Câu chuyện kể về Bác Hồ

1. -1-
Nh÷ng chuyÖn kÓ vÒ tÊm g-¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh
(KÌm theo kÕ ho¹ch sè - KH/, ngµy 0 / /2007 cña Héi
thi “B¸o c¸o viªn giái kÓ chuyÖn vÒ tÊm g-¬ng ®¹o ®øc
Hå ChÝ Minh” - C«ng ty TNHH nhµ n-íc mét TV Kim lo¹i
mÇu Th¸i Nguyªn
§­îc chän läc trong cuèn “117 chuyÖn kÓ vÒ tÊm
g-¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh” cða Trung t©m th«ng tin
c«ng t¸c t- t-ëng - Ban Tuyªn gi¸o Trung -¬ng, Hµ
néi-2007 ®Ñ sô dóng t¹i Héi thi “B¸o c¸o viªn giái kÓ
chuyÖn vÒ tÊm g-¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh” trong §¶ng
bé C«ng ty. C¸c c©u chuyÖn d-íi ®©y ®-îc ®· ®-îc s¾p
xÕp theo chñ ®Ò ®Ó thÝ sinh c¸c ®¬n vÞ tham kh¶o.
* L-u ý: + Ch÷ sè in ®Ëm kh«ng cã ngoÆc (vÝ dô 1-)
lµ dù kiÕn sè thø tù chuyÖn ®-îc s¾p xÕp
theo chñ ®Ò
+ Ch÷ sè trong ngoÆc vu«ng (vÝ dô [6.]) lµ
sè thø tù cña c©u chuyÖn trong cuèn “117
chuyÖn kÓ vÒ tÊm g-¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh”
do Trung t©m th«ng tin c«ng t¸c t- t-ëng -
Ban Tuyªn gi¸o Trung -¬ng biªn tËp.
1- [6.] T«i lµ ng-êi céng s¶n nh- thÕ nµy nµy!
B¸c Hå cña chóng ta, tõ sau khi bá phiÕu t¸n thµnh
gia nhËp Quèc tÕ thø ba t¹i §¹i héi Tua §¶ng X· héi
Ph¸p ®ªm 30/12/1920, th× còng tõ giê phót Êy, Ng-êi
trë thµnh ng-êi céng s¶n, trë thµnh mét trong nh÷ng
ng-êi s¸ng lËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p. §ång thêi còng lµ
ng-êi céng s¶n ViÖt Nam ®Çu tiªn.
Tõ ng-êi yªu n-íc trë thµnh ng-êi céng s¶n, nh-
Ng-êi ®· nãi râ, lµ do tr¶i qua thùc tÕ ®Êu tranh vµ
nghiªn cøu lý luËn, Ng­êi ®· hiÑu ®­îc r»ng “chØ cã
chñ nghÜa x· héi, chñ nghÜa céng s¶n míi gi¶i phãng
®-îc c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vµ nh÷ng ng-êi lao ®éng
trªn thÕ giìi khái ¸ch n« lÖ”.
Trong gÇn 50 n¨m mang danh hiÖu ng-êi céng s¶n,
khi thuËn lîi, lóc khã kh¨n, dï khi chØ lµ mét ng-êi
thî ¶nh b×nh th-êng hay ®· trë thµnh vÞ Chñ tÞch n-íc
®Çy uy tÝn vµ danh väng, ë buæi c¸ch m¹ng th¾ng lîi
rßn r· hay khi bÞ kÎ thï dån dËp ph¶n kÝch, lóc nµo
B¸c Hå cña chóng ta còng tá ra lµ mét ng-êi céng s¶n
kiªn ®Þnh, thuû chung, nghÜa khÝ, th¾ng kh«ng kiªu,
b¹i kh«ng n¶n, v« cïng khiªm tèn nh-ng còng rÊt mùc
tù hµo vÒ danh hiÖu ng-êi céng s¶n cña m×nh.

2. -2-
§· cã thêi, cã ng-êi nhÊn m¹nh qu¸ ®¸ng phÈm chÊt
siªu viÖt cña ng-êi céng s¶n, cho r»ng ®ã lµ nh÷ng
ng-êi cã mét tÝnh c¸ch ®Æc biÖt riªng, v.v … ®­îc cÊu
t¹o b»ng mét chÊt liÖu ®Æc biÖt riªng. Kh«ng biÕt ®ã
cã ph¶i lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ®Î ra c¸i gäi
lµ “thãi kiªu ng¹o céng s¶n” hay kh«ng?
Cã ®iÒu ch¾c ch¾n r»ng B¸c Hå cña chóng ta kh«ng
t¸n thµnh c¸ch nãi thËm x-ng ®ã, nhÊt lµ vµo khi §¶ng
cÇm quyÒn, vµo lóc c¸ch m¹ng ®ang thuËn lîi. Ng-êi
nãi: “§¶ng viªn chñng ta lµ nh÷ng ng­êi rÊt tÇm
th-êng, v× chóng ta ®Òu lµ con cña giai cÊp c«ng
nh©n, cña nh©n d©n lao ®éng… thÕ th«i. ChÝnh v× chñng
ta rÊt tÇm th­êng nªn §¶ng ta rÊt vÜ ®¹i”.
Ng-êi ®· tõng nãi nhiÒu lÇn: Ng-êi céng s¶n còng
lµ con ng-êi, nªn cã -u, cã khuyÕt, cã tèt, cã xÊu.
“§¶ng ta kh«ng ph¶i trªn trêi sa xuèng. Nã ë trong
x· héi mµ ra”. “Còng cã nh÷ng ng-êi hµng ngµy léi bïn
mµ trªn m×nh hä cã h¬i bïn, vÕt bïn… CÇn ph¶i t¾m rôa
l©u mìi s¹ch”. V× vËy, Ng­êi d¹y: Kh«ng ph¶i cø kh¾c
lªn hai ch÷ “céng s¶n” lµ ®­îc nh©n d©n tÝn nhiÖm
®©u; ph¶i khiªm tèn, kh«ng hiÕu danh, kh«ng kiªu
ng¹o, ph¶i nhí m×nh võa lµ ng-êi l·nh ®¹o, võa lµ
ng-êi ®Çy tí cña nh©n d©n.
B¸c Hå cña chóng ta, trong cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch
m¹ng ®i ¢u vÒ ¸, ®· tõng gi¸p mÆt víi bao gian khæ,
khã kh¨n (hai lÇn ngåi tï: 1931-1933 vµ 1942-1943),
®· tõng l·nh ¸n tö h×nh v¾ng mÆt (n¨m 1929); nh-ng v×
tin vµo lý t-ëng, tin vµo nh©n d©n, tin ë chÝnh m×nh,
nªn lóc nµo Ng-êi còng ung dung, tù t¹i, lu«n thÓ
hiÖn nh©n c¸ch cao ®Ñp cña ng-êi céng s¶n.
N¨m 1931, khi Ng-êi bÞ giam trong nhµ ngôc
Victoria cña ®Õ quèc Anh t¹i Hång K«ng hoÆc khi bÞ
bÖnh ph¶i ®­a vµo nhµ th­¬ng, nhiÓu “«ng bµ” ng­êi
Anh cã quyÒn thÕ vµ c¶ mét sè nh©n viªn ng-êi Trung
Quèc ®· rñ nhau ®Õn xem, ý chõng hä muèn thÊy mÆt mòi
“l¹ lïng” cða mét ng­êi céng s¶n! Cuèi cïng, hä b¾t
gÆp mét nh©n c¸ch lín mµ hä rÊt kh©m phôc vµ s½n lßng
gióp ®ì tõ ®ã.
N¨m 1944, t¹i LiÔu Ch©u, tuy Ng-êi ®-îc ra khái
ngôc Quèc d©n §¶ng, nh-ng vÉn bÞ qu¶n thóc v× hä biÕt
Ng-êi lµ l·nh tô céng s¶n, kh«ng muèn th¶ cho vÒ
n­ìc. B¸c Hå nãi th¼ng vìi Tr­¬ng Ph¸t Khuª: “T«i lµ
ng-êi céng s¶n, nh-ng ®iÒu mµ t«i quan t©m hiÖn nay
lµ ®éc lËp vµ t÷ do cða n­ìc ViÖt Nam”. ChÝnh lßng

3. -3-
yªu n-íc, ®øc ®é vµ tµi trÝ cña B¸c Hå ®· lµm cho
Tr-¬ng c¶m phôc, tr¶ l¹i tù do vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho Ng-êi trë vÒ ViÖt Nam.
N¨m 1946, ë Paris, trong mét cuéc häp b¸o, mét nhµ
b¸o Ph¸p muèn lµm gi¶m thiÖn c¶m cña nh÷ng ng-êi Ph¸p
kh«ng -a céng s¶n ®èi víi B¸c, b»ng c¸ch ®-a ra mét
c©u hái:
- Th-a Chñ tÞch, Ngµi cã ph¶i lµ céng s¶n kh«ng?
B¸c Hå cña chóng ta liÒn ®i ®Õn l½ng hoa bµy trªn
bµn, võa rót ra tõng b«ng tÆng mçi ng-êi, võa vui vÎ
nãi:
- T«i lµ ng-êi céng s¶n nh- thÕ nµy nµy!
§ã còng lµ ®iÒu gióp ta cã thÓ hiÓu ®-îc v× sao
mÊy chôc n¨m qua, thÕ giíi cã bao sù ®æi thay, B¸c Hå
vÉn lu«n ®-îc c¶ thÕ giíi t«n kÝnh vµ ng-ìng väng,
coi nh- mét biÓu t-îng cao c¶ cña nh©n ®¹o, chÝnh
nghÜa cña hoµ b×nh, mét kiÓu ng-êi céng s¶n hµi hoµ
gi÷a yªu n-íc vµ quèc tÕ, anh hïng d©n téc vµ danh
nh©n v¨n ho¸, ph-¬ng §«ng vµ ph-¬ng T©y.
Cã thÓ dÉn ra ®©y mét ý kiÕn, trong rÊt nhiÒu ý
kiÕn cña nhµ b¸o Mü Sa-ph¬-len, viÕt tõ n¨m 1969:
“Trong rõng ViÖt B¾c, Cô Hå nh- mét «ng tiªn. NÕu
cã ai b¶o ®Êy lµ mét ng-êi céng s¶n th× t«i cã thÓ
nãi Cô lµ mét ng-êi céng s¶n kh¸c víi quan niÖm chóng
ta vÉn th-êng nghÜ; vµ theo t«i, cã thÓ dïng mét tõ
míi: Mét ng-êi céng s¶n ph-¬ng §«ng, mét ng-êi céng
s¶n ViÖt Nam”.
Theo TrÇn HiÕu §øc
Nguån: B¸c Hå, con ng-êi vµ phong c¸ch.
Nxb Lao ®éng, Hµ Néi, 1993, tËp 1
[15.] C¸ch øng ®¸p mÉn tiÖp cña Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh
N¨m 1946, mét nhµ v¨n lµ uû viªn th-êng trùc Ban
vËn ®éng §êi sèng míi ®Õn gÆp Hå Chñ tÞch ®Ó xin ý
kiÕn Ng-êi vÒ néi dung cuéc vËn ®éng. B¸c Hå nãi nªn
vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn mÊy ch÷: CÇn, KiÖm, Liªm,
ChÝnh.
- Th-a cô, mÊy ch÷ Êy rÊt hay nh-ng nghe cã vÎ cæ.
Cô cã thÓ thay b»ng mÊy ch÷ kh¸c kh«ng ¹?
- ThÕ c¬m «ng cha ta ®· tõng ¨n hµng ngµn n¨m
tr-íc, hiÖn nay chó vµ t«i hµng ngµy vÉn ¨n, chó thÊy
cã cæ kh«ng? Kh«ng khÝ «ng cha ta ®· tõng hÝt thë,

4. -4-
ngµy nay chóng ta vÉn tiÕp tôc hÝt thë, chó thÊy cã
cæ kh«ng?
Sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945, mÊy chôc v¹n
qu©n T-ëng kÐo vµo t×m c¸ch khiªu khÝch ®Ó lÊy cí
tiªu diÖt qu©n ®éi c¸ch m¹ng ViÖt Nam. B¸c Hå triÖu
tËp c¸c vÞ l·nh ®¹o cao cÊp ®Ñ xô lý mét vÊn ®Ó “hÖ
träng”, B¸c nãi:
- T-íng T.V. cña qu©n ®éi Trung Hoa d©n quèc cã
göi cho t«i mét bøc c«ng v¨n, néi dung nh- sau:
“KÝnh th­a cô Hå ChÝ Minh, Chñ tÞch n-íc ViÖt Nam
D©n chñ Céng hoµ,
Yªu cÇu cô cho m­în mét c¸i nåi nÊu c¬m”.
Kh«ng cÇn ph¶i nãi, ai nÊy ®Òu cã thÓ h×nh dung
kh«ng khÝ tøc giËn bao trïm lªn cuéc häp. Cã nh÷ng ý
kiÕn ®ßi ®¸nh.
Víi phong th¸i b×nh tÜnh, ung dung, B¸c Hå nãi:
“NÓn ®éc lËp ta võa míi giµnh ®-îc gièng nh- mét
chiÕc b×nh ngäc. Nay cã nh÷ng con kiÕn bß trªn miÖng
b×nh, nÕu ta dïng gËy ®Ëp kiÕn, ch-a ch¾c kiÕn ®·
chÕt mµ b×nh ngäc vì. NÕu ta lÊy mét c¸i que b¾c cÇu
cho chóng xuèng th× kiÕn sÏ ®i hÕt, nh- vËy cã h¬n
kh«ng? Cßn trong sù viÖc võa ®em ra bµn, hä m-în c¸i
nåi nÊu c¬m th× ta cho hä m-în, viÖc g× c¸c chó ph¶i
næi nãng nh­ vËy?!”
Kho¶ng gi÷a n¨m 1949, mét nhµ b¸o Th¸i Lan trùc
tiÕp pháng vÊn Hå Chñ tÞch ®Ó th¨m dß xem ViÖt Nam
®øng vÒ phÝa nµo trong cuéc chiÕn Quèc - Céng ë Trung
Quèc.
- Th-a Cô Chñ tÞch, n-íc ViÖt Nam cña Cô ®øng vÒ
phÝa nµo «ng T-ëng hay «ng Mao? Xin Cô miÔn cho c©u
tr¶ lêi “®øng trung lËp”.
- Chóng t«i ®øng trung lËp. Còng nh- Th¸i Lan cña
«ng ®ang ®øng trung lËp gi÷a Anh vµ Mü!
- Nghe nãi qu©n gi¶i phãng nh©n d©n Trung Hoa ®·
göi cho Cô sóng cèi vµ sóng liªn thanh. Cô ®· nhËn
®-îc ch-a, nÕu ch-a th× cô cã ý ®Þnh nhËn kh«ng?
- Chóng t«i ch-a nhËn ®-îc g× hÕt. Cßn ®óng nh-
«ng nãi lµ hä cã ý ®Þnh göi cho chóng t«i th× trong
tr-êng hîp nµy, «ng khuyªn chóng t«i nªn lµm nh- thÕ
nµo?
Ngµy 5/10/1959, «ng Si-ra I-si B«n, cè vÊn biªn
tËp b¸o A-xa-hi-sin-bun NhËt B¶n pháng vÊn Chñ tÞch
Hå ChÝ Minh nhiÒu vÊn ®Ò, trong ®ã cã viÖc ChÝnh phñ

5. -5-
NhËt B¶n dù ®Þnh båi th-êng chiÕn tranh, mµ phÝa NhËt
l¹i chän ViÖt Nam lóc ®ã do nguþ quyÒn Sµi Gßn kiÓm
so¸t lµm ®èi t¸c. C©u hái vµ c©u tr¶ lêi nh- sau:
Hái: ViÖc ®µm ph¸n vÒ vÊn ®Ò båi th-êng chiÕn
tranh ®· ®-îc tiÕn hµnh gi÷a ChÝnh phñ NhËt B¶n vµ
ViÖt Nam. Ngay ë NhËt B¶n còng cã ng-êi chØ trÝch
viÖc ®µm ph¸n nµy vµ tin tøc cho biÕt Ngµi kh«ng hµi
lßng.
Theo ý Ngµi, nh©n d©n NhËt B¶n cÇn ®-îc hiÓu vÊn
®Ò nµy nh- thÕ nµo? Theo ý Ngµi, vÊn ®Ò nµy cÇn ®-îc
gi¶i quyÕt nh- thÕ nµo míi ®óng?
Tr¶ lêi: Trong cuéc §¹i chiÕn lÇn thø hai, qu©n
phiÖt NhËt B¶n ®· x©m chiÕm n-íc ViÖt Nam vµ ®· g©y
ra nhiÒu tæn thÊt cho nh©n d©n ViÖt Nam tõ B¾c chÝ
Nam. Toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam cã quyÒn ®ßi hái
ChÝnh phñ NhËt B¶n tiÕn hµnh ®µm ph¸n vµ ký kÕt båi
th-êng chiÕn tranh víi chÝnh quyÒn miÒn Nam ViÖt Nam
lµ kh«ng hîp ph¸p.
Nh©n d©n ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ n-íc ViÖt Nam D©n
chñ Céng hoµ thÊy r»ng, viÖc ®ßi hái NhËt B¶n båi
th-êng sÏ lµ mét g¸nh nÆng cho nh©n d©n NhËt B¶n. VÊn
®Ò cèt yÕu trong quan hÖ gi÷a hai n-íc kh«ng ph¶i lµ
viÖc ®ßi båi th-êng, mµ t×nh ®oµn kÕt hîp t¸c gi÷a
hai d©n téc ViÖt - NhËt ®Êu tranh chèng chiÕn tranh,
b¶o vÖ hoµ b×nh lµ quý h¬n hÕt.
Nguån: TrÇn Thµnh - HuÖ Chi
B¸o An ninh Thñ ®«, sè 562, ngµy 20/2/2001
2- [8.] “Võa ®Ñp võa ®ì chãi m¾t ®ång bµo…”
N¨m 1956, B¸c Hå ®ãn mét vÞ Tæng thèng t¹i khu
v-ên Phñ Chñ tÞch.
Mét sè c«ng nh©n Nhµ m¸y ®Ðn Hµ Néi ®­îc B¸c “mêi
vµo m¾c ®Ðn ®iÖn trªn c¸c cµnh c©y giñp B¸c”.
Anh em lµm viÖc suèt ngµy, rßng d©y dÉn ®iÖn l¾p
®Ìn nhiÒu lo¹i mµu s¾c trªn ngän, trªn cµnh trong c¸c
lïm c©y.
Kho¶ng 19 giê 30 cïng ngµy, B¸c ra v-ên th¨m anh
em. B¸c nãi:
- C¸c chó bËt ®Ìn lªn cho B¸c xem ®i.
Sau khi ®ãng cÇu dao, nh÷ng bãng ®Ìn ®iÖn bçng vôt
hiÖn lªn, lung linh nh- trong mét héi hoa ®¨ng. §ång
chÝ tæ tr-ëng c«ng nh©n ®iÖn mêi B¸c ®i xem vµ kiÓm
tra.

