2. ANTRENMANBİLGİSİNDEN
ANTRENMANBİLİMİNEGEÇİŞ
Önceki yıllarda [yaklaşık 1990 yılına kadar];
Antrenman Bilgisi adı altında çoğunlukla derlemeler şeklinde , sınırlı ve tekyönlü
referanslara dayalı olarak verilen bilgilerin bir bölümü günümüzde de kabul
edilmekle birlikte, belli birbölümü de gelişigüzel bilgilere dayanmaktaydı.
GünümüzdeSporBilimlerinde yapılan bir çok bilimsel araştırmayla elde edilen
bilgilerin bilimsel bilgi düzeyine ulaşmasıyla artık Antrenman Biliminden
bahsedebiliriz.
3. ANTRENMANBİLİMİNİN
ENTEGREBİLİMDALIOLUŞU
Antrenman Bilimi, tüm bilimlerin ortak özellikleri olan,
kuramsal, nesnel, objektif, deneysel, sistematik, genelleyici,
interdisipliner oluş nitelikleri taşımakta ve gelişigüzelbilgiden
bilimsel bilgiye ulaşırken, bilimsel veri toplama – gözlem –
deneysel analiz aşamalarındangeçmektedir.
Antrenman bilimi ile yakından ilişkisi olan bilimdallarından
bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
Anatomi, Kinesiyoloji, EgzersizFizyolojisi, FonksiyonelAnatomi,
Kinantropometri, Biyofizik,Biyomekanik, Biyokimya, Beslenme,
Biyoistatistik, Motor Öğrenme, Spor Psikolojisi, Spor Pedagojisi,
Ölçme ve Değerlendirme, vs.
4. Antrenman kelimesi latince kökenlidir. Fransızca,İngilizce veAlmanca
olarak kullanılışları benzerliklergöstermektedir.
Fransızca,l' entraînement
İngilizce,Training
Almanca, Training şeklinde kullanılmaktadır.
Türkçesöyleniş biçimi Fransızcadakitelaffuza benzemektedir.
“Alıştırma yapmak, yetiştirmek, eğitmek, terbiye etmek,idman
yapmak “ gibi geniş anlamlarda kullanılan bir fiilin isim halidir.
Antrenman Kelime Kökeni
5. • Fiziksel egzersizler yardımıyla sporcuların fiziksel, teknik-taktik,
zihinsel, ahlaki hazırlığıdır [Matveyev].
• Sportif antrenman, komple spormotorik verime yönelik tasarlanan
hedeflere, durum değişikliklerine uygun, metodik ve organize
önlemleri içeren, planlı yönlendirilen, davranış değişikliğigeliştirilen
bir süreçtir [Martin ].
• Kondisyonel, koordinatif, teknik, taktik nitelikleringeliştirilmesine
veyakorunmasına yönelik bir süreç, bir sistemdir. Busüreç,
antrenman hedeflerine yönelik, antrenman bilgisi yasalarınagöre
hazırlanmış antrenman içerikleri ile gerçekleştirilen, sistematik,
yönlendirilen davranışlardan oluşur [Letzelter].
Çeşitli TANIMLAR
6. • Organik bünyelerin verimleri, günlük hayattaki etkinliklerin meydana
getirdiği yükle doğru orantılı olarak artar. Yükün artması, bu yükü
karşılamak isteyen organizmanın olumlu anlamda fonksiyon ve yapısını
değiştirir. Organizmanın verimi maksimal [sınırsal] değere ulaştırılmak
istenirse, bu durumda kişiye özel olarak hazırlanmış, belirli hedefleri olan
bir takım yüklerin uygulanması gerekir. Bütün bu etkinliklere verilen isim
ise “ antrenman “ dır [Renklikurt ].
• Sporcunun kendi en yüksek verimliliğine ulaşabilmesi için, planlı biçimde
yaptığı bedensel ve ruhsal çalışmaların tümüdür [Muratlı].
• Fizik ve moral gücün, teknik ve taktik becerilerin, organik ve psikolojik
yüklenmelerle düzeltilmesi ve üst düzeye getirilmesi amaçlarına yönelik
bir eğitim sürecidir[Sevim].
DİĞER İFADELER
7. ANTRENMANINAMAÇLARI
• 1. Fizikselyetileringeliştirilmesi:
• Bompa'ya göre fiziksel gelişim ikiye ayrılmaktadır.
• A. Çokyönlü fiziksel gelişim
– • Dayanıklılığın geliştirilmesi
– • Genel kuvvetin geliştirilmesi
– • Süratin geliştirilmesi
– •Hareketliliğin geliştirilmesi
– • Koordinasyon yeteneğinin geliştirilmesi
– •Uyumlu ve gelişmiş bir vücut.
• B.Spordalı özelliklerine uygun fiziksel gelişim
• 2. Spordalının Teknikgelişimi:
• Uygulanan spor dalına ait tekniğingeliştirilmesidir.
– Örneğin, basketbolda şut, futbolda pas, atletizmde takozdançıkış tekniğiningeliştirilmesi.
• 3. Spordalının Taktikgelişimi:
• Yarışmalardabireyin kendinin yada rakibinin yeteneklerini gözönüne alarak
hazırladığı stratejiye bağlı olarak değişen eylem planının geliştirilmesidir.
– Örneğin; takım sporlarında savunmadaçok adam bulundurulması, hızlı hücuma geçiş,atletizmde
orta mesafe kosularında grubun arkasında koşup yarış sonlarında atak yapıp önegeçme.
8. • 4. Zihinselgelişim:
• Antrenmanın karmaşık zihinsel yetileri de geliştirecek şekildeplanlanmasıdır.
– Örneğin; karmaşık taktik alıştırmalar, tekniğin geliştirilmesinde yaratıcılığa yönelikalıştırma
ödevlerinin verilmesi.
• 5. Psikolojikgelişim:
• Her antrenmanda değişik motivasyon öğeleri kullanılarak, yasamın ve sporun
doğasındabulunan mücadelecilik, kararlılık, tutarlılık gibi davranışların
verilmesidir.
• 6. Pedagojikgelişim:
• Antrenmanın kendisi bir eğitimetkinliğidir.
• Antrenman terimi, alıştırma yapmak, yetiştirmek, terbiye etmek gibigeniş
anlamda kullanılan bir fiilin isimhalidir.
• Toplumsallaşma, yardımlaşma, kurallara uyma vb. pek çok eğitimsel özellik
içermektedir.
• 7. Sakatlıklarınönlenmesi
• 8. Sporcununsağlığınıngüçlendirilmesi
9. Antrenmanİlkeleri
• Etkin Katılım İlkesi
• ÇokYönlüGelişim İlkesi
• Özelleşme İlkesi
• Bireyselleşme İlkesi
• Çeşitlilik İlkesi
• AntrenmandaAşamalıArtan Yüklenmeİlkesi
• Antrenmandan beklenen; en üst düzeyde yararın sağlanabilmesi için,mantıksal,
sistematik, pedagojik vb. açılardan birçok ilkeye bağlı olarak planlanması
gerekmektedir.
• 1. Organizmayayüklenme ve organizmanın dinlenmesi arasındaki orantının
“fazlaya tamlama (süper compensation)” ilkesi doğrultusunda planlamaların
gerçekleştirilmesi.
• 2. Düzenli olarak ve organizmanın yüklenebilme sınırları dâhilinde, gittikçeartan
(progressive) yüklenme prensibine uygunluk,
AntrenmanPlanlamasındakiİlkeler
10. • 3.Antrenmanların uzun vadeli planlar ölçüsünde düşünülüp, bir planauygun
olarak oluşturulması,
• 4. Planlanan hedeflerin mantıklı ve erişilebilir olması,
• 5.Antrenmanların periyodik olarakgerçekleştirilmesi.
• 6.Antrenmanların geliştirmeyi hedeflediği özelliklerin tümüne yönelikolarak
planlanması,
• 7. Genelve özel eğitim ilkeleri çerçevesinde geçerli kurallarauyulması,
• 8. İçeriğin, yöntemin ve yüklenme normatiflerinin herantrenmanda
değişiklik göstermesi, antrenmanların monotonluktan kurtarılması,
• 9.Antrenmanların bireysel farklılıklar hesabakatılarak, bireysel gelişimi de
hedefleyecek şekilde organizeedilmesi,
• 10. Genelgelişime uygunluk göstermesi,
• 11.Antrenmanların kesintisizce uygulanıp devamlılığının sağlanması.
• 12. Olasısorunlar düşünülerek, planlamada esneklik sağlanması,değişen
antrenman hedeflerine göre yüklenmelerdeki oranlamaların yeniden
gerçekleştirilmesi.
• 13.Antrenmanlarda teknolojinin sunduğu yardımcı araçlardanolabildiğince
yararlanılması.
11.
12. AntrenmanÇeşitleri
Antrenmanlar değişik bakışaçılarına göre sınıflandırılabilir:
Amaçlarınagöre:
• 1. Sportif verim (performans)
antrenmanı,
• 2. Koruyucu (prevantif) antrenman,
• 3. Rehabilitatif (yeniden sağlık
durumuna getiren) antrenman.
Yaşgruplarınagöre:
• Çocuk,genç ve yetişkinlerin
antrenmanı olarak ele alınır ve uzun
vadede şuaşamalardan meydana
gelir:
• 1. Temelantrenman,
• 2. Ön-yapı (gelişim) antrenmanı,
• 3. Yüksekverim (performans)
antrenmanı.
Uygulamabiçimiaçısından:
• 1. Bedensel-aktif antrenman,
• 2. Gözlemsel(observatif) antrenman,
• 3. Zihinsel (mental) antrenman yada
ideomotorik antrenman.
• 4. Otojen antrenman(zihinsel-ruhsal
konsantrasyon antrenmanı).
Antrenmanların yönetim biçimi
açısından:
• 1. Otokratik antrenman,
• 2. Demokratik antrenman,
• 3. Serbest antrenman.
13. SPORTÜRLERİNİNSINIFLANDIRILMASI
• Genelolarak yapılmakta olan spor türlerini “Ferdi (Bireysel) Sporlar” ve “Takım
Sporları” diye iki anabaşlık altında toplayabiliriz. Ancakbunları antrenmanbilimi
çerçevesinde inceleyecek olursak, üç farklı aktivite çeşidi ortaya çıkacaktır.
Bunlar;
• 1-Simetrik (Ritmik-Cyclic)Sporlar
– Ziklik aktiviteler diye de anılır. Değişmeyen tempolar ve hareketler ile yapılan ritmikaktiviteleri
kapsayanspor dallarına denir. (Örnek: Koşular, yüzme, bisiklet vs.)
