποδέχτηκαν
θυμωμένοι οι στρατιώτες, δεσμοφύλακες, αστυνομικοί και
πολίτες.
Στα Άδανα στο κολαστήριο των φυλακών, χτυπούσαν
ανελέητα του αιχμαλώτους γιατί πίστευαν ότι οι
Ελληνοκύπριοι είναι φονιάδες των Τουρκοκυπρίων.
Ο Γολγοθάς ενός πολεμιστή του 1974
Α.Μ.
Α.Μ.
ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974
Στις 20 Ιουλίου 1974 πρωί πρωί άκουσα τις
σειρήνες και μετά το ραδιόφωνο που μας έλεγε ότι
οι Τούρκοι εισέβαλαν στο νησί μας. Μας καλούσαν
να πάμε στους χώρους συγκέντρωσης μας, για να
πάρουμε όπλα. Εγώ πήγα στο Νέο Χωριό Κυθρέας,
όπου ήταν η έδρα μου.
Νέο Χωριό Κυθρέας
Νέο Χωριό Κυθρέας
Μ.Χ.
Μ.Χ.

11. Συνέντευξη από τον παππού Βασίλειο Κωνσταντίνου
ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974
Ένα απόγευμα, ο διοικητής του λόχου, μας είπε “Πηγαίνετε στα Καζιβέρα και έρχομαι κι εγώ”.
Εκεί πολεμήσαμε με όλες μας τις δυνάμεις . Δυστυχώς τα Καζιβερά, κατά τις πρωινές ώρες,
παραδόθηκαν στους Τούρκους. Ο διοικητής μας πέθανε μαχόμενος για την πατρίδα μας.
Έπειτα μεταφερθήκαμε στην Λεύκα, όπου αρχικά κερδίσαμε την μάχη. Ακολούθως, μας πήραν
στο Πέντε Μίλι όπου γινόταν η απόβαση των Τούρκων. Ο νέος μας διοικητής, Έλληνας, μας είπε ‘Θα
σας βγάλω από αυτήν την ποντικοφωλιά’, και αυτό έκανε, ανεξάρτητα από τις διαταγές ή τις
συνέπειες που πιθανώς να είχε.
Μετά από πολλές μάχες η Κύπρος μας έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Πολλοί συναγωνιστές μου
έπεσαν μαχόμενοι, άλλοι αιχμαλωτίστηκαν και κάποιοι άλλοι είναι αγνοούμενοι μέχρι και σήμερα.
Αγνοούμενος ήταν και ο αδερφός της γιαγιάς. τα οστά του οποίου ταυτοποιήθηκαν πρόσφατα.
Νιώθω πίκρα , θλίψη που χάσαμε τους τόπους μας , που έχασα το σπίτι μου, την περιουσία μου,
τους φίλους μου.
Ελπίζω να βρεθεί μια δίκαιη λύση για την Κύπρο μας. Να υπερασπίζεστε το δίκαιο και την πατρίδα
μας. Να μην ξεχάσετε τους τόπους μας και αυτούς που έδωσαν την ζωή τους. Α.Χ.
Α.Χ.
Κατάγομαι από την Κάτω Ζώδια και είμαι
πρόσφυγας από το 1974, έχω πολεμήσει ενάντια
των Τούρκων στον πόλεμο.
20 Ιουλίου 1974. Ο αδελφός μου φώναξε να
μην βγούμε έξω από το σπίτι γιατί εισέβαλαν οι
Τούρκοι. Από το ραδιόφωνο έπαιζαν εμβατήρια.
Οι Τούρκοι εισέβαλαν στo νησί μας. Από το ράδιο
ζητούσαν εφέδρους να καταταγούν στο στρατό.
Έτσι κι έγινε. Πήγαμε για να καταταγούμε στο
στρατό, στο χωριό Νικήτα. Εκεί, μας έδωσαν
ρούχα και οπλισμό.
Δυο γεγονότα που ακόμη θυμάμαι σα να ήταν
χθες είναι τα πιο κάτω:

12. Συνέντευξη από τον παππού Κωνσταντίνο Σκουτάρη
Συνέντευξη από τον παππού Αντωνάκη Χριστοφορίδης
Εγώ ήμουν στρατιώτης σε φυλάκιο της Λήδρας, στην πράσινη γραμμή, μαζί
με άλλους τρεις στρατιώτες. Αργότερα ήρθαν και άλλοι έφεδροι, για να ενισχύσουν τις προσπάθειές
μας να υπερασπιστούμε την Κυπριακή Δημοκρατία.
Οι μάχες γίνονταν μακριά από εκεί που βρισκόμασταν. Εμείς ακούγαμε μόνο τους βομβαρδισμούς.
Βλέπαμε μόνο ένα πολυβόλο που είχε στηθεί σε ένα μιναρέ μπροστά μας. Μας πυροβολούσαν αλλά
μας είπαν να μην πυροβολούμε. Βλέπαμε επίσης τα τούρκικα αεροπλάνα να βομβαρδίζουν τους
στρατιώτες μας. Μετά από αυτό αποφασίσαμε από μόνοι μας να πυροβολούμε. Δυστυχώς από τους
πυροβολισμούς σκοτώθηκαν δύο στρατιώτες από κοντινά φυλάκια. Έμεινα πέντε μήνες στο φυλάκιο.
Αγωνιστήκαμε με όλη τη δύναμη της ψυχής μας, αλλά η μισή μας πατρίδα σκλαβώθηκε. Νιώθω πολύ
πικραμένος γι’ αυτό.
Σας συμβουλεύω να είστε ενωμένοι μεταξύ σας και να αγαπάτε την πατρίδα μας. Να αγωνιστείτε για
την Ελευθερία της και την Ειρήνη. Η.Σκ.
Η.Σκ.
Ο παππούς μου ονομάζεται Ατνωνάκης Χριστοφορίδης. Κατάγεται από την Αμμόχωστο. Όταν έγινε
η τουρκική εισβολή του 1974 ήταν στρατιώτης και άκουσε τις σειρήνες συναγερμού και τις φωνές
των φρουρών. Κατάλαβε αμέσως ότι είχε συμβεί κάτι άσχημο. Μαζί με τους υπόλοιπους στρατιώτες
μαζεύτηκαν στο προαύλιο, για να πάρουν οδηγίες. Εντωμεταξύ ακούγονταν εκκωφαντικοί ήχοι από
τα πολεμικά αεροπλάνα και επικρατούσε σύγχυση. Σε κάποια στιγμή είδε ότι τα στρατιωτικά
οχήματα πήραν φωτιά από ένα ντεπόζιτο καυσίμων που ρίχτηκε από ένα αεροπλάνο.
Η οικογένειά του ήταν στην Αμμόχωστο. Δυστυχώς αναγκάστηκε κι αυτή όπως χιλιάδες άλλοι
συμπατριώτες μας να φύγουν από το σπίτι τους με ελάχιστες αποσκευές. Ο παππούς μου δεν είχε
πάρει τίποτα, εφόσον υπηρετούσε στη Λευκωσία και δεν είχε πολλά πράγματα μαζί του. Εκεί στο
σπίτι του στην Αμμόχωστο άφησε αγαπημένα πράγματα, όπως τα ντραμς του, την κιθάρα του, το
bunjo και άλλα μουσικά όργανα και προσωπικά αντικείμενα μεγάλης συναισθηματικής αξίας. Έχασε
τα πάντα.
Ο παππούς μου εξακολουθεί μέχρι σήμερα να νιώθει λύπη, νοσταλγία και αδικία. Εύχεται να
έρθει γρήγορα η ώρα τα εγγόνια του να ζήσουν σε μια ελεύθερη και ενωμένη Κύπρο.
ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974
Σ.Μ.
Σ.Μ.

