SlideShare a Scribd company logo
1 of 51
PRAYOGIKA SIDDHANTA
PRESENTER
DR. SHRUTHI PANAMBUR
FINAL YEAR PG SCHOLAR
DEPT OF PG STUDIES IN AYURVEDA SAMHITA AND SIDDHANTA
SRI SRI COLLEGE OF AYURVEDIC SCIENCE & RESEARCH HOSPITAL
GUIDED BY
DR. SRI NAGESH K.A
PROFESSOR & HOD
DEPT OF PG STUDIES IN AYURVEDA SAMHITA AND SIDDHANTA
SRI SRI COLLEGE OF AYURVEDIC SCIENCE & RESEARCH HOSPITAL
CRITICAL ANALYSIS OF
SAMPRAPTI AND CHIKITSA OF
KSHATA KSHEENA
CONTENT
1. INTRODUCTION
2. REVIEW OF LITERATURE
3. DISCUSSION
4. CONCLUSION
2
INTRODUCTION
тАвKshataksheena is a condition with kshaya due to injury or trauma.
тАвKshataksheena is explained in 11th chapter of charaka samhita
тАвThe disease shows close resemblance with rajayakshma as both involves kshaya
but due to specific nidana in kshataksheena and due to chikitsa pradhanyata it is
explained as separate chapter in chikitsa stana of charaka samhita
тАвSo here critical analysis of samprapthi and chikitsa is done.
3
REVIEW OF LITERATURE
яГШREFERENCES
яГШрдирд┐рд░реБрдХреНрддрд┐
яГШрдирд┐рджрд╛рд┐
яГШрд░реВрдк
яГШрдкреВрд░реНрд╡рд░реВрдк
яГШрд╕рдВрдкреНрд░рд╛рдХреНрддрд┐
яГШрд╕рд╛рдзреНрдпрд╛рд╕рд╛рдзреНрдпрддрд╛
яГШрдирд┐рдирд┐рддреНрд╕рд╛
яГШрдкрдереНрдп
4
REFERENCES
рд╕рдВрд╣рд┐рддрд╛ рд╕реНрдерд╛рди рдЕрдзреНрдпрд╛рдп
рд┐рд░рд┐ рд╕рдВрдирд┐рддрд╛ рдирд┐рдирд┐рддреНрд╕рд╛ рд╕реНрдерд╛рд┐ 11
5
рд╣рдирд░реБрдХреНрддрд┐
рдХреНрд╖рдд тАв рдХреНрд╖рдгреБ рдирд┐рдВрд╕рд╛рдпрд╛рдореН
рдХреНрд╖реАрдг тАв рдирдХреНрд╖ рдХреНрд╖рдпреЗ
рдирд┐рджрд╛рд┐
рдирд░реНрдХреНрд╖рддреЗ рд░реНрдХреНрд╖рдирд╕ рд╡реНрдпрд╛рдирд┐рд░реНрд╡рд▓рд░реНрд╛рд┐реН рд╕рдореБрджреАрдпрд╡рддреЗ| рд╕реНрддреНрд░реАрд╖реБ рд┐рд╛рдирддрдкреНрд░рд╕рд┐рд╕реНрдп рд░реВрдХреНрд╖рд╛реНрдкрдкрдкреНрд░рдирдорддрд╛рдирдирд┐ ||(ch.chi.11/8)
NIDANA NIDANA
рд┐рд┐реБрд╖рд╛рд╜рд╜рдпрд╕реНрдпрддреЛрд╜рддреНрдпрдердВ рдЕрд┐реАрдпрд╛рд┐рд╕реНрдп, рдЙрдЪреНрдЪ
рднрд╛рд░рдореБрджреНрд╡рд┐рддреЛ рдЧреБрд░реБрдореН рджреВ рд░рдВ рд░реНрд╛ рд╡реНрд░рдЬрддреЛ рджреНрд░реБрддрдореН
рдкрддрддреЛ рдирд░реНрд╖рдореЛрдЪреНреЗрднреНрдпреЛ рдорд┐рд╛рд┐рджреАрдВ рд░реНрд╛ рддрд░рддреЛ