• 2-Asimetrik(Aritmik-Acyclic)Sporlar
– Aziklik aktiviteler diye de anılır. Değişen tempolar ve hareketler ile yapılan ritmik olmayan
(aritmik) aktiviteleri kapsayanspor dallarına denir. (Örnek: Futbol, voleybol, basketbol, güreş,
jimnastik vs.)
• 3-BileşikAsimetrik Sporlar
– Ritmik bir hareketi takip eden aritmik hareketler serisidir. Yaniaktiviteye ritmik bir hareketle
başlayıp, aritmik olan diğer bir hareketle bitirilenspor aktivitelerini içerir. (Örnek: Atletizmdeki
bütün atlama branşları, buz dansı, jimnastikte atlamabeygiri vs.)
14.
15. ANTRENMANÖĞELERİ
• Herhangi bir fiziksel aktiviteyi yapan bir sporcu anatomik,
fizyolojik, biyokimyasal ve psikolojik olarak değişiklikleremaruz
kalır.
• Her bir aktivitenin verimi şufaktörlerebağlıdır:
A-AntrenmanHacmi;süresine, mesafesine ve tekrar sayısına,
B-AntrenmanŞiddeti;yüküne ve tekrar sayısına,
C-AntrenmanYoğunluğu;performans sıklığına bağlıdır.
16. ANTRENMANHACMİ
• Antrenman hacmi yüksek seviyede teknik, taktik ve özellikle
fiziksel başarılar için çok gerekli olan miktarları içerir.Bunlar;
• 1-Antrenmanın süresi
• 2-Belirli zamaniçerisindeki antrenmanınmesafesi
• 3-Belirli zamaniçerisindeki bir egzersizin tekrarsayısı
• “Kısaca hacim; antrenman içerisinde yapılan aktivitelerin
toplamına denir.”
17. ANTRENMANŞİDDETİ
• Antrenman şiddeti egzersizlerdeki sinir uyarımlarının kuvvetini,
yapılan bir hareketin hızını, çalışma aralıklarının değişimini ve
tekrarlar arasındaki dinlenmeleri içerir.
• Antrenmanlar ve müsabakalardaki performanslar esnasında
sadece kasların değil, sinirlerin de enerji harcamaları vardır.
Dolayısı ile antrenman şiddetinin derecesi egzersizin çeşidine ve
şekline göre ölçülebilir.
• Bir egzersizin şiddeti yapılan spor aktivitesine göredeğişir.
18. Aktiviteleri SüresineGöreSınıflandırma
Bölge Açıklama Örnek
1
15 sn.lik kısasüreli maksimal eforlu aktivite şiddetlerini
içerir. Bubölgedeki fiziksel aktivitelerde organizmaya
yüksekoranda O2 sağlanmaz.TemeldeATP-PC(fosfojen)
sistemi kullanılır.
100 m sprint
koşuları, atlama,
sıçramavs.
2
15 ile 60 sn.lik yüksekşiddetteki maksimal eforlarıiçerir.
TemeldeATP-PCve düşük oranda LAsistemikullanılır.
200-400m
koşuları, 100m
yüzmevs.
3
1 ile 6 dk.lık aktiviteleri içerir. Yarımaksimal şiddet
bölgesi de denir. TemeldeLAve O2’li sistemkullanılır.
1500 m koşuları,
400 myüzme,
güreş vs.
4
6 ile 30 dk.lık aktiviteleri içerir. Orta şiddet bölgeside
denir. TemeldeO2’li sistem kullanılır.
5000-10000m
koşuları, 800-1500
m yüzmevs.
5
30 dk üzerindeki aktiviteleri içerir. Düşükşiddet
bölgesidir. TemeldeO2’li sistem kullanılır.
Maraton koşusu,
takım sporları,
tenis vs.
21. SporcununHedefKalpAtımSayısı
Antrenmanlar esnasında sporcular bir çok şiddet seviyeleri
içeren çalışmalara katılırlar. Organizmanın uygulanan çalışmalara
cevap verebilmesi ve adapte olabilmesi için uygulanacak
antrenman şiddetleri sporcuların kalp atım hızlarına göre
ayarlanmalıdır.
Sporcunun hedef kalp atım sayısıformülü (Karvonen Metodu):
KAHhdf=KAHdin+(%k)(KAHmax–KAHdin)
KAHdin:İstirahat halindeki kalp atımhızı
KAHmax:Maksimal kalp atımhızı
(%k):Antrenman şiddet yüzdesi
Örnek:Bir sporcunun istirahat halindeki kalp atım sayısı65 atım/dkve
maksimal kalp atım sayısı185 atım/dk olsun. Busporcunun %70
şiddetindeki çalışmalarda KAHhedefhesaplaması;
KAHhdf=65+0,7(185-65)=149atım/dk olarakbulunur.
22. ANTRENMANYOĞUNLUĞU
Bir sporcunun belirli bir zamandilimi içerisinde yapmış olduğu hareket serileridir.
Yoğunluk, bir antrenmanda yapılan çalışmalar ile dinlenmeler arasındageçen
zamanın oranlarını belirler.
Uygun bir antrenman yoğunluğu antrenmanın verimini artırır ve sporcuların aşırı
yoğunluğa maruz kalmalarını önler.
1-Tahmini(Relatif) Yoğunluk (TY)
Bir sporcunun relatif yoğunluğu o sporcunun antrenmanlarda
uygulayabileceği tahmini çalışma kapasitesini belirler.
TY=(NHx100)/TH NH:Net Hacim TH:Tahmini Hacim
Örnek: Bir sporcunun net hacmi 102 dk ve tahmini hacmi ise 120 dk olsun. Bu
sporcunun Tahmini Yoğunluğu;
TY=(102x100)/120=%85 bulunur.
Yanibu sporcu çalışmalarda toplam antrenman süresinin %85’inikullanabilir.
Toplamolarak 100 dk.lık bir antrenman için bu kapasiteye sahip bir sporcunun
maksimal çalışma süresi;
100x(85/100)=85 dk. dır.
Busüreden daha fazla yapılan çalışmalar bu sporcunun kapasitesini aşırı
zorlayacaktır.
23. 2-Net(Mutlak) Yoğunluk(NY)
• Net yoğunluk bir antrenörün etkili bir antrenman hazırlamasına
yardımcı olur ve o antrenmanın etkisiz veyabaşarısız olmasını
engelleyebilir.
• Özellikle bazıspor dallarında antrenman yoğunluğu oranına karar
verilemediği durumlarda kullanılır.
• Bir sporcunun egzersizlerde uygulayacağı maksimal performansın
yüzdesini içerir.
• Bir sporcunun etkili bir çalışma yapıp yapmadığını belirlemekiçin
kullanılır.
NY=[(NH – DAH)x100] / NH
NH:Net Hacim DAH:DinlenmeAralığı Hacmi
• Örnek: Bir sporcunun dinlenme aralığı hacmi 26 dk ve net hacmi ise 100 dk olsun.
Busporcunun Net Yoğunluğu;
• NY=[(100– 26)x100]/100=%74 bulunur.
– Busporcu bu tür çalışmanın %74’ünüetkili yapmıştır.
– Butür çalışmalar sporcunun kapasitesini %74oranında artırabilir.
24. ANTRENMANFAKTÖRLERİ
• Bir antrenmanın temel faktörlerini fiziksel, tekniksel,taktiksel,
psikolojik ve teorik hazırlıklar oluşturur. Herhangi bir
antrenman programında bu faktörlerin yanı sıra sporcunun
yaşını, bireysel kapasitesini, hazırlık seviyesini ve antrenman
safhalarını da gözönünde bulundurmak gerekir.
4
3
2
ANTRENMANFAKTÖRLERİNİNSIRASINAGÖRESAFHALARI
TEORİK HAZIRLIK (ZihinselAntrenman) IV
.BASAMAK
T
AKTİKSELHAZIRLIK III.BAS
AMAK
TEKNİKSELHAZIRLIK II.BASAMAK
FİZİKSELHAZIRLIK I.BASAMAK
1
25. I- FİZİKSELHAZIRLIK
• Fiziksel hazırlık bir antrenman programında yüksek performansı
yakalamak veyaelde etmek için en önemli safhayı oluşturur. Bu
hazırlığın temel amacı bir sporcunun fonksiyonel potansiyelinive
biyomotor yetenekleri en üst seviyeyeulaştırmaktır.
• Bir antrenman programında fiziksel hazırlık dönemi şusıraları
takip etmelidir:
1-GenelFizikselHazırlık Dönemi
2-ÖzelFizikselHazırlık Dönemi
3-BiyomotorYeteneklerinYüksekSeviyeye Çıkarılması
26. • İlk iki safha hazırlık dönemlerinde gerçekleştirilir. Üçüncü safhaise
müsabaka dönemlerinde sporcunun önceden kazanmışolduğu
yetenekleri ve takımın ihtiyaçlarına göre mükemmel duruma
getirmek için yapılançalışmalardır.
• Birinci (Genel Fiziksel Hazırlık) safhanın süresi ne kadar uzun olursa
sporcunun performansı da diğer safhalara geçerken o kadar yüksek
olur.
• Antrenman programının şiddeti takım ihtiyaçlarına göre, süresi ise
takım ihtiyaçlarına ve müsabaka takvimine göreayarlanmalıdır.
GELİŞ
ME
SAFHASI
1 2 3
AMAÇ
Genel Fiziksel
Hazırlık
ÖzelFiziksel
Hazırlık
ÖzelBiyomotor Yetenekleri
Mükemmel Duruma Getirme
ANTRENM
AN DÖNEMİ
HAZIRLIKDÖNEMİ MÜSABAKADÖNEMİ
27. 1-GenelFizikselHazırlık
• Genel fiziksel hazırlık döneminin temel amacısporcu organizmasının çalışma kapasitesini
artırmaktır. Bir organizmanın çalışma potansiyeli ne kadar yüksek ise, antrenman ve
müsabakadönemlerinde sürekli artan fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlara adapte olması da
o kadar hızlı olacaktır.
• Sonuçolarak; güçlü ve yüksek kapasitede genel fiziksel hazırlığa sahip olan bir
sporcunun biyomotor yetenekleri de yüksek seviyeyeulaşacaktır.
2-ÖzelFizikselHazırlık
• Özelfiziksel hazırlık, genel fiziksel hazırlığın temeli üzerine inşa edilir. Temel amacı
sporcunun fiziksel olarak gelişmesini artırmaktır. Ancak bu fiziksel gelişim sporun veya ilgili
branşın fizyolojik ve metodolojik karakterlerine uygun olmalıdır.
• Performans seviyesi bütün sporcularda da yeterince yüksek seviyede olmalıdır ki;
başarılı müsabakalar çıkarabilsinler.
• Müsabakalara benzer veyaeşit şekilde yapılan antrenmanlar, özel fiziksel hazırlığın
gelişmesini sağlar.