13. Συνέντευξη από τον παππού Θωμά Βασιλείου
Στις 20 Ιουλίου 1974 άκουσα από το ραδιόφωνο ότι οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο. Εκείνη τη
μέρα ήμουν στο χωριό μου και παρακολουθούσα με μεγάλη αγωνία τις ειδήσεις. Όλοι μας
ανησυχούσαμε και ψάχναμε καταφύγιο, για να προστατευτούμε.
Εγώ και ο 17χρονος αδελφός μου πήγαμε στο στρατόπεδο της Γεροσκήπου, για να βοηθήσουμε τον
στρατό μας. Τα μικρότερα επτά αδέλφια μου έμειναν στο σπίτι με τη μητέρα μου. Εκείνες τις μέρες
θυμάμαι έντονα τις ανακοινώσεις που έκανε ο Υπουργός Άμυνας ότι θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε
τον εχθρό. Ένα περιστατικό που θυμάμαι είναι ένα βράδυ, που προσέχαμε τους Τουρκοκύπριους να
μην εξεγερθούν. Εκείνη ακριβώς τη νύχτα, μια Τουρκοκύπρια ζητούσε απεγνωσμένα γάλα για το
μικρό παιδί της. Τότε με κίνδυνο της ζωή μου πήγα στο σχολείο, για να πάρω το γάλα του παιδιού.
Δυστυχώς, οι συνέπειες της τουρκικής εισβολής είναι τραγικές. Το 37% του εδάφους μας είναι υπό
κατοχή. Χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τις περιουσίες τους, πολλοί έχασαν τη ζωή τους ενώ κάποιοι
άλλοι είναι ακόμα αγνοούμενοι.
Σκέφτομαι και ελπίζω σύντομα να συμφιλιωθούμε με τους Τουρκοκύπριους. Συμβουλεύω τους
νέους μαθητές της Κύπρου να είναι ενωμένοι και να προσπαθούν να βρίσκουν ειρηνικές λύσεις. Αν
και νιώθω απογοητευμένος που ακόμα οι πολιτικοί μας δε βρήκαν λύση για το κυπριακό, ελπίζω
εσείς, η νέα γενιά να τα καταφέρετε.
Ο παππούς αφηγείται:
Στις 20 Ιουλίου ακούσαμε τις σειρήνες να
ηχούν και πολεμικά αεροπλάνα άρχισαν
να βομβαρδίζουν την Κύπρο μας. Από το
λιμάνι της Κερύνειας κατέφθαναν
τούρκικα πολεμικά πλοία. Όλοι οι
στρατιώτες πήραμε οδηγίες από τους
Διοικητές μας και αρχίσαμε να πολεμούμε
με τη ψυχή μας. Οι οικογένειές μας
άρχισαν να προσεύχονται και
εγκατέλειψαν τα σπίτια τους για να
σωθούν.
Ν.Β.
Ν.Β.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον φόβο που νιώσαμε και τη λύπη όταν γίναμε πρόσφυγες.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου τραυματίστηκα στο πόδι από μια σφαίρα ενός Τούρκου στρατιώτη.
Ζήσαμε για δύο χρόνια σε αντίσκηνα. Αναγκαστήκαμε να φύγουμε από το αγαπημένο μας χωριό
την Αφάνεια.
Η Αφάνεια είναι ένα μικρό χωριό στην επαρχία Αμμοχώστου. Είμαι πολύ απογοητευμένος γιατί
καταπατούνται τα ανθρώπινα δικαιώματά μας κα εύχομαι μια μέρα η Κύπρος να ελευθερωθεί.
ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974
Χ.Β.
Χ.Β.
Παππούς Χρυσόστομος Χρίστου

14. Μιλώντας με τον παππού μου, τον Τάκη Ερωτοκρίτου, μου είπε πληροφορίες για τον παππού
του πατέρα μου τον Σάββα Τσιάρτα που το πρωί, 20 Ιουλίου 1974 ξύπνησε στις 5:30π.μ. όπως
συνήθιζε, όμως αυτή η μέρα δεν ήταν σαν τις άλλες. Κοιτάζοντας τον ουρανό του Πενταδακτύλου
αντίκρισε τουρκικά αεροπλάνα να ρίχνουν Τούρκους αλεξιπτωτιστές για να προσγειωθούν στο
Κυπριακό έδαφος.
Οι άνθρωποι βρίσκονταν στα σπίτια τους και άνοιξαν το ραδιόφωνο και αντί να ακούσουν τις
ειδήσεις άκουγαν τον εκφωνητή να λέει ότι όλοι οι κληρωτοί και οι έφεδροι θα έπρεπε να
επιστρέψουν στις μονάδες τους για επιστράτευση. Έτσι κι ο παππούς μου ο Τάκης πήγε στη μονάδα
του.
Οι περισσότεροι άνδρες πήγαν στον στρατό, άλλοι έμειναν στα σπίτια τους και άλλοι πήγαν
κανονικά στις δουλειές τους. Οι άνδρες από τη μονάδα τους επιβιβάστηκαν σε φορτηγά για να
πάνε στις αποθήκες πυρομαχικών στην Αθαλάσσα για να φορτώσουν όπλα και πυρομαχικά. Στη
διαδρομή, οι Τούρκοι έριχναν βόμβες Napal και πυροβολούσαν. Ευτυχώς μπόρεσαν και έφτασαν
στις αποθήκες σώοι και αβλαβείς.
Πολλοί πολέμησαν στον Πενταδάκτυλο όπως και ο αδελφός του παππού μου που όταν τον
περικύκλωσαν οι Τούρκοι, κατάφερε να ξεφύγει και να έρθει στις ελεύθερες περιοχές περπατητός.
Οι συνέπειες της Τουρκικής εισβολής στην πατρίδα μας είναι ότι χάσαμε σχεδόν το μισό της γης
μας, 200,000 άνθρωποι έχασαν τα σπίτια τους και έγιναν πρόσφυγες. Αυτή η αδικία έγινες εις
βάρος της Κύπρου μας, δεν είναι δίκαιη και νιώθουμε απογοήτευση από την επιμονή των Τούρκων
κατακτητών να μην μας επιστρέψουν τα κατεχόμενα χωριά μας.
Δεν πρέπει να ξεχάσουμε τη γη των προγόνων μας κα όλοι ευχόμαστε να επιστρέψουμε στα
χωριά μας.
Γνωριμία με τον παππού Τάκη Ερωτόκριτου
ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ 1974
Χ.Ε.
Χ.Ε.

