https://st-taksh.blogspot.gr/ Φυσικά ΣΤ΄. Σύντομη επανάληψη 11ης ενότητας ΄΄Οξέα - Βάσεις - Άλατα΄΄

1. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
http://st-taksh.blogspot.gr
Φυσικά ΣΤ΄
Σύντομη Επανάληψη 11ης Ενότητας:
΄΄Οξέα - Βάσεις - Άλατα΄΄

2. 117
Ç üîéíç âñï÷Þ
Ôá ìíçìåßá åßíáé óýìâïëá ôçò éóôïñßáò êáé ôïõ
ðïëéôéóìïý ìáò. Åßíáé ðïëýôéìç êëçñïíïìéÜ, ðïõ
ïöåßëïõìå íá ðñïóôáôåýïõìå ìå êÜèå ôñüðï. Ç ÷þñá
ìáò åßíáé ãåìÜôç óçìáíôéêÜ ìíçìåßá. Ôá ðåñéóóüôåñá
áðü áõôÜ åßíáé êáôáóêåõáóìÝíá áðü ìÜñìáñï. Êßíäõíï
ãéá ôá ìíçìåßá áõôÜ áðïôåëåß ç áôìïóöáéñéêÞ ñýðáíóç.
Ôï íåñü ôçò âñï÷Þò óôéò ðåñéï÷Ýò ðïõ õðÜñ÷åé Ýíôïíï
ôï ðñüâëçìá ôçò áôìïóöáéñéêÞò ñýðáíóçò, ðåñéÝ÷åé
ïîÝá, ãé’ áõôü êáé ç âñï÷Þ ïíïìÜæåôáé üîéíç.
Ôá ïîÝá ðñïêáëïýí öèïñÜ óôá ìÜñìáñá.
Óôçí ÁôôéêÞ, ãéá ðáñÜäåéãìá, õðÜñ÷åé êßíäõíïò öèïñÜò
ôùí ìíçìåßùí áðü ôçí üîéíç âñï÷Þ. Ïé åðéóôÞìïíåò
áíáæçôïýí äéÜöïñåò ëýóåéò ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôïõò.
Áêüìá êáé ç ìåôáöïñÜ ôùí ìáñìÜñùí ôïõ Ðáñèåíþíá óå ìïõóåßá
êáé ç áíôéêáôÜóôáóÞ ôïõò ìå áíôßãñáöá óôï âñÜ÷ï ôçò
Áêñüðïëçò Ý÷åé óõæçôçèåß. Ï ìüíïò óßãïõñïò êáé áðïôåëåóìáôéêüò
ôñüðïò ðñïóôáóßáò ôïõò åßíáé ï ðåñéïñéóìüò ôçò áôìïóöáéñéêÞò
ñýðáíóçò.
Ç ðïéüôçôá ôçò æùÞò ìáò åîáñôÜôáé óçìáíôéêÜ áðü ôçí êáèáñüôçôá
ôïõ áÝñá ðïõ áíáðíÝïõìå. Ï ðåñéïñéóìüò ôçò áôìïóöáéñéêÞò
ñýðáíóçò üìùò äåí åßíáé óçìáíôéêüò ìüíï ãéá
ôïõò áíèñþðïõò áëëÜ êáé ãéá ôá ìíçìåßá ìáò, ôçí