• Özelfiziksel hazırlığın süresi 2 ile 4 ayarasında olmalıdır. Kesin süre takımın yapısına,
ihtiyaçlarına ve müsabaka takvimine göre belirlenmelidir.
• Uzun süreli bir planlama 6 aydan 1 veya 2 yıla kadar organize edilebilir.
28. 3-ÖzelBiyomotor YetenekleriMükemmelDurumaGetirme
• Özelbiyomotor yetenekleri geliştirme çalışmaları hazırlıkdöneminin
sonlarına doğru başlayarak müsabaka dönemleri içerisinde ağırlık
kazanarak devam eder.
• Genel amacı; seçilmiş bir spor dalının özel ihtiyaçları için sporcunun
özel biyomotor yeteneklerini geliştirmek ve bunu mükemmelduruma
getirmektir.
• Bu dönemde ilk önce sporcuların kazanmış oldukları kuvvet ve güç
geliştirilir. Daha sonra ise sürat ve çabuklukları mükemmel duruma
getirilir.
• Fiziksel hazırlığın bu son döneminde çalışmanın şiddetimüsabakanın
ihtiyaçlarına, süresi ise müsabaka dönemlerine ve takvimine göre
ayarlanmalıdır.Ancakuzun müsabaka dönemi geçiren takımlarda bu
sürenin kısatutulması tavsiye edilmektedir. Eğerzaman kısıtlaması
yok ise bu süreyi daha uzuntutabiliriz.
29. FİZİKSELHAZIRLIĞINGELİŞMESİİÇİNYAPILAN ÇALIŞMALAR
• Yapılanspor dalının ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterebilen ve sporcunun performansını
yükseltmek amacıyla sistemli olarak yapılan tekrarlı çalışmalarıkapsar.
• Antrenör sporcunun antrenman kapasitesini yükseltebilmek için bir çok çalışmaiçerisinden
hangileri daha fazla amacayönelik ise çok dikkatli bir şekilde onları seçmesigerekir.
• Butür çalışmalar üçkategoridesınıflandırılabilir:
1)Genel fiziksel gelişim için yapılan çalışmalar.
2)Biyomotor yetenekleri geliştirmek için yapılan özelçalışmalar.
3)Spor dalına göre yapılan çalışmalar.
1-GenelFizikselGelişimiçinYapılanÇalışmalar
• Endirek veya dolaylı hareket egzersizleri de denir. Bunlar etkileri bakımından ikiye ayrılırlar;
A-Aletle YapılanÇalışmalar:Ağırlık malzemeleri, halter, tırmanma ipi ve sağlıktopları gibi
yardımcı aletlerle yapılan çalışmaları içerir. Butür çalışmaların hazırlık dönemlerinde
yapılması tavsiye edilir. Müsabaka döneminde bu çalışmaların tamamının uygulanması
önerilmez.
B-İlgili SportifÇalışmalar:Sporcununyaptığı branşın ihtiyaçlarına yönelik olarak benzer sportif
aktiviteleri yapmasıdır. Örnek: Güreşçilerin genel dayanıklılığı, sürati, koordinasyonu gibi
kapasiteleri geliştirmek için mini futbol ve basketbol gibi oyunlar oynamasıdır. Butür
yardımcı aktiviteler gevşeme,aktif dinlenme ve eğlence için deyapılmaktadır.
30. 2-BiyomotorYetenekleri GeliştirmekiçinYapılanÖzelÇalışmalar
• Direk hareket egzersizleri de denir.Antrenman safhalarının büyük bir bölümünde yer alır ve her evrenin
ihtiyacına göre çalışmasıklığıbelirlenir.
• Özelegzersizler doğrudan “istenilen bir hareketi yapan temel kasgruplarını” içerir. Elit sınıf sporculara
yapılacak özel egzersizlerin sayısıbiraz daha az,ancak daha fazla tekrarlar halinde olabilir.
• Biyomotor yetenekleri geliştirmek için uygulanacaken etkili metot; mental (zihinsel) pratikmetodudur.
Gerçekten öğrenme aşamasındaolan bir sporcu, mental olarak kavrayamadığı bir çalışmayı veya drili
yapamaz.
• Diğer önemli bir nokta ise, sporcunun müsabakalardan önce bir beceri veya drili yeterli sayıdatekrar
yapmasıdır. Budurumda sporcu müsabaka esnasında gerçekleşebilecek rakip veya dış etkenlere karşı
tekniğini, taktiksel değişimlerini ve müsabaka stratejilerini daha etkili bir performansla
sergileyebilecektir.
3-SporDalınaGöreYapılanÇalışmalar
• Uygulanan spor dalındaki özel hareketlerin ve değişiklerin tamamınıkapsar.
• Hazırlık ve resmi müsabaka öncesi dönemlerde organizmanın resmi müsabakalara olan adaptasyonunu
sağlamak amacıyla yapılan özel veya hazırlık müsabakalarını kapsar.
• Eğerbir antrenör resmi müsabaka ortamına benzer çalışmalar (örnek; hakem ve seyircili özel
müsabakalar) yaparsa, bu metot sporcuya resmi veya asıl müsabakalarda gerekli olacak fiziksel,
tekniksel, taktiksel ve psikolojik hazırlıklarsağlar.
• Hazırlık safhasının sonlarında bu metodun uygulanması sonucuantrenman ritmi veya temposuyla
beraber sporcunun performansı da gelişecektir. Çünkü“bir sporcu antrenmanlarda kullandığı
enerjisinin ve performansının daha fazlasını müsabakalardaharcar”
32. II- TEKNİKHAZIRLIK
ve müsabaka tekniğine göre düzenlenmelidir.
• Teknik, fiziksel bir çalışmada özel olarak ele alınmalıdır. Bir müsabakada iyi bir sonuç
elde etmek için sporcuların mükemmel bir tekniğe sahip olmalarıgerekir.
İyi Bir Teknik=YüksekVerim (Randıman) Demektir.
A-TEKNİKVESTİL
• Genellikle bu iki terim aynı anlamda kullanılmaktadır. Nadiren de olsa bir şampiyonun
veya kazananıntekniği model olarak görülür. Bumodeller de tamamen uygulanması
gereken ve sabit bir yapısıolduğu düşünülür. Aksine, kişisel özelliklere göre bu
modellerin esnek olması gerekir.
• Bir modeli uygulamak “teknik” bir becerinin, hareketin veya drilin bireysel özelliğe
göre yapılmasına ise “stil” denir. Yanistil, sporcunun bir teknik modeli kişisel tarzına
göre uygulama sanatıdır.
B-TEKNİĞİNGELİŞTİRİLMESİ
• Teknik hazırlığın içerikleri, monoton ve birbirine benzeyen çalışmalardan ibaret
olmamalıdır. Her bir teknik “MüsabakaTekniği”diye adlandırılan, müsabakaların
özelliğine göre süre ilerlemesi ve değişiklik göstermesi gerekir.
• Bir sporcunun sahip olduğu tekniğin gelişmesi ve mükemmel seviyeye gelmesi onun
fiziksel ve psikolojik özelliklerine bağlıdır.
• Müsabakanın ritim ve şiddet özellikleri rakibin kapasite seviyesine, sporcunun tekniğine
33. III- TAKTİKHAZIRLIK
• Antrenör ve sporcuların kelime dağarcığında “Taktik veStrateji” nin
önemli bir yerivardır.
• Taktik; bir takımın veyasporcunun müsabakada kullandığı bir plandır.
Müsabaka esnasında direk veyaendirekt rakiplerine karşı yeteneklerini
uygulama sanatıdır.
• Strateji; bir takımın veyasporcunun müsabakaortamında oyununu
organize etmesidir.
• Başarılı bir taktiksel planın temeli, yüksekseviyedeki tekniğin üzerine
kurulmuştur.Böylece taktik daha doğru ve istenilen seviyede yapılacağı
gibi, müsabakaesnasındayapılacak olan taktiksel manevralar ve
değişiklikler de daha doğru ve hızlı bir şekildeuygulanabilir.
• Bazıspor dallarında taktiğin uygulanma seviyesibaşarıyı belirleyici
faktördür. Örneğin; takım sporları, güreş gibi spor dalları. Bazıspor
dallarında ise sporcunun psikolojik yapısı teknik hazırlık seviyesindendaha
önemlidir. Örneğin; halter, jimnastik, buz dansı gibi spordalları.
34. IV-TEORİKHAZIRLIK
sporcuların genel ve özel eğitimleri ile de sorumludur.”
• Sporcular sadecepratik olarak değil, bunun yanında teorik olarak da antrene
edilmelidirler.Ancakgünümüzde (özellikle ülkemizde) antrenörler sadece
sporcuların performansını yükseltmeyi düşünür, bu yönde kendilerini geliştirirve
araştırmalar yaparlar. Sporcular ise sadeceuygulamalı antrenmanlar yaparlar ve
müsabakalara katılırlar.
• Konsantre Çatışması;antrenör ile sporcuların farklı şeylere değişik ortam ve
zamanlarda konsantre olmasıdır. Böyle durumlarda antrenör ile sporcular
arasındaki diyalog eksikliğinin artması ile paylaşmaları gerekenortak hedef ve
çıkarlar farklı şekillerde ve değişik zamanlarda ortaya çıkacaktır.Örneğin; antrenör
çok önemli bir müsabakayahazırlanırken, aynı heyecanı sporcusunda görmeyebilir
ve onları konsantre etmekte güçlükçekebilir.
Bugününsporcuları,yarınınantrenörleriolabilir.
• Öyleyseantrenörler bildiklerini sporcularına teorik olarak da anlatmak zorundadır.
Buyöntem sayesindesporcular antrenörlerini daha iyi tanımalarını sağlayacağı
gibi, bilgili bir antrenöre sahip oldukları için çalışmalara daha iyi konsantre
olacaklardır.
• Sonuçolarak;
– “Bir antrenörün görevi sadeceantrenmanlar ile kısıtlı değildir. Bununyanında
36. ANTRENMANTERİMLERİ
Terim Açıklama Örnek
1-
Çalışma
Aralığı
Bir mesafenin belli bir zamaniçerisindeve
yüksek şiddette kat edilmesidir.
200 metreyi 30saniyede
koşmak
2-
Dinlenme
Aralığı
Çalışmalar ve setler arasındaki dinlenme
sürelerini içerir. İki yüklenme (çalışma)
arasındaki dinlenme periyodudur.
(1:1); (1:2) İlk rakamçalışma
zamanı, ikinci rakam
dinlenme zamanıdır.
3-Setler veya
Seriler
Çalışmaaralığı ile dinlenme aralığının
oluşturduğu toplam süre.
1 SET=5tane, 30 sn.de 200m
koşu+90snaktif dinlenme.