6. -6-
B¸c chó ý tõng ngän ®Ìn, tõng ®o¹n d©y dÉn ®· an
toµn ch-a, gËt ®Çu tá ý hµi lßng.
§Õn mét ®Ìn pha chiÕu s¸ng ®Æt d-íi mét gèc c©y,
B¸c dõng l¹i nãi:
- Ngän ®Ìn nµy ph¶i ®Ó khuÊt trong lïm c©y, võa
®Ñp võa ®ì chãi m¾t ®ång bµo ®i qua ®-êng.
B¸c nhanh nhÑn b-íc tíi ngän ®Ìn. §ång chÝ tæ
tr-ëng D-¬ng V¨n HËu lo B¸c vÊp ng· v× ®«i guèc méc
d-íi ch©n B¸c ®i trªn ®-êng r¶i sái, ch¹y véi ®Õn:
- B¸c ®Ó chóng ch¸u lµm.
Nh­ng B¸c ®· cñi xuèng, rÊt “nghÓ nghiÖp”, hai bµn
tay b-ng lÊy th©n ngän ®Ìn pha dÊu vµo mét lïm c©y
®inh h-¬ng.
Ngän ®Ìn pha míi ®-îc ®Æt, ®Ñp h¼n lªn, ng-êi
ngoµi nh×n vµo kh«ng bÞ chãi m¾t, mµ chØ thÊy nh÷ng
tia s¸ng chiÕu qua c¸c kÏ l¸ h¾t lªn mét mµu xanh
dÞu.
LÇn sau, anh em nhµ m¸y ®iÖn Hµ Néi l¹i ®-îc ®Õn
Phñ Chñ tÞch m¾c ®Ìn d©y ®Ó B¸c tiÕp kh¸ch.
Rót kinh nghiÖm lÇn tr-íc, lÇn nµy anh em lµm kh¸c
h¼n lèi treo ®Ðn cò, nh­ ®Ñ th­a vìi B¸c “ph¶i lu«n
lu«n ®æi mìi, kh«ng ngõng ph¸t huy s¸ng kiÕn” - nh-
lêi B¸c d¹y.
Anh em ®Æt mét d©y ®Ìn mµu tõ d-íi gèc c©y dõa
n-íc lªn ngän råi to¶ ra c¸c cµnh, mçi cµnh cã mét
®Ìn mµu kh¸c nhau. ë c¸c th©n c©y cã qu¶ ®Ìn mµu
tr¾ng, cµnh c©y ®Ìn mµu xanh, gÇn qu¶, mét chïm ®Ìn
mµu ®á. ChÕch hai bªn ®Æt hai ®Ìn pha dÊu trong lïm
c©y h¾t nghiªng lªn.
Nh- lÇn tr-íc, võa chËp tèi, B¸c ®· ®Õn tr-íc
kh¸ch, th¨m anh em c«ng nh©n ®iÖn vµ kiÓm tra, B¸c
khen:
- LÇn nµy c¸c chó m¾c ®Ñp ®Êy. Ch¾c kh¸ch quý cña
chñng ta còng sÏ khen…
B¸c lÊy thuèc l¸ chia cho anh em c«ng nh©n ®iÖn
mçi ng-êi mét ®iÕu (sau nµy ®-îc biÕt lµ thuèc l¸
th¬m Cu-ba do thñ t-íng Phi §en C¸t-xtr« tÆng B¸c.
B¸c chia gÇn hÕt hép thuèc. Mét c«ng nh©n trÎ, thÊy
B¸c vui, hép thuèc ®· c¹n, muèn cã mét kû niÖm vÒ
B¸c, m¹nh d¹n th-a víi B¸c xin c¸i hép. B¸c c-êi vµ
nãi:
- C¸c chó ®· cã phÇn råi. C¸i hép nµy B¸c ®Ó dµnh
cho c¸c c« ®Ó c¸c c« ®ùng kim chØ chø!

7. -7-
Theo Minh Anh
ViÕt theo lêi kÓ cña D-¬ng V¨n HËu S®d, T2, trg
123
[51.] B¸c kh«ng th¨m nh÷ng ng-êi nh- mÑ con thÝm
th× cßn th¨m ai?
ThÊy ng-êi l¹, mÊy em quay ra nh×n t«i. Em lín,
cÆp m¾t nh- dß hái nh-ng vÉn lÔ phÐp:
- Ch¸u chµo b¸c ¹!
- MÑ ch¸u ®©u? - T«i véi hái.
- B¸c ¹, b¸c hái g× ch¸u? - ChÞ ChÝn tõ trong bÕp
®i ra, vai quÈy ®«i thïng, cã lÏ chÞ ®i g¸nh n-íc ®Ó
sìm mai khái bÞ “d«ng”.
ChÞ võa tr¶ lêi võa nh×n t«i h¬i ng¹c nhiªn, t«i
véi b¶o:
- ChÞ ¹, chÞ ë nhµ…
ChÞ ChÝn cã vÎ lo l¾ng, quay l¹i nh×n lò trÎ. H×nh
nh- chÞ lo lò trÎ nghÞch d¹i nªn c¸n bé tíi ch¨ng?
T«i véi b¶o thªm:
- ChÞ ë nhµ, cã kh¸ch ®Õn th¨m TÕt ®Êy!
Võa lóc Êy, B¸c ®· b-íc vµo. ChÞ ChÝn söng sèt
nh×n B¸c. ChiÕc ®ßn g¸nh bçng r¬i khái vai chÞ. ChiÕc
thïng s¾t reo xuèng ®Êt kªu lo¶ng xo¶ng. T«i véi xÕp
l¹i hé chÞ. MÊy ch¸u nhá kªu lªn: “B¸c, B¸c Hå” råi
ch¹y l¹i quanh B¸c.
Lóc nµy chÞ ChÝn míi nh- chît tØnh, chÞ ch¹y tíi
«m choµng lÊy B¸c vµ bçng nhiªn khãc nøc në. §«i vai
gÇy sau lµn ¸o n©u b¹c rung lªn tõng ®ît.
B¸c ®øng lÆng, hai tay Ng-êi nhÑ vuèt lªn m¸i tãc
chÞ ChÝn. Chê cho chÞ bít xóc ®éng, Ng-êi an ñi:
- N¨m míi s¾p ®Õn, B¸c ®Õn th¨m thÝm, sao thÝm l¹i
khãc?
Tuy cè nÐn, nh-ng chÞ ChÝn vÉn kh«ng ngõng thæn
thøc, chÞ nãi:
- Cã bao giê… cã bao giê Chð tÞch n­ìc l¹i tìi
th¨m nhµ chñng con…, mµ b©y giê mÑ con chñng con l¹i
®-îc thÊy B¸c ë nhµ. Con c¶m ®éng qu¸! Mõng qu¸…
thµnh ra con khãc…
B¸c nh×n chÞ ChÝn, nh×n c¸c ch¸u mét c¸ch tr×u mÕn
vµ b¶o:
- B¸c kh«ng tíi th¨m nh÷ng ng-êi nh- mÑ con thÝm
th× cßn th¨m ai?

8. -8-
Ng-êi xoa ®Çu c¸c ch¸u vµ cho c¸c ch¸u kÑo, råi
hái chÞ ChÝn:
- ThÝm hiÖn nay lµm g×?
- D¹, ch¸u lµm phu khu©n v¸c ë V¨n §iÓn ¹!
- Nh- vËy lµ lµm c«ng nh©n chø! Sao gäi lµ phu?
- V©ng ¹, ch¸u trãt quen miÖng nh- tr-íc kia.
- ThÝm vÉn ch-a cã c«ng viÖc æn ®Þnh µ?
- D¹, ch¸u ®· ngoµi ba m-¬i tuæi, l¹i kÐm v¨n ho¸
nªn t×m viÖc cã nghÒ nghiÖp còng khã.
B¸c quay nh×n ®ång chÝ Phã bÝ th- Thµnh uû vµ ®ång
chÝ Chñ tÞch Uû ban hµnh chÝnh thµnh phè Hµ Néi. B¸c
l¹i hái:
- MÑ con thÝm cã bÞ ®ãi kh«ng?
- Th-a B¸c, håi T©y cßn ë ®©y th× dÉu cã c¶ bè
ch¸u còng vÉn ®ãi ¹! B©y giê bè ch¸u mÊt råi, nh-ng
®ãi th× kh«ng ng¹i, rÐt còng kh«ng lo, song viÖc chi
tiªu th× cßn ch¾t chiu l¾m ¹!
Nãi tíi ®©y th× chÞ l¹i r¬m rím n-íc m¾t.
B¸c chØ vµo ch¸u lín nhÊt vµ hái:
- Ch¸u cã ®i häc kh«ng?
- D¹, ch¸u ®ang häc líp bèn ¹! Ch¸u nã vÊt v¶ l¾m!
S¸ng ®i häc, chiÒu vÒ ph¶i tr«ng c¸c em vµ ®i b¸n
kem, hoÆc ®i b¸n l¹c rang ®Ñ ®í ®Çn ch¸u… Cßn ch¸u
thø hai th× häc líp ba, ch¸u thø ba häc líp hai. D¹,
khã kh¨n nh-ng vî chång ch¸u tr-íc ®· dèt n¸t, nay
còng ph¶i cè ®Ó cho c¸c ch¸u ®i häc.
B¸c tá ý b»ng lßng. Ng-êi ©n cÇn dÆn dß viÖc lµm
¨n vµ viÖc häc tËp cho c¸c ch¸u. Nh©n d©n trong ngâ
®· tíi qu©y quÇn tr-íc s©n. B¸c b-íc ra th¨m hái vµ
chóc TÕt bµ con. Mäi ng-êi cïng mÑ con chÞ ChÝn theo
tiÔn B¸c ra xe. Khi chiÕc xe tõ tõ l¨n b¸nh, mÊy mÑ
con chÞ vÉy chµo B¸c, nh-ng nÐt mÆt chÞ ChÝn vÉn bµng
hoµng nh- viÖc B¸c vµo th¨m TÕt nhµ chÞ kh«ng râ lµ
thËt hay h-.
Trªn xe vÒ Phñ Chñ tÞch, vÇng tr¸n mªnh m«ng cña
Ng-êi cßn ®-îm nh÷ng nÐt suy nghÜ. T«i khÏ tr×nh bµy
víi B¸c:
- Th-a B¸c, n¨m nay Thµnh uû Hµ Néi ®· ®Ò ra m-êi
v¹n ®ång trî cÊp cho c¸c gia ®×nh tóng thiÕu.
B¸c quay l¹i nh×n t«i råi b¶o:

9. -9-
- B¸c biÕt, nh-ng muèn cho mäi ng-êi vui TÕt,
tr-íc hÕt ph¶i lo cho ai còng cã viÖc lµm. Ph¶i chó ý
nh÷ng ng-êi cã khã kh¨n ®Æc biÖt.
KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4, tr. 11
3- [19.] B¸c Hå víi Trung thu ®éc lËp ®Çu tiªn
ChiÒu h«m ®ã, thø 6, ngµy 21/9/1945 tøc ngµy 15/8
n¨m Êt DËu, tan giê lµm viÖc, B¸c b¶o ®ång chÝ th- ký
vÒ nhµ tr-íc, cßn B¸c ë l¹i B¾c Bé phñ ®Ó ®ãn c¸c em
thiÕu nhi vui TÕt Trung thu.
Ngay tõ chiÒu, B¸c ®· cho mêi ®ång chÝ TrÇn Huy
LiÖu, Bé tr-ëng Bé Tuyªn truyÒn vµ mét ®ång chÝ phô
tr¸ch thiÕu nhi cña Thanh niªn ®Õn hái vÒ tæ chøc
Trung thu tèi nay cho c¸c em. Nghe b¸o c¸o chØ cã ba
®Þa ®iÓm xung quanh Bê Hå ®Ó bµy m©m cç cho hµng v¹n
em, B¸c b¶o c¸c anh chÞ phô tr¸ch ph¶i tæ chøc thËt
khÐo ®Ó em nµo còng cã phÇn. VÒ ch-¬ng tr×nh vui
ch¬i, B¸c khen lµ cã nhiÒu cè g¾ng vÒ mÆt h×nh thøc
vµ c¨n dÆn lµ ph¶i ®¶m b¶o an toµn, nhÊt lµ ®èi víi
c¸c em nhá.
Sau ®ã, B¸c trë vÒ phßng lµm viÖc cña m×nh trªn
c¨n g¸c 2 ë B¾c Bé phñ. Nh-ng chèc chèc B¸c l¹i hái:
- C¸c em ®· tËp trung ®ñ ë Bê Hå ch-a?
Tr¨ng ®· b¾t ®Çu lªn. B¸c Hå ra ®øng ë cöa ng¾m
®ªm tr¨ng vµ l¾ng nghe tiÕng trèng rén rµng tõ c¸c
®-êng phè väng ®Õn. Ai mµ biÕt ®-îc niÒm vui lín ®ªm
nay cña B¸c Hå, ng-êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng ®· b«n ba
kh¾p n¨m ch©u, bèn bÓ, nÕm mËt n¨m gai, vµo tï ra
téi, chØ nh»m mét môc ®Ých duy nhÊt lµ ®em l¹i ®éc
lËp cho Tæ quèc, no Êm cho nh©n d©n vµ ®Æc biÖt, ch¸y
báng trong lßng Ng-êi lµ niÒm mong -íc h¹nh phóc Êm
no cho líp trÎ th¬.
§ªm nay, gi÷a lßng Hµ Néi, ngay trong Dinh Chñ
tÞch, B¸c Hå håi hép chuÈn bÞ ®ãn tiÕp “BÇy con c­ng”
cña m×nh.
Tr-íc Trung thu mÊy h«m, B¸c ®· viÕt mét l¸ th- dµi
göi c¸c em nh©n ngµy tùu tr-êng.
…
LiÓn sau ®ã, B¸c l¹i viÕt “Th­ gôi c¸c ch¸u thiÕu
nhi” nh©n dÞp TÕt Trung thu. Th- viÕt tr-íc Trung thu
mét tuÇn lÔ ®Ó kÞp ®Õn víi c¸c em kh¾p c¸c miÒn ®Êt
n-íc. B¸c Hå bao giê còng chu ®¸o nh- thÕ.
Vµ ®ªm nay, Trung thu ®· thùc sù ®Õn trong nçi båi
håi mong ®îi cña B¸c. Theo ch-¬ng tr×nh th× ®óng 21

10. -10-
giê c¸c em míi ®Õn vui chung víi B¸c Hå. ThÕ mµ lóc
nµy ch-a ®Õn 20 giê B¸c ®· bån chån ®i l¹i trong
phßng, xem l¹i ®Ò c-¬ng bµi ph¸t biÓu l¸t n÷a sÏ nãi
víi c¸c em, xem l¹i nh÷ng tÊm ¶nh l¸t n÷a B¸c sÏ tÆng
cho mçi em mét tÊm… ThËt khã mµ h×nh dung ®­îc mét có
giµ ®· gÇn tuæi 60, mét vÞ Chñ tÞch n-íc, mét nhµ
ho¹t ®éng quèc tÕ næi tiÕng, mét con ng-êi vèn cã b¶n
lÜnh ung dung, b×nh th¶n trong mäi t×nh huèng, ®ªm
nay l¹i nãng lßng chê ®îi, gÆp gì c¸c em nhá nh- vËy.
Hå Hoµn KiÕm t-ng bõng n¸o nhiÖt. Nh÷ng bãng ®iÖn
lÊp l¸nh trong c¸c vßm c©y. Hµng ngµn, hµng v¹n ®Ìn
giÊy trªn tay c¸c em soi bãng xuèng mÆt hå. Trªn ®Ønh
Th¸p Rïa r÷c s¸ng ¸nh ®iÖn vìi b¨ng khÈu hiÖu “ViÖt
Nam ®éc lËp”.
§óng 20 giê, lÔ Trung thu ®éc lËp ®Çu tiªn b¾t
®Çu. Sau lÔ chµo cê, mét em ®¹i diÖn cho hµng v¹n
thiÕu nhi Hµ Néi ph¸t biÓu niÒm vui s-íng ®-îc trë
thµnh tiÓu chñ nh©n cña ®Êt n-íc ®éc lËp. TiÕp ®ã
®ång chÝ TrÇn Huy LiÖu, ®¹i diÖn ChÝnh phñ, trÞnh
träng ®äc th- cña B¸c Hå göi thiÕu nhi, c¨n dÆn c¸c
em cè g¾ng häc tËp ®Ó xøng ®¸ng víi sù quan t©m, ch¨m
sãc cña B¸c.
Buæi lÔ kÕt thóc, c¸c ®oµn ®éi ngò chØnh tÒ ®Òu
b-íc trong tiÕng trèng vang vang h-íng vÒ B¾c Bé phñ.
DÉn ®Çu ®oµn lµ nh÷ng ®éi móa l©n, móa s- tö cïng
hµng ngµn, hµng v¹n chiÕc ®Ìn giÊy lung linh uèn l-în
nh­ mét dßng s«ng sao…
§óng 21 giê c¸c em cã mÆt tr-íc B¾c Bé phñ. B¸c Hå
xuÊt hiÖn t-¬i c-êi, th©n thiÕt. TiÕng hoan h« nh-
sÊm dËy. TiÕng trèng rén rµng. S- tö l¹i nh¶y móa.
TÊt c¶ sung s-íng hß reo. Chóc mõng B¸c Hå kÝnh yªu.
B¸c Hå xóc ®éng b-íc xuèng thÒm ®ãn c¸c em, tiÕng
hoan h« l¹i dËy lªn. Mét em ®øng tr-íc m¸y phãng
thanh ®äc lêi chµo mõng. §äc xong em h« to “B¸c Hå
mu«n n¨m!”. LËp tøc tiÕng h« “Mu«n n¨m” rÓn vang
kh«ng ngít.
B¸c Hå gi¬ cao hai tay tá ý c¸m ¬n c¸c em råi B¸c
lÇn l-ît ®Õn b¾t tay tõng em ®øng hµng ®Çu. CÆp m¾t
cña B¸c ¸nh lªn mét niÒm vui ®Æc biÖt. Trong lóc ë
phÝa ngoµi, c¸c ®oµn “xe t¨ng”, c¸c binh sÜ cña Hai
Bµ Tr-ng, cña §inh Bé LÜnh, c¸c ®éi s- tö víi rÊt
nhiÓu em ®eo mÆt n¹… ïn ïn kÐo vµo dinh cða Chð tÞch
trong tiÕng trèng hß reo vang dËy, khu v-ên Phñ Chñ

11. -11-
tÞch bçng nhiªn im ph¨ng ph¾c khi ®ång chÝ phô tr¸ch
giíi thiÖu B¸c Hå sÏ nãi chuyÖn víi c¸c em.
B»ng giäng xø NghÖ cã pha lÉn giäng c¸c miÒn cña
®Êt n-íc, B¸c th©n thiÕt trß chuyÖn víi c¸c ch¸u:
“C¸c ch¸u! §©y lµ lêi B¸c Hå nãi chuyÖn…”
Cuèi cïng B¸c nãi: Tr-íc khi c¸c ch¸u ®i ph¸ cç,
ta cïng nhau h« hai khÈu hiÖu: “TrÎ em ViÖt Nam sung
s-íng!”, “ViÖt Nam ®éc lËp mu«n n¨m!”.
TiÕng h« h-ëng øng cña c¸c em rÒn vang c¶ mét vïng
trêi.
Tr¨ng r»m v»ng vÆc to¶ s¸ng. NiÒm vui trµn ngËp c¶
Hµ Néi, B¸c Hå vui s-íng ®øng nh×n c¸c em vui ch¬i.
Ai hiÓu ®-îc hÕt niÒm vui cña B¸c Hå lóc nµy. Bao
nhiªu n¨m x«ng pha chiÕn ®Êu, ph¶i ch¨ng B¸c còng chØ
mong -íc cã gi©y phót sung s-íng nh- ®ªm nay.
“TrÎ em ViÖt Nam sung s­ìng!” KhÈu hiÖu ®ã cða B¸c
Hå c¸ch ®©y 45 n¨m, vÉn ®ang lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña
c¸c thÕ hÖ h«m nay vµ m·i m·i mai sau.
Vò Kú - B¸o Hµ Néi míi sè ra ngµy thø t-
03/10/1990
4- [21.] Ba lÇn ®-îc gÆp B¸c Hå.
Hå ThÞ Thu kÓ:
Khi ch¸u ë trong Nam, ch¸u ®-îc nghe c¸c chó ®äc
lêi d¹y cña B¸c Hå, ch¸u cµng th-¬ng nhí B¸c nhiÒu.
Ch¸u vµ c¸c b¹n ch¸u mong sao n-íc nhµ thèng nhÊt,
cïng ®ång bµo miÒn Nam ®ãn B¸c vµo th¨m. Qua thêi
gian chiÕn ®Êu, ch¸u ®-îc §¶ng, MÆt trËn cho ra miÒn
B¾c ®Ó häc tËp, ch¸u vinh dù ®-îc gÆp B¸c.
LÇn ®Çu ch¸u ®-îc gÆp B¸c, B¸c hái ch¸u ®· biÕt
ch÷ ch-a. Ch¸u vßng tay tr¶ lêi B¸c mµ ch¸u nãi kh«ng
nªn lêi, v× ch¸u c¶m ®éng qu¸. Sau, ch¸u cè g¾ng tr¶
lêi ®Ó B¸c nghe:
- D¹ th-a B¸c, ch¸u ch-a biÕt ch÷ nµo ¹. V× gia
®×nh ch¸u nghÌo, ba m¸ ch¸u mÊt sím, ch¸u ®«ng em nªn
kh«ng ®-îc ®i häc.
Võa nãi xong, ch¸u ng-íc lªn nh×n B¸c. Hai hµng
n-íc m¾t B¸c r-ng r-ng lµm cho ch¸u cµng thªm c¶m
®éng h¬n.
LÇn thø hai ch¸u ®-îc gÆp B¸c. B¸c hái ch¸u:
- §ång bµo miÒn Nam ®Êu tranh vµ chiÕn ®Êu nh- thÕ
nµo?
Ch¸u liÒn ®øng lªn vßng tay l¹i:

12. -12-
- D¹, th-a b¸c, ®ång bµo miÒn Nam ®Êu tranh
kh«ng sî gian khæ, chiÕn ®Êu kh«ng sî bÞ th-¬ng,
kh«ng sî hy sinh, mµ chØ sî mï hai m¾t, sau nµy n-íc
nhµ thèng nhÊt, B¸c vµo th¨m kh«ng nh×n thÊy B¸c.
Ch¸u ng-íc nh×n lªn l¹i thÊy B¸c r-ng r-ng n-íc
m¾t. B÷a Êy B¸c cho ch¸u ¨n c¬m. Ch¸u ngåi bªn B¸c,
B¸c g¾p thøc ¨n cho ch¸u…
LÇn thø ba, ch¸u ®-îc gÆp B¸c ë héi tr-êng Ba
§×nh. Ch¸u mõng rì ch¹y l¹i «m vµ h«n B¸c. B¸c hái
ch¸u:
- Kú nµy ch¸u cã ¨n ®-îc c¬m kh«ng, ¨n ®-îc mÊy
b¸t?
Ch¸u ®¸p:
- D¹, th-a B¸c, ch¸u ¨n ®-îc hai b¸t ¹!
- ¡n thÕ lµ Ýt ®Êy! Cè ¨n nhiÒu cho khoÎ vµo.
B¸c dÆn thªm ch¸u ph¶i gi÷ g×n søc khoÎ cho thËt
tèt, ®oµn kÕt tèt, th-¬ng yªu ®ång ®éi tèt, ph¶i nghe
lêi c¸c c«, c¸c chó d¹y b¶o.
Sau nh÷ng giê phót quý b¸u Êy ch¸u ra vÒ, kh«ng
muèn rêi B¸c, chØ mong sao gÇn B¸c lu«n lu«n.
Ngµy th¸ng qua ®i, bÖnh cña ch¸u l¹i ph¸t triÓn,
nªn c¸c chó ®-a ch¸u vµo viÖn. §-îc tin Êy, B¸c ®iÖn
vµo th¨m ch¸u. Lóc Êy bÖnh ch¸u qu¸ nÆng, ®Õn khi
ch¸u tØnh dËy, c¸c chó nãi l¹i, ch¸u v« cïng xóc
®éng, v× B¸c bao nhiªu lµ c«ng viÖc mµ B¸c cßn quan
t©m ®Õn søc khoÎ cña ch¸u. Thêi gian sau ch¸u xa Hµ
Néi vÒ tr-êng häc, hµng ngµy ch¸u lu«n thùc hiÖn lêi
B¸c d¹y.
Hå ThÞ Thu – Dòng sÜ thiÕu niªn miÒn Nam.
§êi ®êi ¬n B¸c. NXB Kim §ång, Hµ Néi, 1970.
[23.] Nh÷ng kh¸ch “®Æc biÖt” cña B¸c Hå.
Vµo mét buæi s¸ng mïa thu th¸ng t¸m n¨m 1990,
trong ®oµn ng-êi kÐo dµi v« tËn vµo th¨m nhµ sµn, n¬i
B¸c Hå kÝnh yÕu ®· tõng sèng vµ lµm viÖc, cã hai cha
con ng-êi Ph¸p. Ng-êi phô n÷ ngoµi 50 tuæi, g-¬ng mÆt
s¸ng, nô c-êi t-¬i t¾n, d¸ng ng-êi m¶nh mai, ®i bªn
ng-êi cha cã g-¬ng mÆt ®«n hËu, chÊt ph¸c. §ã lµ hai
cha con «ng ¤-br¾c, mét gia ®×nh ng-êi Ph¸p cã nhiÒu
kû niÖm s©u s¾c víi B¸c Hå. Ng-êi phô n÷ m¶nh mai kia
lµ £-li-da-bÐt, ng-êi con g¸i ®ì ®Çu cña B¸c Hå. §i
cïng víi dßng ng-êi ng¾m nh×n v-ên c©y ao c¸, dõng

13. -13-
ch©n håi l©u bªn nhµ sµn, «ng ¤-br¾c b¶o víi con g¸i
cña m×nh:
- §©y lµ toµn bé gia tµi cña ng-êi cha ®ì ®Çu cña
con ®ã, con cã hiÓu kh«ng con?
Nh÷ng giät lÖ l¨n trªn m¸ chÞ. Ch¼ng lÏ B¸c Hå –
ng-êi cha ®ì ®Çu cña chÞ kh«ng cã mét c¸i g× kh¸c
ngoµi c¨n nhµ sµn ®· ®i vµo huyÒn tho¹i vÒ lèi sèng
trong s¸ng, gi¶n dÞ, v-ên c©y ao c¸ vµ thiªn nhiªn
xanh ng¾t quanh m×nh. §iÒu khã tin nh-ng cã thËt. Míi
®ã mµ ®· 54 n¨m trêi. BiÕt bao kû niÖm vÒ B¸c Hå kÝnh
yªu kh«ng bao giê phai mê, nh¹t nhoµ trong ký øc cña
mçi thµnh viªn trong gia ®×nh chÞ. Nh×n nh÷ng em bÐ
nh- bÇy chim non vµo L¨ng viÕng Ng-êi, chÞ cµng hiÓu
s©u s¾c c©u nãi kh«ng chØ ë ViÖt Nam, mµ ë kh¾p mäi
n¬i trªn tr¸i ®Êt, n¬i B¸c Hå ®· tõng ®Õn, ai ai còng
thuéc:
“Ai yªu nhi ®ång b»ng B¸c Hå ChÝ Minh”.
… Ngµy Êy, khi chÞ míi ra ®êi trong mét nhµ hé
sinh ë mét lµng thuéc ngo¹i « Pa-ri. Lóc bÊy giê, Chñ
tÞch Hå ChÝ Minh ®ang cã mÆt trªn ®Êt Ph¸p víi t-
c¸ch lµ mét th-îng kh¸ch cña ChÝnh phñ Ph¸p. B¸o chÝ
xuÊt b¶n ë Thñ ®« Pa-ri hoa lÖ ®Òu trang träng in
trªn ®Çu trang nhÊt bøc ch©n dung cña B¸c Hå víi
nh÷ng hµng tÝt lín trang träng.
Héi nghÞ Ph«ng-ten-n¬-bl« ®ang häp, B¸c Hå lµ
th-îng kh¸ch, t©m trÝ Ng-êi lu«n h-íng tíi viÖc giµnh
l¹i nÒn hoµ b×nh, ®éc lËp cho d©n téc, vÊn ®Ò Nam Bé
“lµ m¸u thÞt cða ViÖt Nam”. ë trong toµ l©u ®µi sang
träng, B¸c Hå c¶m thÊy kh«ng tho¶i m¸i v× kh«ng cã
v-ên c©y, thiÕu hoa l¸, thiªn nhiªn. Khi «ng ¤-br¾c
®Ò nghÞ B¸c ®Õn ë t¹i ng«i nhµ cæ kÝnh cña «ng ë
ngo¹i vi Pa-ri, B¸c Hå ®· nhËn lêi dän ®Õn ë 6 tuÇn
lÔ.
N¬i ®©y, cø chiÒu chiÒu sau giê héi ®µm, gÆp gì
víi c¸c chÝnh kh¸ch, B¸c Hå th-êng d¾t ch¸u Gi¨ng Pi-
e, 7 tuæi, con trai ®Çu lßng cña «ng bµ ¤-br¾c chñ
nhµ, ®i d¹o ch¬i kh¾p lµng, th¨m hái ®êi sèng cña bµ
con lao ®éng, nãi chuyÖn víi «ng l·o trång hoa, vui
®ïa víi c¸c em bÐ vïng ngo¹i «. Cã buæi tr-a, «ng ¤-
br¾c cßn thÊy B¸c Hå ®ang cïng con trai «ng, Gi¨ng
Pi-e nghØ tr-a thanh th¶n trªn b·i cá trong v-ên.
ChÝnh trong dÞp nµy, vµo ngµy 15/8/1946, gia ®×nh
«ng ¤-br¾c ®ãn mét tin vui míi: c« con g¸i ót võa
chµo ®êi. §-îc tin nµy, B¸c Hå ngåi trªn xe cã hé

14. -14-
tèng ®Õn tËn nhµ hé sinh chóc mõng bµ ¤-br¾c vµ ch¸u
bÐ míi sinh. B¸c Hå ®Æt tªn cho ch¸u bÐ lµ Ba-bÐt vµ
nhËn ch¸u lµm con g¸i ®ì ®Çu cña Ng-êi.
Tõ ngµy xa Pa-ri, xa vïng ngo¹i vi Pa-ri trë vÒ
n-íc, dï bËn tr¨m c«ng ngµn viÖc, l·nh ®¹o nh©n d©n
ViÖt Nam trong c«ng cuéc tr-êng kú kh¸ng chiÕn vµ
nh÷ng n¨m hoµ b×nh ë miÒn B¾c còng nh- cuéc ®Êu tranh
chèng Mü gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n-íc,
B¸c Hå vÉn lu«n dµnh t×nh c¶m cña m×nh cho con g¸i ®ì
®Çu Ba-bÐt. Th¸ng 6/1967, «ng ¤-br¾c ®-îc Héi ®ång
c¸c nhµ b¸c häc thÕ giíi häp ë Pa-ri nhê chuyÓn ®Õn
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh mét bøc th«ng ®iÖp. GÆp l¹i «ng
¤-br¾c gi÷a nh÷ng ngµy Hµ Néi ®ang chiÕn ®Êu chèng
chiÕn tranh ph¸ ho¹i b»ng kh«ng qu©n cña ®Õ quèc Mü,
B¸c Hå rÊt vui vµ kh«ng quªn hái th¨m vÒ ng-êi con
g¸i ®ì ®Çu Ba-bÐt cña m×nh. ¤ng ¤-br¾c chuyÓn cho
Ng-êi mãn quµ mµ chÞ Ba-bÐt nhê göi ®Õn cha ®ì ®Çu:
mét chiÕc hép vu«ng bªn trong ®ùng mét qu¶ trøng ®-îc
lµm tõ thø ®¸ quý. Theo chÞ cho biÕt th× “qu¶ trøng
®ã lµ biÓu hiÖn cña sù sèng, t-¬ng lai vµ hoµn h¶o.
Cha ®í ®Çu lµ hiÖn th©n cða nh÷ng ®iÓu ®ã”. Khi chia
tay, B¸c Hå gëi mét tÊm lôa nhê «ng ¤-br¾c chuyÓn cho
“con g¸i ®í ®Çu cða t«i ®Ñ ch¸u may ¸o c­ìi”.
Hµng n¨m chÞ Ba-bet vÉn göi th- ®Òu cho B¸c Hå.
Ngµy B¸c qua ®êi, còng nh- toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam
vµ nh©n lo¹i yªu chuéng hoµ b×nh, c¶ gia ®×nh «ng ¤-
br¾c v« cïng th-¬ng tiÕc Ng-êi. Bao nhiªu kû niÖm,
nh÷ng mãn quµ B¸c göi cho chÞ Ba-bÐt vÉn cßn ®ã; bøc
¶nh nhá cña Ng-êi, c¸c con vËt dÔ th-¬ng b»ng ngµ,
b»ng sø, tÊm lôa B¸c göi ®Ñ chÞ may ¸o c­ìi…vÉn cßn
®©y. Vµ lÇn nµy, chÞ ®-îc sang th¨m ®Êt n-íc, th¨m
n¬i ë, n¬i lµm viÖc cða ng­êi cha “®í ®Çu vÓ tinh
thÇn” cða m×nh…
Khi nghe chÞ thuyÕt minh nãi r»ng hai hµng ghÕ ®¸
vµ bÓ c¸ vµng lµ n¬i B¸c Hå th-êng dïng ®Ó tiÕp kh¸ch
tÝ hon, “kh¸ch ®Æc biÖt” cða m×nh, chÞ Ba-bÐt n-íc
m¾t tu«n trµo. ChÞ lÆng lÏ ngåi xuèng tÊm ghÕ ®¸ m¸t
l¹nh, m¾t nh×n nh÷ng con c¸ vµng tung t¨ng b¬i léi
trong bÓ, th¶ lßng m×nh trong nh÷ng hoµi niÖm kh«ng
bao giê quªn vÒ Ng-êi. T×nh th-¬ng bao lµ cña B¸c vÉn
dµnh cho tÊt c¶ mäi ng-êi, ®Æc biÖt nhÊt vÉn lµ nh÷ng
em nhá “nh­ bñp trªn cµnh”. ChÞ Ba-bÐt còng lµ mét
trong nh÷ng “ch¸u bД ngµy nµo ®· ®­îc s­ëi Êm b»ng
“mu«n vµn tinh th­¬ng yªu cða B¸c”.
Nguån: Kim Dung.

15. -15-
Hå ChÝ Minh bªn Ng-êi to¶ s¸ng, NXB Thanh niªn, Hµ
Néi, 1977.
5- [25.] Quµ cña B¸c Hå tÆng ch¸u.
Ngµy tÕt d-¬ng lÞch n¨m 1960, mäi ng-êi lªn Phñ
Chñ tÞch ®Ó chóc TÕt B¸c Hå. C¸c c¬ quan, ®oµn thÓ
trong n-íc, ®oµn ngo¹i giao vµ Uû ban Quèc tÕ ®Òu ®Õn
®«ng ®ñ.
VÉn trong bé ka-ki gi¶n dÞ, víi phong th¸i ung
dung, chñ ®éng, B¸c ®¸p lÔ vui vÎ vµ nãi lêi chóc
mõng.
…Sau tiÖc ngät, B¸c cÇm lÊy mét qu¶ t¸o to cïng
mét tñi kÑo ®øng lªn…
B¸c ®i ®Õn chç «ng ®¹i sø Ên §é vµ hái:
- Ngµi ®¹i sø cã ®-a phu nh©n sang ®©y kh«ng?
VÞ ®¹i sø r©u hïm, hµm Ðn, lÉm liÖt oai phong lµ
vËy mµ lóc Êy, v× v« cïng xóc ®éng tr-íc vinh dù bÊt
ngê, bçng lé vÎ lóng tóng, Êp óng ®¸p:
- Th­a Chð tÞch… c¶m ¬n Chð tÞch… T«i chØ ®­a theo
sang ®©y ch¸u trai n¨m nay chÝn tuæi.
- ThÕ th× - B¸c Hå nãi – t«i göi «ng mang vÒ cho
ch¸u qu¶ t¸o nµy vµ göi ch¸u nh÷ng c¸i h«n.
Mäi ng-êi ®Òu xóc ®éng vµ v« cïng c¶m phôc mét cö
chØ võa th©n mËt, tù nhiªn cña Hå Chñ tÞch.
Råi quay l¹i phÝa kh¸ch n-íc ngoµi, B¸c nãi:
- TÕt nhÊt, ë nhµ c¸c vÞ ch¼ng thiÕu thø g×. Nh-ng
xin c¸c vÞ h·y cÇm lÊy chót hoa qu¶ ë trªn bµn vµ
mang vÒ gäi lµ quµ cña B¸c Hå tÆng c¸c ch¸u ë nhµ.
C¶ phßng kh¸ch ån µo nhén nhÞp h¼n lªn. Kh¸ch n-íc
ngoµi, kh¸ch trong n-íc ïa ®Õn bµn tiÖc cÇm lÊy lª,
t¸o, b¸nh kÑo, nÐt mÆt hín hë.
Theo c©u chuyÖn Qu¶ t¸o B¸c Hå. S®®,T.2.tr177.
[26.] Mét cuéc ®èi tho¹i sinh ®éng.
Mét lÇn, th¨m tr¹i thiÕu nhi TiÖp Kh¾c gÇn Pra-ha,
B¸c Hå ®· cã mét cuéc ®èi tho¹i sinh ®éng víi c¸c
ch¸u:
- C¸c ch¸u th©n mÕn! C¸c ch¸u cã biÕt B¸c lµ ai
kh«ng?
- Ano (Cã ¹). Strycek Hå! (B¸c Hå). C¸c ch¸u rÝu
rÝt tr¶ lêi.
- B¸c tõ n-íc nµo ®Õn?
- ViÖt Nam! TÊt c¶ ®ång thanh nãi to.

16. -16-
- C¸c ch¸u cã yªu häc tËp kh«ng?
- Ano!
- Cã yªu lao ®éng kh«ng?
- Ano!
- B¸c Hå rÊt yªu c¸c ch¸u. C¸c ch¸u cã yªu B¸c Hå
kh«ng?
- Ano!
NhiÒu ch¸u chen nhau xin ®-îc h«n B¸c, B¸c c-êi
®«n hËu nãi vui:
- B¸c Hå gÇy, c¸c ch¸u h«n B¸c nhiÒu qu¸, B¸c sÏ
gÇy h¬n. C¸c ch¸u h·y cö ®¹i biÓu ®Õn h«n B¸c vËy.
TÊt c¶ c-êi ngÆt nghÏo.
Lª B¸ Thuyªn – Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
sø gi¶ cho t×nh h÷u nghÞ, S®®,T.2,tr.181.
[86.] Qu¶ t¸o B¸c Hå cho em bÐ.
Th¸ng 4 n¨m 1964, víi danh nghÜa lµ Chñ tÞch n-íc
ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, B¸c Hå sang Ph¸p ®Ó ®µm
ph¸n víi chÝnh phñ Ph¸p vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan
®Õn vËn mÖnh cña ®Êt n-íc. ¤ng §èc Lý thµnh phè Pa-ri
më tiÖc long träng thiÕt ®·i B¸c Hå. Tr-íc khi ra vÒ,
Ng-êi chän lÊy mét qu¶ t¸o ®Ñp trªn bµn, bá vµo tói.
Mäi ng-êi, kÓ c¶ «ng §èc Lý ®Òu kinh ng¹c chó ý tíi
viÖc Êy, ng¹c nhiªn vµ kh«ng giÊu ®-îc sù tß mß. Khi
B¸c Hå b-íc ra khái phßng, rÊt ®«ng bµ con ViÖt kiÒu
vµ c¶ ng-êi Ph¸p n÷a ®ang ®øng ®ãn B¸c. B¸c chµo mäi
ng-êi. Khi B¸c tr«ng thÊy mét bµ mÑ bÕ mét ch¸u nhá
cè l¸ch ®¸m ®«ng l¹i gÇn, B¸c liÒn gi¬ tay bÕ ch¸u bÐ
vµ ®-a cho ch¸u bÐ qu¶ t¸o. Cö chØ cña B¸c Hå ®· lµm
nh÷ng ng-êi cã mÆt ë ®ã tõ chç tß mß ng¹c nhiªn ®Õn
chç vui mõng vµ c¶m phôc vÒ tÊm lßng yªu trÎ cña B¸c.
TrÝch trong “B¸c Hå víi thiÕu nhi vµ Phô
n÷”. S®®,tr.103.
[27.] Ch¸u cña B¸c Hå.
Võa lµ ng-êi lo toan thÕ hÖ nèi tiÕp cho t-¬ng
lai, võa lµ ng-êi th©n ch¨m lo cho con ch¸u, cã lÏ
còng v× vËy, mµ d©n ta, giµ trÎ, lín bÐ ®Òu gäi Ng-êi
lµ B¸c. Mµ kh«ng chØ nh©n d©n ta!
R«-met Ch¨n-®ra, nguyªn Chñ tÞch Héi ®ång hoµ b×nh
thÕ giíi ®· ph¸t biÓu trong dÞp dù Héi nghÞ quèc tÕ
“ViÖt Nam vµ thÕ giìi” nh÷ng lêi ch©n t×nh, th©n
thiÕt: “ë ViÖt Nam, c¸c b¹n tù x-ng rÊt ®óng m×nh lµ