éóôïñßá ìáò.
Ìå ìéá ìáôéÜ...
• Ïé äéÜöïñåò ïõóßåò ÷ùñßæïíôáé óå êáôçãïñßåò
áíÜëïãá ìå ôéò éäéüôçôÝò ôïõò. Ôñåéò ðïëý
óçìáíôéêÝò êáôçãïñßåò ïõóéþí åßíáé ôá ïîÝá,
ïé âÜóåéò êáé ôá Üëáôá.
• Ãéá íá äéáðéóôþóïõìå áí ìéá ïõóßá åßíáé
ïîý Þ âÜóç Þ áí ðåñéÝ÷åé ïîý Þ âÜóç,
÷ñçóéìïðïéïýìå ôïõò äåßêôåò.
• Ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ðïõ ãßíåôáé, üôáí
ðñïóèÝôïõìå ìßá âÜóç óå Ýíá ïîý Þ Ýíá
ïîý óå ìßá âÜóç ïíïìÜæåôáé
åîïõäåôÝñùóç. ÊáôÜ ôçí åîïõäåôÝñùóç
äçìéïõñãïýíôáé íÝåò ÷çìéêÝò ïõóßåò, ôá
Üëáôá.
• Ôá ïîÝá äéáëýïõí ôá Üëáôá. Ôá
êáèáñéóôéêÜ õãñÜ ðïõ äéáëýïõí ôá Üëáôá,
ðåñéÝ÷ïõí ïîÝá.
• Ïé âÜóåéò äéáëýïõí ôá ëßðç. Ôá
áðïññõðáíôéêÜ, ôá óáðïýíéá êáé ôá
êáèáñéóôéêÜ ãéá ôï öïýñíï ðåñéÝ÷ïõí
âÜóåéò.
• Ç áðñüóåêôç ÷ñÞóç êáèáñéóôéêþí êáé
áðïññõðáíôéêþí åßíáé åðéêßíäõíç. Ãé´ áõôü
ðñÝðåé íá äéáâÜæïõìå ðñïóå÷ôéêÜ êáé
íá áêïëïõèïýìå ìå óõíÝðåéá ôéò
ïäçãßåò ÷ñÞóçò.
ÃëùóóÜñé...
• Ôá ïîÝá êáé ïé âÜóåéò åßíáé
êáôçãïñßåò ÷çìéêþí åíþóåùí ðïõ
÷ñçóéìïðïéïýìå óõ÷íÜ óôçí êáèçìåñéíÞ
æùÞ.
• ÅîïõäåôÝñùóç ïíïìÜæåôáé ç ÷çìéêÞ
áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé, üôáí
áíáìåéãíýåôáé Ýíá ïîý ìå ìßá âÜóç.
• Äåßêôåò ïíïìÜæïíôáé ïñéóìÝíåò ïõóßåò ðïõ
áëëÜæïõí ÷ñþìá, üôáí Ýñèïõí óå åðáöÞ
ìå ïîÝá Þ âÜóåéò Þ ìå ïõóßåò ðïõ
ðåñéÝ÷ïõí ïîÝá Þ âÜóåéò.
• ¢ëáôá ïíïìÜæïíôáé ïé ïõóßåò ðïõ
ðáñÜãïíôáé êáôÜ ôçí
åîïõäåôÝñùóç ïîÝùí áðü
âÜóåéò Þ âÜóåùí áðü
ïîÝá.