4-Tekrarlar Bir set içerisinde yapılan çalışmaaralığı sayısı.
5 tane 200m koşusu=
5 tekrarlı 1SET’tir.
5-
Çalışma
Zamanı
Çalışmaaralığında yapılacak hareketin
süresidir.
Her 200 m, 30sn.de
koşulacaktır.
6-
Çalışma
Mesafesi
Yapılacak çalışmanın mesafesidir. 200 metre
7-
Çalışma
Sıklığı
Bir hafta içerisinde yapılacak olan çalışmaların
uygulama sayısıdır.
Haftada 2 gün, 5x200 m koşu
37. DİNLENMEARALIĞIAKTİVİTELERİ
1)PasifDinlenme
Örnek:Esnetme (stretching) veya jimnastik hareketleri
2)Aktif Dinlenme
Örnek:Yürüyüşler veyajogging (düşük tempolu koşu)
3)PasifveAktif KombinasyonuDinlenme
Örnek:Jogging veyayürüme +stretching egzersizleri
DinlenmeAralığı;genellikle çalışmaaralığına göre belirlenir. Dinlenme aralığı
süresi ise uygulanan çalışmasüresi ile orantılıdır. Örnek:1:1 veya 1:2 gibi.
1 SET(SERİ)=5x200m;30 sn;90 sn; (1:3)
5:Tekrar sayısı;200 m:Çalışma mesafesi; 30 sn:Çalışmazamanı;
90 sn:Dinlenme aralığı (zamanı); (1:3):Çalışma ve dinlenme oranı
Buaktivitelerin hepsi bir seti veyaseriyioluşturur.
41. üyüme çağındakiçocuklar için hem bedensel sağlık ve fizikse
Spor b l
gelişme yönünden, hem de iyi bir kişilik oluşması ve ruh sağlığı
bakımından yararlı vegereklidir.
Çocuk açısından spor fiziksel gelişimin yanı sıra sosyal açıdan da
önemlidir.
Çocuk spor yoluyla, çevresini tanır, iletişim kurar, kendine olan öz güveni
artar, toplum içerisindeki sahipolduğu yerinisağlamlaştırır.
Psikolojik açıdan ise, kendini kontrol etmeyi, bir konuda konsantre
olabilmeyi, iradesini kullanabilmeyi, başarıyagüdülenebilmeyiöğrenir.
Spor yapmayan, dengesiz beslenen çocukların sağlıklı bir gelişim süreci geçirmeleri
zordur.
Bir çok spor dalında şampiyonlukların giderek daha küçük yaşta sporcular tarafından
kazanıldığını görmekteyiz. Başta jimnastik sporu olmak üzere birçok spor dallarında
çok belirgin olarak çok genç yaştaki sporcuların üstün başarı elde ettikleri günümüz
sporunun birg
e
r
ç
e
ğ
i
d
i
r
.
42. Sağlıklı bir çocuk fiziksel etkinliklerden yoksun bırakılır ve yeterli hareket
etmesi engellenirse, psikomotor gelişmesi zarara uğrar ve buna bağlı olarak
okuldaki başarıoranı düşer.
Bu konuda bilinen örneklerden birisi, Fransa’da yapılan bir çalışmayla ilgilidir.
Paris yakınlarındaki Vanve kentinde yapılan ve bu bölgenin adıyla anılan bir
araştırmada ilköğretim sınıfı öğrencileri iki gruba ayrılmış ve bir grup
öğrencinin kuramsal ders saatleri azaltılırken diğerlerinin ders sayısı aynen
korunmuştur. Ders saatleri azaltılan grupta, beden eğitimi ve spor saatleri
arttırılmış, öğrenciler çeşitli dallara ayrılarak spor yaptırılmıştır. Yıl sonunda
yapılan değerlendirmede, eski programa göre eğitim yapan grupta başarı
oranı %60 iken, spor saatleri arttırılan gruptaki başarı oranının %89’a
yükseldiği görülmüştür.
Kuşkusuz, sporun faydasını yalnızca dersteki başarıyı arttırmaktan ibaret
saymak yeterli değildir. Yakın bir gelecekte toplumda sorumluluk yüklenecek
kişilerin yetiştirilmesinde, iyi alışkanlıklar edinmelerinde, birlikte yaşama
duygusunun gelişmesinde, erken yaşlardan itibaren spor yapılması büyük
önem taşır.
43. Dikkat EdilmesiGerekenler
AİLELERİÇİN...
Aile bireyleri, çocukların katılımları açısından
bir örnek oluşturacak şekilde spor yapmalı veya
kendileri de fiziksel olarak etkinlikte
bulunmalıdır.
Çocukların spora katılımları desteklenmeli,
ödüllendirilmeli ve ilgi gösterilmelidir.
44. ANTRENÖRLERİÇİN...
Spora katılacak çocukların sadece kronolojik yaşı değil
olgunluk, vücut yapısı, yetenek ve cinsiyetleri göz
önünde bulundurularak sınıflandırılmalı ve çalışma
programları da buna göre hazırlanmalıdır.
Antrenmanlar çocuğun yukarıda belirtilen özelliklerine
göre planlanmalı, yeteneğini geliştirecek şekilde, ancak
yaralanmalara yol açmayacakyöntemlerle
sürdürülmelidir.
45. OKULYÖNETİCİLERİİÇİN...
S
por teşkilatı ve kulüpler ile okul sporu sisteminin
işbirliğine büyük ihtiyaç duyulmaktadır.
Çocukların oyun ve spor ihtiyaçlarını karşılayacak
planlamalar yapılmalıdır.
Beden eğitimine paralel olarak sağlık eğitimi
müfredatında gelişmeler yapılmasıgerekmektedir.
Okul dışı etkinliklerin arttırılması sağlanmalıdır.
Çocuk ve gençlerin spor alanları ve salonlarına
ulaşımları ve tesisleri kullanımları kolaylaştırılmalıdır.
47. Gallahue’nin Motor Gelişim Dönemleri
*14 yaş ve üstü
*11-13 yaş
* 7-10 yaş
*6-7 yaş
*4-5 yaş
*2-3 yaş
*1-2 yaş
*0-1 yaş
* 4 ay - 1 yaş
*Uterus içi - 4 ay
*Olgunluk evresi
*İlk evre
*Başlangıç evresi
*İlk kontrol evresi
*Reflekslerin ortadan
kalktığı kontrol evresi
*Bilgi çözme evresi
*Bilgi toplama evresi
*Uzmanlık evresi
*Genel evre
*Özel evre
Spor
Hareketleri
Dönemi
Temel
Hareketler
Dönemi
İlkel Hareketler
Dönemi
Refleksif Hareketler
Dönemi
48. Spor Hareketleri Dönemi
Bu dönem yedi yaş ve yukarısını kapsar.
İlkokul Çocukları yeni beceriler kazanmaktan çok, daha önce
kazandıkları temel becerileri daha akıcı ve doğru olarak ortaya
koyarlar.
Motor gelişimin bu aşaması, temel hareketlerin gelişim aşamasıdır.
Burada spor terimi geniş anlamıyla kullanılmıştır. Yani; yalnız
yarışma değil aynı zamanda rekreasyon, oyun, dans gibi aktiviteleri
de kapsayan bir araç olarak benimsenmiştir.
Genel Geçiş Evresi:
7-8 yaşlarına rastlayan dönemdir.
Kuvvet, dayanıklılık, reaksiyon zamanı, hareket sürati, denge gibi
özelliklerin gelişmesiyle performansın artması beklenir.
Değişik hızlarda ip atlama, taş sektirme gibi hareketler bu evrenin
tipik geçiş hareketleridir.
Giderek daha karmaşık ve spor türüne özgü hareketler seçilmeye
başlanabilir.
49. ÖzelHareket Becerileri Evresi:
Onyaşındaki kızve erkek çocuklar hala motor öğrenme yönünden çocukluk
döneminin altın dönemini yaşamaktadır.
Buhızlı motor gelişim, boy uzamasının ani artışı (sıçramaşeklindeki) ve vücut
parçalarının değişmesine kadar devam eder.
Birey, bu dönem boyunca fiziksel kapasitesinin ve sınırlılıklarının farkındadır.
Uzmanlık Evresi:
Ortalama olarak 14 yaşında başlar ve olgunluk dönemi boyunca devam eder. Bu
döneme branşlaşma evresi de diyebiliriz. Branşlaşma, gelişim evrelerinin en üst
aşamasıdır ve piramidin tepe noktasını oluşturur.
Bu dönemde çocuk nöro-muskuler sistem yönünden tam olarak gelişir. Giderek
daha karmaşık ve yeni hareketleri yoğun biçimde yapabilir.
Bununla birlikte vücut bölümlerinin hızlı büyümesine (Ön kol ve bacak uzaması
gibi) bağlı etkenler sonucu, koordinatif yeteneklerdeki yetersizlik, hareket
armonisinin bozulması gibi problemler ortaya çıkar.
Çeviklik bu oluşumlardan en çok etkilenen motorik özelliktir. Bu olumsuzluklara
bağlı 11-13 yaşlarındaki çocuklarda hareket öğrenmede güçlükler ve geçici
performans düşüşlerine rastlanabilir.
50. ÇOCUKLARDA
GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
•Çocuk ve gençlerin gelişimi deyince; çocuğun doğuşundan
olgunlaşıncaya ve hatta ölünceye kadar geçirdiği evreler aklımıza gelir.
Bu evreler:
1-Anatomik gelişim
2-Fizyolojik gelişim
3-Psikolojik gelişim
4-Sosyolojik gelişim
5-Motorsal gelişim
51. ANATOMİKGELİŞİM
KemikGelişimi:
Çocuğun ve gencin iskeletinde kıkırdak doku oranı daha fazla olduğu için daha
bükülebilir ve yumuşak özelliktedir. İskelet, en sert haline orta yaş dönemlerinde
erişir. Buyüzden anatomik gelişim çok hızlı bir süreçiçindedir.
Kafatasının yüz kısmı hariç, kafa kemiği, köprücük kemiği, gövdenin bütün
kemikleri, el ve ayak kemikleri ilk çocukluk döneminde kıkırdaktan oluşur.
İskeletin kemikleşme süreci, bireyin büyümesinin sonunu belirten 22-28 yaşları
arasında tamamlanır.
Büyümenin hızlı olduğu dönemlerde çocuğun bedeni çok değişken bir yapıya
sahip olduğundan, genç yaşlardaki fiziksel bozuklukları önlemede ve
geciktirmede spor önemli bir roloynar.
Yapılan araştırmalar, okul çağındaki çocuklara düzenli spor yapma alışkanlığı
kazandırıldığı takdirde, bunun ileriki yıllarda da devam edebildiğini göstermiştir.