17. -17-
ch¸u cña B¸c Hå. C¸c b¹n ®· cho phÐp chóng t«i thay
mÆt hµng tr¨m triÖu nh©n d©n thÕ giíi ®-îc cã mÆt h«m
nay t¹i ®©y. Chóng t«i yªu cÇu c¸c b¹n thªm mét ®Æc
©n n÷a: Mong c¸c b¹n, nh÷ng ng-êi ch¸u cña B¸c Hå cho
phÐp chóng t«i tõ c¸c n¬i trªn thÕ giíi ®Òu ®-îc tù
nhËn lµ ch¸u cña B¸c Hå. TÊt c¶ chóng ta, ch¸u cña
B¸c Hå ë tÊt c¶ c¸c n-íc trªn thÕ giíi, sÏ tËp hîp
l¹i ®Ó gi-¬ng cao ngän cê Hå ChÝ Minh tiÕn lªn nh÷ng
th¾ng lîi mìi h¬n n÷a”.
Ch¸u cña B¸c Hå.
B¸c Hå cña c¸c ch¸u.
Ng-êi suy nghÜ vÒ tuæi trÎ
chóng ta,
Håi t-ëng cña Vò Kú, S®®,T.2.tr.186.
6- [38.] B¸c Hå ®Õn víi c¸c ch¸u må c«i ë tr¹i Kim
§ång.
Mét s¸ng ®Ñp trêi, B¸c Hå ®· ®Õn víi c¸c ch¸u ë
tr¹i Kim §ång. Ngay tõ phót ®Æt ch©n ®Õn cæng tr¹i
nh×n bê rµo d¨ng d©y thÐp gai, trong m¾t B¸c hiÖn lªn
sù nhøc nhèi. Nãi víi c¸c c¸n bé phô tr¸ch giäng B¸c
nhÑ nhµng, nh-ng v« cïng thÊm thÝa:
- §©y lµ n¬i nu«i d¹y c¸c ch¸u må c«i, ®-îc mang
tªn liÖt sÜ Kim §ång, sao c¸c c«, c¸c chó l¹i rµo d©y
thÐp gai nh- mét nhµ tï thÕ nµy?
Chó ThuËn th-a:
- D¹ th-a B¸c, c¬ ng¬i cña thêi ®¹i cò ®Ó l¹i ®Êy
¹!
B¸c l¾c ®Çu: C¸c c«, c¸c chó ph¶i th¸o gì ®¸m d©y
thÐp gai ngay. ChÕ ®é cò nhãm c¸c ch¸u vµo ®©y, chóng
ta tiÕp tôc nu«i d¹y v× t-¬ng lai cña c¸c ch¸u.
B¸c ®i vµo tõng c¨n phßng ë, phßng ¨n, phßng häc,
n¬i c¸c ch¸u vui ch¬i. B¸c khen “§­îc c¸i gän gµng,
ng¨n n¾p, s¹ch sÏ”, nh­ng cßn – B¸c hái c¸n bé phô
tr¸ch tr¹i – cßn thÕ nµo, c¸c c«, c¸c chó biÕt kh«ng?
Mäi ng-êi nh×n B¸c, võa xóc ®éng võa lóng tóng.
Råi chó ThuËn m¹nh d¹n ®¸p:
- Th-a B¸c, c¸c ch¸u ë tr¹i cßn chËt chéi ¹.
B¸c Hå mØm c-êi:
- Chó nãi míi ®óng cã mét phÇn nhá th«i. §èi víi
c¸c ch¸u må c«i, ®iÒu lín nhÊt lµ ph¶i bï ®¾p t×nh
th-¬ng. C¸c ch¸u ®· kh«ng cßn bè, mÑ th× c¸c c«, c¸c
chó ë ®©y lµ bè, lµ mÑ cña c¸c ch¸u. C¸c c«, c¸c chó
nu«i d¹y c¸c ch¸u ph¶i ®em lßng lµm mÑ, lµm cha mµ c-

18. -18-
xö, mµ s¨n sãc, mµ d¹y b¶o. B¸c thÊy ë ®©y, ®èi víi
c¸c ch¸u, cßn c¸i vÎ “tr¹i lÝnh”, thiÕu c¸i Êm cñng
cña gia ®×nh. D¹y cho c¸c ch¸u vµo khu«n phÐp, sèng cã
kû luËt, trËt tù lµ ®óng. Nh-ng kh«ng ®-îc ®Ó c¸c ch¸u
mÊt c¸i hån nhiªn, mÊt c¸i vui t-¬i, tho¶i m¸i. §õng
biÕn c¸c ch¸u thµnh c¸c “«ng có non”. C¸c c«, c¸c chñ
ph¶i lµm sao cho c¸c ch¸u thÊy tr¹i Kim §ång lµ gia
®×nh cña c¸c ch¸u, ®i xa c¸c ch¸u nhí, lóc ë nhµ c¸c
ch¸u vui. §-îc nh- vËy th× cÇn g× ph¶i rµo d©y thÐp
gai, ph¶i canh phßng nghiªm ngÆt víi c¸c ch¸u?
B¸c l¹i hái:
- Nh÷ng ch¸u kÐm cã nhiÒu kh«ng?
- Th-a b¸c, cßn nhiÒu l¾m ¹.
- NhiÒu lµ bao nhiªu?
§ång chÝ phô tr¸ch h¬i bèi rèi. B¸c nãi ngay:
- Qu¶n lý c¸c ch¸u th× cÇn biÕt cô thÓ tõng ch¸u
mét, biÕt ch¾c ch¾n c¸i dë, c¸i hay cña mçi ®øa. Cã
nh- vËy th× d¹y míi cã kÕt qu¶ tèt.
B¸c b¶o chó ThuËn ®øng bªn:
- Cho B¸c gÆp ch¸u nµo kÐm nhÊt tr¹i.
Em Quèc ®øng khoanh tay tr-íc mÆt B¸c, B¸c cói
xuèng vuèt ve nhÌ nhÑ tãc em. B¸c hái:
- Tªn ch¸u lµ g×?
- Th-a B¸c, tªn ch¸u lµ Quèc lñi ¹!
B¸c nh×n em, ¸i ng¹i:
- Ai ®Æt cho ch¸u c¸i tªn Êy?
- D¹ th-a, c¸c b¹n gäi ch¸u thÕ ¹.
- V× sao c¸c b¹n gäi ch¸u lµ Quèc lñi?
- Th­a B¸c…Ch¸u…Ch¸u hay trèn tr¹i. Ch¸u chui qua
hµng rµo, lñi vµo c¸c ngâ phè ¹.
- Sao ch¸u kh«ng chÞu ë trong tr¹i mµ l¹i trèn ra
bªn ngoµi?
- Th­a B¸c…ë trong tr¹i khæ c÷c l¾m ¹.
- Khæ cùc nh- thÕ nµo?
- D¹ chóng ch¸u bÞ gß bã ®ñ thø ¹.
- Ch¸u nãi râ sù gß bã cho B¸c nghe nµo?
- Th­a B¸c…
Quèc nh×n B¸c Hå mµ n-íc m¾t trµo ra, nghÑn ngµo
kh«ng nãi lªn lêi. B¸c xoa ®Çu em, B¸c ®· hiÓu thÊu
tÊt c¶, dï em ch-a nãi ra ®-îc nh÷ng ®iÒu muèn th-a
vìi B¸c, B¸c khuyªn Quèc: “Tõ nay ch¸u ph¶i phÊn ®Êu

19. -19-
bá c¸i tªn “lði”, gi÷ l¹i c¸i tªn Quèc…”. N-íc m¾t
cµng giµn giòa trªn hai m¸ Quèc.
B¸c Hå cÇm tay em Quèc ®i ra chç c¶ tr¹i ®ang tËp
hîp ®ãn ®îi B¸c. B¸c th©n mËt kÓ cho c¸c em nghe mét
sè g-¬ng tèt cña thiÕu nhi trong kh¸ng chiÕn chèng
Ph¸p, g-¬ng tèt cña thiÕu nhi ë Liªn X« vµ c¸c n-íc
b¹n. C¸c em ®· kh«ng cÇm ®-îc n-íc m¾t khi nghe B¸c
kÓ vÒ thêi niªn thiÕu cña B¸c, B¸c ®· tõng thÌm mét
c¸i ®å ch¬i, -íc ao mét bé quÇn ¸o míi ®Ó mÆc TÕt.
B¸c còng ®· må c«i mÑ tõ n¨m lªn chÝn, lªn m-êi. B¸c
®· ph¶i bÕ em trÌo trÑo bªn h«ng ®i xin s÷a cho em
sau ngµy mÑ qua ®êi.
B¸c c¨n dÆn c¸c em nh- «ng dÆn ch¸u:
- C¸c ch¸u ph¶i v©ng lêi c¸c c«, c¸c chó phô
tr¸ch. ThiÕu nhi th× ph¶i ngoan, ph¶i thËt thµ, lÔ
phÐp víi ng-êi lín, kÝnh träng ng-êi giµ, gióp ®ì
ng-êi tµn tËt yÕu ®au. C¸c ch¸u ë trong tËp thÓ víi
nhau cµng ph¶i yªu th-¬ng nhau nh- anh chÞ em ruét
thÞt. Vµ ph¶i dòng c¶m söa ch÷a nh÷ng khuyÕt ®iÓm,
nh÷ng thãi h- tËt xÊu ®Ó lín lªn lµm ng-êi chñ cña
®Êt n­ìc, ®õng ®Ñ m×nh lµ c¸i g¸nh nÆng cða x· héi…
Råi B¸c b¶o:
- C¸c ch¸u cã høa lµm ®-îc ®iÒu B¸c c¨n dÆn kh«ng
nµo?
Mét tiÕng “cã” vang lªn, ®Óu kh¾p vµ s«i næi. B¸c
cßn dÆn thªm c¸c em lµ, noi g-¬ng dòng c¶m cña liÖt
sÜ Kim §ång trong häc tËp vµ rÌn luyÖn, em nµo ®¹t
kÕt qu¶ tèt, ®-îc ban phô tr¸ch b¸o lªn B¸c, B¸c sÏ
gôi phÇn th­ëng. Vµ B¸c th©n mËt hÑn: “NÕu c¶ tr¹i
cïng tiÕn bé v-ît bËc, B¸c sÏ cßn vÒ th¨m c¸c ch¸u
nhiÒu lÇn n÷a”.
Ngµy h«m Êy, B¸c ®· ®Ó l¹i rÊt nhiÒu quµ ®Ó chia
cho c¸c em. NhËn phÇn quµ cña B¸c cho, nhiÒu em ®·
kh«ng ¨n, cÊt lµm kû niÖm.
Tõ h«m ®ã trong tõng ®«i m¾t cña c¸c em, ngêi lªn
niÒm vui nhËn quµ B¸c. Em Quèc kh«ng lñi ra ngoµi tr¹i
n÷a mµ gi÷ g×n m×nh nh- gi÷ g×n kû niÖm quµ B¸c trong
tr¸i tim.
S¬n Tïng, Hoa r©m bôt, S®®,T.2,tr.212.
7- [40.] B¸c Hå ë P¸c Bã.
Ngµy mång 3 tÕt, n¨m T©n TÞ, tøc ngµy mïng 8 th¸ng
2 n¨m 1941 B¸c vÒ ®Õn P¸c Bã. P¸c Bã thuéc x· Tr-êng

20. -20-
Hµ, huyÖn Hµ Qu¶ng. N¬i ®©y nói rõng trïng ®iÖp vµ
®Þa thÕ hiÓm trë rÊt cã lîi cho ho¹t ®éng bÝ mËt cña
c¸n bé ViÖt Minh, nhiÒu c¬ së c¸ch m¹ng ë vïng P¸c Bã
®· ®-îc x©y dùng v÷ng ch¾c. Gia ®×nh cô M¸y Lú lµ mét
trong nh÷ng c¬ së chóng t«i chän lµm n¬i ®Ó B¸c ë vµ
lµm viÖc. Gia ®×nh chØ cã ba ng-êi, cô «ng, cô bµ vµ
c« con g¸i. Nhµ kh«ng ®-îc réng nh-ng tho¸ng m¸t,
ngay b×a rõng vµ kÝn ®¸o, ®i l¹i rÊt thuËn tiÖn. Gia
®×nh ®ãn tiÕp B¸c vµ chóng t«i rÊt th©n mËt.
Sau b÷a c¬m tÕt chiÒu mång 3, B¸c ®· chØ thÞ chóng
t«i ph¶i nghiªn cøu tõng n¬i ë vµ lµm viÖc cho thÝch
hîp vµ kÝn ®¸o h¬n. B¸c nãi ®¹i ý: “ë ®©y dùa vµo d©n
th× cã nhiÒu thuËn lîi nh-ng còng cã c¸i kh«ng lîi c¶
cho yªu cÇu ho¹t ®éng bÝ mËt cña ta mµ còng kh«ng
tiÖn cho sinh ho¹t cña d©n, nªn ph¶i “s¸u s¸n”
th«i…”. “S¸u s¸n” tiÕng ®Þa ph­¬ng cã nghÜa lµ vµo
nói. Mµ ®· lµ vµo nói th× ph¶i ë hang hoÆc dùng
l¸n…Vµ ngay tèi h«m ®ã bªn bÕp lôa nhµ sµn, B¸c hái
cô M¸y Lú ë ®©y cã chç nµo m-a kh«ng h¾t tíi kh«ng?
Nh- vËy chóng t«i hiÓu ý B¸c lµ ph¶i ë hang. Chóng
t«i bµn c¸ch t×m hang. Cô M¸y Lú cho biÕt, gia ®×nh
cô cã mét c¸i hang s©u vµ rÊt kÝn dïng l¸nh n¹n khi
cã biÕn (cã phØ vÒ c-íp, giÕt). S¸ng h«m sau (ngµy
mång 4 tÕt), chóng t«i mêi B¸c ®i xem hang nhµ cô M¸y
Lú, B¸c -ng ngay. Chóng t«i quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh c«ng
t¸c chuÈn bÞ vµo hang. Anh Phïng ChÝ Kiªn giao cho
t«i liªn hÖ víi c¬ së ®Ó chuÈn bÞ c¸c thø. Anh C¸p,
anh Léc ®-îc ph©n c«ng trë l¹i hang nghiªn cøu thªm
lèi vµo, ®-êng ra vµ t×nh h×nh cô thÓ trong hang.
Cô M¸y Lú cho chóng t«i m-în 5 tÊm v¸n gç nghiÕn.
V¸n h¬i ng¾n nªn khi kª ®Ó ngñ ph¶i n»m h¬i co míi ®ñ
chç cho 5 ng-êi. Chóng t«i chÆt c©y lµm mét c¸i gi¸
trªn cã tiÕp nøa ®Ó B¸c vµ anh em ®Æt tói ®ùng quÇn
¸o.
Ngµy 5 tÕt th× B¸c vµ chóng t«i dän vµo hang. Cïng
ë hang víi B¸c cã anh Phïng ChÝ Kiªn, Hoµng S©m, ThÕ
An, anh C¸p, anh Léc vµ t«i. Nhãm c«ng t¸c cña chóng
t«i do anh Phïng ChÝ Kiªn phô tr¸ch, cßn c¸c anh Quèc
V©n, §øc Thanh (tøc §µm Minh ViÔn) lµ ®-êng d©y liªn
l¹c ®ång thêi phô tr¸ch lùc l-îng vò trang b¶o vÖ
vßng ngoµi.
ë hang ®-îc Ýt l©u, chóng t«i thÊy trong ng-êi rÊt
mÖt. Søc khoÎ cña B¸c lóc ®ã còng kh«ng ®-îc tèt l¾m.

21. -21-
Ng-êi gÇy, n-íc da xÊu, ¨n uèng kham khæ mµ B¸c l¹i
lµm viÖc c¨ng th¼ng nªn chóng t«i rÊt lo.
Tuy nãi lµ b¶o vÖ B¸c, nh-ng thùc chÊt B¸c l¹i lµ
ng-êi d¹y chóng t«i rÊt nhiÒu trong c«ng t¸c b¶o vÖ.
B¸c quan t©m gi¸o dôc chóng t«i chi li tõng viÖc rÊt
bæ Ých. Nh÷ng viÖc tiÕp xóc víi d©n tr-íc hÕt ph¶i
®-îc nh©n d©n quý mÕn, tin t-ëng nh-ng ®ång thêi ph¶i
cã c©u chuyÖn ho¸ trang hîp lý ®¶m b¶o gi÷ g×n bÝ mËt
c«ng viÖc c¸ch m¹ng ®ang lµm. Vµ thùc tÕ chóng t«i ®·
lµm tèt lêi B¸c d¹y. Nh÷ng c¬ së c¸ch m¹ng ë vïng P¸c
Bã ngay c¶ nh- anh §¹i L©m còng chØ biÕt cã c¸n bé
Trung -¬ng quan träng vÒ nh-ng kh«ng biÕt cã bao
nhiªu ng-êi, cô thÓ lµ ai vµ hiÖn nay ë ®©u.
Cßn chuyÖn nhËn l-¬ng thùc do d©n gióp ®ì, B¸c d¹y
mçi lóc ph¶i cã giê giÊc, c¸ch lµm, c¸ch ®i l¹i kh¸c
nhau kh«ng ®Ó ®Þch n¾m ®-îc quy luËt ho¹t ®éng cña ta,
ngµy nhËn l-¬ng thùc chuyÓn ®Õn ph¶i lu«n thay ®æi;
mang l-¬ng thùc trªn ®-êng ph¶i ho¸ trang hîp lý vµ
®-êng ®i ph¶i cã h-íng thay ®æi lu«n. G¹o vµ muèi do
c¸c c¬ së vËn ®éng quyªn gãp kh«ng nªn tËp trung ®Ó ë
mét nhµ, ph¶i ph©n t¸n mçi n¬i mét Ýt. §å dïng cho hËu
cÇn m-în cña d©n ph¶i mçi nhµ mét thø, thËm chÝ cã thø
ph¶i m­în nhiÓu nhµ…B¸c kÑ cho chóng t«i nghe rÊt
nhiÒu nh÷ng mÈu chuyÖn vÒ ®êi ho¹t ®éng cña B¸c khi
cßn ë n-íc ngoµi, néi dung mçi chuyÖn tuy x¶y ra ë c¸c
n-íc kh¸c nhau nh-ng ®Òu nh»m gi¸o dôc chóng t«i ý
thøc gi÷ bÝ mËt. Cuèi cïng B¸c d¹y: “Trong ®iÓu kiÖn
vµ hoµn c¶nh c¸ch m¹ng n-íc ta hiÖn nay, bÝ mËt ph¶i
®­îc coi lµ nguyªn t¾c trong mäi ho¹t ®éng cða §¶ng…”.
Tuy nãi lóc ®ã P¸c Bã lµ khu vùc an toµn h¬n c¸c
khu kh¸c trong vïng, nh-ng l¹i lµ n¬i kÎ ®Þch lu«n
dßm ngã, t×m kiÕm, tæ chøc phôc kÝch c¸c ng¶ ®-êng
nghi cã c¸n bé ta ®i qua. C¸ch n¬i B¸c vÒ phÝa b¶n
Lòng 10 c©y sè, chóng dùng ®ån víi h¬n mét trung ®éi
lÝnh dâng do Ph¸p chØ huy tæ chøc tuÇn tra, kiÓm
so¸t, b¾t bí hoÆc cµn quÐt nh÷ng b¶n nghi cã c¸n bé
ta ho¹t ®éng. §ång thêi ho¹t ®éng cña bän phØ lóc nµy
còng rÊt t¸o tîn nªn chóng t«i cµng lo l¾ng, tr¨n trë
vÒ nhiÖm vô b¶o vÖ B¸c.
H»ng ngµy sau giê lµm viÖc buæi chiÒu, B¸c th-êng
®i d¹o leo nói, nh-ng thùc ra lµ B¸c ®i n¾m t×nh h×nh
khu vùc, phÇn lín anh em chóng t«i ho¹t ®éng ë vïng
nµy l©u nay quen víi léi suèi trÌo ®Ìo nh-ng ®«i lóc
ph¶i võa ®i, võa ch¹y theo kÞp B¸c. Cã nhiÒu viÖc

22. -22-
rÊt ®¬n gi¶n nh-ng khi B¸c hái anh em chóng t«i kh«ng
tr¶ lêi ®-îc. Còng cã viÖc chóng t«i ®· lµm nh-ng khi
nghe B¸c gi¶ng gi¶i míi biÕt m×nh cßn ®¬n gi¶n vµ khê
d¹i qu¸. ý thøc c¶nh gi¸c cã nghÜ ®Õn nh-ng c¸ch gi÷
bÝ mËt cßn tuú tiÖn, non kÐm. B¸c d¹y chóng t«i ho¹t
®éng ë vïng nói, d©n th-a, khi ®i c«ng t¸c tèt nhÊt
lµ ph¶i ®em theo c¬m n¾m. Nh- vËy võa ®-îc viÖc mµ
kh«ng g©y phiÒn hµ cho d©n. KÎ ®Þch l¹i rÊt tinh
qu¸i, ë ®©u mµ chóng ch¼ng cµi ng-êi vµo. Nh÷ng bang
t¸, tr­ëng b¶n,…vµ ngay c¶ nh÷ng gia ®×nh d©n téc
sèng ven ®-êng ®i, ®Þch th-êng dïng vËt chÊt nh- b¹c
hoa xoÌ, muèi, v¶i ®Ó mua chuéc lµm chØ ®iÓm. M×nh
ph¶i s©u s¸t gi¸o dôc ý thøc ñng hé c¸ch m¹ng cho
®ång bµo, nh-ng ph¶i chó ý ph¸t hiÖn tay ch©n cña
chóng. Trªn ®-êng ®i, khi ¨n c¬m ph¶i t×m n¬i suèi
s¹ch sÏ, ¨n xong l¸ ®ïm c¬m ph¶i ch«n s©u, tiÖn khi
röa tay kho¸t cho n-íc déi hÕt nh÷ng h¹t c¬m v·i
xuèng suèi, c¸ ®-îc ¨n mµ ta l¹i xo¸ ®-îc dÊu vÕt lµm
cho kÎ ®Þch cã m¾t còng nh- mï. Ho¹t ®éng bÝ mËt
ph¶i “lai v« ¶nh, khø v« h×nh”. Chñng ta ®Õn ®Þch
kh«ng biÕt mµ rót ®i chóng còng kh«ng hay, th× míi
b¶o vÖ ®-îc m×nh vµ cã nhiÒu thuËn lîi diÖt ®Þch.
Tíi ®©y lùc l-îng c¸ch m¹ng sÏ ph¸t triÓn. KÎ ®Þch
l¹i t×m mäi c¸ch tiªu diÖt lùc l-îng c¸ch m¹ng. T×nh
h×nh sÏ c¨ng th¼ng vµ phøc t¹p h¬n nhiÒu. Chóng ta
võa ph¶i chiÕn ®Êu võa t¨ng gia s¶n xuÊt vµ lµm nhµ
ngoµi rõng ®Ñ ë…T¨ng gia hoÆc lµm nhµ còng ph¶i biÕt
gi÷ bÝ mËt. Trång rau hay gieo b¾p còng ph¶i lµm ®óng
kiÓu c¸ch cña d©n téc n¬i m×nh ë. Lµm l¸n ë còng ph¶i
gièng kiÓu l¸n cña ®ång bµo. NÕu ta lµm kh¸c ®i lµ
®Þch vµ bän xÊu sÏ ph¸t hiÖn ®-îc ngay. Khi lµm l¸n
còng ph¶i biÕt tÝnh to¸n sao cho cã lîi ®«i ®-êng.
Mçi l¸n chØ nªn lµm ®ñ cho 1 ®Õn 2 ng-êi ë lµ cïng.
N¬i lµm l¸n ph¶i xem xÐt võa lîi cho viÖc quan s¸t
ph¸t hiÖn ®Þch tõ xa nh-ng ®ång thêi ph¶i cã ®-êng
rót khi bÞ v©y. LiÕp che chung quanh l¸n kh«ng nªn
dïng nøa ®an v÷ng ch¾c mµ nªn lÊy cá tranh tÕt nÑp
l¹i thµnh tÊm ®Ó th-ng. Tr-êng hîp bÞ ®Þch v©y hoÆc
®Õn gÇn míi ph¸t hiÖn th× chØ viÖc l¸ch nhÑ qua liÕp
tranh cho dÔ dµng. Muèn b¶o vÖ §¶ng, tr-íc hÕt mçi
thµnh viªn ph¶i suy nghÜ tù b¶o vÖ m×nh. NghÜ l¹i
nh÷ng n¨m tr-íc ®©y, khi §¶ng bÞ khñng bè, nhiÒu ®ång
chÝ bÞ b¾t bí tï téi vµ hy sinh, anh em chóng t«i
cµng thÊm thÝa lêi B¸c d¹y.

