สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.)

1. กระบวนการลูกขุนพลเมือง
CITIZENS JURY
กระบวนการลูกขุนพลเมืองเป็นเครื่องมือที่มีความครอบคลุมในการทาให้ผู้มีอานาจตัดสินใจเชิงนโยบายและสาธารณชนได้ยินเสียง
ของพลเมืองที่มีเหตุผลภายหลังจากที่พวกเขาได้รับรู้ข้อมูลและเรียนรู้ร่วมกันในการแสวงหาแนวทางแก้ไขประเด็นปัญหาสาธารณะ
ใดปัญหาหนึ่ง ซึ่งกลุ่มผู้มีอานาจตัดสินใจที่ร่วมสังเกตการณ์การดาเนินกิจกรรมหรือรับฟังข้อเสนอของลูกขุนพลเมืองจะได้รู้ว่า
ประชาชนต้องการอะไรเพราะเหตุใดอันจะนาไปสู่การตัดสินใจในระดับนโยบายที่เป็นประโยชน์ทั้งระดับท้องถิ่นและประเทศ
กระบวนการลูกขุนพลเมืองสร้างความเข้มแข็งของระบอบประชาธิปไตยโดยเปิดโอกาสให้พลเมืองได้เรียนรู้เกี่ยวกับประเด็น
ปัญหาสาธารณะต่างๆ โดยการร่วมสนทนากับกลุ่มคนที่มีความหลากหลาย และพัฒนาทางออกและแนวทางแก้ไขที่มีการวิเคราะห์
ข้อมูลมาอย่างรอบคอบรอบด้านจนสามารถจัดการประเด็นสาธารณะนั้นได้ ในขณะเดียวกันก็ช่วยให้ผู้มีอานาจตัดสินใจและสาธารณชน
วงกว้างรู้ว่าที่จริงแล้วประชาชนมีความคิดเห็นต่อประเด็นนั้นอย่างไรเมื่อพวกเขามีโอกาสได้ศึกษาประเด็นสาธารณะนั้นอย่างใกล้ชิด
ความสาคัญ
คณะลูกขุนพลเมืองคือกระบวนการรับฟังความคิดเห็น
ต่อประเด็นปัญหาสาธารณะที่ถูกตั้งขึ้นเป็นหัวข้อสนทนา โดย
เป็นกระบวนการที่ถูกออกแบบมาเพื่อเอื้ออานวยให้ผู้มีอานาจ
ตัดสินใจเชิงนโยบายได้รับฟังเสียงของประชาน
ข้อเสนอของคณะลูกขุนพลเมืองมีประโยชน์อย่างยิ่งต่อ
ผู้แทนทางการเมืองและผู้มีอานาจกาหนดนโยบายทั้งในระดับ
ท้องถิ่น จังหวัด และประเทศ เพราะนอกจากจะเป็นตัวแทน
ความคิดเห็นต่อประเด็นปัญหาสาธารณะนั้นๆ ของภาคพลเมือง
แล้ว ยังเป็นกระบวนการที่ได้รับการออกแบบมาเพื่อช่วยให้ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการกาหนดนโยบายได้รับฟังเสียงของประชาชนด้วย
กระบวนการ
คณะลูกขุนพลเมืองเป็นกระบวนการที่ถูกออกแบบมาอย่างมี
ประสิทธิภาพในการนาประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมเสนอทางออกต่อ
ประเด็นปัญหาสาธารณะโดยผ่านกระบวนการรับฟังข้อคิดเห็นบนพื้น
ฐานข้อมูลอย่างรอบคอบและรอบด้าน (Hearing) โดยมีการ
ปรึกษาหารือร่วมกันอย่างใครครวญ ไตร่ตรอง และกลั่นกรอง
คณะลูกขุนพลเมือง (Jurors) คือกลุ่มคนที่ได้รับการสุ่ม
ตัวอย่างมาเพื่อเป็นผู้ซักถาม ให้ข้อคิดเห็น และข้อเสนอแนะสาหรับ