İleriki yaşlarda düzenli spor yapma alışkanlığı kazanmak zordur. Bu nedenle
sağlıklı olmanın en önemli koşullarından biri, spora erken yaşlardabaşlamaktır.
52. Yaşdönemlerine göreçocukvegençlerin
postürel yapılarınınincelenmesi
Boy:
Yaşamın ilk 2 yılında boy %50 oranında uzar.
Daha sonra yavaş hızla artan boy uzaması, 1.
Ergenlik döneminde tekrar hızkazanır.
Puberteden hemen önce önemli derecede
boyda görülen artış erkeklerde ortalama 17 ve
kızlarda 16.5 yaşınakadar sürer.
Yıllık boy uzunluğunun artışı ergenliğe kadar her
yıl ortalama 5.08 cmkadardır.
53. Vücut Ağırlığı:
Çocuklarda doğumdan sonra ilk 6
aya kadar kilo almaya uygun
yapılaşma hızla gelişir. Boya göre
değişim
kadar
bu gelişim fazla bir
göstermeden 8 yaşına
sürer.
1. Ergenlik döneminden itibaren
ergenlik son bulana kadar aşırı
uzama nedeniyle genellikle boy
kilo orantısının dengesi boyun
uzamasılehine bozulur.
2 yaşından sonra ergenliğe kadar
ağırlık artışı her yıl ortalama 2,270
gr kadardır.
54. FİZYOLOJİKGELİŞİMLER
KasGelişimi:
Doğumdan adolesan (ergen, yetişkin) döneme kadar kilo ile
birlikte kaskitlesinde de önemli bir artışgözlenir.
Çocuk ve gençlerde kas kuvveti, yaşla birlikte belirgin şekilde
artar. Kas 8 yaşlarında vücut ağırlığının %27’sini oluştururken,
kaskasılma kuvveti hala düşüktür.
Kasın en hızlı gelişmesi 12 yaşlarında başlar ve 15 yaşında vücut
ağırlığının yaklaşık olarak %32’sinioluşturur.
55. DolaşımSistemi:
Çocuk ile erişkinlerin kalp hacimlerinin vücut ağırlığına oranı karşılaştırıldığında
önemli bir fark olmadığıgörülmektedir.
Hollman’a göre en büyük kalp atım volüm gelişimi; kız çocuklarında 11, erkek
çocuklarında 14 yaşarastlar.
Dinlenme halindeki kalp atım sayısıçocuklarda daha fazladır.
Çocuklarda kalbin her kilogram vücut ağırlığı başına atım gücü (bir kasılmada
pompaladığı kan miktarı) ve bir dakikada pompalayabildiği kan miktarı yaşla ters
orantılıdır. Bu nedenle dinlenme halinde çocuklarda dolaşım sistemi yetişkinlere
oranla daha çok çalışarak vücudun gereksinimlerini karşılamak zorundadır. Bir başka
deyişle; yaş ilerledikçe kalp daha kuvvetli bir kasa dönüşürken, aynı zamanda daha
etkili bir organolmaktadır.
9-13 yaşlarındaki genç sporcular, her kalp atımında yetişkinlerin aldığı oksijenin
1/3’ü ile 1/2’sine yakın oksijen alarak taşıyabilirler. Aradaki bu fark, yaşın ilerlemesi
ile azalır. Ancak; 16-18 arasındaki yaşlarda bile aynı iş yükünde yetişkinlerden daha
yüksek kalp atımı ile cevapverebilirler.
56. Solunum Sistemi:
Bilinen ve rahatlıkla gözlenebilen özelliklerden birisi,
antrene olmamış çocukların bile yükseksayılabilenoksijen
kullanım kapasitelerininbulunmasıdır.
Yapılanaraştırmalar, 8-12 yaşlarında çocukların 60 ml/kg/dk
oksijen kullanım kapasitesine sahip olabildiklerini
göstermiştir. Budeğer yetişkin ve iyi düzeydeki sporcularda
(orta mesafe koşucuları)gözlenebilmektedir.
Ancakbu sonuçlar biraz yanıltıcıdır. Çünkü; yüksekoksijen
kullanım değeri, çocuğun oksijeni etkili olarak
kullanabileceği anlamına gelmez. Nitekim çocuklar bu
oksijeni etkili kullanamazlar. Bunun nedeni çocuklardaki
hemoglobin yetişkinlere oranla daha azdır.Buyüzden
oksijen iyi ve yeterli birşekilde dokulara taşınamaz.
Çocuklarda oksijen borcuna olan tolerans dayetişkinlere
oranla daha azdır.
57. Enerji Sistemleri:
Çocuk ve gençler, maksimal oksijen ve karbonhidrat (glikoz)
kullanımına dayalı çalışmalarda yetişkinler düzeyinde performans
gösteremezler.
Çocuk ve gençlerin kalplerinin belli bir iş yükünü daha fazla
çalışarak karşılaması yanında, bu yaşlarda kanın hemoglobin
(oksijen taşıyıcı) bileşimi de 14-15 yaşlarına kadar yetişkinlere
oranla daha azdır. Bu nedenle çocuk ve gençler oksijen rezervi
açısından da dezavantajlı durumdadırlar.
Çocukve gençsporcular, anaerobik (oksijensiz) çalışma sonucu
organizmada oluşan laktik asit gibi
maddelerle başa çıkmada yetişkin
yorgunluk
sporculara
yaratan
oranla
artık
daha
zayıftırlar. Bu nedenle, solunum sıklığı yükseldikçe, daha çabuk
yorulurlar.
Bütün bu sayılan noktalar nedeniyle, çocuk ve gençler, maksimal oksijen
ve karbonhidrat (glikoz) kullanımına dayalı çalışmalardayetişkinler
düzeyinde performans gösteremezler.
58. Çocukaçısından spor, fiziksel gelişimin
yanında, sosyalaçıdan da önemlidir. Spor
yardımıyla çocuğunçevresini tanıması ve
iletişim kurabilmesi daha kolay
gerçekleşmektedir. Bualanlardaki olumlu
gelişmeler, çocuğun duygusal olarak daha iyi
gelişmesine yardımcı olabilmektedir.
Sporun bu önemli özellikleri gözönüne
alınarak, bir çok ülke okullarında beden
eğitimi ders saatine ve ders kapsamına
gerekli önemi göstererek, eğitimin genelve
özel amaçlarının bir kısmı, beden eğitimi
dersleriyle verilmeye çalışılmıştır. Bu
doğrultuda, bazıAvrupa ülkelerinde,
ilkokullardaki beden eğitimi dersi haftada 6
saati bulurken, ülkemizde bu süre 2saattir
PSİKOLOJİKVESOSYALGELİŞİM
59. Aileler çocuğunhareketliliğini yaramazlıkolarak değerlendirir.
Günümüzde pek çok aile spontan (anlık) hareketliliğini yaramazlık
saydığından engel olmayaçalışmaktadır.
Boş arazilerin ve oyun alanlarının giderek azalmasıyla birlikte ailelerin bu
tutumu çocukların TV ve bilgisayar başında geçirdikleri saatlerin artmasına
neden olmaktadır.
İlköğretim çağındaki çocukların haftada 30-45 saat TV seyrettikleri ve
bilgisayardaoyunoynadıkları hesaplanmaktadır.
Çocuğun doğasına aykırı olan bu durum fiziksel ve ruhsal gelişmeyi olumsuz
yönde etkiler ve erişkin yaşlarda sedanter bir yaşam biçiminin seçilmesine
neden olur.
Düzenlisporyapmaalışkanlığıçocuklukyaşlarında kazanılır.
Çocukluk çağındaki hareketlilik erişkin yaşlardaki yaşam tarzının
belirlenmesi yönündenönemlidir.
Hareket alışkanlığı çocukluk yaşlarında kazanılır ve bir yaşambiçimi olarak
yerleşik nitelik alır.
60. MOTORSALGELİŞİM
Kuvvet:
Çocuklarda kas kuvveti yaşla birlikte artar. Ergenlik çağında, kas gücünde
belirgin artışlarolur.
Gelişme, kas kuvveti ve hıza dayanan sporlarda yaş ilerledikçe ortaya
çıkar.
Çocuk ve gençlerin kaldırabildikleri ağırlık açısından yapılan gözlemlerde;
8-9 yaşlarında çocuklar ortalama olarak kendi vücut ağırlıklarının 1/3’ünü
tek kolla kaldırıp bir kaç adım atabilirken, bu değer 12-13 yaşında iki
katına, 16 yaşında gencin vücut ağırlığına yükselmiştir.
Bu nedenle kas kütlesi gelişimi; kuvvet, güç ve sürate dayalı sporlarda
yaşabağlı olarak yavaşolmaktadır.
Bu tür spor dallarında çok erken yaşlarda çocukları gereğinden fazla
zorlayarak erken başarı sağlama çabaları, çocuğun bedensel gelişimi ve
normal büyüme üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğinden, sağlığı
tehlikeye girebilir.
61. Dayanıklılık:
Dayanıklılık çocuklarda
özelliktir.
çok erken yaşlarda gözlenebilen bir
Kuşkusuz dolaşım sistemi özellikleri nedeniyle performansın
yetişkinlerdeki kadar olması beklenemez.
Ancak çocukların “steady state”
oluşmadığı ve sinir sisteminin
dediğimiz oksijen borcunun
herhangi bir stres altında
bulunmadığı ortamda uzun süreli bir dayanıklılık gösterdikleri
kolaylıkla gözlenebilen bir noktadır.
Özellikle, çalışmanın şiddetinde değişkenlik gösterdiği ve iyi
motive oldukları koşma, sıçrama ve tırmanma gibi oyunlarda
hemen hemen hiç ara vermeden çalışabildikleri gözlenmiştir.
Bu çalışma tempolarına yetişkin sporcuların bile dayanamadıkları
yapılan gözlemlerden biri olup, ancak egzersiz fizyologlarınca
açıklanabilen bir özelliktir.
62. Sürat:
Sürat özelliği kişinin anaerobik kapasitesine, kaskuvvetine, reaksiyon zamanına
ve koordinasyonuna bağlıdır.
Bunedenle, sayılan bu noktaların olgunlaşma ile doğrudan ilgileri olması,
süratin de ilerleyen yaşla gelişmesine nedenolmaktadır.
Enyüksekdeğerler normal olarak 20-30 yaşları arasında elde edilmektedir.
Esneklik:
Çocukların esneklik yetenekleri 5 yaştan 8 yaşakadar sabittir.
12-13 yaşlarında en uç noktaya ulaşarak yaşla birlikte azalır.
Kızlartüm yaşlarda erkeklerden dahaesnektirler.
Esneklik daha serbest ve kolay hareket sağlayarakkoordinasyonu sağlar.