23. -23-
ë hang ®Õn tuÇn thø hai, chóng t«i thÊy t×nh h×nh
søc khoÎ cña B¸c cã hiÖn t-îng mÖt mái h¬n. Chóng t«i
ai nÊy ®Òu lo l¾ng cho søc khoÎ cña B¸c. Cã h«m dän vÖ
sinh, anh Hoµng S©m ph¸t hiÖn thÊy r¾n ®éc chui vµo
hang, n»m d-íi tÊm ph¶n ngay chç B¸c. Hµng ngµy B¸c
vÉn m¶i miÕt lµm viÖc, Ýt khi thÊy B¸c r¶nh rçi. Mçi
buæi ®i d¹o, chóng t«i vÉn thÊy B¸c nhanh nhÑn, vui vÎ
ho¹t b¸t nªn còng yªn lßng. Cø d¨m ba ngµy cô M¸y Lú
l¹i ®em l-¬ng thùc vµo mét lÇn. B¸c tiÕp cô rÊt th©n
mËt vµ chuyÖn trß thËt vui vÎ. Ngay c¶ cô M¸y Lú còng
kh«ng biÕt B¸c lµ ai. Mét lÇn trong c©u chuyÖn vui, cô
hái tªn B¸c, B¸c c­êi råi chËm r·i gi¶i thÝch: “S¸u
s¸n” lµ vµo nñi cßn cã nghÜa lµ “Thu S¬n”. Tªn t«i lµ
“Thu S¬n”. Tõ ®ã mçi lÇn gÆp có M¸y Lú th-êng chµo B¸c
b»ng c©u chµo kÐ Thu S¬n (Giµ Thu). Chóng t«i vµ mét
sè anh em kh¸c còng tõ ®ã dïng c¸i tªn “Giµ Thu” ®Ñ
gi¶i thÝch cho c¸c ®ång chÝ kh¸c khi bÞ hái vÒ B¸c mµ
theo nguyªn t¾c kh«ng ®-îc nãi râ h¬n.
Chóng t«i cã ý ®Þnh lµm l¸n ®Ó B¸c ë, ®¶m b¶o søc
khoÎ h¬n. Khi b¸o c¸o ý ®Þnh ®ã, ®-îc B¸c ®ång ý,
chóng t«i rÊt mõng. C«ng viÖc chuÈn bÞ ®-îc khÈn
tr-¬ng tiÕn hµnh. ViÖc t×m mét ®Þa ®iÓm ®Ó lµm l¸n
theo ý B¸c d¹y còng rÊt khã. Mét h«m sau giê lµm viÖc
buæi chiÒu B¸c ®i d¹o ®Õn mét ®o¹n suèi c¸ch cöa hang
kh«ng xa. B¸c dõng l¹i quan s¸t vµ gîi ý chç nµy nÕu
lµm l¸n ë th× tiÖn nhÊt. N¬i B¸c chØ lµ mét kho¶ng
®Êt b»ng ngay c¹nh bê suèi. Con suèi n-íc rÊt trong
vµ ngay bê cã nhiÒu t¶ng ®¸ to vµ ®Ñp. Ph¶i ®i ng-îc
theo dßng ch¶y míi vµo ®-îc cña hang n¬i B¸c ë. Nh-ng
®øng ë ®©y nh×n lªn th× l¹i kh«ng thÊy ®-îc cöa hang.
Khi cã biÕn, cã thÓ theo dßng suèi rót vµo hang hoÆc
lªn triÒn nói cã rõng c©y rËm còng rÊt tiÖn.
ThÕ lµ chóng t«i b¾t tay vµo c«ng viÖc dùng l¸n
ngay. L¸n réng chØ võa chiÕc chiÕu ®«i. Cöa l¸n h-íng
xuèng con ®-êng mßn d-íi thung lòng. Chung quanh còng
dïng cá tranh thay liÕp nøa nh- lêi B¸c d¹y, nh-ng
bªn ngoµi cã treo mét sè tµu l¸ cä tr«ng gièng nh-
nh÷ng c¸i l¸n canh n-¬ng cña ®ång bµo. Anh Léc h-íng
dÉn chóng t«i vµo rõng lÊy nøa tÐp (lo¹i nøa chØ lín
b»ng ngãn ch©n c¸i), vãt nhän lµm hµng rµo chung
quanh. Anh gi¶i thÝch ®©y lµ kinh nghiÖm cña ®ång bµo
d©n téc th-êng dïng lo¹i c©y nµy ®Ó rµo v-ên nhµ v×
con hæ tr«ng thÊy sî.
L¸n lµm xong, chóng t«i mêi B¸c ra xem. B¸c rÊt
-ng vµ ngay ngµy h«m sau, anh Kiªn mêi B¸c xuèng l¸n

24. -24-
ë vµ lµm viÖc. B¸c ®ång ý vµ chØ ban ngµy xuèng l¸n
lµm viÖc, ¨n nghØ, cßn ban ®ªm l¹i vµo hang.
L-¬ng thùc do ®ång bµo gióp ®ì th-êng lµ g¹o ng«
(b¾p bÑ) xay nhá vµ muèi. Cã h«m thÊy g¹o gÇn hÕt,
B¸c b¶o chóng t«i nÊu ch¸o ng« (ch¸o bÑ) ¨n thay b÷a.
Cßn rau xanh chñ yÕu lµ m¨ng tù kiÕm trong rõng. Cã
h«m c©u ®-îc con c¸ hoÆc h¸i ®-îc Ýt rau rín (lo¹i
gièng c©y d-¬ng xØ mäc ven bê suèi) th× b÷a ¨n ®-îc
c¶i thiÖn vµ ngon miÖng h¬n. Mét h«m B¸c vµ chóng t«i
®ang ¨n ch¸o ng«, cã ng-êi nãi ®ïa ®©y lµ b¸nh ®óc,
th× B¸c ung dung ®äc mÊy c©u th¬:
S¸ng ra bê suèi
tèi vµo hang
Ch¸o bÑ rau m¨ng
vÉn s½n sµng.
Bµn ®¸ ch«ng chªnh
dÞch sö §¶ng
Cuéc ®êi c¸ch m¹ng
thËt lµ sang…
Th¬ B¸c lµm hiÖn thùc víi cuéc sèng qu¸, chóng t«i
mçi ng-êi ®äc l¹i mét c©u vµ gi¶i nghÜa lu«n. §Õn
l-ît anh Hoµng S©m ®äc c©u “Bµn ®¸ ch«ng chªnh dÞch
sô §¶ng” th× tÊt c¶ ai còng c­êi vang.
ThËt vËy, t«i chen vµo: §óng hßn ®¸ ch«ng chªnh
thËt, nh-ng v÷ng l¾m ®Êy. ThÕ mµ cã h«m anh Kiªn thÊy
B¸c ngåi lµm viÖc l¹i sî B¸c ng·.
Chóng t«i vui vÎ tranh nhau vµ ®äc ®i ®äc l¹i
nh÷ng c©u th¬ cña B¸c. B¸c nh×n chóng t«i c-êi hiÒn
hËu vµ víi giäng Êm ¸p, B¸c nãi:
- Th«i c¸c chó ¨n tiÕp ®i kÎo ch¸o bÑ nguéi
mÊt!...
Tõ xu©n T©n TÞ n¨m Êy, ®Õn xu©n MËu Th×n n¨m nay
thÊm tho¾t ®· ngãt gÇn nöa thÕ kû tr«i qua. ThÕ mµ cã
dÞp gÆp l¹i, thÊy nh- míi h«m qua. B¸c ®· ®i xa,
nh-ng biÕt bao kû niÖm s©u s¾c trong cuéc ®êi ng-êi
chiÕn sÜ b¶o vÖ B¸c m·i m·i lµ nh÷ng bµi häc truyÒn
thèng vÎ vang kh«ng bao giê phai.
Lª Qu¶ng B¸*
kÓ, Cao B¸ Sanh ghi trong
Nh÷ng chuyÖn vui vµ c¶m ®éng vÒ Hå Chñ tÞch.
NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 2000.
8- [45.] Th¸ng T¸m n¨m 1945 ë Hµ Néi.
*
Sau lµ cÊp t-íng trong qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam.

25. -25-
§Çu n¨m 1941, B¸c Hå vÒ n-íc trùc tiÕp l·nh ®¹o
c¸ch m¹ng.
Ngµy 19 th¸ng 8 n¨m 1945, Hµ Néi khëi nghÜa giµnh
chÝnh quyÒn, råi lÇn l-ît ®Õn c¸c tØnh kh¸c trong c¶
n-íc. Cuèi th¸ng 8 n¨m 1945, Th-êng vô Trung -¬ng
quyÕt ®Þnh ®-a B¸c Hå vÒ Thñ ®« Hµ Néi ®Ó l·nh ®¹o,
gi÷ v÷ng vµ cñng cè chÝnh quyÒn non trÎ. Lóc Êy, B¸c
èm vµ rÊt gÇy. Chóng t«i mua Ýt tim gan nÊu ch¸o cho
B¸c. Nh-ng cã thÓ do kh«ng may mua ph¶i tim gan cña
lîn g¹o nªn B¸c l¹i lªn c¬n sèt cao. Trªn ®-êng vÒ Hµ
Néi, cã lóc mÖt qu¸, B¸c kh«ng ®i ®-îc, anh em dïng
v¶i vµ ®ßn tre lµm c¸ng. N»m trªn c¸ng, ng-êi sèt hÇm
hËp nh-ng B¸c vÉn thÊy vui v× ®i tíi ®©u còng thÊy cê
®á sao vµng vµ ®ång bµo hµo høng h« vang: “ñng hé
ViÖt Minh”, “Chð tÞch Hå ChÝ Minh mu«n n¨m”. ChiÓu 25
th¸ng 8, vÒ ®Õn ngo¹i thµnh Hµ Néi, B¸c dõng l¹i ë
lµng Phó Gia. ChiÒu tèi Chñ NhËt, 26 th¸ng 8 n¨m
1945, ®ång chÝ Tr-êng Chinh ®Õn ®ãn B¸c. Hµ Néi hõng
hùc khÝ thÕ c¸ch m¹ng. Kh¾p phè ph-êng trµn ngËp niÒm
h©n hoan víi cê ®á sao vµng. Ýt ai ®Ó ý ®Õn mét chiÕc
xe cò, mµu ®en chë B¸c ch¹y tõ phÝa ChÌm, däc theo ®ª
Yªn Phô, xuèng dèc Hµng Than, qua phè Hµng GiÊy råi
rÏ Hµng M· vÒ ®Õn tr-íc sè nhµ 35 Hµng C©n. Xe ®-a
B¸c vµo cæng sau, råi B¸c lªn th¼ng g¸c 2 nhµ 48 phè
Hµng Ngang. §©y lµ ng«i nhµ 3 tÇng cña «ng TrÞnh V¨n
B«, mét th-¬ng gia lín cña Hµ Néi vµ lµ c¬ së cña
c¸ch m¹ng. Nhµ x©y ch¾c ch¾n, rÊt tiÖn cho c«ng t¸c
b¶o vÖ. TÇng 1 vµ tÇng 3 chñ nhµ dµnh ®Ó ë vµ b¸n
hµng. Cßn tÇng 2 giµnh cho c¸ch m¹ng. Lóc nµy, chñ
nhµ ch-a biÕt ng-êi c¸ch m¹ng ®ã chÝnh lµ Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh. §i lªn, ®i xuèng nhiÒu, chñ nhµ chØ thÊy
mét cô giµ d¸ng ng-êi gÇy nh-ng nhanh nhÑn, cã ®«i
m¾t s¸ng l¹ th-êng. Sau nµy chñ nhµ míi biÕt ng«i nhµ
cña m×nh cã vinh dù ®-îc ®ãn tiÕp Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh. Ngay chiÒu tèi h«m sau, 27 th¸ng 8, t«i (tøc Vò
Kú) ®-îc Trung -¬ng chän lµm th- ký cho B¸c. B¸c th©n
mËt hái t«i:
- Chó tªn g×?
T«i th-a:
- Ch¸u tªn CÇn ¹ (tªn cña t«i håi ®ã).
Cã lÏ t«i xóc ®éng nãi kh«ng râ nªn B¸c nghe thµnh
CÈn. B¸c tr×u mÕn b¶o:
- CÈn µ, CÈn lµ cÈn thËn. RÊt tèt.

26. -26-
S¸ng h«m sau, B¸c l¹i hái tªn t«i, t«i th-a rÊt
râ:
- Ch¸u lµ CÇn ¹.
B¸c tá ra rÊt vui vµ nãi ngay:
- CÇn th× cµng tèt. CÇn lµ cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh.
§ã còng lµ ®iÒu mong muèn cña B¸c vÒ phÈm chÊt,
®¹o ®øc cña ng-êi c¸n bé mµ nh÷ng n¨m sau nµy mçi dÞp
gÆp c¸n bé, mçi khi ®Õn th¨m c¸c líp huÊn luyÖn, B¸c
®Òu c¨n dÆn mäi ng-êi ph¶i thùc hiÖn cÇn, kiÖm, liªm,
chÝnh.
Trong c¨n nhµ 48 phè Hµng Ngang, chñ nhµ dïng c¨n
phßng phÝa sau trªn tÇng 2 lµm phßng ¨n. Gi÷a phßng
kª mét chiÕc bµn gç dµi vµ to, quanh bµn cã 8 chiÕc
ghÕ tùa ®Öm mÒm. B¸c dïng bµn nµy ®Ó lµm viÖc víi c¸c
®ång chÝ Th-êng vô Trung -¬ng. Cuèi phßng kª mét
chiÕc bµn trßn. N¬i ®©y B¸c dïng lµm bµn ¨n. Trong
cuéc sèng hµng ngµy, B¸c kh«ng dµnh cho m×nh mét sù
-u ®·i nµo. B¸c lµ tÊm g-¬ng s¸ng vÒ ®øc tÝnh gi¶n dÞ
cña ng-êi c¸n bé c¸ch m¹ng. B¸c th-êng ngåi lµm viÖc
trªn chiÕc bµn kª s¸t t-êng bäc d¹ xanh mµu l¸ m¹,
võa ®ñ ®Ó tËp giÊy bót vµ chiÕc m¸y ch÷ nhá B¸c mang
tõ chiÕn khu vÒ. Trong nh÷ng ngµy nµy, B¸c dµnh nhiÒu
thêi gian vµ t©m trÝ cho viÖc so¹n th¶o b¶n Tuyªn
ng«n §éc lËp. Hµng ngµy B¸c dËy sím tËp thÓ dôc, sau
®ã ngåi vµo bµn vµ ®¸nh m¸y lu«n b¶n th¶o. Ban ®ªm,
B¸c còng thøc rÊt khuya, trÇm ng©m suy nghÜ vÒ nh÷ng
néi dung trong b¶n th¶o Tuyªn ng«n §éc lËp. S¸ng 29
th¸ng 8, B¸c chuyÓn ®Õn B¾c Bé phñ lµm viÖc. ë ®©y,
B¸c tiÕp tôc hoµn chØnh b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp. Sau
mÊy ngµy sèt, tuy søc khoÎ gi¶m sót tr«ng thÊy, nh-ng
søc lµm viÖc cña B¸c th× vÉn phi th-êng. §ªm 29 th¸ng
8, B¸c thøc khuya h¬n b×nh th-êng v× ngµy 02 th¸ng 9
®· cËn kÒ. B¸c viÕt råi l¹i söa. Nh÷ng lóc suy nghÜ
c¨ng th¼ng nhÊt B¸c th-êng ®Æt tay lªn tr¸n vµ ®«i
m¾t s¸ng lªn khi nh×n thÊy nh÷ng dßng ch÷ nh- cã hån
võa ®-îc viÕt ra, khi th× nh×n vµo ®ªm tèi nh- t×m
mét ®iÒu g× ®ã mµ chØ riªng B¸c míi hiÓu.
Cho ®Õn ngµy 30 th¸ng 8, b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp
®-îc dù th¶o xong, B¸c ®-a ra tranh thñ ý kiÕn c¸c
®ång chÝ Trung -¬ng.
S¸ng 31 th¸ng 8, B¸c hái t«i:
- Chó CÇn cã biÕt Qu¶ng tr-êng dù ®Þnh häp mÝt
tinh nh- thÕ nµo kh«ng?