ประเด็นปัญหาสาธารณะใดปัญหาหนึ่ง โดยคานึงถึงความเป็นตัวแทน (Representative) ของสาธารณชนด้วย
พยาน (Witnesses) คือผู้ทาหน้าที่อธิบายและให้ข้อมูลต่อคณะลูกขุนพลเมือง ประกอบด้วยทั้งฝ่ายที่สนับสนุนและไม่
สนับสนุนในประเด็นปัญหาสาธารณะหนึ่งๆ โดยในขั้นตอนของการรับฟังพยานจะต้องสนทนาและตอบคาถามกับคณะลูกขุน
ภายหลังการรับฟังข้อมูลทั้งหมดจากพยานฝ่ายต่างๆ ที่มาให้การซึ่งส่วนใหญ่ใช้เวลาราว ๓-๕ วันต่อเนื่องกันโดยคณะลูกขุนพัก
อยู่ร่วมกันตลอด จากนั้นทางคณะลูกขุนพลเมืองจะพูดคุยปรึกษาหารือกันในกลุ่มเพื่อลงคะแนนเสียงหาข้อสรุปที่รอบคอบร่วมกัน
เกี่ยวกับประเด็นปัญหาสาธารณะนั้นๆ ถึงแม้ว่าอาจมีประเด็นที่ตนเองสนับสนุนไม่ได้ผ่านออกมาเป็นข้อเสนอหรือข้อสรุปสุดท้ายก็ตาม

2. กระบวนการลูกขุนพลเมือง CITIZENS JURY
เครื่องมือสร้างจิตสานึกพลเมืองเพื่อพัฒนานโยบายสาธารณะแบบมีส่วนร่วม
กระบวนการลูกขุนพลเมืองเป็นเทคนิคที่มีประสิทธิภาพในการนาประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมเสนอทางออกต่อประเด็นปัญหา
สาธารณะผ่านกระบวนการรับฟังข้อมูลและความคิดเห็นอย่างละเอียดรอบด้านโดยร่วมกันถกแถลงอย่างเข้มข้นเพื่อจัดทา
ข้อเสนอแนะแก่สาธารณะหรือร่างนโยบายสาหรับนาไปใช้ประกอบการตัดสินใจเชิงนโยบายของผู้มีอานาจต่อไป
การสร้างสมดุลด้านคณะลูกขุนและพยาน
วิธีการสรรหาคณะลูกขุนพลเมือง
การสรรหาคณะลูกขุนพลเมืองใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างทางสถิติ
เพื่อให้ได้คณะลูกขุนที่เป็นตัวแทนที่ดีของประชากรที่มีความ
หลากหลาย โดยมักใช้ตัวแปรด้านประชากร เช่น เพศ อายุ
ระดับการศึกษา ชาติพันธุ์ และถิ่นที่อยู่ ซึ่งคณะลูกขุนไม่ได้เป็น
ผู้มีส่วนได้เสียโดยตรงในประเด็นปัญหาสาธารณะนั้นๆ
คณะลูกขุนพลเมืองมีจานวนครั้งละ ๑๒-๒๔ คน โดยต้อง
คัดเลือกลูกขุนหลักที่เป็นตัวเป้าหมายหลักและตัวสารองเพื่อ
ถ่วงดุลซึ่งกันและกัน โดยคัดสรรลูกขุนสารอง ๓ คนสาหรับ
โครงการที่ต้องใช้ลูกขุนหลักประมาณ ๑๘-๒๔ คน และลูกขุน
สารอง ๒ คนสาหรับโครงการที่ต้องใช้ลูกขุนหลัก ๑๒ คน
วิธีการคัดเลือกพยาน
การคัดเลือกพยานให้ความสาคัญกับความสมบูรณ์และถ่วงดุล
กันในแต่ละส่วนเพื่อคณะลูกขุนพลเมืองจะได้รับฟังพยานจาก
หลากหลายกลุ่มที่เป็นตัวแทนมุมมองแตกต่างกันโดยคานึงถึง
การมีสถานะความสามารถที่เท่าเทียมกันเพื่อป้องกันการคล้อย