Esneklik,eklemlerin ve onu çevreleyen dokuların anatomik yapısınabağlıdır.
Esnekliği etkileyen faktörler; kemiksi yapı, eklem kapsülü, kaslar ve bağlar
olarak sıralanabilir. Esnekliği aynı zamandadış faktörlerde etkiler. Örneğin; ısı,
günün belirli saatleri, uyku hali, belirli pozisyonda uzun süre kalma olarak
sıralanabilir.
63. Denge:
Dengeperformansı yaşlabirlikte gelişir.
Çocuklukdönemlerinde denge aktivitelerinde kızların performansı, erkeklere
oranla dahaiyidir.
Bazıçalışmalar erkek çocukların dengede biraz daha iyi olduğunu ileri sürerken,
bazıçalışmalar da; ergenlik dönemindeki büyüme atılımı sırasında, kaskütlesi ve
alt uzuvların büyüme atılımının farklı zamanlarda gerçekleşmesine bağlanan bir
"sakarlıkdönemi"olduğunu ileri sürmektedir.
Koordinasyon:
Koordinasyonel hareketlerin verimsel gelişimi de daha önce motorik özelliklerin
gelişiminde açıklandığı gibi biyolojik-genetik faktörlere bağlı olarakgerçekleşir.
Kişiler arasıfarklılıklar her zamansözkonusudur.7-9Yaşlarıarasında çok belirgin
olan koordinasyon performansındaki artış, 11 yaşınsonuna kadar devam
etmektedir.
64. Motor Becerileri:
Okulöncesi dönemde, çeşitli temel motor işlemlerdekiperformans
gelişir.
Cinsiyet farklılığı genellikle çok azolmakla birlikte koşu, atlama ve
fırlatma gibi becerilerde erkek çocukları dahaiyidir.
Kızlar yakalamada erkek çocuklarından önemsiz derecede farklılık
gösterirken, denge testinde 3-5 yaşkızları biraz daha iyi, 6 yaşkızları ise
çok daha iyidirler.
Genelde erkekler, hız ve
kuvvet gerektiren atlama,
fırlatma ve koşu gibi işlemlerde,
kızlar ise sıçrama gibi denge
gerektiren işlemlerde
başarılıdırlar.
Erkekler ve kızlar arasındaki
farklılıklar bu yaşlardanispeten
küçüktür ve çoğuzaman
birbirine yakındır.
65. Yarışma sporlarına katılımla ortaya çıkabilecek sağlık
sorunlarının önlenmesi amacıyla çocukların ayrıntılı bir
kontrolden geçmeleri gerekmektedir.
Diyabet ve astım gibi kronik sağlık problemi olan çocukların
uygun yönlendirmeyle çeşitli spor etkinliklerine
katılabilmeleri mümkündür.
Yarışmaya yönelik halter gibi ağırlık kaldırmayı içeren spor
dalları ile başa alınacak darbelere açık spor dallarına katılım
ergenlik dönemi sonuna kadarönerilmemektedir.
Uzun mesafe koşu antrenman ve yarışmaları ergenlik dönemi
sonuna bırakılması önerilmektedir.
SPORLAİLGİLİALINMASIGEREKENÖNLEMLER
66. Aynı vücut bölgesine sık tekrarlayan yüklenmelerin yer aldığı
spor dallarına katılım ve antrenman şekli özellikle kıkırdak
zedelenmelerine yol açabileceğinden dikkat edilmeli ve
gerekirse koruyucu malzemelerin kullanılmasısağlanmalıdır.
Açık havada ve sıcak ortamda spora katılım, vücut alanları
büyüklere oranla daha küçük olan çocuklarda, ısı birikimine
bağlı sağlık sorunlarına yol açabileceğinden çalışmalar sırasında
sık ve az miktarlarda su içme ve gölgede dinlenme molaları
verilmelidir.
Çocuklar çok sıcak ve nemli havalarda dış ortamlarda yapılan
çalışmalara sokulmamalıdır. Yüzme dalında vücut yağ dokusu az
olan ve soğuk suya henüz alışkın olmayan çocukların
antrenmanları sırasında ısı kayıplarını en aza indirmek için sık
dinlenme ve ısınma araları verilmelidir.
67. GÖZÖNÜNDEBULUNDURULACAKKONULAR
Gelişim basamakları ve bireysel farklılıklar göz önünde
bulundurulmalı.
Spor dalının ara amaçları ve genel amaçlarının gerçekleşmesi
için gereken optimal süre çocuklara tanınmalı.
Kısa süreli başarı için, sağlık ve pedagojik ilkeler ikinci plana
atılmamalı.
Erken yaşlarda üstün verim için aşırı ve tek yönlü
yüklenmeler yapılmamalı.
Erken yaşlarda stresli yarışlara çok sık sokulmamalılar.
Antrenman ve Müsabaka yüklenmeleri giderek arttırılmalı.
68. ÇocukveGençlerde
SporaYönelikÖneriler
Çocuk ve gençlerde aerobik yüklenmeler, anaerobik
yüklenmelerden önceolmalıdır.
Nefesin uzun süre tutulduğu sportif çalışmalarda uygulama
ilkelerine çok dikkatedilmelidir.
İskelet sistemi tam olarak gelişmediği için, kuvvet çalışmalarında
kendi vücut ağırlığındanyararlanılmalıdır.
Kuvvet çalışmalarında hareketlilik alıştırmaları önemli yer tutmalıdır
ve hareketlerin çok yönlü olmasına dikkatedilmelidir.
Gelişime bağlı olarak algılama ve hareket yapma sınırlılığı nedeniyle
gelişim özelliğine uygun hareketler yaptırılmalıdır.
69. Sporsal verim elde etmek açısından, bireysel çalışmalardan önce
grup çalışmaları tercih edilmelidir.
Özellikle okul öncesi yaş döneminde, çocuğun doğal hareketlerine
dayalı olarak, spora yönelik hareketlerin geliştirilmesine ve
pekiştirilmesine dikkatedilmelidir.
İlköğretim çağında önceden kazanılmış motorik özellikler temel
alınarak Atletizm, Oyun, Jimnastik, Yüzme ve Kayma sporlarının
temel hareket formlarıgeliştirilmelidir.
9-11 yaş grubunda motorik özelliklerin geliştirilmesinin yanında
spor dalına özgü temel teknik becerilerin kazandırılması ön plana
çıkar.
Çocuk ve gençlerin oyunsal form içerikli spor antrenmanlarında,
yüklenme ve dinlenmeler uzun ve sürekli yüklenimlere imkan
verir. Ancak, yüksek yüklenmeli alıştırmalar kesinlikle uygun
dinlenme aralıkları verilerek uygulanmalıdır.
70. Yüksek yüklenmeler; bütün çocuklar ve gençler tarafından aynı
biçimde kaldırılamaz.
Antrenman sırasında takımın veya grubun yapısal özelliği
antrenörün davranış biçimini yönlendirir.
Yüklenmelerde standartlaşma; hareketin öğrenilip çalışıldıktan
ve yanlışlar düzeltildikten sonraolmalıdır.
Antrenmanın düzenlenmesi; çocuk ve gençlerin eğitilebilirlik
düzeyine ve biyolojik yaşlarına uygunolmalıdır.
Çocuklarda antrenmanın etkisi kısa sürede kaybolabilir. Bu
nedenle koordinasyon, dayanıklılık, sürat, kuvvet uzun süre
planlanıp, bilinçli bir biçimde kademeliolarak uygulanmalıdır.
Antrenmanlar ana bölüme bağlı bir ısınma ilebaşlamalıdır.
Yüklenmeler solunum ve dolaşım sistemleri dikkate alınarak
yapılmalıdır.
71. ÇOCUKVEGENÇLERDE
ANTRENMAN
Steiner (1980); geniş tabanlı, çok yönlülüğü simgeleyen genel
bir temel eğitimi takiben, spor dalına özgü, özel çalışmaları
önermektedir.
S
portif etkinlikler çocuğun yada gencin okul ve mesleki
gelişim
yaşantısını olumsuz yönde etkilememeli, onun
düzeyine uygun olmalıdır.
Antrenmanlarda yapılacak tüm çalışmaların yöntem, kapsam,
şiddet vb. açılardan bu gelişim düzeyine göre yapılması
zorunluluğu vardır.
72. Y
aşve gelişim düzeyine göre yapılacak antrenmanlara geçmeden önce,
yapılan antrenmanların genel anlamda çeşitlerinin;
“Alt YapıAntrenmanları” ve “YüksekPerformansAntrenmanları”
diye ayrılmakta olduğunu görüyoruz (D.Martin).
D. Martin’e Göre
GerçekPerformansa Ulaşabilmek
ÇokYönlüTemel
Eğitim
1.EĞİTİM BASAMAĞI
SporDalına
ÖzgüTemel
Eğitim
2. EĞİTİM BASAMAĞI
Kondisyonel
Yeterlilik
Kazanımı
3.EĞİTİM BASAMAĞI
D
r
.
A
b
d
u
l
l
a
h
G
Ü
L
L
Ü
73. O
K
U
LÖ
N
C
E
S
İ
Sporunolumlu katkılarının en yoğun yaşandığı dönemdir.
Somut işlemler dönemi debaşlar.
Çocuğun cinsel kimliği
arkadaşlarıyla bir arada
oluştuğu için kendi cinsiyetinden
bulunur. Bedensel ve ruhsal olarak
dengeli bir dönemdedir.
Sporun olumlu katkılarının en yoğun yaşandığıdönemdir.
Yine bu dönemde somut yargılama olmadığı için dövüş
sporlarının felsefesini kavramakta zorlukçekerler.
Gruba ve arkadaşlara olan bağımlılık ağırlık kazanmaya başlar,
farklı yeteneklerini sınama ve farklı uğraşlara kayma sık görülür.
Bubir tanıma sürecidir.
Kendi fikirlerini sınama ve paylaşma yolunda büyük istek duyar,
merak ve macera dürtüsü gelişir.
74. ERGENLİKYILLARI
S
por, bu dönem gençlerinin temel gereksinimlerine
sağlayacak önemli bir etkinlikalanıdır.
doyum
Kendisini, gücünü, yeteneklerini tanıyacak, sınayacak ve
geliştirecektir.
Yarışma, kazanma, kaybetme gibi konularda baş etme yolları
arayacaktır.
Bir gruba ait olma ve paylaşma duygularını yaşayabileceği sağlıklı
bir ortam bulacak, sağlıklı özdeşim nesneleri bulma olasılığı
artacaktır.
75. ÇOCUKLUKDÖNEMLERİVESPOR
ErkenÇocuklukDönemi(5-7 Yaş)
• Fizikselgelişimvebüyüme için
Koşma, tırmanma, (sık aralıklarla dinlenerek) yüzme, okulda teneffüs vb
aralarda vücut hareketlerini içine alan aktiviteler. Postural anamoli tespiti ve
düzeltmeye yönelik çalışmalar.