27. -27-
Råi B¸c b¶o t«i vÏ ph¸c th¶o b¶n ®å cho B¸c. Xem
b¶n ®å xong, B¸c hái:
- LiÖu ®-îc bao nhiªu ng-êi?
T«i th-a víi B¸c:
- §-îc vµi chôc v¹n ng-êi ®Êy ¹.
B¸c hái tiÕp:
ThÕ c¸c chó ®Þnh bè trÝ ®Ó ®ång bµo ®i vÖ sinh ë
®©u?
T«i s÷ng sê tr-íc c©u hái cña B¸c vµ lóng tóng
kh«ng biÕt tr¶ lêi nh- thÕ nµo, th× B¸c nãi tiÕp:
- ViÖc nhá, nh-ng nÕu kh«ng chó ý bè trÝ cho tèt
th× rÊt dÔ mÊt trËt tù. Chó cã biÕt kh«ng, ë H-¬ng
C¶ng, c«ng nh©n lao ®éng biÓu t×nh th× chÝnh quyÒn
Anh ch-a gi¶i quyÕt, nh-ng khi c«ng nh©n vÖ sinh ®i
®×nh c«ng th× chÝnh quyÒn Anh ph¶i gi¶i quyÕt ngay.
V× ®· cã lÇn gi¶i quyÕt chËm, r¸c r-ëi bÈn thØu ngËp
®-êng phè.
TiÕp ®ã, B¸c dÆn t«i nãi víi Ban tæ chøc nÕu trêi
m-a th× kÕt thóc mÝt tinh sím h¬n, tr¸nh cho ®ång bµo
khái bÞ -ít, nhÊt lµ ®èi víi c¸c cô giµ vµ c¸c ch¸u
nhá.
ThËt h¹nh phóc biÕt bao cho nh©n d©n ViÖt Nam khi
®-îc biÕt vÞ ®øng ®Çu ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng
hoµ non trÎ chØ tr-íc khi ®äc b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp
vµi giê vÉn ch¨m lo ®Õn nh÷ng c¸i nhá nhÊt trong ®êi
sèng.
Ngµy 02 th¸ng 9 n¨m 1945 ®i vµo lÞch sö d©n téc
ViÖt Nam nh- mét mèc son chãi läi: khai sinh ra n-íc
ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. T¹i Qu¶ng tr-êng Ba §×nh,
khi ®äc b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp, ®Õn ®o¹n tè c¸o téi
¸c cña ph¸t xÝt NhËt, c¶ biÓn ng-êi im ph¨ng ph¾c.
NghÜ ®ång bµo nghe m×nh nãi tiÕng NghÖ An kh«ng râ vµ
quªn c¶ m×nh lµ Chñ tÞch n-íc ®ang trÞnh träng ®äc
Tuyªn ng«n §éc lËp, B¸c ngõng ®äc cÊt tiÕng hái rÊt
th©n mËt:
- §ång bµo nghe râ tiÕng t«i kh«ng?
TiÕng tr¶ lêi: “Cã” nh­ sÊm dËy. Ch­a bao giê vµ
ch-a ë ®©u, ng-êi ta l¹i thÊy t×nh c¶m gi÷a l·nh ®¹o
cao nhÊt vµ d©n chóng gÇn gòi vµ th©n th-¬ng ®Õn thÕ!
KÕt thóc cuéc mÝt tinh, ra vÒ nh-ng mäi ng-êi vÉn nh-
®-îc nh×n thÊy ¸nh m¾t, vÉn nh- nghe thÊy giäng nãi
Êm ¸p vµ hiÒn hËu cña B¸c.
Vò Kú kÓ, HuyÒn TÝm vµ Tö Nªn ghi

28. -28-
TruyÖn kÓ vÒ B¸c Hå nh÷ng chÆng ®-êng Tr-êng kú
kh¸ng chiÕn
Nxb CTQG, Hµ Néi, 2001
9- [44.] D-íi gèc ®a T©n trµo.
Qua mÊy ngµy léi suèi, t¾t rõng, v-ît ®Ìo, ®oµn
®¹i biÓu Hµ Néi do ®ång chÝ Hoµng §¹o Thuý dÉn ®Çu ®·
tíi c©y ®a T©n Trµo, ®iÓm liªn l¹c cuèi cïng.
Toµn ®oµn kh¸ mÖt, ngåi nghØ d-íi gèc ®a, cã liªn
l¹c ®ãn vµ mêi n-íc chÌ t-¬i.
Toµn ®oµn ®ang ng¾m nh×n chiÕn khu víi sù c¶m
kÝch, hµo hïng – Bëi rõng giµ hïng vÜ, nói non trÇm
mÆc. Võa lóc Êy, tõ b¶n gÇn ®ã, mét ®oµn ng-êi ®i ra,
ng-êi quÇn ¸o Tµy, ng-êi quÇn ¸o Dao. DÉn ®Çu ®oµn
ng-êi lµ mét cô giµ mÆc quÇn ¸o Tµy, ®éi mò sîi mµu
chµm, tay chèng gËy. §-îc biÕt, ®ã lµ nh©n d©n ®Þa
ph-¬ng ra ®ãn ®oµn ®¹i biÓu Hµ Néi.
§oµn ®¹i biÓu Hµ Néi véi ®øng lªn chµo mõng nh©n
d©n ®Þa ph-¬ng. Sau phót chµo hái vui vÎ, ®ång chÝ
Hoµng §¹o Thuý cö ®ång chÝ NguyÔn Tµi, uû viªn d©n
vËn cña ®oµn ra nãi chuyÖn cïng nh©n d©n ®Þa ph-¬ng.
Cßn c¶ ®oµn xin phÐp ®-îc ngåi nghØ d-íi gèc ®a liÒn
®ã ®Ó chê th-îng cÊp.
§-îc gÆp ®ång bµo ë chiÕn khu, víi niÒm tù hµo lµ
®¹i biÓu cña Hµ Néi ®i dù Quèc d©n §¹i héi (8/1945),
®ång chÝ NguyÔn Tµi dïng hÕt kh¶ n¨ng tuyªn truyÒn
cña m×nh ®Ó nãi chuyÖn víi ®ång bµo : nµo lµ téi ¸c
cña Ph¸p cïng NhËt x©m l-îc n-íc ta, c-íp bãc thãc
lóa, ®Ó hµng triÖu ®ång bµo ta bÞ chÕt ®ãi; nµo lµ
ph¸t xÝt §øc ®· ®Çu hµng; Hång qu©n Liªn X« ®· ®¸nh
tan ®¹o qu©n Quan §«ng cña NhËt; nµo lµ lùc l-îng
ViÖt Minh ta ë Hµ Néi rÊt m¹nh, kh¾p n-íc còng rÊt
m¹nh. Thêi c¬ næi dËy giµnh ®éc lËp ®· tíi, vv...
Chóng ta l¹i cã l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc l·nh ®¹o...
§ång chÝ NguyÔn Tµi võa nãi tíi ®©y th× cô giµ -
ng-êi dÉn ®Çu ®oµn nh©n d©n ®Þa ph-¬ng vç tay ng¾t
lêi, nh©n d©n còng vç tay hoan h« theo. ¤ng cô ra
hiÖu, mét n÷ ®¹i biÓu tõ trong ®oµn nh©n d©n ®øng ra
®¸p lêi: “Nh©n d©n T©n Trµo rÊt c¶m ¬n ®oµn ®¹i biÑu
Hµ Néi ®· vÒ dù §¹i héi. §¹i biÓu võa råi ®· nãi
chuyÖn víi nh©n d©n nhiÒu ý hay, lêi ®Ñp. D©n ë ®©y
còng ®-îc c¸n bé ViÖt Minh, nhÊt lµ «ng KÐ d¹y b¶o
nhiÒu. Hîp víi ý cña ®¹i biÓu võa nãi. Nh- vËy lµ
xu«i ng-îc mét lßng cøu n-íc. Chóc c¸c ®¹i biÓu Hµ
Néi thu nhiÓu kÕt qu¶”.

29. -29-
N÷ ®¹i biÓu ph¸t biÓu xong, th× nh©n d©n trë vÒ
b¶n. §oµn ®¹i biÓu Hµ Néi còng ®øng dËy, ®«i bªn vÉy
chµo nhau.
¤ng cô vÉy ®ång chÝ NguyÔn Tµi l¹i gÇn, cÇm tay
nh- d¾t ®i. Võa ®i, võa hái:
- §ång chÝ thÊy n÷ ®¹i biÓu nãi thÕ nµo?
- D¹, n÷ ®ång chÝ Êy nãi ng¾n, nh-ng thÓ hiÖn
tr×nh ®é kh¸ cao. Ch¸u ®ang b¨n kho¨n lµ m×nh nãi h¬i
thõa…
¤ng KÐ tñm tØm c-êi, nhÑ nhµng b¶o ®ång chÝ Tµi:
- Chó cÇn nhí lµ Hµ Néi bÞ ®Þch chiÕm tr-íc, trªn
nµy bÞ ®Þch chiÕm sau. B©y giê trªn nµy l¹i ®-îc gi¶i
phãng tr-íc, Hµ Néi vÉn bÞ qu©n giÆc c-íp n-íc thèng
trÞ. Cho nªn ng-êi ®i sau kh«ng nªn chØ ®-êng cho
ng-êi ®i tr-íc.
§ång chÝ NguyÔn Tµi giËt m×nh nh×n «ng KÐ: Trêi
¬i! ¤ng giµ miÒn nói gÇy gß, m¶nh kh¶nh kia nãi ®¬n
gi¶n nh-ng ®Çy ý nghÜa: “Ng­êi ®i sau sao l¹i chØ
®­êng cho ng­êi ®i tr­ìc”. §ång chÝ NguyÒn Tµi véi
vµng n¾m chÆt tay «ng giµ: “Ch¸u hiÑu ra råi ¹!”.
Nh×n theo bãng «ng cô b-íc ®i, NguyÔn Tµi thÇm nghÜ:
“ViÖt Minh m×nh cã nh÷ng søc m¹nh, chÝnh lµ ë nh÷ng
con ng­êi nµy ®©y”.
ThÊy ®ång chÝ NguyÔn Tµi ®i theo «ng KÐ mét l¸t
råi bÇn thÇn ®øng l¹i, ®ång chÝ Hoµng §¹o Thuý liÒn
tìi gÇn vµ hái: “¤ng KÐ b¶o g×, mµ cËu ngÈn ng¬ ra
vËy?”.
§ång chÝ NguyÔn Tµi kÓ l¹i lêi «ng KÐ. §ång chÝ
Hoµng §¹o Thuý gËt ®Çu b¶o: “Ph¶i nh¾c nhë anh chÞ em
m×nh, trß chuyÖn víi d©n vïng gi¶i phãng, ph¶i cÈn
träng”. Nh×n theo bãng «ng có, råi ®ång chÝ Thuý thÇm
th× vìi ®ång chÝ Tµi: “Kh«ng khÐo «ng KÐ Êy chÝnh lµ
cô NguyÔn ¸i Quèc ®Êy!”.
§Õn ngµy khai m¹c Quèc d©n §¹i héi, nh÷ng b¨n
kho¨n ®ã cña hai ®ång chÝ míi ®-îc râ rµng: ¤ng KÐ Êy
chÝnh lµ cô NguyÔn ¸i Quèc.
Ngäc Ch©u, Nh÷ng ngµy ®-îc gÇn
B¸c,
NXB Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ
Néi, 2001.
[57.] §¸nh nã xong råi ta ph¶i lµm g×?
Trong cuéc mÝt tinh, cã chót vèn nµo t«i ®Òu ®-a
ra c¶ (tõ viÖc ph¸t xÝt §øc ®· bÞ ®¸nh gôc, tíi sù

30. -30-
suy vong cña ph¸t xÝt NhËt, m©u thuÉn NhËt - Ph¸p
v.v…).
§ang ®µ thao thao bÊt tuyÖt, t«i bçng thÊy chÞ Chi
håi hép ghÐ tai t«i thÇm th×:
- “§ång chÝ giµ” ®ang ®øng nghe ®Êy. Ch¾c ®ång chÝ
Êy ®Õn tõ ®Çu.
T«i giËt thãt m×nh, tù nhiªn kh¾p ng-êi nãng ran
lªn.
Bçng “®ång chÝ giµ” tõ trong ®¸m ®«ng b­ìc ra.
Ng-êi vÉn mÆc bé quÇn ¸o chµm nh- mäi khi. Dïng tiÕng
®Þa ph-¬ng, Ng-êi hái:
- §ång bµo nghe c¸n bé nãi cã hay kh«ng?
- Hay lí!
- §ång bµo cã biÕt c¸n bé nãi c¸i g× kh«ng?
- ¸ dµ…µ, c¸n bé nãi c¸i hay, c¸i tèt mµ, nãi dµi
mµ, kh«ng nhí hÕt ®©u!
§iÕng ng-êi, t«i t-ëng ®Êt d-íi ch©n m×nh cã thÓ
bÞ sôt. Quay l¹i nh×n chÞ Chi, th× mÆt chÞ còng ®á
nh- gÊc chÝn, tõng giät må h«i ®ang lÊm tÊm n¬i tãc
mai.
Còng may, “®ång chÝ giµ” kh«ng hái chñng t«i c©u
nµo, §ång chÝ chØ yªu cÇu ®ång bµo ®õng vÒ véi, ®Ó
®ång chÝ nãi l¹i cho dÔ nhí th«i. §-îc ®ång bµo -ng
thuËn, ®ång chÝ liÒn hái:
- NhËt vµ bän quan l¹i cña nã b©y giê so víi Ph¸p
vµ bän quan l¹i cña Ph¸p ngµy tr-íc, thÕ nµo?
- Ph¸p nh- con hæ, con b¸o th× NhËt còng nh- bän
con b¸o con hæ th«i.
- Bän quan cña Ph¸p tr-íc lµ bän quan cña NhËt ®Êy
mµ.
- R¾n lét x¸c vÉn lµ r¾n th«i.
- Kh«ng ph¶i r¾n lét x¸c ®©u. Chã s¨n ®æi chñ ®Êy!
“§ång chÝ giµ” l¹i hái:
- D©n ta cã thÓ ®Ó cho con r¾n, con hæ ¨n thÞt
m×nh kh«ng?
- Kh«ng! - §ång bµo cïng cÊt tiÕng tr¶ lêi.
Råi tõ c¸c cô giµ tíi c¸c thanh niªn nam n÷ thi
nhau kÓ chuyÖn giÆc giÕt ng-êi, tï ®µy, thuÕ nÆng,
b¾t lÝnh, b¾t phu v.v… Nh÷ng ®iÓu hä kÑ ra cßn s©u
s¾c, cay ®¾ng h¬n nh÷ng ®iÒu t«i võa nãi, v× nã ®Òu
lµ nh÷ng sù viÖc ngay trong ®Þa ph-¬ng, nh©n d©n ®·
m¾t thÊy tai nghe vµ chÝnh hä kÓ l¹i.

31. -31-
Chê cho ®ång bµo ngìt lêi. “§ång chÝ giµ” kÕt
luËn:
- Ta ph¶i quyÕt t©m ®¸nh NhËt, quyÕt t©m trõ bän
quan l¹i cña chóng ®Ó cøu lÊy n-íc m×nh. §ång bµo
®ång ý kh«ng?
TiÕng h« “®¸nh” vang lªn. “§ång chÝ giµ” l¹i chØ
mét thanh niªn rÊt khoÎ, hái:
- Mét ng-êi khoÎ nh- anh nµy, ®¸nh ®-îc kh«ng?
§ång bµo c-êi å lªn. Mét ng-êi nãi:
- Kh«ng ®¸nh ®-îc ®©u! Nã ®«ng ®Êy, l¹i cã sóng
to, sóng nhá nhiÒu mµ.
- ThÕ c¶ n-íc mét lßng, Kinh, Thæ, M¸n, MÌo cïng
®øng dËy ®¸nh cã ®-îc kh«ng?
- §-îc, ®¸nh ®-îc! Mäi ng-êi cïng mét lßng th× sî
g× NhËt, sî g× T©y. ThÊy nã chÕt th× bän quan tay sai
cña nã còng chÕt th«i!
- §¸nh nã xong råi ta ph¶i lµm g×?
§ång bµo ng¬ ng¸c nh×n nhau. Lñc Êy “§ång chÝ giµ”
míi nãi thªm:
- §¸nh xong råi ta kh«ng lËp l¹i c¸i quan n÷a, v×
ta biÕt nã ¸c l¾m!
§ång bµo ®Òu nãi:
- Ph¶i, ph¶i!
- Ta xem trong d©n ta, ai tèt vµ giái th× m×nh
chän ng-êi Êy ®Ó gióp d©n, lo lµm ¨n, sao cho d©n cã
c¬m no, ¸o Êm, ai còng ®-îc häc hµnh. Mäi d©n téc,
mäi ng-êi th-¬ng nhau nh- anh em ruét mét nhµ.
TÊt c¶ cÊt tiÕng reo lªn:
- ¸i dµ, ®-îc thÕ th× s-íng chÕt mÊt th«i!
M¾t mäi ng­êi ®Óu s¸ng lªn, ng¾m nh×n “§ång chÝ
giµ” nh­ muèn uèng tõng lêi. “§ång chÝ giµ” l¹i hái:
- §ång bµo nhí ch-a?
- Nhí råi, nhí råi.
“§ång chÝ giµ” cßn dÆn thªm vÓ viÖc phßng gian,
chèng giÆc, c¸ch gi÷ “ba kh«ng” (kh«ng nghe, kh«ng
thÊy, kh«ng biÕt).
Cuéc mit tinh kÕt thñc, “§ång chÝ giµ” cïng t«i vµ
chÞ Chi trë vÓ. Däc ®­êng “§ång chÝ giµ” b¶o t«i:
- LÇn sau nãi chuyÖn ë ®©u, ph¶i hiÓu râ tr×nh ®é
d©n n¬i Êy, ph¶i nãi lµm sao cho thiÕt thùc, ®Ó ®ång
bµo dÔ hiÓu, dÔ nhí th× ®ång bµo míi theo m×nh ®-îc.

32. -32-
T«i vµ chÞ Chi ®Òu v©ng lêi. Tíi chç rÏ, chê cho
“§ång chÝ giµ” ®i khuÊt, t«i mìi b¶o chÞ Chi:
- §­îc mét bµi häc thÊm thÝa. Kh«ng râ “§ång chÝ
giµ” ng­êi Kinh hay ng­êi Thæ.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4, tr.30
10- [46.] Chñ tÞch n-íc còng kh«ng cã ®Æc quyÒn
§Çu n¨m 1946, c¶ n-íc ta tiÕn hµnh cuéc TuyÓn cö
bÇu Quèc héi ®Çu tiªn. GÇn ®Õn ngµy bÇu cö, t¹i Hµ
Néi - lµ n¬i B¸c Hå ra øng cö - cã 118 Chñ tÞch Uû
ban nh©n d©n vµ ®¹i biÓu c¸c giíi hµng x· ®· c«ng bè
mét b¶n ®Ó nghÞ: “Yªu cÇu có Hå ChÝ Minh kh«ng ph¶i
ra øng cö trong cuéc Tæng tuyÓn cö s¾p tíi. Chóng t«i
suy t«n vµ ñng hé vÜnh viÔn cô Hå ChÝ Minh lµ Chñ
tÞch cða n­ìc ViÖt Nam D©n chð Céng hoµ”.
Tõ nhiÒu n¬i trong c¶ n-íc, ®ång bµo viÕt th- ®Ò
nghÞ B¸c kh«ng cÇn ra øng cö ë mét tØnh nµo, nh©n d©n
c¶ n-íc ®ång thanh nhÊt trÝ cö B¸c Hå vµo Quèc héi.
Tr-íc t×nh c¶m tin yªu ®ã cña nh©n d©n, B¸c viÕt
mét bøc th- ng¾n c¶m t¹ ®ång bµo vµ ®Ò nghÞ ®ång bµo
®Ó cho B¸c thùc hiÖn quyÒn c«ng d©n cña m×nh: “T«i lµ
mét c«ng d©n cña n-íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, nªn
t«i kh«ng thÓ v-ît khái thÓ lÖ cña Tæng tuyÓn cö ®·
®Þnh. T«i ra øng cö ë Hµ Néi nªn còng kh«ng thÓ ra
øng cö ë n¬i nµo n÷a. Xin c¶m t¹ ®ång bµo ®· cã lßng
yªu t«i vµ yªu cÇu toµn thÓ ®ång bµo h·y lµm trßn
nhiÖm vô ng-êi c«ng d©n trong cuéc Tæng tuyÓn cö s¾p
tìi”.
Sau ngµy hoµ b×nh lËp l¹i, cã lÇn B¸c ®i th¨m mét
ng«i chïa cæ, vÞ s- chñ tr× ra ®ãn vµ khÈn kho¶n xin
B¸c ®õng cëi dÐp khi vµo trong chïa. B¸c kh«ng ®ång ý
vµ lÆng lÏ lµm ®óng nh÷ng quy ®Þnh nh- kh¸ch thËp
ph-¬ng ®Õn lÔ chïa. Trªn ®-êng tõ chïa vÒ, khi vµo
®Õn thµnh phè, xe B¸c ®Õn mét ng· t- th× võa lóc ®ã
®Ìn ®á bËt. Sî phè ®«ng, xe dõng l©u, ®ång chÝ b¶o vÖ
®Þnh ch¹y l¹i ®Ò nghÞ ®ång chÝ c«ng an giao th«ng bËt
®Ìn xanh ®Ó B¸c ®i, B¸c hiÓu ý ng¨n l¹i:
- C¸c chó kh«ng ®-îc lµm thÕ, ph¶i t«n träng vµ
g-¬ng mÉu chÊp hµnh luËt lÖ giao th«ng. Kh«ng ®-îc
b¾t luËt ph¸p giµnh quyÒn -u tiªn cho m×nh.
NguyÔn Dung, trong B¸c Hå víi chiÕn sÜ, tËp 1
Nxb Q§ND, Hµ Néi, 2001
[76.] Kh«ng ai ®-îc vµo ®©y

33. -33-
S¸ch “Hå ChÝ Minh biªn niªn tiÑu sô”, tËp 10, do
ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª nin vµ t- t-ëng Hå
ChÝ Minh biªn so¹n, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia
Ên hµnh n¨m 1996, trang 334, cã ®o¹n:
“Ngµy 27 th¸ng 4 n¨m 1969, Chð tÞch Hå ChÝ Minh
nghe hai ®ång chÝ: Lª §øc Anh vµ Chu Huy M©n b¸o c¸o
c«ng viÖc, sau ®ã Ng-êi mêi hai ®ång chÝ ë l¹i ¨n c¬m
vìi Ng­êi”.
S¸ng h«m Êy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®i bá phiÕu bÇu
Héi ®ång nh©n d©n cÊp huyÖn, x·,… Ng­êi bá phiÕu t¹i
hßm phiÕu sè 6, ®¬n vÞ 1, tiÓu khu 1, khu phè Ba
§×nh, Hµ Néi, ®Æt t¹i Nhµ thuyÒn Hå T©y.
Khi B¸c Hå ®Õn, trong Nhµ thuyÒn ®· cã nhiÒu cö
tri ®ang bá phiÕu. Tæ bÇu cö thÊy B¸c ®Õn, ra hiÖu ®Ó
®ång bµo t¹m dõng vµ t¹o “®iÓu kiÖn” ®Ñ B¸c bá phiÕu
tr­ìc. BiÕt ý, B¸c nãi “sßng ph¼ng”:
- Ai ®Õn tr-íc, viÕt tr-íc, B¸c ®Õn sau, b¸c chê.
B¸c chê cho ®Õn hµng m×nh, míi nhËn phiÕu vµ vµo
“buång” phiÕu.
Nhµ b¸o Ma C­êng chît nghÜ lµ “h¹nh phñc mét ®êi
cða ng­êi lµm b¸o”, “c¬ héi ngµn n¨m cã mét” vµ véi
gi¬ m¸y lªn bÊm, rÊt nhanh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lÊy
tay che phiÕu l¹i, nãi víi Ma C-êng:
- Kh«ng ai ®-îc vµo ®©y. §©y lµ phßng viÕt phiÕu
kÝn cña cö tri. Ph¶i ®¶m b¶o tù do vµ bÝ mËt cho c«ng
d©n.
Nhµ b¸o bu«ng m¸y, nh-ng vÉn thÊy h¹nh phóc.
Theo lêi kÓ cña c¸c ®ång chÝ ë gÇn B¸c, tr-íc khi
®i bÇu cö B¸c kh«ng cho ai “gîi ý” c¶, B¸c nãi:
- Êy, ®õng cã “l·nh ®¹o” B¸c nhÐ. B¸c kh«ng biÕt
®¶ng uû h-íng dÉn danh s¸ch ®Ó ai, xo¸ ai ®©u nhÐ.
§-a lý lÞch cña nh÷ng ng-êi øng cö ®©y ®Ó B¸c xem. Cã
chó nµo dù buæi øng cö viªn tr×nh bµy ý kiÕn víi cö
tri, nãi l¹i ®Ó B¸c c©n nh¾c, B¸c tù bÇu.
Theo NguyÔn ViÖt Hång S®d, tr. 83
11- [94.] TÊm lßng B¸c Hå víi chiÕn sÜ.
§èi víi chiÕn sÜ lµ nh÷ng ng-êi hy sinh nhiÒu
nhÊt cho d©n téc, B¸c Hå th-êng dµnh cho anh em sù
ch¨m lo, s¨n sãc ©n t×nh, chu ®¸o nhÊt.
Mïa ®«ng, th-¬ng anh em chiÕn sÜ rÐt m-ít ë rõng
nói hay b-ng biÒn, B¸c ®em tÊm ¸o lôa cña m×nh ®-îc
®ång bµo tÆng, b¸n ®Êu gi¸ ®Ó lÊy tiÒn mua ¸o Êm göi
cho c¸c chiÕn sÜ.