15. Οι δικές τους ιστορίες προσφυγιάς από τους
πρόσφυγες γονείς, παππούδες και γιαγιάδες
μοιάζουν σαν παραμύθι αλλά δεν είναι…
Μπορεί να προέρχονται από
διαφορετικούς τόπους ο καθένας από
αυτούς αλλά με το ίδιο πονεμένο βίωμα…
Οι Κύπριοι έγιναν πρόσφυγες μέσα στην ίδια
τους την πατρίδα . Ο δικός τους πόνος
σμίγει με κάθε άνθρωπο στη γη που
εξαναγκάζεται να εγκαταλείψει την
πατρίδα του…
Ως πότε άραγε οι άνθρωποι θα αναγκάζονται να βιώνουν τον πόνο της
προσφυγιάς; Πότε άραγε οι άνθρωποι θα αποφασίσουν να σταματήσουν τις
συγκρούσεις και θα συμφωνήσουν για Ειρήνη;
Κι απ’ τον θάνατο ακόμα
πιο πικρή είσαι προσφυγιά....
50 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ...
ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ 2024
ΓΑΖΑ 2024
Κι εκεί κι εδώ τη λένε “ΛΕΥΤΕΡΙΑ”
Τα παιδιά της Γ΄ τάξης του σχολείου μας πήραν
συνεντεύξεις εις από τους πρόσφυγες συγγενείς τους και
στη συνέχεια ερεύνησαν για τον κατεχόμενο τόπο
καταγωγής τους. Η δημιουργική αυτή εργασία χαροποίησε
πολύ τα παιδιά, αφού είδαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα
να εμπλέκονται ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία και
τους δυο κόσμους τους να ενώνονται…
ΚΥΠΡΟΣ 1974

16. Α. Κ.
Α. Κ.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΦΛΟΥΡΤΕΝΤΖΟΥ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΦΛΟΥΡΤΕΝΤΖΟΥ
ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
Πήρα συνέντευξη από τη γιαγιά μου για το πώς έζησε τα τραγικά γεγονότα του πραξικοπήματος
και της εισβολής και μου αφηγήθηκε τα εξής:
«Μάθαμε ότι οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο από το ραδιόφωνο. Βλέπαμε τα αεροπλάνα των
Τούρκων κι ακούγαμε τις εκρήξεις. Εκείνη την ώρα ήμαστε στο κοιμητήριο κι αρχίσαμε να
τρέχουμε… Μπήκαμε στο αυτοκίνητο του θείου μας, για να φύγουμε από το χωριό και να
γλιτώσουμε. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού έφυγαν, για να γλιτώσουν από τις βόμβες. Πήγαμε στα
βουνά, για να είμαστε πιο ασφαλείς. Περάσαμε από πολλά χωριά και τελικά καταλήξαμε σε ένα σπίτι
στην Πλατανιστάσα. Θυμάμαι την οικογένειά μου να κλαίει, γιατί ο αδελφός μου πέθανε στο
πραξικόπημα. Δεν μπορώ να ξεχάσω τον φόβο και τον τρόπο που είχαμε, όταν τρέχαμε να
σωθούμε».
Η γιαγιά μου, μου είπε ότι δυο στρατιωτικές φάλαγγες είχαν περάσει από το χωριό μας, για να
πάνε στην Κερύνεια και να πολεμήσουν τους Τούρκους εισβολείς. Δυστυχώς τους εντόπισαν τα
τουρκικά αεροπλάνα και τους βομβάρδισαν. Το πιο τραγικό ήταν ότι σκοτώθηκαν και
τραυματίστηκαν πολλοί στρατιώτες. Σε μια από αυτές τις φάλαγγες βρισκόταν και ο ξάδερφος του
παππού μου και σκοτώθηκε.
Η γιαγιά μου είναι από τον Κοντεμένο Κερύνειας και ο παππούς μου από το Πραστειό Μόρφου.
Το σπίτι μας ήταν ισόγειο και φτιαγμένο από πλιθάρι. Είχαμε τρία υπνοδωμάτια και κουζίνα. Το
μπάνιο βρισκόταν έξω από το σπίτι.
Όταν φύγαμε, δεν πιάσαμε τίποτα μαζί μας, γιατί
νομίζαμε ότι θα επιστρέφαμε. Μέχρι σήμερα ζούμε με
αυτή την ελπίδα της επιστροφής. Δυστυχώς πάρα
πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και μέχρι
σήμερα υπάρχουν ακόμα εγκλωβισμένοι και
αγνοούμενοι. Ο κόσμος έχασε τα σπίτια του κι
αναγκάστηκε να μείνει καιρό σε αντίσκηνα.
Αναγκάστηκαν να ξεκινήσουν τη ζωή τους από το
μηδέν και δυσκολεύτηκαν πολύ.
Ελπίζουμε να μην ξανασυμβεί κάτι τέτοιο στην
πατρίδα μας και οι νέες γενιές να μην ζήσουν τη
θηριωδία του πολέμου. Μακάρι να μαθαίνουν από τα
λάθη του παρελθόντος και να ζουν όλοι μονιασμένοι.
ΝΙΚΟΣ ΦΛΟΥΡΕΝΤΖΟΣ
ΕΠΕΣΕ ΣΤΗΝ ΚΕΡΥΝΕΙΑ ΤΟ 1974

17. ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΧΑΤΖΗΠΕΤΡΟΥ
ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΧΑΤΖΗΠΕΤΡΟΥ
Ι.Γ.
Ι.Γ.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ
ΠΕΤΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ
ΠΕΤΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ
Όταν έγινε η τουρκική εισβολή ο παπάς μου και η οικογένειά του ζούσαν στην
Κατωκοπιά. Ο παππούς μου, έμαθε ότι οι Τούρκοι ήρθαν στην Κύπρο από το
ραδιόφωνο έτσι αποφάσισε να φύγει για δύο μέρες. Έτσι πήρε ρούχα αλλά αφού ήταν
μόνο δύο μέρες πήραν πολύ λίγα ρούχα. Θέλω να προσθέσω ότι ο παππούς μου
πήρε και ένα άλμπουμ με γκριζόμαυρες φωτογραφίες.
Ο πατέρας μου και η οικογένειά του πήγαν σε ένα χωριό δίπλα από την
Κακοπετριά. Εκεί ευτυχώς κάποιοι καλοί άνθρωποι τους φιλοξένησαν στην
αποθήκη τους. Το επόμενο πρωί ο μπαμπάς μου και η οικογένειά του πήγαν στον
χωριό Μονιάτης, όπου κι εκεί φιλοξενήθηκαν από μιαν άλλη οικογένεια.
Το πιο σημαντικό ίσως που θέλω να προσθέσω είναι ότι ο παππούς μου έχει έναν
ξάδελφο που πολέμησε και σκοτώθηκε στον πόλεμο.
Αυτά είχαν να σας πω για την εισβολή και πώς την έζησε ο πατέρας μου με την
οικογένειά του. Περισσότερο απ’ όλα νιώθουμε περηφάνια για τον ξάδερφό του
πολεμιστή του 1974 Ευθύμιο Χατηπέτρου του 361 ΤΠ, ο οποίος πολέμησε ηρωικά,
αλλά τελικά σκοτώθηκε στον Κουτσοβέντι.
Ο Ευθύμιος Χατζηπέτρου γεννήθηκε το 1953 στη Λευκωσία.
Φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Αντωνίου και στη συνέχεια στο
Παγκύπριο Γυμνάσιο.
Υπηρέτησε στο 361 Τάγμα Πεζικού ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Του
είχαν μείνει μόνο 15 μέρες για να πάρει το απολυτήριο του στρατού.
Δεν πρόλαβε, όμως… Τον είχε προλάβει η τουρκική εισβολή.
Στις 20 Ιουλίου 1974, ο Ανθυπολοχαγός Χατζηπέτρου μαζί με
άλλους στρατιώτες πολέμησαν, για να σταματήσουν τον Αττίλα. Τα
όπλα τους λιγοστά, αλλά το θάρρος τους μεγάλο.
Στις 23 Ιουλίου, είχε υπογραφεί εκεχειρία, δηλαδή θα έπρεπε να
σταματήσει ο πόλεμος και να γίνουν συνομιλίες. Οι Τούρκοι, όμως, δεν
τήρησαν αυτή τη συμφωνία. Ο Ανθυπολοχαγός Χατζηπέτρου
επέστρεψε ως εθελοντής στον Πενταδάχτυλο, στην περιοχή του
Κουτσοβέντη. Μαζί του ήταν κι άλλοι στρατιώτες. Η μάχη ήταν πολύ
σκληρή.
Ήταν μόνο 16 λεβέντες, εθελοντές. Οι Τούρκοι εισβολείς χιλιάδες. Οι
Τούρκοι τους είχαν περικυκλώσει. «Φύγετε, φύγετε να σωθείτε και θα
σας καλύψω εγώ», φώναξε στους άλλους συμπολεμιστές του.
Με τόλμη και παλληκαριά ο Χατζηπέτρου πολέμησε μέχρι την
τελευταία ρανίδα του αίματός του, για να υπερασπιστεί την Ελευθερία
της Κύπρου.

18. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΑΡΙΑ ΜΙΧΑΗΛ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΑΡΙΑ ΜΙΧΑΗΛ ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
M.Τσ.
M.Τσ.
Η γιαγιά μου, στις 20 Ιουλίου 1974, έμαθε ότι οι Τούρκοι ξεκίνησαν τον πόλεμο από το ραδιόφωνο. Ήταν
πολύ πρωί και μόλις είχαν ξυπνήσει. Βρίσκονταν στο σπίτι. Σε λίγο μαζεύτηκαν όλοι οι συγγενείς και
συζητούσαν τι θα έπρεπε να έκαναν.
Οι στρατιώτες έτρεξαν αμέσως στα αυτοκίνητα, για να ξεκινήσουν για τον πόλεμο. Τραγουδούσαν στους
δρόμους και ανέβαιναν στα βουνά. Όμως οι πρόσφυγες από την Κερύνεια έρχονταν…
Ο πατέρας, οι παππούδες και οι θείοι της γιαγιάς μου πολέμησαν και υπερασπίστηκαν την Κυπριακή
Δημοκρατία. Επίσης υπήρχε ένας θείος που ήταν αγνοούμενος και ένας άλλος θείος που αναγκάστηκε να
πάει αιχμάλωτος στην Τουρκία, αλλά ευτυχώς επέστρεψε ξανά.
Η γιαγιά μου είναι πρόσφυγας από την Κάτω Ζώδια. Το σπίτι της ήταν φτιαγμένο από πουρόπετρα και είχε
5 δωμάτια. Έφυγαν από αυτό σιγά σιγά χωρίς να τους καταλάβει κανείς, για να γλιτώσουν. Εντωμεταξύ
ακούγονταν βομβαρδισμοί. Η γιαγιά μου και οι συγγενείς της για μην τους πιάσουν κρύβονταν σε
χαρακώματα. Δεν πήραν τίποτα, μόνο τα ρούχα που φορούσαν το πρωί.
Η γιαγιά μου είπε ότι νιώθει μεγάλη λύπη και φόβο. Ακόμα διαισθάνεται ότι δεν θα καταφέρει να πάμε
πίσω ξανά. Οι συνέπειες της τουρκικής εισβολής ήταν τραγικές. Η Κύπρος μας για 49 χρόνια έγινε μισή.
Μας συμβουλεύει να μην ξεχνάμε την ιστορία της πατρίδας μας και τα κατεχόμενά μας μέρη.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΧΡΥΣΤΑΛΛΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ-ΨΑΡΑ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΧΡΥΣΤΑΛΛΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ-ΨΑΡΑ
Μ.Κ.
Μ.Κ.
Ξυπνήσαμε πρωί, πρωί η ώρα 5 και ακούσαμε τις
σειρήνες να ηχούν. Τότε κατάλαβα ότι οι Τούρκοι
εισέβαλαν στην Κύπρο μας.
Οι γείτονες όλοι μαζευτήκαμε σε σπίτια που
είχαν υπόγειο για να γλιτώσουμε από τους
βομβαρδισμούς.
Η γιαγιά μου όπως μου είπε μάζεψε λίγα ρούχα
και έφυγαν για τα βουνά. Πήγαν στο Παλαιχώρι
και κοιμόντουσαν στο πάτωμα ενός ιατρείου.
Έμειναν εκεί περίπου ένα μήνα.
Η γιαγιά μου κατάγεται από την Αυλώνα και
την κρατούν οι Τούρκοι.

19. ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΟΥ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΟΥ
Άκουσα ότι έγινε τουρκική εισβολή από το ραδιόφωνο στις 6:30π.μ. Εκείνη τη μαύρη μέρα
βρισκόμουν στο σπίτι μου και άκουσα αεροπλάνο. Αμέσως βγήκα στο μπαλκόνι μου και είδα τους
αλεξιπτωτιστές τούρκους να πέφτουν στο έδαφος.
Ήμασταν οικογενειακώς στο σπίτι, όταν το ραδιόφωνο σήμανε γενική επιστράτευση. Οι γυναίκες
μείναμε στο υπόγειο του σπιτιού και οι άντρες έφυγαν για τον στρατό. Θυμάμαι πάρα πολύ έντονα
τους βομβαρδισμούς των αεροπλάνων και τους κρότους των πυροβόλων όπλων.
Ο αδελφός της φίλης μου από τη Μόρφου, που ήταν αξιωματικός στον στρατό μαζί με τους
στρατιώτες τους πολεμούσε τους Τούρκους εισβολής, όταν ξαφνικά έπεσαν σε τούρκικο μπλόκο.
Αυτός με μόνο όπλο τη δύναμη της ψυχής του φυγάδεψε όλους τους στρατιώτες του αλλά εκείνος
δεν κατάφερε να φύγει. Για πολλά χρόνια ήταν αγνοούμενος. Βρέθηκε με τη μέθοδο DNA και
βρίσκεται στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας με όλους τους ήρωες του 1974. Το όνομα του ήρωά μας
είναι Πόλυς Πρατσής, ο οποίος πολεμούσε με το 251 ΤΠ.
Εγώ προσωπικά δεν είμαι πρόσφυγας αλλά γνωρίζω από τη φίλη μου ότι έφυγαν από τη Μόρφου
με τα ρούχα που φορούσαν. Είχαν δικό τους αυτοκίνητο και πήγαν σε κάτι συγγενείς στη Λεμεσό.
Δεν είχαν ούτε πιάτο, ούτε ποτήρι. Τους βοήθησαν οι συγγενείς και οι φίλοι τους.
Οι συνέπειες της τουρκικής εισβολής είναι τεράστιες. Χάθηκε το 40% της πατρίδας μας, 200,000
έγιναν πρόσφυγες και 1619 άνθρωποι ήταν αγνοούμενοι. Οι Τούρκοι λεηλάτησαν τις πόλεις και τα
χωρία μας και βεβήλωσαν τις εκκλησίες μας.
Όσα χρόνια και να περάσουν δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτά που είδα και άκουσα κατά τη διάρκεια του
πολέμου. Δεν νομίζω κανένας μικρός και φτωχός λαός να βρει δικαίωση, αν δεν βοηθηθεί από τους
μεγάλους αν έχουν συμφέροντα. Ευχή μου και ελπίδα μου για τα νέα παιδιά της Κύπρου είναι να μην
ξεχάσουν και να αγωνίζονται για την ελευθερία της πατρίδας μας.
I. X.
I. X.

20. ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
Ρώτησα τη γιαγιά μου και μου αφηγήθηκε τα τραγικά γεγονότα.
Η γιαγιά μου έμαθε για την εισβολή των Τούρκων από το ραδιόφωνο. Βρισκόταν στο χωριό
Αγρός. Είχε πάει εκεί από την πρώτη μέρα του πραξικοπήματος. Έφυγε για το χωριό γιατί το σπίτι
της ήταν απέναντι από το Αρχηγείο της Εθνικής Φρουράς, το οποίο ήταν από τους πρώτους στόχους
που κτύπησαν οι πραξικοπηματίες.
Η εισβολή έγινε Σάββατο 20 Ιουλίου και κάποιοι συγγενείς και φίλοι έφυγαν για να πολεμήσουν και
κάποιοι άλλοι έτρεχαν να σβήσουν τις φωτιές από τις βόμβες που έριχναν τα τούρκικα αεροπλάνα.
Συγκεκριμένα οι πολεμιστές συγγενείς μας του 1974 είναι ο Ηλίας και Νέαρχος Σκορδής.
Από εκείνες τις μέρες η γιαγιά μου θυμάται τον φόβο και την απόγνωση που ένιωθε στο άκουσμα
της λέξης πόλεμος και Τούρκοι. Τη συσκότιση που έπρεπε να κάνουν κάθε βράδυ και τους
πρόσφυγες που άρχισαν να φεύγουν από τα χωριά τους για να σωθούν από τους Τούρκους.
Η γιαγιά μου δεν είναι πρόσφυγας αλλά θυμάται το χωριό του πατέρα της, ένα μικρό χωριό στην
πεδιάδα της Μεσαορίας. Θυμάται επίσης τις πανέμορφες παραλίες της Αμμοχώστου και τα ξέγνοιαστα
καλοκαίρια που περνούσε με την οικογένειά της.
Οι Τούρκοι έκαναν πάρα πολλές καταστροφές. Έδιωξαν από τα σπίτια τους 162,000 κατοίκους και
κατέχουν το 37% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά το πιο τραγικό είναι το θέμα των
αγνοουμένων.
Εμείς όμως πρέπει να θυμόμαστε τα όμορφα χωριά και τις πόλεις μας και να αγωνιζόμαστε για να
τα δούμε μια μέρα ελεύθερα.
Α.Ι. Α.
Α.Ι. Α.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΑΘΗΝΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΙΩΤΟΥ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΑΘΗΝΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΙΩΤΟΥ

21. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΑΡΩ ΜΑΥΡΟΝΥΧΗ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΑΡΩ ΜΑΥΡΟΝΥΧΗ ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
Εμείς στις 20 Ιουλίου 1974 μάθαμε ότι εισέβαλαν οι Τούρκοι στην Κύπρο από το ραδιόφωνο. Εκείνες τις
τραγικές μέρες είχαμε καλοκαιρινές διακοπές. Ήμουν ακόμα στο Γυμνάσιο. Οι συγγενείς ήταν
αναστατωμένοι, οι νεαροί πήγαν στον στρατό, οι γείτονες μαζεύονταν στα σπίτια και σκέφτονταν τι θα
γίνει με την κατάσταση. Τα ονόματα των συγγενών μας πολεμιστών του 1974 είναι Γιώργος και Φοίβος
Πραστίτη.
Όταν έγινε η εισβολή εμείς δεν είχαμε αυτοκίνητο. Ένας γείτονας μας που είχε λεωφορείο μας πήρε μαζί
του. Υπήρχαν πολλές οικογένειες μέσα στο λεωφορείο. Μας πήρε στο Δασάκι της Άχνας που ήταν
Βρετανικές Βάσεις.
Τότε ήμασταν μικρά παιδιά, πεινούσαμε, νυστάζαμε, γκρινιάζαμε, δεν ξέραμε τι σημαίνει πόλεμος και να
φεύγεις από το σπίτι σου. Θυμάμαι τη μητέρα μου από τη στενοχώρια της πόνεσαν τα δόντια της. Βρήκε
ένα οδοντίατρο και πήγαινε να τη δει. Στον δρόμο κάποιος καταλάθος της πάτησε την παντόφλα της και
κόπηκε. Η καημένη περπατούσε ξυπόλητη.
Οι δύο μου αδελφοί πολέμησαν στην Αμμόχωστο. Είμαι πρόσφυγας και κατάγομαι από τη Βατυλή επαρχίας
Αμμοχώστου.
Μ.Χ’’Ι.
Μ.Χ’’Ι.
Ο παππούς και η γιαγιά μου έμαθαν ότι οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο μας ακούγοντας τις
σειρήνες και μαθαίνοντας τις τραγικές ειδήσεις από το ραδιόφωνο.
Τότε βρίσκονταν στο σπίτι τους στην Παλλουριώτισσα. Αμέσως ο παππούς μου πήγε να πολεμήσει.
Η γιαγιά μου μαζί με άλλους γείτονές της πήγαν σε ένα καταφύγιο, για περισσότερη ασφάλεια.
Εκείνο που δε θα ξεχάσει ποτέ ήταν ο θόρυβος από τα όπλα, τις σφαίρες και τα αεροπλάνα που
σκορπούσαν τον θάνατο. Τα αποτελέσματα της προσφυγιάς βίωσαν και οι ίδιοι οι παππούδες.
Ένιωσαν φόβο, πίκρα και λύπη, γιατί έχασαν το πατρικό σπίτι του παππού και τη μισή μας Κύπρο.
Ο παππούς και η γιαγιά μου εύχονται να υπάρξει μια δίκαια λύση του κυπριακού και η Ελευθερία
να μην αργήσει άλλο να έρθει. Συμβουλεύουν όλους εμάς τους μικρούς μαθητές να μην ξεχνάμε την
κατεχόμενη Κύπρο και να συνεχίσουμε τον αγώνα για την Ελευθερία.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΠΠΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΜΕΝΕΛΑΟΥ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΠΠΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΜΕΝΕΛΑΟΥ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΝΕΑΠΟΛΗ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΝΕΑΠΟΛΗ
Α.Μ.
Α.Μ.
Α.Τσ.
Α.Τσ.

22. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΑΝΝΑ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΑΝΝΑ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ-ΨΑΡΑ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ-ΨΑΡΑ
ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
Το πρωί της 20 Ιουλίου ακούσαμε από το ραδιόφωνο ότι οι τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο μας. Ήμουν στο
σπίτι μου και κοιμόμουν. Ο πατέρας και οι θείοι μου πήγαν στρατιώτες και πολέμησαν τους Τούρκους. Τα
ονόματα των πολεμιστών συγγενών μας είναι: Αντώνης, Ανδρέας, Παρασκευάς και Γεώργιος Αποστόλου, οι
οποίοι πολέμησαν στην περιοχή του Παλαικύθρου, της Μιας Μηλιάς, καθώς και στο Ναρκοπέδιο
Τρούλλων.
Εγώ, τα αδέλφια μου και η μητέρα μου πήγαμε μέσα στο περιβόλι με τα λεμονόδεντρα να κρυφτούμε για
να μην μας δουν τα αεροπλάνα που περνούσαν από πάνω μας. Εκείνες τις ημέρες θυμούμαι ότι όλοι
ανησυχούσαμε για τους στρατιώτες που πολεμούσαν του Τούρκους.
Οι συνέπειες της τουρκικής εισβολής είναι ότι πάρα πολύς κόσμος σκοτώθηκε, 3000 κόσμος σκοτώθηκε
και 1619 άνθρωποι αγνοούνται. Έχουν περάσει 49 χρόνια από τότε και λυπούμαστε που οι πρόσφυγες δεν
μπορούν να πάνε πίσω στα σπίτια τους στα κατεχόμενα εδάφη μας γιατί δεν τους αφήνουν οι Τούρκοι
εισβολείς. Εμείς, ως μεγαλύτεροι, σας συμβουλεύουμε να μην ξεχάσετε τα κατεχόμενα εδάφη μας.
ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ.
A.K.
A.K.
Η γιαγιά μου περιγράφει:
Η γιαγιά μου ζούσε στον Αργάκι της Μόρφου. Έμαθε για την τουρκική εισβολή όταν έρχονταν άνθρωποι
από τα γειτονικά χωριά και τους έλεγαν πόσο επιθετικοί ήταν οι Τούρκοι.
Η γιαγιά ήταν σπίτι όταν έγινε η εισβολή. Μετά τα νέα μάζεψαν τα πράγματά τους και έφυγαν για τη
Λεμεσό όπως και όλη η οικογένεια. Το περιστατικό που θυμάται η γιαγιά ήταν ότι έρχονταν κοπέλες από
την Κερύνεια κλαίγοντας και τους έλεγαν για τους Τούρκους.
Ο παππούς ο Κυριάκος ήταν στρατιώτης στην 32η Μοίρα Καταδρομών. Η οικογένεια της γιαγιάς έχασε την
περιουσία της και κάποια μέλη της. Κάποιες από τις συνέπειες είναι αυτές. Μετά από τόσα χρόνια η γιαγιά
νιώθε απέραντη λύπη. Για το μέλλον σκέφτεται να αγωνιζόμαστε. Οι συμβουλές που έχει να δώσει είναι να
μην ξεχνάμε τα κατεχόμενα χωριά μας.
O.K.
O.K.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ
ΣΟΦΙΑ ΚΩΣΤΗ
ΣΟΦΙΑ ΚΩΣΤΗ

23. ΓΙΑΤΡΕ ΜΑΣ, ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ!
ΓΙΑΤΡΕ ΜΑΣ, ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ! ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
Πέρασε εφιαλτικές στιγμές… Βίωσε την προδοσία, αλλά έπνιξε μέσα του τον πόνο και την αδικία
κι υπερασπίστηκε, με τα άλλα παλικάρια την πατρίδα μας. Μετά, παίρνοντας κι αυτός όπως
χιλιάδες συμπατριώτες μας τον δρόμο της προσφυγιάς, έγινε μαχητής σ’ έναν άλλο αγώνα, στον
αγώνα της ζωής, κάνοντας τον πόνο υπομονή και επιμονή, τη φτώχεια απόφαση για δουλειά, την
απελπισία ελπίδα … Υπηρετώντας, έτσι, την ιατρική από διάφορες θέσεις, χάρισε τη ζωή σε
χιλιάδες μάνες και παιδιά, κόντρα σε πλεκτάνες του θαν.
Γιατρέ μου, ευχαριστούμε και για το τότε και για το τώρα… Ν.Π.
Ν.Π.
Ο γιατρός Σταύρος Νεοφύτου, τέως
Διευθυντής στο Μακάρειο Νοσοκομείο
Λευκωσίας, κατάγεται από τον Άγιο
Επίκτητο της Κερύνειας.
Τον τραγικό Ιούλιο του 1974 βρισκόταν
στην Αθήνα, ως τελειόφοιτος της Ιατρική,ς
παρακολουθώντας τα δίμηνα εργαστήρια
της γυναικολογίας. Ο γιατρός, μην
μπορώντας να αντέξει στη σκέψη ότι
γινόταν τουρκική εισβολή στην Κερύνεια
και η οικογένειά του να είναι
περικυκλωμένη στη φωτιά του πολέμου,
βρήκε τρόπο κι ήρθε τελικά, με πλοίο,
στην Κύπρο. Παρόλο που μπορούσε να
παρουσιαστεί στο Νοσοκομείο, ως
νεοεισερχόμενος ιατρός, προτίμησε να
καταταγεί στην πρώτη γραμμή, στην
περιοχή του Ιππόδρομου υπό τη διοίκηση
του Δημήτριου Αλευρομάγειρα.
Παρέλαση του 251 Τάγματος Πεζικού στους
δρόμους της Κερύνειας

24. Πώς μάθατε ότι οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο μας;
- Το μάθαμε από το ραδιόφωνο.
- Πού βρισκόσασταν τότε; Τι κάνατε;
- Ήμαστε στα σπίτια μας στη Βυζακιά. Ξυπνήσαμε από τους δυνατούς θορύβους των τουρκικών
αεροπλάνων. Τρέχαμε έξω στα χωράφια, για να κρυφτούμε κάτω από τα δέντρα και τους θάμνους.
- Τι θυμάστε περισσότερο από εκείνες τις μέρες;
- Περισσότερο θυμάμαι τον κόσμο να τρέχει να κρυφτεί, για να σωθεί. Ήταν όλοι φοβισμένοι και
τρομοκρατημένοι.
- Ποιες είναι οι συνέπειες της τουρκικής εισβολής στην πατρίδα μας;
- Οι συνέπειες της τουρκικής εισβολής για την πατρίδα μας είναι το τραγικό γεγονός ότι η πατρίδα μας
μοιράστηκε στα δυο. Πολύς κόσμος έχασε τα σπίτια τους και τις περιουσίες του. Επίσης πολλοί άνθρωποι
έχασαν τη ζωή τους, αλλά και συγγενικά τους πρόσωπα.
- Πώς νιώθετε τώρα μετά από τόσα χρόνια;
- Μετά από τόσα χρόνια νιώθω πόνο και οργή για τον κόσμο που χάθηκε και λύπη για την πατρίδα μου
που ακόμα αιμορραγεί.
- Τι σκέφτεστε για το μέλλον;
- Εύχομαι να βρεθεί μια δίκαια λύση και να ελευθερωθεί η πατρίδα μας, για να ζήσετε εσείς τα νέα παιδιά
με ασφάλεια και ειρήνη.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤON ΠΑΠΠΟΥ ΜΟΥ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤON ΠΑΠΠΟΥ ΜΟΥ
ΠΟΛΥΒΙΟ ΚΑΛΑΠΑΛΙΚΗ
ΠΟΛΥΒΙΟ ΚΑΛΑΠΑΛΙΚΗ
ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
Ο.Μ.Κ.
Ο.Μ.Κ.
Εκείνο το πρωί, στις 20 Ιουλίου του 1974, ακούσαμε από το ραδιόφωνο ότι οι Τούρκοι αποβιβάστηκαν με
πλοία στη θάλασσα της Κερύνειας. Η Κερύνεια είχε γεμίσει με τουρκικά στρατεύματα. Παντού έβλεπες
Τούρκους στρατιώτες με όπλα. Ο ουρανός ήταν γεμάτος με τουρκικά αεροπλάνα, τα οποία έριχναν
αλεξιπτωτιστές σε άλλες περιοχές, κοντά στη Λευκωσία.
Ήταν πρωί και ο κόσμος κοιμόταν στα σπίτια του. Οι Τούρκοι έσπαζαν τις πόρτες, έμπαιναν μέσα στα
σπίτια, τα κατάστρεφαν και σκότωναν τους ανθρώπους. Μέσα στους δρόμος ο κόσμος έτρεχε φοβισμένος
και πανικοβλημένος για να σωθεί. Η γιαγιά μου δεν πρόλαβε τίποτα να πάρει μαζί της. Ευτυχώς κατάφερε
να σώσει τα παιδιά της. Όσοι πρόλαβαν και έτρεξαν , κατάφεραν να γλιτώσουν από τους Τούρκους
εισβολείς. Δυστυχώς, αρκετοί σκοτώθηκαν άλλοι αιχμαλωτίστηκαν από τους Τούρκους και ορισμένοι
κατάφεραν να διαφύγουν στις ελεύθερες περιοχές. Λύπη, πόνος, θυμός και φόβος τα κυρίαρχα
συναισθήματά μας. Μακάρι όλοι οι άνθρωποι να μπορέσουν πια να ζήσουν
με ειρήνη και σεβασμό ο ένας για τον άλλο.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ
ΜΑΡΙΑ
ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΑΠΑΛΙΚΗ
ΚΑΛΑΠΑΛΙΚΗ

25. Τη μέρα της εισβολής ήμουν στο σπίτι μου, στο Βασίλη της Καρπασίας. Μόλις είχα βγάλει τα
ψωμιά από τον φούρνο, όταν ακούσαμε από το ραδιόφωνο ότι η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο
μας. Κανείς δεν ήξερα τι έπρεπε να κάνει… Άλλοι έτρεχαν να μαζέψουν τα πράγματά τους και να
φύγουν κι άλλοι έβλεπαν γύρω αμήχανοι..
Μέχρι να συνειδητοποιήσουμε την πραγματικότητα οι Τούρκοι μπήκαν στο χωριό μας! Αφού
μας μάζεψαν στο Δημοτικό σχολείο, όλους εμάς που είχαμε μείνει στο χωριό, ξεχώρισαν τους
άντρες από τα γυναικόπαιδα, τους οποίους αφού βασάνισαν αρκετά τους οδήγησαν με τα πλοία στα
Άδανα της Τουρκίας. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο σύζυγός μου, τον οποίο έκανα αρκετό καιρό να
τον δω. Μάθαινα νέα του από την αλληλογραφία που ανταλλάσσαμε. Εγώ ήμουν ανάμεσα σε
αυτούς που αρνήθηκα να φύγω από το χωριό μου κι έμεινα εγκλωβισμένη για δυο χρόνια μαζί με
τα παιδιά μου μέχρι που με ανάγκασαν κι εμένα να εγκαταλείψω τις πατρογονικές μου εστίες.
Μου επέτρεψαν να πάρω μαζί μου λίγα ρούχα και αφού με έβαλαν σε ένα φορτηγό με παρέδωσαν
στον Ερυθρό Σταυρό, ο οποίος με μετέφερε στις ελεύθερες περιοχές, όπου είχε επιστρέψει και ο
άντρας μου από τις φυλακές της Τουρκίας. Ο παππούς σου ο Αντρέας μην ξέροντας κανένα και μη
έχοντας στέγη, βρήκε ένα παλιό κτήριο όπου εκεί περάσαμε το βράδυ και σιγά σιγά με πολλούς
κόπους και προσπάθειες καταφέραμε να βρούμε δουλειά και ένα άλλο σπίτι, για να μεγαλώσουμε
τα παιδιά μας.
Σας εύχομαι να μη ζήσετε ποτέ σας πόλεμο, γιατί είναι πολύ άσχημη κατάσταση. Να αγωνίζεστε
για την ελευθερία της πατρίδας μας, έτσι ώστε μια μέρα που να μην είναι μακριά να επιστρέψουμε
πίσω.
Μ. Τζ.
Μ. Τζ.
Αντρέας - Μαρούλα Ονουφρίου
Αντρέας - Μαρούλα Ονουφρίου
ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΑΡΟΥΛΑ ΟΝΟΥΦΡΙΟΥ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΑΡΟΥΛΑ ΟΝΟΥΦΡΙΟΥ
ΠΡΟΣΦΥΓΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΡΠΑΣΙΑΣ
ΠΡΟΣΦΥΓΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΡΠΑΣΙΑΣ

26. Πολλές φορές συζητώ για τη γιαγιά μου για τα παλιά χρόνια και μαθαίνω την ιστορία της οικογένειάς της
και της πατρίδας μου.
Η γιαγιά μου κατάγεται από το κατεχόμενο χωριό Κυθρέα, που βρίσκεται 12 χιλιόμετρα βορειονατολικά
της Λευκωσίας. Ήταν μια όμορφη Κωμόπολη κτισμένη σε υψόμετρο 160 μέτρων στους πρόποδες του όρους
Πενταδαχτύλου. Η περιοχή της Κυθρέας κατοικείτο από το 4000 π.Χ.
Η ζωή κυλούσε όμορφα στην Κυθρέα για την οικογένεια της γιαγιάς μου, η οποία είχε πέντε αδέλφια.
Είχαν ένα περιβόλι με διάφορα δέντρα και μια μεγάλη φάρμα με ζώα. Επίσης είχαν ελιές, λεμονιές και
χωράφια με φρέσκα λαχανικά. Όλη η οικογένεια συμμετείχε τη φροντίδα τους.
Η τουρκική εισβολή άλλαξε τη ζωή στην κατεχόμενη πλέον Κυθρέα. Στις 14 Αυγούστου 1974, κατά τη
διάρκεια της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής, η Κυθρέα κατελήφθη από τα τουρκικά στρατεύματα.
Εκείνη τη μέρα η οικογένεια της γιαγιάς μου βρισκόταν στο σπίτι και άκουσαν βομβαρδισμούς από τα
τουρκικά αεροπλάνα. Όλοι στο χωριό άρχισαν να φωνάζουν ότι έρχονται οι Τούρκοι, για να τους
καταλάβουν. Φοβισμένοι και με κλάματα, η οικογένεια μπήκε στο αυτοκίνητο με σκοπό να πάνε στη
Λευκωσία. Άφησαν τα πάντα πίσω τους προκειμένου να γλιτώσουν από τους Τούρκους, που έρχονταν με τα
τανκς.
Τα αδέρφια της γιαγιάς μου πήγαν στον πόλεμο και για κάποιες μέρες ήταν αγνοούμενοι. Ευτυχώς, τελικά
επέστρεψαν. Οι συγγενείς, όπως και οι γείτονες χωρίστηκαν και πήγαν σε διάφορες περιοχές της ελεύθερης
Κύπρου. Η γιαγιά μου έγινε φιλοξενούμενη σε μια οικογένεια στην Αγροκηπιά, που τους υποδέχθηκε με
στέγη, φαγητό και αγάπη. Η γιαγιά μου πήγε στην Ελλάδα σε σχολείο για ένα χρόνο.
Η οικογένειά της γιαγιάς μου ανέκτησε τη δύναμή της και έχτισε ένα μικρό προσφυγικό σπιτάκι. Εκεί έμεινε
η γιαγιά μου μέχρι που παντρεύτηκε τον παππού μου, οι οποίοι κατάφεραν να χτίσουν το δικό τους σπίτι
στον Στρόβολο.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΘΕΑΝΩ ΚΡΥΦΤΗ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΘΕΑΝΩ ΚΡΥΦΤΗ
ΠΡΟΣΦΥΓΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΘΡΕΑ
ΠΡΟΣΦΥΓΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΘΡΕΑ
Α.Κ.
Α.Κ.
ΜΝΗΜΕΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
Π.Κρ.
Π.Κρ.
Μ.Χ.
Μ.Χ.