ตามบุคลิกหรือความสามารถมากกว่าข้อเท็จจริง ประกอบด้วย
พยานผู้ให้ข้อมูลที่เป็นกลาง: นาเสนอภาพรวมของประเด็นใน
วันเปิดการรับฟัง ช่วยให้คณะลูกขุนพลเมืองเรียนรู้เกี่ยวกับ
คาศัพท์ใหม่ในประเด็นซับซ้อน และเสนอความเป็นมาโดยสรุป
ของประเด็นปัญหาที่จะนามาพิจารณาเพื่อสร้างความคุ้นเคย
ให้กับคณะลูกขุน รวมทั้งบางครั้งยังนาเสนอทางเลือกที่เป็นไป
ได้ของแนวทางการแก้ไขปัญหาในลักษณะที่เป็นกลาง
พยานผู้ผลักดัน: นาเสนอมุมมองหรือความคิดเห็นเฉพาะทั้งใน
แง่มุมของประเด็นปัญหาหรือภาพรวมใหญ่ โดยพยานจะแสดง
จุดยืนของตนเองต่อประเด็นปัญหานั้นๆ
องค์ประกอบ
องค์ประกอบสาคัญของการสร้างความน่าเชื่อถือและทาให้เสียง
ของประชาชนได้รับการยอมรับ คือ
ตัวแทนระดับย่อยของชุมชน: คณะลูกขุนเป็นตัวแทนระดับ
ย่อยของชุมชน (Microcosm of the community) เพื่อ
เจตจานงและมุมมองของชุมชนจะถูกสะท้อนมากที่สุด
ข้อมูลที่มีคุณภาพสูง: ข้อมูลจากพยานต้องมีคุณภาพสูงทั้งใน
ส่วนของข้อมูลพื้นฐานและการแสดงจุดยืน ซึ่งคณะลูกขุนต้องมี
เวลามากพอในการศึกษาประเด็นปัญหานั้นๆ อันรวมถึงการ
ถามคาถามยากๆ และวิพากษ์แนวคิดจุดยืนนของพยาน
ความเป็นกลางของผู้ดาเนินการสนทนา: ผู้ดาเนินการสนทนา
(Moderator) ต้องเป็นกลาง ไม่ครอบงา และไม่อคติ
เป้าหมาย
ข้อเสนอแนะแก่สาธารณะของคณะลูกขุนพลเมืองที่เข้าถึง
ข้อมูลที่รอบด้านต้องเป็นทรัพยากรที่มีค่าต่อการตัดสินใจทาง
นโยบายของผู้มีอานาจและมีความน่าสนใจกับสื่อมวลชน
ตลอดจนสะท้อนเจตจานงที่แท้จริงของประชาชนต่อประเด็น
ปัญหาสาธารณะนั้นๆ อันจะนาไปสู่การปฏิบัติทางนโยบาย
จุดเด่น
คณะลูกขุน: คณะลูกขุนมาจากเทคนิคการสุ่มทางสถิติจากกลุ่ม
ตัวอย่างประชากรจึงเป็นตัวแทนของสาธารณะในภาพกว้างได้
การเข้าถึงข้อมูล: คณะลูกขุนเข้าถึงข้อมูลจากพยานที่แสดง
มุมมองทัศนะทั้งด้านที่เห็นด้วยและไม่เห็นด้วย โดยซักถามได้
ความเป็นกลาง: การถ่วงดุลน้าหนักพยานเพื่อให้เป็นตัวแทน
ของข้อมูลและทัศนะความคิดเห็นที่ครบถ้วนรอบด้าน
ความรอบคอบ: คณะลูกขุนมีการปรึกษาหารือหลายรูปแบบ
และมีเวลามากพอพิจารณาความเห็นของลูกขุนแต่ละคน
สานักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) ชั้น ๓ อาคารสุขภาพแห่งชาติ ๘๘/๓๙ ถ.ติวานนท์ ๑๔ หมู่ ๔ ต.ตลาดขวัญ อ.เมือง จ.นนทบรี ๑๑๐๐๐
โทรศัพท์ ๐ ๒๘๓๒ ๙๐๐๐ โทรสาร ๐ ๒๘๓๒ ๙๐๐๑-๒ www.nationalhealth.or.th