34. -34-
B¸c th­êng nãi: “ChiÕn sÜ cßn ®ãi khæ, t«i ¨n
ngon sao ®­îc!”. “ChiÕn sÜ cßn r¸ch r­ìi, m×nh mÆc
thÕ nµy còng ®Çy ®ð l¾m råi!”.
Mïa hÌ n¨m Êy (1967), trêi Hµ Néi rÊt nãng. Søc
khoÎ cña B¸c Hå ®· kÐm, thÇn kinh tuæi giµ còng suy
nh-îc, dÔ bÞ to¸t må h«i, -ít ®Çm, cã ngµy ph¶i thay
mÊy lÇn quÇn ¸o, cã khi hong t¹i chç, råi l¹i thay
ngay. B¸c kh«ng cho dïng m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é. B¸c
b¶o: mïi nã mïi h«i l¾m, B¸c kh«ng chÞu ®-îc! (B¸c
kh«ng dïng nªn nãi vËy th«i, chø m¸y ®· cã nót x¶
th¬m).
ThÊy trêi oi bøc qu¸, B¸c nãi víi ®ång chÝ Vò Kú:
- N¾ng nãng thÕ nµy, c¸c chó bé ®éi trùc phßng
kh«ng trªn nãc héi tr-êng Ba §×nh th× chÞu sao ®-îc?
C¸c chó Êy cã ®ñ n-íc uèng kh«ng? Chó thö lªn t×m
hiÓu xem thÕ nµo, vÒ cho B¸c biÕt.
§ång chÝ Vò Kú lªn, ®-îc biÕt trªn ®ã cã mét tæ
sóng m¸y 14 ly 5. ô c¸t s¬ sµi, nÕu ®Þch b¾n vµo th×
chØ cã hy sinh, rÊt nguy hiÓm.
Trêi n¾ng chãi, ®øng mét lóc mµ hoa c¶ m¾t. §ång
chÝ Vò Kú hái:
- C¸c ®ång chÝ cã n-íc ngät uèng kh«ng?
- N-íc chÌ th-êng cßn ch-a cã, lÊy ®©u ra n-íc
ngät!
- D-íi héi tr-êng thÊy cã n-íc ngät c¬ mµ!
- §Êy lµ dµnh cho c¸c “«ng bµ” ®Õn häp mìi ®­îc
uèng, cßn bän t«i lÊy ®©u ra!
§ång chÝ Vò Kú vÒ nãi l¹i víi B¸c, B¸c gäi ®iÖn
ngay cho ®ång chÝ V¨n TiÕn Dòng:
- Sao c¸c chó kh«ng lo ®ñ n-íc uèng cho c¸c chiÕn
sÜ trùc phßng kh«ng? Nghe nãi ô sóng trªn nãc héi
tr-êng Ba §×nh rÊt s¬ sµi, chó ph¶i lo söa ngay ®Ó
®¶m b¶o an toµn cho chiÕn sÜ trong chiÕn ®Êu!
Sau ®ã B¸c b¶o ®ång chÝ Vò Kú ®i lÊy sæ tiÕt kiÖm
cña B¸c, xem tiÒn tiÕt kiÖm cña B¸c cßn bao nhiªu.
T¹i sao B¸c cã tiÒn tiÕt kiÖm? L-¬ng B¸c cao nhÊt
n-íc, nh-ng hµng th¸ng còng chØ ®ñ tiªu. Mäi chi phÝ
cho sinh ho¹t cña B¸c, tõ c¸i chæi l«ng gµ, ®Òu ghi
vµo l-¬ng c¶.
TiÒn tiÕt kiÖm cña B¸c lµ do c¸c b¸o tr¶ nhuËn
bót cho B¸c. B¸c viÕt b¸o nhiÒu, cã n¨m hµng tr¨m
bµi. C¸c b¸o göi ®Õn bao nhiªu, v¨n phßng ®Òu göi vµo

35. -35-
sæ tiÕt kiÖm cña B¸c. Trong kh¸ng chiÕn chèng thùc
d©n Ph¸p, B¸c còng ®· cã tiÒn tiÕt kiÖm. §Õn dÞp TÕt
Nguyªn §¸n, B¸c l¹i ®em chia cho c¸n bé c¸c c¬ quan
chung quanh B¸c, mua lîn ®Ó ®ãn xu©n.
§ång chÝ Vò Kú xem sæ vµ b¸o c¸o:
- Th-a B¸c, cßn l¹i tÊt c¶ h¬n 25.000 ®ång (lóc
®ã lµ mét mãn tiÒn rÊt lín, t-¬ng ®-¬ng víi kho¶ng 60
l¹ng vµng).
B¸c b¶o:
- Chó chuyÓn ngay sè tiÒn ®ã cho Bé Tæng tham m-u
vµ nãi: ®ã lµ quµ cña B¸c tÆng ®Ó mua n-íc ngät cho
anh em chiÕn sÜ trùc phßng kh«ng uèng, kh«ng ph¶i chØ
cho nh÷ng chiÕn sÜ ë Ba §×nh, mµ cho tÊt c¶ c¸c chiÕn
sÜ ®ang trùc trªn m©m ph¸o ë kh¾p miÒn B¾c. NÕu sè
tiÒn ®ã kh«ng ®ñ th× yªu cÇu ®Þa ph-¬ng nµo cã bé ®éi
phßng kh«ng trùc chiÕn gãp søc vµo cïng lo!
VÒ sau, Bé T- lÖnh Phßng kh«ng Kh«ng qu©n b¸o c¸o
l¹i cho V¨n phßng Phð Chð tÞch biÕt: “Sè tiÓn cða B¸c
®ñ mua n-íc uèng cho bé ®éi phßng kh«ng, kh«ng qu©n
®-îc mét tuÇn!
TrÇn §øc HiÕu (theo lêi kÓ cña ®ång chÝ Vò Kú)
TrÝch trong “B¸c Hå, con ng-êi vµ phong c¸ch”
TËp 1, Nxb Lao ®éng, H.1993
[48.] T¨ng tiªu chuÈn cho chiÕn sÜ
N¨m 1952, khi vïng tù do ®· ®-îc më réng sau nhiÒu
chiÕn dÞch lín c¸c ®¹i ®oµn chñ lùc ®· ®-îc thµnh
lËp. ChÝnh s¸ch thuÕ n«ng nghiÖp ®-îc ban hµnh, nh©n
d©n nhiÒu vïng ra søc ®ãng gãp thuÕ n«ng nghiÖp ®Ó
nu«i qu©n.
B¸c ®Ò nghÞ t¨ng gÊp ®«i tiªu chuÈn cho bé ®éi
(lóc ®ã chiÕn sÜ ®-îc tiªu chuÈn 1 kg g¹o/ngµy, kÓ c¶
¨n vµ tiªu vÆt), c¸n bé th× ®-îc h¬n.
Chñ tr-¬ng ®ã ®-îc phæ biÕn tíi Tæng côc HËu cÇn
vµ Côc Qu©n l-¬ng. C¸c ®ång chÝ qu©n l-¬ng nhiÒu lÇn
lµm ®Ò ¸n tr×nh B¸c, c¨n cø vµo thùc tÕ thãc cã trong
kho vµ tÝnh to¸n c©n ®èi víi Bé Tµi chÝnh, th× t¨ng
gÊp ®«i cho c¸n bé tõ trung ®éi phã trë lªn, cßn
chiÕn sÜ th× thªm hai l¹ng, tøc lµ mçi ngµy ®-îc tiªu
chuÈn 1,2 kg g¹o.
T«i thÊy nhiÒu ®ªm B¸c thao thøc vÒ vÊn ®Ò nµy. Cã
lÇn ®Õn phiªn t«i tr÷c, B¸c hái: “Søc trai nh­ chñ
mçi b÷a ¨n mÊy b¸t c¬m th× no?”. Lóc Êy ¨n uèng ch¼ng

36. -36-
cã g×, chñ yÕu lµ c¬m. T«i hiÓu t©m tr¹ng B¸c hái lµ
cã ý, nªn ®· th-a thùc:
- Th-a B¸c, nh- søc ch¸u mçi b÷a ¨n 5 b¸t míi no.
- 5 b¸t c¬m ph¶i mét b¬ bß ®Çy g¹o lµ 0,33 kg,
ngµy ba b÷a, riªng ¨n ®· lµ 1kg råi.
Vµo mét ®ªm th¸ng Ch¹p n¨m ®ã, trêi rÐt nh- c¾t
thÞt. T«i thu m×nh trong chiÕc ¸o d¹ chiÕn lîi phÈm
®øng d-íi nhµ sµn cña B¸c. ¸nh ®Ìn trªn sµn nhµ vÉn
s¸ng. Kho¶ng 1 giê s¸ng g× ®ã cã tiÕng lÑp xÑp trªn
sµn nøa, t«i ®o¸n B¸c l¹i suy t- ®iÒu g×, xuèng hái
t«i ®©y.
§óng nh- dù ®o¸n, chØ h¬n mét phót sau B¸c ®· ®øng
c¹nh t«i, B¸c ®-a cho t«i mét ®iÕu thuèc l¸ hót cho
®ì rÐt råi hái:
- Chó ¨n c¬m chiÒu lóc mÊy giê?
- Th-a B¸c lóc 5 giê r-ìi ¹!
- Chó ®· ®ãi ch-a?
BiÕt lµ kh«ng thÓ nãi dèi B¸c ®-îc, t«i thó thËt:
- Th-a B¸c ®ãi råi ¹!
B¸c vui h¼n lªn nh- t×m ra mét vËt quý vµ nãi -
giäng nãi ®Çy th-¬ng yªu.
- §óng råi, chó b¶o vÖ ë hËu ph-¬ng mµ lóc nµy
®ãi, th× c¸c chiÕn sÜ c«ng ®ån, phôc kÝch qu©n ®Þch,
vµo lóc nµy ch¾c ch¾n sÏ ®ãi gÊp ®«i. VËy mçi chó chØ
cã 1,2 kg g¹o th× ®¸nh giÆc sao næi.
B¸c lªn sµn råi quay l¹i rÊt nhanh ®-a cho t«i mét
b¾p ng« nÕp luéc rÊt to.
- PhÇn cña chó ®©y, chó ¨n ®i cho ®ì ®ãi ®Ó lµm
nhiÖm vô.
T«i biÕt kh«ng thÓ tõ chèi, nªn cÇm b¾p ng« ¨n,
trong bông vÉn b¨n kho¨n kh«ng biÕt ®ªm nay B¸c ®· ¨n
g× ch-a?
Khi nhµ sµn ®· t¾t ®Ìn, t«i liÕc nh×n ®ång hå th×
®· 2 giê s¸ng. Nh÷ng g× diÔn ra tiÕp ®ã th× t«i kh«ng
râ, chØ biÕt r»ng ®Çu th¸ng sau c¸c chiÕn sÜ b¶o vÖ
chóng t«i còng ®-îc t¨ng tiªu chuÈn 2 kg g¹o/ngµy.
Hå Vò, theo lêi kÓ cña ®ång chÝ Ma V¨n Tr-êng,
Trong B¸c Hå víi chiÕn sÜ, tËp 2 - NXB Q§ND, Hµ
Néi, 2001
[92.] Chó ng· cã ®au kh«ng?
Vµo ®Çu n¨m 1954, tiÕt trêi ®· sang xu©n, nh-ng ë
ViÖt B¾c vÉn cßn rÐt. Giã B¾c thæi m¹nh, m-a phïn l©m

37. -37-
r©m g©y nªn c¸i l¹nh buèt, B¸c vÉn lµm viÖc rÊt
khuya. B¸c kho¸c chiÕc ¸o b«ng ®· cò, miÖng ngËm ®iÕu
thuèc l¸ thØnh tho¶ng l¹i hång lªn, tiÕng m¸y ch÷
l¸ch t¸ch, l¸ch t¸ch ®Óu ®Óu…
Trêi l¹nh, nh-ng ®-îc ®øng g¸c bªn B¸c, t«i thÊy
lßng m×nh nh- ®-îc s-ëi Êm lªn. T«i nhÑ b-íc ch©n ®i
vßng quanh l¸n. Mét lÇn võa ®i, võa nghÜ, t«i bÞ thôt
ch©n xuèng mét c¸i hè tr¸nh m¸y bay. T«i ®ang t×m
c¸ch ®Ó lªn khái hè, chît nghe cã tiÕng b-íc ch©n vÒ
phÝa m×nh. Cã tiÕng hái:
- Chó nµo ng· ®Êy?
Ch-a kÞp nhËn ra ai, th× t«i ®· thÊy hai tay B¸c
luån vµo hai n¸ch, chßm r©u cña B¸c ch¹m vµo m¸ t«i.
T«i cè trÊn tÜnh l¹i ®Ó nãi mét lêi th× giËt m×nh khi
thÊy B¸c kh«ng kho¸c ¸o b«ng, B¸c ®i tÊt, mét ch©n cã
guèc, mét ch©n kh«ng, n-íc m¾t t«i trµo ra. Võa kÐo,
B¸c võa hái:
- Chó ng· cã ®au kh«ng?
B¸c sê kh¾p ng-êi t«i, n¾n ch©n, n¾n tay t«i. Råi
B¸c nãi:
- Chó ng· thÕ ®au l¾m. Chó cø ngåi xuèng ®©y bãp
ch©n cho ®ì ®au. Ngåi xuèng! Ngåi xuèng!
T«i bµng hoµng c¶ ng-êi, kh«ng tin ë tai m×nh
n÷a. Cã thËt lµ B¸c nãi nh- vËy kh«ng! B¸c ¬i! B¸c
th-¬ng chóng ch¸u qu¸!
T«i tr¶ lêi B¸c:
- Th-a B¸c, ch¸u kh«ng viÖc g× ¹. Råi t«i cè g¾ng
b-íc ®i ®Ó B¸c yªn lßng.
B¸c c­êi hiÓn hËu vµ c¨n dÆn: “BÊt cø lµm viÖc g×
chñ còng ph¶i cÈn thËn”. Råi B¸c quay vµo.
T«i ®øng nh×n theo B¸c cho ®Õn lóc l¹i nghe tiÕng
m¸y ch÷ cña B¸c kªu lªn l¸ch t¸ch, ®Òu ®Òu trªn nhµ
sµn gi÷a ®ªm ViÖt B¾c.
ND (theo lêi kÓ cña Ng« V¨n Nói)
TrÝch trong “B¸c Hå, con ng-êi vµ phong c¸ch”
TËp 2, Nxb Lao ®éng, H.1993
[75.] C©u chuyÖn vÒ 3 chiÕc ba l«
Trong nh÷ng ngµy sèng ë ViÖt B¾c, mçi lÇn B¸c ®i
c«ng t¸c, cã hai ®ång chÝ ®i cïng. V× sî B¸c mÖt, nªn
hai ®ång chÝ ®Þnh mang hé ba l« cho B¸c, nh-ng B¸c
nãi:

38. -38-
- §i ®-êng rõng, leo nói ai mµ ch¼ng mÖt, tËp
trung ®å vËt cho mét ng-êi mang ®i th× ng-êi ®ã cµng
chãng mÖt. Cø ph©n ra mçi ng-êi mang mét Ýt.
Khi mäi thø ®· ®-îc ph©n ra cho vµo 3 ba l« råi,
B¸c cßn hái thªm:
- C¸c chó ®· chia ®Òu råi chø?
Hai ®ång chÝ tr¶ lêi:
- Th-a B¸c, råi ¹!
Ba ng-êi lªn ®-êng, qua mét chÆng, mäi ng-êi dõng
ch©n, B¸c ®Õn chç ®ång chÝ bªn c¹nh, x¸ch chiÕc ba l«
lªn.
- T¹i sao ba l« cña chó nÆng mµ B¸c l¹i nhÑ.
Sau ®ã, B¸c më c¶ 3 chiÕc ba l« ra xem th× thÊy
ba l« cña B¸c nhÑ nhÊt, chØ cã ch¨n, mµn. B¸c kh«ng
®ång ý vµ nãi:
- ChØ cã lao ®éng thËt sù míi ®em l¹i h¹nh phóc
cho con ng-êi.
Hai ®ång chÝ kia l¹i ph¶i san ®Òu c¸c thø vµo 3
chiÕc ba l«.
TrÇn ThÞ Lîi (s-u tÇm) S®d, tr. 82
[77.] B¸t chÌ xÎ ®«i
§ång chÝ liªn l¹c ®i c«ng v¨n 10 giê ®ªm míi ®Õn.
B¸c gäi mang ra mét b¸t, mét th×a con. Råi B¸c ®em
b¸t chÌ ®Ëu ®en, ®-êng phÌn, mµ anh em phôc vô võa
mang lªn, xÎ mét nöa cho ®ång chÝ liªn l¹c.
- Ch¸u ¨n ®i!
ThÊy ®ång chÝ liªn l¹c ngÇn ng¹i, l¹i cã tiÕng
®»ng h¾ng bªn ngoµi, B¸c giôc:
- ¡n ®i, B¸c cïng ¨n…
C¸m ¬n B¸c, ®ång chÝ liªn l¹c ra vÒ. Ra khái nhµ
sµn, xuèng s©n, ®ång chÝ cÊp d-ìng bÊm vµo vai anh
lÝnh th«ng tin:
- CËu ch¸n qu¸. C¶ ngµy B¸c cã b¸t chÌ ®Ó båi
d-ìng lµm ®ªm mµ cËu l¹i ¨n mÊt mét nöa.
- Khæ qu¸, anh ¬i! Em cã sung s-íng g× ®©u.
Th-¬ng B¸c, em võa ¨n võa rít n-íc m¾t, nh-ng kh«ng
¨n l¹i sî B¸c kh«ng vui, mµ ¨n th× biÕt ch¾c lµ c¸c
anh m¾ng má råi…
Theo Thñy Xu©n, S®d, tr 85.
12- [52.] C¸c chó cã b¸o kh«ng?
«ng cô b¾t tay chóng t«i vµ hái:

39. -39-
- C¸c chó lµ tù vÖ th«n ®©y?
- D¹.
«ng cô liÒn chØ tay vµo c¸c ®ång chÝ cïng ®i, nãi:
- C¸c chó ®©y lµ Gi¶i phãng qu©n.
L©u nay ba tiÕng Gi¶i phãng qu©n cã søc thu hót
m·nh liÖt ®èi víi t«i. H»ng ngµy cø ®øng trªn ®ª,
h-íng vÒ d·y nói Tam §¶o, t«i ao -íc sao cã c¸nh ®Ó
bay tíi chiÕn khu Tuyªn - Th¸i mµ sèng cuéc sèng
chiÕn ®Êu vµ tù do trªn Êy. T«i ®· nhiÒu lÇn ®Ò nghÞ
cÊp trªn cho tho¸t ly ®Ó tham gia Gi¶i phãng qu©n,
nh-ng ch-a ®-îc. Giê ®©y tr-íc mÆt t«i lµ nh÷ng con
ng-êi Êy ®ang t-¬i c-êi b¾t tay m×nh. T«i kh«ng sao
nÐn ®-îc c¶m ®éng tr-íc nh÷ng ®ång chÝ míi gÆp lÇn
®Çu nµy, ®Æc biÖt lµ cô giµ trong ®oµn.
Sau phót chµo hái, chóng t«i mêi «ng cô vÒ trô së
tù vÖ cña chóng t«i trong th«n. Tíi cæng th«n, «ng cô
dõng l¹i xem c¸c khÈu hiÖu kÎ trªn bøc t-êng. Chît
nh×n thÊy hµng d©y cê c¨ng tr-íc cæng th«n, «ng cô
bçng nhiªn hái:
- Sao c¸c chó lµm cê cña ta nhá h¬n cê cña c¸c
n-íc ®ång minh?
Chóng t«i cïng nh×n lªn, th× ra cê cña ta nhá h¬n
cê cña c¸c n-íc ®ång minh thËt!
Mét ®ång chÝ trong chóng t«i th-a víi cô:
- D¹, giÊy ®á vµ giÊy vµng nh©n d©n ta mua lµm cê
nhiÒu qu¸ nªn thiÕu ¹! V× muèn cho ®ñ, nªn chóng ch¸u
ph¶i c¾t bá ®i mét chót ¹.
- Kh«ng nªn - «ng cô khÏ l¾c ®Çu vµ b¶o. C¸c chó
ph¶i hiÓu lµ: C¸ch m¹ng ®· thµnh c«ng, n-íc ta ®·
giµnh ®-îc ®éc lËp vµ ngang hµng víi c¸c n-íc kh¸c,
v× vËy cê cña ta ph¶i b»ng cê cña c¸c n-íc. Cã thÕ
míi tá râ chÝ tù c-êng, tù träng cña m×nh.
Chóng t«i ®Òu v©ng lêi, mét ®ång chÝ tù vÖ véi
trÌo lªn lÊy d©y cê xuèng ®Ó söa l¹i.
VÒ tíi trô së cña ®éi tù vÖ (nãi lµ trô së, thËt
ra chØ lµ mét ng«i miÕu gÇn ®×nh lµng t«i, c¶ ng«i
miÕu bÊy giê chØ cã 2 c¸i ph¶n ®Ó chóng t«i nghØ mçi
khi ®i tuÇn tra, canh g¸c vÒ; së dÜ chóng t«i chän
n¬i ®©y lµ cèt ®Ó yªn tÜnh vµ chê ®Õn tèi sÏ chuyÓn
sang ®Þa ®iÓm kh¸c), t«i véi ®i lªn tr-íc, toan tr¶i
chiÕu, nh-ng «ng cô g¹t ®i vµ th¶n nhiªn ngåi xuèng
ph¶n. Hai ®ång chÝ Gi¶i phãng qu©n cïng anh em tù vÖ

40. -40-
chóng t«i g¸c phÝa ngoµi. Sè cßn l¹i th× vµo nghØ ë
chiÕc ph¶n kÒ bªn.
T«i mang bé ®å trµ tíi. Quen nh- tiÕp kh¸ch ë nhµ,
t«i toan rãt n-íc ra chÐn. «ng cô b¶o:
- Ch¸u cø ®Ó ®Êy, ai kh¸t sÏ rãt uèng, kh«ng nªn
rãt s½n.
T«i v©ng lêi. «ng cô l¹i hái:
- C¸c chó cã b¸o kh«ng?
- D¹, cã ¹.
T«i véi mang tíi cho «ng cô tê b¸o Cê gi¶i phãng
chóng t«i võa mua ban s¸ng. «ng cô chØ ®Çu bµi råi
giao cho mét ®ång chÝ Gi¶i phãng qu©n ®äc, c¸c ®ång
chÝ kh¸c cïng ngåi qu©y quÇn l¾ng nghe. «ng cô võa
nghe, võa thØnh tho¶ng ghi g× ®ã vµo sæ tay. Cã lóc
«ng cô dõng l¹i, nªu c©u hái ®Ó c¸c ®ång chÝ Gi¶i
phãng qu©n nªu ý kiÕn, råi cô gi¶ng gi¶i thªm sau ®ã
míi cho ®äc tiÕp.
KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4,tr.17
[95.] C¸c chó ®Ó B¸c thuyÕt minh cho.
Khi cßn ho¹t ®éng ë chiÕn khu ViÖt B¾c, B¸c
th-êng xem phim cïng c¸c ®ång chÝ phôc vô trong c¬
quan. §ã lµ nh÷ng giê phót, B¸c ch¸u tho¶i m¸i sau
hµng tuÇn, hµng th¸ng lµm viÖc trong nh÷ng hoµn c¶nh
thiÕu thèn, c¨ng th¼ng.
Mét lÇn, m¸y chiÕu phim ®· ch¹y ®Òu ®Òu, trªn mµn
¶nh diÔn ra nh÷ng c¶nh nèi tiÕp nhau, tiÕng ®èi tho¹i
cða c¸c nh©n vËt s«i næi…, nh­ng ng­êi xem th× kh«ng
ai hiÓu g× c¶, v× ®ã lµ phim n-íc ngoµi mµ kh«ng cã
thuyÕt minh.
Nh- biÕt râ yªu cÇu cña mäi ng-êi, B¸c hái ®ång
chÝ phô tr¸ch chiÕu phim:
- Sao chó kh«ng thuyÕt minh cho mäi ng-êi nghe?
§ång chÝ phô tr¸ch th-a víi B¸c lµ phim míi nhËp
vÒ, kh«ng cã b¶n thuyÕt minh ®i kÌm. Nh-ng v× thùc
hiÖn lÞch chiÕu phim do c¬ quan quy ®Þnh nªn cø thùc
hiÖn ch­¬ng tr×nh…
Víi nô c-êi ®«n hËu, B¸c nãi:
- Chñ ®Ñ B¸c thuyÕt minh cho…
B¸c cÇm micr«, tãm t¾t ®o¹n phim võa chiÕu vµ
trùc tiÕp thuyÕt minh hÕt bé phim. Mäi ng-êi cµng
thªm mÕn phôc B¸c.

41. -41-
Hoµ b×nh lËp l¹i, c¬ quan cña B¸c chuyÓn vÒ Hµ
Néi. LÞch chiÕu phim trong c¬ quan B¸c vÉn ®-îc duy
tr×.
Th-êng vµo tèi thø 7, t¹i phßng lín ng«i nhµ Phñ
Chñ tÞch cã ch-¬ng tr×nh chiÕu phim.
Tèi Êy, nghe thÊy cã phim hay, ng-êi xem kh¸
®«ng.
§óng giê, B¸c tíi. Ng-êi ra hiÖu cho mäi ng-êi
ngõng vç tay råi nhanh nhÑn ngåi vµo ghÕ. Mét sè ch¸u
nhá tÝu tÝt quanh B¸c.
Buæi chiÕu phim: “Hoµng tö Cãc” b¾t ®Çu. Mäi
ng-êi trËt tù theo dâi phim. Song lÇn nµy, ®ång chÝ
thuyÕt minh ch-a xem tr-íc, nªn nhiÒu ®o¹n lêi thuyÕt
minh vµ h×nh ¶nh kh«ng ¨n nhËp víi nhau. Ng-êi xem
khã theo dâi. Cã ng­êi x× xµo, phµn nµn… NhiÓu ng­êi
quay l¹i chç ®Æt m¸y chiÕu cã ý chê ®îi…
HiÓu râ hoµn c¶nh, B¸c b¶o ®ång chÝ thuyÕt minh:
- Chó thuyÕt minh nh- vËy lµm mÊt c¶ c¸i hay cña
bé phim. Chó ®Ó B¸c thuyÕt minh cho.
Nãi råi, B¸c cÇm micr« ch¨m chó theo dâi h×nh
¶nh, l¾ng nghe ®èi tho¹i vµ thuyÕt minh trùc tiÕp bé
phim Ph¸p nµy. Mäi ng-êi ch¨m chó theo dâi. Cã lóc
B¸c gi¶i thÝch thªm. Lêi thuyÕt minh râ rµng, ng¾n
gän. Giäng B¸c Êm ¸p gîi c¶m… Ng­êi xem h­ìng c¶ lªn
mµn ¶nh.
C¶nh cung ®iÖn huy hoµng cða nhµ vua… Hoµng tô
b¾n cung ®Ó chän vî. Mòi tªn tróng mét con Cãc. Cãc
nãi tiÕng ng-êi. Nµng Cãc yªu cÇu hoµng tö ®-a m×nh
vÒ Cung.
Hoµng tõ buån b· v× ph¶i sèng chung víi nµng Cãc.
Song cã ®iÒu l¹ lµ, tõ khi chung phßng víi nµng Cãc,
hoµng tö ®-îc ¨n nh÷ng b÷a ¨n ngon h¬n yÕn tiÖc tr-íc
®©y, nhµ cöa lu«n lu«n ®-îc ng¨n n¾p s¹ch, ®Ñp. Hoµng
tö bÝ mËt theo dâi. Cuèi cïng, nµng Cãc hiÖn nguyªn
h×nh lµ mét c« g¸i ®Ñp, duyªn d¸ng. Tõ ®ã hai ng-êi
sèng cuéc ®êi h¹nh phñc…
Phim kÕt thóc. Nh- th-êng lÖ, mäi ng-êi h-íng vÒ
B¸c chê ®îi mét lêi, mét ý cña B¸c, B¸c hái mäi
ng-êi:
- Phim cã hay kh«ng?
- D¹, hay l¾m ¹! Mäi ng-êi ®ång thanh tr¶ lêi.
B¸c l¹i hái:

42. -42-
- Hay v× sao? Vµ kh«ng ®îi c©u tr¶ lêi, B¸c gi¶i
thÝch lu«n:
- Hay v× cã néi dung tèt. C©u chuyÖn r¨n mäi
ng-êi muèn cã løa ®«i h¹nh phóc, th× ®õng qu¸ lÖ
thuéc vµo h×nh thøc bªn ngoµi; cÇn ph¶i cã c¸i ®Ñp
bªn trong, c¸i ®Ñp b¶n chÊt, vÒ phÈm gi¸ con ng-êi.
C¸c tµi tö ®ãng khÐo, mµu s¾c ®Ñp, t×nh tiÕt hÊp dÉn…
Ng-êi xem h«m Êy hiÓu thªm vÒ néi dung phim, vÒ
B¸c. Lµm viÖc g× B¸c còng ®em l¹i ®iÒu bæ Ých cho mäi
ng­êi, phóc vó mäi ng­êi…
Nguyªn Lª
TrÝch trong “B¸c Hå, con ng-êi vµ phong c¸ch”
TËp 3, Nxb Lao ®éng, H.1993
13- [53.] C¸c chó nãi cã lý nh-ng ch-a hîp lý
… C¸c ®ång chÝ Bé ChÝnh trÞ ®Óu tham gia ý kiÕn
®Òu göi l¹i cho B¸c. B¸c xem vµ b¶o ®ång chÝ Vò Kú
lÊy b¶n cña ®ång chÝ Tr-êng Chinh lµm b¶n gèc, v× b¶n
nµy cã nhiÒu ý kiÕn thiÕt thùc, sau ®ã bæ sung c¸c ý
tõ nh÷ng b¶n cña c¸c ®ång chÝ kh¸c. Söa xong B¸c cho
®i ®¸nh m¸y l¹i vµ ngµy 30/1 mêi ®ång chÝ phô tr¸ch
tuyªn huÊn sang cïng B¸c so¸t l¹i lÇn cuèi. §ång chÝ
tuyªn huÊn ®äc xong, c-êi g-îng, nãi:
- Th-a B¸c, so víi b¶n bªn Tuyªn huÊn göi sang,
B¸c söa l¹i hÇu hÕt ¹.
B¸c c-êi ®é l-îng:
- B¸c cã söa nh-ng c¸c ý chÝnh trong bµi B¸c cã
söa ®©u.
§ång chÝ phô tr¸ch tuyªn huÊn th-a:
- Th-a B¸c, c¸n bé §¶ng ta nãi chung lµ tèt. ChØ
cã mét sè Ýt tho¸i hãa biÕn chÊt. B¸c ®Æt ®Çu ®Ò nh-
vËy th× m¹nh qu¸, xin B¸c ®­a vÓ “N©ng cao ®¹o ®øc
c¸ch m¹ng” lªn tr­ìc, vÕ “QuÐt s¹ch chð nghÜa c¸
nh©n” xuèng sau ¹!
B¸c quay sang hái ®ång chÝ Vò Kú:
- ý kiÕn chó thÕ nµo?
§ång chÝ Vò Kú th-a víi B¸c lµ ®ång ý víi ®Ò nghÞ
cña ®ång chÝ tuyªn huÊn. Nghe xong B¸c nãi:
- C¸c chó cã lý, nh-ng ch-a hîp lý. B¸c muèn hái
®iÒu nµy. Gia ®×nh c¸c chó tiÕt kiÖm mua ®-îc mét bé
bµn ghÕ vµ gi-êng tñ míi. VËy tr-íc khi bª vµo phßng,
c¸c chó cã khªnh ®å cò ra quÐt s¹ch sÏ hay cø ®Ó r¸c
bÈn thØu mµ kª bµn ghÕ, gi-êng tñ míi vµo?

43. -43-
Ngõng mét l¸t, B¸c tiÕp:
- V× c¸c chó lµ ®a sè. B¸c ®ång ý nh-îng bé, ®æi
l¹i ®Çu ®Ó “N©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, quÐt s¹ch chð
nghÜa c¸ nh©n”, nh­ng trong bµi døt kho¸t gi÷ nguyªn
ý: “QuÐt s¹ch chð nghÜa c¸ nh©n, n©ng cao ®¹o ®øc
c¸ch m¹ng”.
KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4,tr.19
[54.] Chó nãi ®óng, nh-ng ch-a ®ñ
Nghiªm nghÞ nh×n chóng t«i mét l-ît, B¸c l¹i hái:
- Hßa b×nh lËp l¹i, nhiÖm vô cña c¸c chó lµ g×?
§ång chÝ T©n, c¸n bé ®¹i ®éi, ®¸p:
- Th-a B¸c, bé ®éi chóng ch¸u ph¶i tiÕp tôc cïng
nh©n d©n trõ gian, tÝch cùc s¶n xuÊt vµ tÝch cùc häc
tËp qu©n sù, chÝnh trÞ, v¨n hãa. Riªng ®oµn chóng
ch¸u cã nhiÖm vô b¶o vÖ Trung -¬ng §¶ng, ChÝnh phñ
t¹i Hµ Néi ¹.
B¸c gËt ®Çu:
- Chó nãi ®óng, nh-ng ch-a ®ñ. C¸c chó cßn ph¶i
cïng nh©n d©n ®Êu tranh thùc hiÖn c¶i c¸ch ruéng ®Êt,
t¨ng gia, chèng ®ãi, chèng lôt. Ph¶i x©y dùng qu©n
®éi lín m¹nh b»ng c¸ch häc tËp chÝnh trÞ, v¨n hãa,
qu©n sù cho giái vµ s½n sµng chiÕn ®Êu. Ph¶i ®Ò
phßng mäi ©m m-u, thñ ®o¹n cña kÎ ®Þch.
Sau khi ®· gi¶i thÝch cÆn kÏ vÒ HiÖp ®Þnh Gi¬-ne-
v¬, B¸c l¹i hái mét lÇn n÷a:
- C¸c chó cßn g× th¾c m¾c n÷a kh«ng?
“KÓ chuyÖn B¸c Hå” S®d, T.4, tr.24
[55.] Chó tr¶ lêi cho râ h¬n!
Sau khi th¨m xong khu nhµ ë, chóng t«i ®-a B¸c tíi
héi tr-êng, ®ång thêi còng lµ c©u l¹c bé cña ®¬n vÞ.
ThÊy nÒn g¹ch trong héi tr-êng ®-îc anh em lau rÊt
s¹ch, B¸c cëi dÐp ®Ó ë ngoµi thÒm, ®i ch©n kh«ng vµo
héi tr-êng. Chóng t«i còng lµm theo Ng-êi. ThÊy vËy,
B¸c b¶o:
- Nªn ®Ó c¸i g× lau ch©n, võa s¹ch nhµ, võa ®Ñp
m¾t.
B-íc vµo trong héi tr-êng, B¸c ®-a m¾t nh×n chung
quanh mét l-ît, ®Ó xem c¸ch bè trÝ héi tr-êng vµ
phßng ®äc s¸ch. Sau ®ã, Ng-êi lÇn l-ît xem c¸c bøc vÏ
vµ bÝch b¸o cña c¸c chiÕn sÜ. B¸c chó ý nh÷ng bµi nãi
vÒ kinh nghiÖm häc tËp qu©n sù, chÝnh trÞ, v¨n hãa,
thµnh tÝch t¨ng gia… B¸c khen:

44. -44-
- C¸c bøc vÏ vµ bÝch b¸o ®Òu tèt, nh-ng thiÕu môc
phª b×nh!
Tíi gi÷a héi tr-êng, B¸c nh×n lªn khÈu hiÖu d-íi
¶nh Ng-êi vµ b¶o:
- Ch÷ viÕt ®Ñp. Nh-ng lµ nh÷ng ch÷ g×? - Nãi xong,
B¸c liÓn ®äc” “Hå Chð tÞch muèn n»m”.
Phª b×nh mµ chóng t«i vÉn kh«ng sao nhÞn ®-îc
c-êi. B¸c còng c-êi. §u«i m¾t cña Ng-êi nheo h¼n l¹i,
chßm r©u rung rung.
- Th­a B¸c, chñng ch¸u viÕt khÈu hiÖu “Hå Chð tÞch
mu«n n¨m” ®Êy ¹! Sî v× ®¸nh dÊu sÏ gi¶m mÊt mü thuËt
nªn viÕt nh- thÕ ¹. - §ã lµ lêi ®ång chÝ Minh, ng-êi
chiÕn sÜ võa tßng qu©n n¨m 1961. LÇn ®Çu gÆp B¸c,
thÊy B¸c ®äc khÈu hiÖu nh- thÕ, Minh t-ëng B¸c ®äc
thËt, véi tr×nh bµy l¹i.
B¸c nh×n Minh, ©u yÕm hái:
- Chó bao nhiªu tuæi?
- Th-a B¸c, ch¸u 18 ¹!
- Chó ë nhµ lµm g×? Gia ®×nh hiÖn nay thÕ nµo?
- D¹, ch¸u ë nhµ ®i häc vµ gióp bè mÑ ch¸u lµm
trong hîp t¸c x· ¹! Bè ch¸u tr-íc lµ cè n«ng, sau
C¸ch m¹ng th¸ng T¸m ®i bé ®éi, míi phôc viªn n¨m 1959
¹!
- Chó häc líp mÊy?
- D¹, ch¸u häc lìp 9…
B¸c chØ vµo b¶n ®å ViÖt Nam treo trªn t-êng vµ b¶o
Minh:
- Ch¸u chØ cho B¸c xem ©m m-u Mü - DiÖm dïng chÊt
®éc hãa häc ë miÒn Nam ViÖt Nam nh- thÕ nµo, t¸c h¹i
ra sao?
Minh tr¶ lêi xong, B¸c gËt ®Çu tá vÎ hµi lßng:
- Chó hiÓu ®óng! Nªn lµm cho anh em kh¸c còng hiÓu
nh- m×nh.
Nh¾c Minh xong, B¸c quay l¹i hái t«i:
- Lóc ë nhµ chó lµm g×?
- Ngµy bÐ ch¸u ®i ë cho ®Þa chñ, lín lªn ®-îc
ng-êi anh xin cho vµo häc viÖc ë nhµ m¸y xe löa Gia
L©m. Kh¸ng chiÕn ch¸u tham gia ®éi nghÜa qu©n Hång
Hµ, råi sau chuyÓn sang s- ®oµn Qu©n tiªn phong ¹!
B¸c quay l¹i hái Minh: