Presentatie Rabobank Rotterdam - Starterworkshops Jurdisch alles goed geregeld?
161120 2e voortgangsrapportage DBA en rapport Boot
1. De Wet DBA: een update
Tweede voortgangsrapportageDBA
Rapportcommissie-Boot
Zondag 20 november 2016
Boris Emmerig
2. TweedevoortgangsrapportageDBA
De vicieuze cirkel
• Terughoudendheid opdrachtgevers om
zzp‘ers in te huren
• Erkenning door Wiebes van zorgen
opdrachtgevers en opdrachtnemers
• Vicieuze cirkel: geen inhuur → geen
"uitkristallisering" werkpraktijk
• Doorbreking vicieuze cirkel: meer zekerheid
voor opdrachtgevers
3. TweedevoortgangsrapportageDBA
Oplossing doorbrekingvicieuze cirkel (1)
• Implementatietermijn volledige invoering Wet
DBA verlengd tot 1 januari 2018
• Opschorting repressieve handhaving tot 1
januari 2018
• Vraag: betekent dit ook dat niet alleen tot 1
januari 2018 niet wordt nageheven, maar ook
niet over de periode tot 1 januari 2018?
• Wiebes heeft dit eerder wel bevestigd voor
de periode tot 1 mei 2017
4. TweedevoortgangsrapportageDBA
Oplossing doorbrekingvicieuze cirkel (2)
• Belastingdienst in "coachende rol"
• “Voorwaartse" aanwijzingen geven bij
controles
• geen "achterwaartse" naheffingen en boetes
• Belastingdienst gaat op de werkvloer
duidelijk maken wat wel en niet kan
• Leereffect doorbreekt vicieuze cirkel
• Vraag: geldt deze opstelling ook voor de
periode nà 1 januari 2018 en tot hoelang?
5. TweedevoortgangsrapportageDBA
Uitzonderingvoor"kwaadwillenden"
• Géén opschorting repressieve handhaving tot
1 januari 2018 voor kwaadwillende
opdrachtgevers en opdrachtnemers
• Ingangsdatum handhaving: 1 mei 2017
• Definitie “kwaadwillenden"
Kwaadwillend is de opdrachtgever of opdrachtnemer die opzettelijk een
situatie van evidente schijnzelfstandigheid laat ontstaan of voortbestaan,
omdat hij weet – of had kunnen weten - dat er feitelijk sprake is van een
dienstbetrekking (en daarmee een oneigenlijk financieel voordeel
behaalt en/of het speelveld op een oneerlijke manier aantast).
6. TweedevoortgangsrapportageDBA Verschil
opdrachtnemer/ werknemer
• Verschil opdrachtnemer / werknemer volgt
uit Burgerlijk Wetboek + jurisprudentie
• Verschil past niet bij manier van werken in de
praktijk
• Opdrachtgevers hebben zich de laatste tien
jaar niet verdiept in arbeidswetgeving
• "Hernieuwde kennismaking bevalt niet
iedereen“
• Gevolg is onvrede
7. TweedevoortgangsrapportageDBA Onvrede
• Onvrede op twee niveaus
• Onderin de arbeidsmarkt: vaak géén
dienstbetrekking op basis van vrije
vervanging (fysieke arbeid)
• Bovenin de arbeidsmarkt: vaak wèl
dienstbetrekking op basis van
gezagsverhouding (zelfstandig werkende
ICT‘er)
8. TweedevoortgangsrapportageDBA Oplossing voor
wegnemen onvrede
• Herijking van de criteria “vrije vervanging” en
“gezagsverhouding”
• Meer concrete of andere invulling van deze
criteria en invulling moet aansluiten bij huidig
maatschappelijk beeld van een
arbeidsverhouding
• Voorstel vóór het volgende regeerakkoord
• Opschorting handhaving op criterium
“gezagsverhouding“ tot herijking is afgerond
10. TweedevoortgangsrapportageDBA
Oplossing knellende arbeidswetgeving
• Verzoek aan minister SZW om bij CAO
ketenbepaling buiten toepassing te verklaren
• Criteria voor beoordeling verzoek
• Bestendig gebruik
• Intrinsieke aard functies en bedrijfsvoering
• CAO-partijen kunnen zelf ketenbepaling
verruimen zonder verzoek aan minister SZW
• Aantal contracten van 3 naar 6
• Termijn ontstaan vast contract van 2 naar 4 jaar
11. TweedevoortgangsrapportageDBA
Overige maatregelen
• Bijsluiter voor gebruik algemene
modelovereenkomsten
• Beleidsbesluit met criteria beoordeling
modelovereenkomsten
• Meer duidelijkheid over wanneer wel en wanneer
niet gebruik modelovereenkomst nodig is
• Alleen bij fraude of evidente afwijking van
overeenkomst volgen naheffing en boetes
• Derde voortgangsrapportage DBA in april 2017
• Medio 2017 besluit over verdere verlenging
implementatietermijn
13. Rapportcommissie-Boot
Ruwe indicatoren wel / geen dienstbetrekking
Indicatie pro-dienstbetrekking Indicatie contra-dienstbetrekking
Honorarium lager dan 150% bruto CAO-loon Honorarium hoger dan 150% bruto CAO-loon
Duur overeenkomst langer dan zes maanden Duur overeenkomst korter dan zes maanden
Functie wordt ook vervuld door werknemers Functie wordt niet vervuld door werknemers
Opvang tekort menskracht Geen opvang tekort menskracht
Werkzaamheden bedrijfseigen (core business) Werkzaamheden bedrijfsvreemd
Wel organisatorische inbedding Geen organisatorische inbedding
Geen specialistische werkzaamheden Wel specialistische werkzaamheden
Geen zelfstandige uitoefening werkzaamheden Wel zelfstandige uitoefening werkzaamheden
Algemene omschrijving werkzaamheden Specialistische omschrijving werkzaamheden
Altijd betaling, los van geleverde kwaliteit Betaling afhankelijk van geleverde kwaliteit
14. Rapportcommissie-Boot
Andere indicatoren wel / geen dienstbetrekking
Indicatie pro-dienstbetrekking Indicatie contra-dienstbetrekking
Wijze van betaling honorarium gebruikelijk voor
arbeidsovereenkomst
Wijze van betaling honorarium niet gebruikelijk
voor een arbeidsovereenkomst
Bedoeling partijen gericht op een
arbeidsovereenkomst
Bedoeling partijen niet gericht op een
arbeidsovereenkomst
Partijen niet gelijkwaardig bij onderhandelingen Partijen wel gelijkwaardig bij onderhandelingen
Werk verrichten bij opdrachtgever Werk niet verrichten bij opdrachtgever
Gebruik bedrijfsmiddelen opdrachtgever Gebruik eigen bedrijfsmiddelen
Werken op naam opdrachtgever Niet werken op naam opdrachtgever
15. Rapportcommissie-Boot
Indicatorenwel/ geen onderneming (1)
Indicatie contra-onderneming Indicatie pro-onderneming
Geen zelfstandigheid t.o.v. werkverschaffer Wel zelfstandigheid t.o.v. werkverschaffer
Geen streven naar meerdere opdrachtgevers Wel streven naar meerdere opdrachtgevers
Geen relevante investeringen Wel relevante investeringen
Geen risico op non/betaling Wel risico op non/betaling
Geen KvK-inschrijving Wel KvK-inschrijving
Geen reclame Wel reclame
Geen website Wel website
Geen facturen sturen Wel facturen sturen
Economische afhankelijkheid werkverschaffer Geen economisch afhankelijkheid
werkverschaffer
Werkzaamheden niet in eigen bedrijfsruimte Werkzaamheden wel in eigen bedrijfsruimte
16. Rapportcommissie-Boot
Indicatorenwel/ geen onderneming (2)
Indicatie contra-onderneming Indicatie pro-onderneming
Geen eigen gereedschap Wel eigen gereedschap
Uurloon ongebruikelijk laag Uurloon niet ongebruikelijk laag
Werkzaamheden verricht in naam
werkverschaffer
Werkzaamheden niet verricht in naam
werkverschaffer
Boot: veel indicaties pro-arbeidsovereenkomst
zijn indicatie contra-onderneming en andersom
17. Rapportcommissie-Boot
Algemene modelovereenkomsten
• Héél algemeen van aard
• Drie varianten (geen werkgeversgezag, vrije
vervanging en tussenkomst)
• Gedachte achter algemene modellen in strijd met
holistische benadering arbeidsrecht
Commissie-Boot:
Het aantal in de algemene modelovereenkomsten genoemde
relevante criteria is daarmee zó beperkt, en de omschrijving van
deze criteria is zo algemeen, dat deze algemene
modelovereenkomsten wel zeer ver afstaan van de door de Hoge
Raad geëiste beoordeling van álle relevante criteria.
18. Rapportcommissie-Boot
Branche-overeenkomsten
• Geel gearceerde bepalingen die moeten worden
opgenomen
• Geen bepalingen opnemen die afbreuk doen aan
karakter overeenkomsten
Commissie-Boot:
De commissie heeft alle 54 branche-overeenkomsten bekeken. De
kwaliteit is wisselend.
19. Rapportcommissie-Boot
Individueleovereenkomsten
• Commissie heeft 90 overeenkomsten beoordeeld uit een totaal
van 2.620 overeenkomsten (3,4 %)
• Arbitraire uitkomsten beoordeling Belastingdienst
• Belastingdienst kan niet alle gewekte verwachtingen
waarmaken
• Arbeidsrechtelijke toetsing achteraf niet verenigbaar met DBA-
toetsing vooraf
• Wet DBA is ambivalent
• Individuele contracten worden strenger beoordeeld dan
algemene
• Soms beslissing Belastingdienst echt onjuist, andere gevallen
twijfelachtig
20. Rapportcommissie-Boot
Motiveringafwijzing
• "Vermoedelijk“ (fictieve) dienstbetrekking
• “Mogelijk“ (fictieve) dienstbetrekking
• Bepalingen “zouden kunnen leiden“ tot (fictieve) dienstbetrekking
• “Niet uitgesloten“ dat er een (fictieve) dienstbetrekking is
• “Waarschijnlijk“ dat er een (fictieve) dienstbetrekking is
• Gezagsverhouding “onvoldoende weggeschreven“
• Strenge beoordeling; maar 23% is goedgekeurd, is weinig
De Commissie is van oordeel dat een eenduidige maatstaf voor de
beoordeling dient te worden gehanteerd. Het criterium dat ‘niet
uitgesloten’ is dat een overeenkomst een dienstbetrekking zal blijken
te zijn, is daarvoor ongeschikt, want te streng. Iets is zelden
uitgesloten. Gelet op de doelstelling van de WDBA lijkt het juister om
als criterium te hanteren dat het ‘voldoende aannemelijk’ is dat
geen sprake is van een arbeidsovereenkomst.
21. Rapportcommissie-Boot
Toetsingachterafalgemene modellen
• Bewijslast rust op Belastingdienst, is moeilijk aan te voldoen
door:
• Tijdsverloop
• Informatie moeilijk beschikbaar
• Hoe streng is toetsing achteraf?
• Welke mate van afwijking is te veel?
• Wat zijn de gevolgen van afwijkingen? Direct naheffing of alleen
gevolgen voor de toekomst?
Commissie-Boot
Voor de rechtszekerheid die de marktpartijen wensen is duidelijkheid vereist:
niet alleen hoe de toetsing vooraf plaatsvindt, maar ook hoe die toetsing
achteraf geschiedt. Om een goed systeem te hebben moet er niet alleen
duidelijkheid bestaan over de toets vooraf, maar ook over de toets achteraf.
22. Rapportcommissie-Boot
Toetsing achteraf branche- enindividuele modellen
Commissie-Boot
Nu de individuele overeenkomsten strenger worden beoordeeld en er
minder snel vrijwaring vooraf wordt gegeven, vat de gedachte post
dat aan die moeizaam verkregen goedkeuring méér zekerheid moet
kunnen worden ontleend, dan aan het gebruik van een algemeen
model.
Toch is ook denkbaar dat, juist omdat er in een individueel contract
vaak veel meer bepalingen staan, de kans groter is — vergeleken met
een algemeen model - dat geconstateerd kan worden dat niet volgens
dat contract gewerkt wordt.
23. Rapportcommissie-Boot
ConclusiestoetsingBelastingdienst
• Degenen die gebruik hebben gemaakt van een algemeen
model zijn “op het verkeerde been gezet“ omdat de toetsing
achteraf heel streng is.
• Consistentie ontbreekt in de beoordelingen van de
Belastingdienst
• De vraag is of de rechtsgelijkheid gewaarborgd is
Commissie-Boot
De WDBA gecombineerd met de bij de invoering al goedgekeurde algemene modellen leidt
daarmee tot een systeem dat niet voldoet aan de doelstellingen die bij de invoering ervan werden
gesteld.
Tegelijkertijd is het, omdat de WDBA feitelijk geen (nieuw) specifiek wettelijk kader kent (toepassing
van de modellen leidt slechts tot gerechtvaardigde verwachtingen), mogelijk om binnen het
bestaande wettelijk kader tot een zodanige aanpassing van de uitvoering van de wet te komen, dat
wel, althans veel beter, aan de aan de wet ten grondslag liggende doelstellingen wordt voldaan.
24. Rapportcommissie-Boot
Aanbevelingen
Aanbevelingen Wiebes
Maak duidelijk wanneer modelovereenkomst niet nodig is
Zo veel mogelijk aansluiten bij civiel toetsingskader ?
Uitzondering voor marginale werkzaamheden (<5 uur per week) ?
Indicatoren voor wel/geen dienstbetrekking vaststellen ?
Brancheafspraken maken voor indicatoren dienstbetrekking ?
Mogelijk van tegenbewijs bij indicatoren dienstbetrekking ?
Heroverweging gebruik algemene modelovereenkomsten
Alleen bij fraude of evidente afwijking overeenkomst naheffingen
Beleidsbesluit met heldere criteria wel/geen dienstbetrekking
Verlenging implementatietermijn tot 1 januari 2018