• Motor yetenekleringelişimiiçin
Değişik büyüklükte toplara yapılan kısa mesafe ve düşük hızda atma
yakalama, ayakla vurma vb. Çalışmalar. Denge ve çabukluk çalışmaları. Folk, ritmik
vb. Dansaktiviteleri.
• Kavramaile ilgili gelişimiçin
Basit kuralları olan oyunlar, şarkı söyleme oyunları, yaratıcı danslar,
keşfedici, araştırıcı aktiviteler
• Kişiselvesosyalgelişim için
Bu yaş döneminde çocuklar sıklıkla bireyseldir. Dolayısıyla bireysel
aktivitelere ağırlık verilmelidir. Tırmanma vb. aktivitelerle yeteneklerini diğer
çocuklarla karşılaştırarak test etme olanağı verilmelidir. Hareketlerinden övgü ile
sözedilmeli, paylaşma kazanmave kaybetmenin güzelliği öğretilmelidir.
76. OrtaÇocuklukDönemi(8-9 Yaş)
• Fizikselgelişimvebüyüme için
Koşma, tırmanma vb. Günlük aktivitelere, postural gelişime dönük
hareketlere (özellikle erken gelişim gösteren kız çocuklarında) devam
edilmelidir. Esneklik çalışmalarıeklenmelidir.
• Motor yeteneklerin gelişimi için
Temel spor yeteneklerini ortaya koyan çalışmalar, değişik
büyüklükte materyallerle kompleks denge ve çabukluk çalışmaları.
Kompleks hareketler içeren folk ve ritmik dansaktiviteleri.
• Kavramaile ilgili gelişim için
Dikkat ve el birliği ile yapılan kompleks aktiviteler. Hareket serilerini
ve oyunu kendilerinin uydurduğu aktiviteler.
• Kişiselvesosyalgelişim için
Hep birlikte yapacakları mücadeleci top vb. Oyunlar. Takım, lider
gibi değişik sosyal grup seçimi yapılmalı. T
ek bir çocuk hata yaptığında
bütün grup cezalandırılmamalı. Disiplin ve ceza sistemi üzerinde
durulmalı. Kişisel disipline önemverilmeli.
77. GeçÇocuklukDönemi(10-12 Yaş)
• Fizikselgelişimvebüyüme için
Güç ve enerji gerektiren aktivitelere, postural gelişime yönelik
(özellikle erken gelişim gösteren kız çocuklarında) devam edilmelidir.
Esneklik çalışmaları eklenmelidir.
• Motor yeteneklerin gelişimi için
Kişisel ve takım sporlarında yarışma tarzı organizasyonlar (kız-erkek
ayrı). Yetenek ve ilgilerine paralel kompleks hareketler içeren aktiviteler.
Yoğun atma, tutma vb. Spora özgü tekrarlar. Sosyal yönü kuvvetli folk ve
dans aktiviteleri.
• Kavramaile ilgili gelişim için
Dikkat ve el birliği ile yapılan kompleks, takım stratejilerini içeren
kuralları ve teknikleri öğrenmeye dönük aktiviteler. Oyun ve öğretilerde
tartışmaya açık olmak.
• Kişiselvesosyalgelişim için
Her çocuğa lider olma şansı tanınmalı. Oyunlar sırasında
gerginlikler normal olarak karşılanmalı. Kız-erkek karışık grup
aktivitelerine önem verilmeli. Liderlik, iletişim, kişisel arkadaşlıklar,
takım ruhu vb. Özellikleraşılanmalı.
79. ÇOCUKLARDAKUVVETANTRENMANI
Kuvvet yeteneğinin gelişimi değişik yaş
dönemlerinde farklılık gösterir.
Genel olarak kuvvet antrenmanına uygun
olan ya da olmayan bir tek dönemden söz
edilemez.
Antrene edilebilirlik, cinsiyete bağlı
değişkenlikler gösterir.
Antrene edilebilirlik, farklı kuvvet türleri
için farklı dönemlerde ivme kazanır.
80. YaşBasamaklarına GöreKuvvet Çalışmaları
Yaş Antrenman
4 – 6 Teknik öğretimine yönelik ağırlıksız kuvvet antrenmanı
6 – 10
Hafif ağırlıklarla atma kuvveti ve çok tekrara dayalı kuvvette
devamlılık çalışmaları
Vücut ağırlığıyla sıçrama kuvveti antrenmanları
10 – 12
Az dirençlerle branş tekniklerini anımsatan (koordinatif)
kuvvet antrenmanı
12 – 14 Postürü koruyan kasları kuvvetlendirme antrenmanı
14 yaş sonrası Hipertrofi antrenmanı
16 yaş sonrası Spor türüne özgü kuvvet antrenmanı
81. ÇocuklardaKuvvetAntrenmanıİçinGenelÖneriler
Kuvvet çalışmalarına başlamadan önce, çocuklar sağlık
kontrolünden geçirilmelidir.
Çalışma öncesi iyi bir ısınma ve ön yüklenme yaptırılmalıdır.
Çocuklar için kuvvet çalışma programları, genel esneklik ve
motor becerilerin korunması ve geliştirilmesini de
amaçlamalıdır.
Çocuklar için iyi hazırlanmış bir kuvvet çalışması 30-40
dakika arasında ve haftada 3 kez olmalıdır.
Yapılacak hareketler çocukların anlayabileceği bir dilde
anlatılmalı, ağırlıkla yapılacak çalışmalarda doğru teknik
uygulaması (tutuş, soluk alıp verme, kaldırma, bırakma gibi)
titizlikle öğretilmelidir.
82. 7-9yaşgrubuçocuklariçinkuvvetantrenmanı
Bu yaş grubundaki çocuklara uygun ağırlıkla 6-15 tekrarlı, 3 setlik çalışmalar
önerilir.
3 setli çalışmalar tek setli çalışmalara göre daha çok tercih edilir
Büyük kas gruplarının kondisyonu için 6-10 arası farklı alıştırma, haftada 2 ya
da 3 kez etkili olur.
Bu yaş grubundaki çocuklar için kombine alıştırmalar kullanılmalıdır.
Çocukların her alıştırmayı doğru hızda ve tam hareket genişliğiyle
uygulandığından emin olunmalıdır.
Bazı kaynaklar kendi vücut ağılığının kullanılması gerektiğini savunur. Bununla
birlikte 7-9 yaşlarındaki çocuklar standart beden ağırlığı ile bazı alıştırmaları
yapmaya henüz hazır değildirler (şınav, mekik, kendini çekme –barfiks- gibi).
Bu nedenle uygun makine ya da serbest ağırlıklara yapılan çalışmalar daha çok
tercih edilir.
Örneğin; 8 yaşındaki bir çocuk 1 şınavı tamamlayamayabilir, ancak 4-5 kiloluk
barla 15 tekrarlı bench presi tamamlayabilir.
84. 7-9yaşiçindambılile antrenmanprogramı
Alıştırma Kasgrubu Setsayısı Tekrarsayısı Sıklık
Dambıl ile squat
Quadriceps
Hamstrings/Glute
al
1 10-15 2 xhafta
Dambıl ile hamle
Quadriceps
Hamstrings/Glute
al
1 10-15 2 xhafta
Dambıl ile adımlama
Quadriceps
Hamstrings/Glute
al
1 10-15 2 xhafta
Dambıl ile göğüspres
Pectoralis major
Öndeltoid/Triceps
1 10-15 2 xhafta
Tekkol kürek çekme
Latismus dorsi
Arkadeltoid/Biceps
1 10-15 2 xhafta
Yankaldırma Deltoid 1 10-15 2 xhafta
Tersmekik Erectorspinae 1 * 2 xhafta
Gövdebükme Rectusabdominis 1 * 2 xhafta
85. 10-12YaşÇocuklarİçinKuvvetAntrenmanı
Bazı gelişmiş 10-12 yaş grubu çocuklar standart ağırlık
makinelerine ölçü olarak tam uyarken, 13 yaş altı çocukların
çoğu gençlere özel hazırlanmış boyutta makineler, bar ve
dambıllarla daha verimli çalışırlar.
6-15 yaş grubu çocuklar için 1-3 setlik, 6-15 tekrar sayılı
çalışmalar daha etkilidir.
Yine tek ve çok kas grubunu çalıştıran alıştırmaların birleşimi
daha etkili olur.
10-12 yaş grubundaki çocuklar, şınav mekik gibi kendi vücut
ağırlığı ile yapılan alıştırmaları uygulayabilirler.
Bu yaştaki çocuklar lastik bant kullanabilirler. Çünkü
alıştırmaları yaparken vücutlarını dengeleyecek yeterli
koordinasyona sahiptirler. Bu çalışmalar ısınma aktivitelerine
eklenebilir.
86. 13-15YaşİçinKuvvetAntrenmanı
13-15 yaş grubu çocuklar itme ve çekme hareketlerini
ağırlık makineleriyle yapabilecek kadar gelişmişlerdir.
Dikkatli yardımla ergenlik dönemindeki çocuklar, bar ile
göğüs presi ve squat gibi alıştırmaları yapabilirler.
Ancak bu alıştırmaların dambıl ile yapılması tavsiye
edilir.
Bar ile uygulamada eğer yardımcı yoksa ağırlık altında
kalma riski vardır. Bu sebeple bu çalışmalara ağırlıksız
bar ile başlanması önerilir.
İlk ergenlik dönemindeki çocukların 6-15 tekrarlı, 1-3
set arası antrenman yapmaları önerilir.
Yeni başlayanlar için 10-15 tekrarlı 1 setlik çalışma
önerilir. 8-12 tekrarlı ve 2-3 sete kadar arttırılır.
87. ÇOCUKLARDADAYANIKLILIKANTRENMANI
Çocukların Aerobik Dayanıklılık özelliği
Spor yaparken tüketilen oksijen ölçüt alındığında çocukların
kapasitesinin yetişkinlerden daha az olduğu görülmektedir.
Ancak kilolarının az olduğu göz önünde bulundurulursa, çocukların
yetişkinlere yakın bir aerobik kapasiteye (kg başına tüketilen oksijen
miktarı) sahip oldukları görülür.
Çocukların Anaerobik Kapasiteleri
Çocuklar kan laktat seviyesini düşürme yeteneği yönünden
yetişkinlerden daha yetersizdirler. Bu durum çocukların anaerobik
çalışmalar için uygun olmadıklarını gösterir.
Oded-Bar Or’un araştırmasına göre 8 yaşındaki bir erkek çocuk, 14
yaşındaki birinin anaerobik güç yeteneğinin ancak %40-50’sine
erişmektedir.