3. Οι χημικές ενώσεις χωρίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με τις
ιδιότητές τους και τη σύστασή τους. Οι τρεις κύριες κατηγορίες των
χημικών ενώσεων είναι:
Οξέα Βάσεις Άλατα
Ο χυμός του
λεμονιού είναι οξύ
Η μαγειρική σόδα είναι
βάση
Η κιμωλία είναι ένα
άλας
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

4. Τα οξέα είναι χημικές ενώσεις που έχουν ένα σύνολο κοινών
ιδιοτήτων:
 όξινο χαρακτήρα: ξινή γεύση
 δίνουν χρώμα στους δείκτες όταν έρχονται σε επαφή μαζί τους
Οξέα περιέχονται στο λεμόνι, στο ξίδι και στα περισσότερα
φρούτα. Εκεί οφείλεται η ξινή γεύση τους. Το κεντρί της μέλισσας
περιέχει οξύ, όπως και τα πικραμύγδαλα.
Οξέα υπάρχουν ακόμη στα αναψυκτικά, στις μπαταρίες των
αυτοκινήτων και σε αρκετά καθαριστικά.
Οξέα
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

5. Οι βάσεις είναι χημικές ενώσεις που έχουν ένα σύνολο κοινών
ιδιοτήτων:
 Έχουν χαρακτηριστική γεύση (καυστική)
 Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών με τους οποίους έρχονται σε
επαφή
 Αντιδρούν με τα οξέα και δίνουν άλατα
Βάσεις περιέχονται σε πολλά καθημερινής χρήσης αντικείμενα,
όπως η οδοντόπαστα, η μαγειρική σόδα, τα απορρυπαντικά που
διαλύουν λίπη. Η αμμωνία είναι βάση και τη χρησιμοποιούμε στα
τραύματα και στα τσιμπήματα της μέλισσας.
Βάσεις
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

6. Οξέα Βάσεις
Έχουν όξινη γεύση
Αλλάζουν το χρώμα των
δεικτών
Έχουν καυστική γεύση και
σαπωνοειδή υφή
Αλλάζουν το χρώμα των
δεικτών
Αντιδρούν με τα μέταλλα και
ελευθερώνουν υδρογόνο
Αντιδρούν με τις βάσεις και
σχηματίζουν άλατα και νερό
Είναι καλοί αγωγοί του
ηλεκτρικού ρεύματος
Αντιδρούν με τα οξέα και
σχηματίζουν άλατα και νερό
Είναι καλοί αγωγοί του
ηλεκτρικού ρεύματος
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

7. Υπάρχουν πολλά είδη οξέων:
Οξέα
Ακετυλοσαλικυλικό οξύ
Ελαϊκό οξύ
Κιτρικό οξύ
Φωσφορικό οξύ
Υδροχλωρικό οξύ
Οξικό οξύ
Θειικό οξύ
Νιτρικό οξύ
Ανθρακικό οξύ
Τρυγικό οξύ
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

8. Βάσεις
Υδροξείδιο του νατρίου
Αμμωνία
Υδροξείδιο του ασβεστίου
Υδροξείδιο του νατρίου
Μαγειρική σόδα
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

9. Για να καταλάβουμε αν ένα υγρό είναι οξύ ή βάση, ρίχνουμε μέσα του
μια μικρή ποσότητα από μια ουσία που λέγεται δείκτης.
Οι δείκτες είναι ουσίες των οποίων το χρώμα αλλάζει ανάλογα με το ph
του διαλύματος στο οποίο προστίθενται. Ανάλογα με το αν προστεθούν
σε οξύ ή σε βάση οι δείκτες παίρνουν άλλο χρώμα.
Με τον όρο ph εννοούμε τη συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου σε ένα
διάλυμα. Αν το ph είναι μικρότερο του 7, τότε το διάλυμα είναι όξινο. Αν
είναι μεγαλύτερο του 7, τότε είναι αλκαλικό (βάση). Αν είναι ίσο με το 7,
τότε είναι ουδέτερο.
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

10. Σαν δείκτες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε:
 χυμό από κόκκινο λάχανο. Από μωβ, γίνεται κόκκινο με οξύ και
γαλαζοπράσινο με βάση
 Το βάμμα του ηλιοτροπίου που γίνεται κόκκινο με οξύ και μπλε με
βάση
 Το μαύρο τσάι που γίνεται χρυσαφί με οξύ
 Χυμό από κεράσια που γίνεται κόκκινος με οξύ και μπλε με βάση
Αλλαγή χρώματος δείκτη σε όξινο περιβάλλον (αριστερά)
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

11. Τα οξέα και οι βάσεις είναι χημικές ενώσεις και τις χρησιμοποιούμε
καθημερινά τόσο στο σπίτι μας όσο και στη βιομηχανία.
Όταν αναμειγνύονται μεταξύ τους, προκαλείται μια χημική
αντίδραση που ονομάζεται εξουδετέρωση. Είναι δε δυνατόν να
προκληθεί ουδέτερο διάλυμα από την αντίδρασή τους.
Κατά την εξουδετέρωση δημιουργούνται νέες χημικές ενώσεις που
ονομάζονται άλατα.
Άλατα του νατρίου: Ανθρακικό νάτριο και θειικό νάτριο
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

12. Αν σε διάλυμα οξέος ρίξουμε το διάλυμα μιας βάσης σταγόνα
σταγόνα, θα παρατηρήσουμε πως το χρώμα αλλάζει και γίνεται
μωβ. Αυτό σημαίνει πως πλέον δεν υπάρχει οξύ. Το ίδιο θα συμβεί
αν ρίξουμε διάλυμα οξέος σε ένα διάλυμα βάσης.
Και στις δύο περιπτώσεις το οξύ και η βάση δεν εξαφανίζονται.
Απλά αντιδρούν μεταξύ τους και παράγουν άλλα υλικά. Η χημική
αντίδραση ανάμεσα σε ένα οξύ και μία βάση ονομάζεται
εξουδετέρωση. Τα νέα υλικά που παράγονται από την
εξουδετέρωση ονομάζονται άλατα.
Άλατα
Εξουδετέρωση
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

13. Να επιλέξεις τη σωστή απάντηση:
α) Από τα παρακάτω υλικά περιέχει οξύ:
1. η οδοντόπαστα 2. η κιμωλία 3. το ξύδι
β) Όταν τσιμπάει η σφήκα πρέπει να βάλουμε:
1. ξύδι 2. αμμωνία 3. αλάτι
γ) Όταν στο δείκτη από κόκκινο λάχανο προσθέσουμε οξύ το χρώμα γίνεται:
1. κόκκινο 2. μωβ 3. πράσινο
Να κάνεις τη σωστή αντιστοίχηση :
λεμονάδα *
πορτοκαλάδα * * αλάτι
κιμωλία *
οδοντόπαστα * * οξύ
απορρυπαντικό πιάτων *
γύψος * * βάση
αμμωνία *
μάρμαρο *
Τι είναι δείκτης; Πώς παρασκευάσαμε δείκτη στην τάξη μας;
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Ποια χημική αντίδραση ονομάζουμε εξουδετέρωση; Τι προκύπτουν απ’ αυτή;
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

14. Συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα βάζοντας ένα √ στο κατάλληλο τετραγωνάκι:
ΥΓΡΟ ΟΞΥ ΒΑΣΗ
ΞΙΔΙ
ΝΕΡΟ ΜΕ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΟ
ΧΥΜΟΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΟΥ
ΝΕΡΟ ΜΕ ΑΜΜΩΝΙΑ
ΝΕΡΟ ΜΕ ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ ΣΟΔΑ
ΧΥΜΟΣ ΛΕΜΟΝΙΟΥ
ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΟ
ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΑ
ΓΙΑΟΥΡΤΙ
ΑΣΠΙΡΙΝΗ
ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΟ ΤΖΑΜΙΩΝ
Απαντώ σύντομα:
• Γιατί όταν μας τσιμπά μια μέλισσα βάζουμε αμμωνία;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• Γιατί όταν μας τσιμπά μια σφήκα βάζουμε ξύδι;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• Ένα καθαριστικό φούρνου περιέχει οξύ ή βάση και γιατί;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• Γιατί δεν πρέπει να στάξει ξύδι στα μάρμαρα του σπιτιού;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Η ακροστιχίδα της εξουδετέρωσης:
_ _ _ _ _ _ _ Τα οξέα και οι βάσεις είναι χημικές…
_ _ _ _ Το βάζουμε όταν μας τσιμπά σφήκα.
_ _ _ _ Χημικές ουσίες.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Τα υγρά στο στομάχι μας περιέχουν … οξύ.
_ _ _ _ _ _ _ Ουσίες που αλλάζουν χρώμα ή … μας δείχνουν την ώρα.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Τα πειράματα στη χημεία γίνονται στα …
_ _ _ _ _ _ _ _ ….. ΚΕΝΤΡΟΥ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Είναι τα χημικά … για την υγεία μας.
_ _ _ _ _ _ _ Πρέπει να περιορίσουμε την ατμοσφαιρική…
_ _ _ _ _ _ _ Καλό είναι πριν χρησιμοποιήσω ένα απορρυπαντικό να… τις οδηγίες χρήσεως.(αντ.)
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Διατηρούν τα τρόφιμα και πρέπει να τα αποφεύγουμε.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Όταν μας ακουμπήσει μας προκαλεί πόνο, τσούξιμο και ερεθισμό.(με άρθρο)

15. Συμπλήρωσε τα κενά με τη λέξη που ταιριάζει κάθε φορά:
- Τα οξέα και οι βάσεις αλλάζουν το χρώμα του _________________ (δέρματος/δείκτη). Με τα
οξέα γίνεται ________________ (κόκκινος/πράσινος), ενώ με τις βάσεις ________________
(κόκκινος/πράσινος).
- Το γιαούρτι και τα φρούτα περιέχουν ____________ (οξύ/βάση), ενώ το υγρό πιάτων και το
καθαριστικό τζαμιών ___________ (οξύ/βάση).
- Χαρακτηριστική ________________ (εφαρμογή/ιδιότητα) των βάσεων είναι η _______________
(διάλυση/καταστροφή) που προκαλούν στα _____________ (άλατα/λίπη). Αντίθετα τα οξέα
________________ (διαβρώνουν/διαλύουν) τα _____________ (άλατα/λίπη).
- Τα ____________ (άλατα/λίπη) είναι ουδέτερα, οπότε η προσθήκη τους σε έναν δείκτη
______________________ (μεταβάλλει/δε μεταβάλλει) το χρώμα του.
- Όταν αναμειγνύεται οξύ με βάση, προκαλείται μια χημική αντίδραση που λέγεται
_________________________ (εξουδετέρωση/καύση), προϊόν της οποίας είναι το ____________
(άλας/λίπος).
- Το δηλητήριο της μέλισσας περιέχει ____________ (οξύ/βάση), οπότε, για να εξουδετερωθεί, θα
πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μια ουσία που να περιέχει ____________ (οξύ/βάση), όπως π.χ.
__________________ (αμμωνία/ξίδι). Αντίθετα το δηλητήριο της σφήκας περιέχει ___________
(οξύ/βάση), άρα θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε __________________ (αμμωνία/ξίδι).
- Τα οξέα και οι βάσεις (ακόμη και τα διαλύματά τους) είναι _______________________
(ακίνδυνα/επικίνδυνα) για την υγεία μας. Η επαφή τέτοιων ______________ (ουσιών/αντιδράσεων)
με το δέρμα μας μπορεί να προκαλέσει ___________________ (ζαλάδα/ερεθισμό) ή ακόμα και
δερματικά ____________________ (εγκαύματα/συμπτώματα). Αν καταπιούμε τέτοιες ουσίες,
κινδυνεύουμε σοβαρά από εσωτερικά _____________________ (τραύματα/εγκαύματα). Κατά
συνέπεια γ χρήση απορρυπαντικών και καθαριστικών πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη
_____________________ (αφηρημάδα/προσοχή).
- Καλό είναι να _________________ (διαβάζουμε/αγνοούμε) τις _______________
(πληροφορίες/οδηγίες) προφύλαξης των καθαριστικών προϊόντων πριν τα χρησιμοποιήσουμε ή να
προφυλάσσουμε τα χέρια μας με τη χρήση __________________ (γαντιών/χαρτομάντιλων).
Επίσης, ________________ (φυλάμε/δείχνουμε) τα προϊόντα από παιδιά και τα τοποθετούμε σε
μέρη στα οποία τα παιδιά _____________ (έχουν/δεν έχουν) πρόσβαση. Έτσι
___________________ (αποφεύγουμε/βοηθούμε) την ________________________
(περιέργεια/επικινδυνότητα) των προϊόντων αυτών.

16. Έντεκα μηνών
Ημερομηνία:
Βάρος: [Βάρος[ Ύψος: [Ύψος]
Σημειώσεις:
[Τοποθετήστε φωτογραφίες εδώ]
Γ΄τάξη: http://gtaksh.blogspot.gr/
Δ΄τάξη: http://xristx.blogspot.gr/
Ε΄τάξη: http://e-taksh.blogspot.gr/
ΣΤ΄τάξη: http://st-taksh.blogspot.gr/
Κριτήρια: http://kritiria.blogspot.gr/
Άρθρα: http://xristosxarmpis.blogspot.gr/