88. ÇocuklardaDayanıklılıkAntrenmanlarıiçinÖneriler-1
Çocuk dönemindeki dayanıklılık antrenmanları ağırlıklı olarak aerobik
kapasiteyi geliştirmeye yönelik olmalıdır.
Test mesafeleri aşırı zorlayıcı olmamalıdır.
Okul öncesi ve 1. okul çocuğu çağında seçilen mesafe 600 m. yi, 2. okul
çocuğu çağında ise 1200 m. yi geçmemelidir.
Antrenman yöntemleri başlangıçta küçük oyun formlarındaki
çalışmalar iken, daha sonra devamlı yüklenme yöntemi, tempo
değiştirme yöntemi, yaygın interval yöntemini ve kombine yönteme
dönüşmelidir.
Erkek ve kız çocuklar en erken 8 yaşından itibaren dayanıklılık
antrenmanına elverişli duruma gelebilirler.
Aerobik yüklenme konusunda gençler ve yetişkinler aynı uyum
reaksiyonlarını gösterirler.
Aerobik verim yeteneği kızlarda 12 - 13 yaşlarında, erkeklerde ise 13
- 14 yaşlarında en iyi şekilde antrene edilebilirler.
89. Araştırmalar anaerobik yüklenme düzeyinde de çocukların iyi uyum reaksiyonları
gösterdiklerini belirlemektedir.
Ancak yine de çocukların 15-16 yaşına kadar anaerobik yüklenme düzeyinde
antrenman yapmalarının uygun olmayacağı konusunda görüşler ağırlıktadır.
Dayanıklılığın kontrolü için en az 4 hafta, normalde ise 6 haftalık bir sürenin
antrenmanla geçmesi gerekir.
Başlangıçta 5 dakika, sonraları ise 10 dakikada kat edilen mesafenin ölçümü şeklinde
bir test uygulanmalıdır.
Dayanıklılık çalışmalarında çocuklar, çoğu kez hızlı bir
başlangıç temposuyla koşmaya eğilim gösterirler.
Bu konuda kendileri uyarılarak temponun
sağlanmalıdır.
kontrolü
ÇocuklardaDayanıklılıkAntrenmanları içinÖneriler-2
90. SÜRATANTRENMANI YÖNTEMLERİ VE İÇERİĞİ
Süratin değişik bileşenlerinin gelişiminde; değişken, çocuğa
özgü, çok yönlü, ancak amaca da yönelik bir eğitim öngörülür.
Sürekli ivmelenme, deparlanse ve tempo koşularıyla
çalışmalar bu yaş basamağında (8-10 yaşlarında) optimal bir
yarar sağlamaz.
En temel ölçüt; yaşına özgü antrenman yöntemleri ve
içeriği göz önünde bulundurulmalı.
Çocukluk çağında sürat ve çabuk kuvvet özellikleri
bütünüyle oyun formunda geliştirilmelidir.
Süratte devamlılık bu görüşün dışında düşünülmelidir.
91. ÇocukveGençlerde Sürat Antrenmanı
M.S.S gelişimiveyaşaözgükoşusüratine dayalı değişimler
Yaş
Yapısalve fizyolojik koşullar ve
değişiklikler.
Değişime uygun sürat türleri
6 – 8
Beyinin anatomik ve fizyolojik son
büyüklüğüne erişmesi
Yüksekhareket frekansındagelişme. Koşu
adım frekansında belirgin şekildeartış
9 – 12 / 13
(1. okul çağı)
Sinir sisteminde uyarılabilirliğin, engelleme
sürecine nazaranağırlık kazanması.
Enuygun motorik öğrenme çağı; Yeni
hareketler oldukça kolay öğrenilir.
Gelecektesprinter olacakların seçimine en
uygun dönem.
12 – 14 ( Bayan)
13– 15 ( Erkek)
(2.okul çağı)
Sinir sistemindeki engelleme sürecinin
gelişmesiyle, uyarılma hızın ağırlığı
dengelenir .
Hızlıbüyüme sonucuKuvvet – kuvvet kolu
oranı ideal şekildegelişmez.
Sürat yeteneğinin gelişimi için uygun
koşullara temel hareket programları etkili
olur.
Karmaşıkperformans koşullarında
kötüleşme ( özellikle ayağıyerde kalma –
dayanma– süresi, adım frekansı gibi)
oluşabilir. Temelhareketler programlarının
monoton tekrarı da olumsuz etkieder.
15 – 16 yaştan sonra Sinir sisteminde istikrar
Sürat verimindeki durgunluk, çıkışkuvveti,
süratte devamlılık antrenmanıyla bir ölçüde
önlenebilir. Ancaktamamenengellenemez.
92. SüratÇalışmaProgramları
Antrenman İçeriği
TemelEğitim Antrenmanı
Gelişim
Antrenman
ı
TemelEğitim
(8 -11 Yaş)
Ayrı Alıştırmalar
(12 – 15 Yaş)
1. Evre
(12 – 15Yaş)
Uygun müsabaka
şeklinde alıştırma
*Sportif oyunlar
*Değişik amaçlara
yönelik değişik ve
küçük oyunlar
*Birlikte çalıştırmaya
özendirme
*Koordinatif ve
kondisyonel amaca
yönelik (sıçrama,
atma, koşu)
alıştırmalar.
* Sportif oyunlar
(teknik eğitimle)
*Ağırlıklı sportif
oyunlar (değişik
amaçlarla)
Sprint – ABC/ Teknik
*Temiztekniklerle
ayak çalışmaları
*Koşu dirilleri (doğru
basmayı öğreten)
*Bütün sprint
tekniklerinin temiz
uygulanması
*koordinatif
bileşenlerin eğitimi
*Alçak çıkış
*Sprint koşu tekniği
(değişik yoğunlukta
akıcı koşu)
* Engellikoşu
93. SüratAntrenmanıİçinYöntemselÖneriler
Sürat özelliği mümkün olduğunca erken geliştirilmeye
başlanmalı ( MSS.nin gelişimi son şeklini almadan).
Sürat yeteneği bileşenleri farklı gelişir. Önce elementer sürat
bileşenleri (adım, koordinasyonu; frekanssı ve uzunluğunu
optimal hale gelmesi gibi), sonra kompleks bileşenleri (süratte
devamlılık gibi) uygun yöntemler ve içeriklerle eğitilmeli.
Çocukluk ve gençlik çağında temel sürat antrenmanı (gelecekte
branşı ne olur ise olsun) mutlaka yaptırılmalı.
Hassas çağ (sensitif) dediğimiz ergenlik çağında (en hızlı
büyümenin olduğu dönem) yüklenmelerde dikkatli olmak
gerekir. Bu dönemde daha çok koordinatif koşu çalışmalarına
yer verilmeli
Erken ve geç okul çağı (ilköğretimin 1. ve 2. dönemleri) en iyi
öğrenme çağlarıdır. Bütün temel tekniklerin öğrenimi ve eğitimi
bu çağda gerçekleştirilmeli.
96. 10 yaşından sonra azalmaya başlayan hareket genişliğini korumak
amacıyla her gün esneklik çalışmalarıyla antrenman yapılmalıdır.
Çocukluk çağında çalışmalar sınırsız değildir.
Aşırı ve tek yönlü esneklik diğer motorik özelliklerin gelişiminde
olumsuz etki yapabilir ve duruş bozukluklarına sebep olabilir.
10 yaşına kadar genel geliştirici alıştırmalar seçilmelidir.
Bütün eklemlerde hareket genişliği aynı oranda gelişemez (Ör:
omurgalar, kalça eklemi kadar gelişemez). Bu durum antrenmanlarda
göz önünde bulundurulmalıdır.
Çoğu kez alıştırmaların aktif alıştırmalar olmasına dikkat edilmeli.
Pasif alıştırmalar gençlik dönemine geçişten sonra seçilmelidir.
HareketGenişliğiAntrenmanlarıİçin YöntemselÖneriler
97. Ç
O
C
U
K
V
E
G
E
N
Ç
L
E
R
D
E
TEKNİKEĞİTİM
Antrenman yöntemleri açısından altyapı ve yüksek performansa
yönelik teknik antrenmanlar arasında aşağıdaki noktalarda
ayrıcalık vardır:
1. Hareketin algılanmasıyla ilgili olarak; çocuklar örnek hareketi
görerek yaparlar, anlatılan bir hareketin yapımızordur.
2. Çocuklarda görsel amaç yerine antrenörün uyarıları, dönütler
kullanılabilir.
3. Motorik özellikler yeterince gelişmediği için, hareketlerin ilgili
gelişim düzeyine uygun olması ve antrenman içeriğinin uygun
antrenman yöntemiyle uygulanmasıgerekir.
4. Hareket öğrenimi ve geliştirilmesinde antrenman araç ve
gerecine ve antrenör yardımına ihtiyaçduyulur.
5. Teknik antrenman iyi bir ısınmadan sonra, vücut dinlenikken
yapılmalıdır.
98. Ç
O
C
U
K
V
E
G
E
N
Ç
L
E
R
D
E
TAKTİKEĞİTİM
Taktik antrenman kolaydan zora ve basitten karmaşığa öğretim
yöntemlerine göreyapılmalıdır.
Oyun kurallarını öğrenme,
Temeltaktik davranışlardan, müsabaka taktik davranışlarına
geçiş,
Antrenmanda kullanılan taktik davranışlarınmüsabakalarda
uygulanması,
Müsabaka pozisyonlarının bilinci için analiz, gözlemve
değerlendirmenin geliştirilmesi gereklidir.
99. Ç
O
C
U
K
L
A
R
S
P
O
R
U
NEDENB
I
R
A
K
I
R
?
Spora katılımda kazanmak, kesinlikle tek neden değildir!..
Yeni bir beceri öğreniminde
başarısız olması,
Eğlenceli olmaması,
Birliktelik olmaması,
Heyecan verici olmaması,
Güç geliştirme ihtiyacını
karşılayamaması,
Yarışmada başarısız olması,
...
![ANTRENMANBİLGİSİNDEN
ANTRENMANBİLİMİNEGEÇİŞ
Önceki yıllarda [yaklaşık 1990 yılına kadar];
Antrenman Bilgisi adı altında çoğunlukla derlemeler şeklinde , sınırlı ve tekyönlü
referanslara dayalı olarak verilen bilgilerin bir bölümü günümüzde de kabul
edilmekle birlikte, belli birbölümü de gelişigüzel bilgilere dayanmaktaydı.
GünümüzdeSporBilimlerinde yapılan bir çok bilimsel araştırmayla elde edilen
bilgilerin bilimsel bilgi düzeyine ulaşmasıyla artık Antrenman Biliminden
bahsedebiliriz.]()