рд░реНрдирд▓рдирдн рд╕рд┐ рдпреБрдзреНрдпрдд рд┐рдпрдЪрд░реНрд╛рд╡ рд╕рд┐ рд┐рд╛рд░реНрдд
рд░реНреГрд╖рдВ рд┐рдпрдВ рд░реНрд╛ рд┐рд╛рд░реНрдиреНрддрдВ рджрдореНрдпрдВ рд░реНрд╛рд╜
рдиреНрдпрдВ рдирд┐рдЧреГрд╣реНрдгрдд
рд╕рд┐рд╕реЛрддреНрдкрддрддреЛ рджреВ рд░рдВ
рдирдирд▓рд╛рд┐рд╛рд╖реНрдард╛рд╢реНрдордирд┐рд░реНрд╛рд╡рддрд╛рд┐реН рдирдХреНрд╖рдк
рддреЛ рдирд┐рдШреНрдирдд рдкрд░рд╛рд┐реН
рддреВрдгрдВ рд┐рд╛рдирддрдкреНрд░рд┐реГрддреНрдпрдд
рддрдерд╛рд╜рдиреНрдпрдЪ рд┐рдорд╡рдирдн рдХреНрд░
реВ рд░рдЪрднреГрд╡рдирдо
рднреНрдпрд╛рд┐рддрд╕реНрдп
рд╕реНрддреНрд░реАрд╖реБ рд┐рд╛рдирддрдкреНрд░рд╕рд┐рд╕реНрдп
рд░реВрдХреНрд╖рд╛ рдЖрд┐рд╛рд░
рдЕреНрдкрдк рдЖрд┐рд╛рд░
рдкреНрд░рдирдорддрд╛рдирдирд┐
6
рд╕рдВрдкреНрд░рд╛рдХреНрддрд┐
тАврдЙрд░реЛ рдирд░реНрд░реБрдЬреНрдпрддреЗ рддрд╕реНрдп рдирднрджреНрдпрддреЗрд╜рде рдирд░реНрднрдЬреНрдпрддреЗ| рдкреНрд░рдкреАрдбреНрдпреЗрддреЗ рддрдд рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡реЗ рдиреБрд╖реНрдпрддреНрдпрдЧ
рдВ рдкреНрд░рд░реНреЗрдкрддреЗ||(CH.CHI.11/9)
Nidana
рдЙрд░реЛ рдирд░реНрд░реБрдЬреНрдпрддреЗ, рдирднрджреНрдпрддреЗ, рдирд░реНрднрдЬреНрдпрддреЗ, рдкреНрд░рдкреАрдбреНрдпреЗрддреЗ
рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡реЗ рдиреБрд╖реНрдпрддреНрдпрдЧ
рдВ рдкреНрд░рд░реНреЗрдкрддреЗ, lakshana
7
рд░реВрдк
тАврдХреНрд░рдорд╛рджреНрд╡реАрдпрдВ рд░реНрд▓рдВ рд░реНрдгреЛ рд░реБрдирд┐рд░рдирд┐рд╢реНрдЪ рд┐реАрдпрддреЗ|
рдЬреНрд╡рд░реЛ рд╡реНрдпрдерд╛ рдорд┐реЛрджрдЪрдиреНрдпрдВ рдирд░реНрдбреНрднреЗрджреЛрд╜рдирд┐рд░реНрд┐рд╛рджрдирдк||
рджреБрд╖реНрдЯ рд╢реНрдпрд╛рд░реН рд╕реБрджреБрдЧрд╡рдиреНрдз рдкреАрддреЛ рдирд░реНрдЧреНрд░рдирдерддреЛ рд░реНрд╣ |
рд┐рд╛рд╕рдорд╛рд┐рд╕реНрдп рд┐ рд╢реНрд▓реЗрд╖реНрдорд╛ рд╕рд░рд┐ рд╕рдореНрдкреНрд░рд░реНрддрд╡рддреЗ|
рд╕ рдХреНрд╖рдд рдХреНрд╖реАрдпрддреЗрд╜рддреНрдпрдердВ рддрдерд╛ рдиреБрдХреНрд░реМрдЬрд╕реЛ рдХреНрд╖рдпрд╛рддреН|(CH.CHI.11/10-11)
тАврдХреНрд░рдорд╛рддреН тАУ рд┐реАрдпрддреЗ - рд╡реАрдпрдп, рдмрд▓рдВ, рд╡рд░реНрдп, рд░реБрд╣рд┐ рдЕрд╣рд┐
тАврдЬреНрд╡рд░, рд╡реНрдпрдерд╛, рдордиреЛрджреИрдиреНрдпрдВ, рд╣рд╡рдбреНрднреЗрджреЛ, рдЕрд╣рд┐ рд╡рдз
тАврдХрд╛рд╕рдорд╛рдирд╕реНрдп рд┐ рд╢реНрд▓реЗрд╖реНрдорд╛ тАУ рджреБрд╖реНрдЯрдГ, рд╢реНрдпрд╛рд╡рдГ, рд╕реБрджреБрд░реНрдпрдиреНрдзрдГ, рдкреАрддреЛ, рд╣рд╡рдЧреНрд░рд╣рдерддреЛ, рдмрд╣рдГ, рд╕рд░рд┐рдГ
тАврд╢реБрдХреНрд░реМрдЬрд╕реЛрдГ рдХреНрд╖рдпрд╛рддреН
8
рдкреВрд░реНрд╡рд░реВрдк
тАврдЕрд╡реНрдпрд┐рдВ рд▓рдХреНрд╖рдгрдВ рддрд╕реНрдп рдкреВрд░реНрд╡рд░реВрдкрдирдордирдд рд╕реНрдореГрддрдореН||
рдЙрд░реЛрд░реБрдХреНрд╢реЛрдирдгрддрдЪреНрдЫрдирджрд╡ рд┐рд╛рд╕реЛ рд░реНрдЪрдиреЗрдирд╖рд┐ рдХреНрд╖рддреЗ|
рдХреНрд╖реАрдгреЗ рд╕рд░рд┐рдореВрддреНрд░рддреНрд╡рдВ рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡рд╡рдкреГрд╖реНрдард┐рдирд┐рдЧреНрд░рд┐ ||(CH.CHI.10/12-13)
тАврдЕрд╡реНрдпрд┐рдВ рд▓рдХреНрд╖рдгрдВ
тАврдХреНрд╖рддреЗ- рдЙрд░реЛрд░реБрд┐
реН рдиреЛрдирдгрддрдЪреНрдЫрдирджрд╡ рд┐рд╛рд╕реЛ
тАврдХреНрд╖реАрдгреЗ- рд╕рд░рд┐рдореВрддреНрд░рддреНрд╡рдВ рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡рд╡рдкреГрд╖реНрдард┐рдирд┐рдЧреНрд░рд┐
9
рд╕рд╛рдзреНрдпрд╛рд╕рд╛рдзреНрдпрддрд╛
тАв рдЕреНрдкрдкрдирд▓рдЧрд╕реНрдп рджреАрд┐рд╛рд┐реЗ рд╕рд╛рдзреНрдпреЛ рд░реНрд▓рд░реНрддреЛ рд┐рд░реН |
рдкрд░рд░рд╕рдВрд░реНрддреНрд╕рд░реЛ рдпрд╛рдкреНрдп рд╕рд░реНрд╡рдирд▓рдЧ
рдВ рддреБ рд░реНрдЬрд╡рдпреЗрддреН||(CH.CHI.11/14)
рд╕рд░реНрд╡рдирд▓рдЧ
рдВ
рдЕрд╕рд╛рдзреНрдп
рдкрд░рд░рд╕рдВрд░реНрддреНрд╕рд░реЛ
рдпрд╛рдкреНрдп
рдЕреНрдкрдкрдирд▓рдЧрд╕реНрдп
рджреАрд┐рд╛рд┐реЗ
рд░реНрд▓рд░реНрддреЛ
рд┐рд░реН
рд╕рд╛рдзреНрдп
10
рдирд┐рдирд┐рддреНрд╕рд╛
тАв рд▓рд╛рдХреНрд╖рд╛ рдкреНрд░рдпреЛрд░реН
тАв рдПрд▓рд╛рд╣рдж рд░реНреБрд╣рд┐рдХ
тАв рд░рд┐ рдЕрд╣рддрдкреНрд░рд╡реГрд╣рд┐ рд╣рд┐рд╣рдХрддреНрд╕рд╛
тАв рдЖрд╡рдХреНрддрд┐рдХ рд╣рд┐рд╣рдХрддреНрд╕рд╛
тАв рдЕрдореГрддрдкреНрд░рд╛рд╢ рдШреГрдд
тАв рд╢реНрд╡рджрдВрд╖реНрдЯрд░рд╛рд╣рдж рдШреГрдд
тАв рд╕рдорд╕рд┐реБ рдШреГрдд
тАв рдкреНрд░рдердо рд╕рд╣рдкрдпрд░реНреБрдпрдб
11
тАв рд╣рд┐рддреАрдп рд╕рд╣рдкрдпрд░реНреБрдпрдб
тАв рддреГрддреАрдп рд╕рд╣рдкрдпрд░реНреБрдпрдб
тАв рд┐рддреБрдердп рд╕рд╣рдкрдпрд░реНреБрдпрдб
тАв рдкрдЮреНрдЪрдо рд╕рд╣рдкрдпрд░реНреБрдпрдб
тАв рдХреНрд╖реАрд░реН рдпреЛрд░реНрд╛
тАв рд╕реИрдиреНрдзрд╡ рд┐реВрд░реНрдп
тАв рд╖рд╛рдбрд╡
тАв рдирд╛рд░реНрдмрд▓ рдХрд▓реНрдк
рд▓рд╛рдХреНрд╖рд╛ рдкреНрд░рдпреЛрдЧ
AVASTHA PRAYOGA
NAVA URA KSHATA Laksha, madhu. Ksheera- after it is digested anna with
ksheera and sharkara is given
PAARSHVA & BASTHI VEDANA, ALPA
PITTAAND AGNI
Laksha with sura is given
ATISARA Laksha with musta, ativisha, pata, vatsaka churna
DIPTANALA Laksha sarpi, madhuchishta, jivaniya gana aushada, sita,
tvaksheera with ksheera
12
AVASTHA PRAYOGA
IN KSHATA FOR SANDANARTHA Ksheera, ikshu mula, bisa granti,Padma kesara, chandana
with madhu
JWARAAND DAHA Yava churna with ksheera, gritha or sita, kshaudra, yava saktu
or with ksheera
KAASA, ASTI SHULA, PAARSHVA
SHULA
Maduka, maduuka, draksha, tvaksheera, pippali, bala churna
licked with gritha and madhu.
13
рдПрд▓рд╛рдирдж рдЧреБрдирд┐рд┐
INGRIDIENTS INDICATION
Twak, ela, patra- ┬╜ aksha
Pippali- ┬╜ pala
Sita- 1pala
Madhuka- 1 pala
Karjura - 1 pala
Mrudvika тАУ 1pala
With madhu 1 karsha gutika is prepared
Kala тАУ daily prata and sayam 1 each
Kasa
Shwasa
Jwara
Hikka
chardi
Murcha
Mada
Brahmana
Rakta shtivana
Trushna
Paarshava shula
Arochaka
Shosha
Pliha
Adyavata
Swara beda
Ksata
Kshaya
raktapitta
14
рд░рд┐ рдЕрдирддрдкреНрд░рд░реНреГрдирд┐ рдирд┐рдирд┐рддреНрд╕рд╛
1. Daksha Anda With Yusha Or Jala
2. Chataka Anda Rasa Yusha Or Jala
3. Chaga Or Jangala Mamsa Rakta Yusha Or With Jala
4. Punarnava Churna With Rakta Shali Sharkara Draksha Gritha Ksheera
15
рдЖрд░реНрдХреНрддрд┐рд┐ рдирд┐рдирд┐рддреНрд╕рд╛
AVASTHA PRAYOGA
Rakta shtivana Madooka, maduka, ksheera sidda tandula
Muuda vata Aja meda cooked in sura, saindava is added to it.
Kshama, ksheena, ura kshata,
anidrata, vata vrudha
Aja meda cooked in ksheera sara added with gritha kshaudra and
sharkara
Ksheena, kshata, krusha
For mamsa raktha vardana
Yava, godhuma, sharkara, jeevaka, rushabaka, madhu. With anupana
ksheera or mamsa bhakshi prani mamsa with gritha , pipali, madhu
Ura kshata, shukra ksheena Nyagroda, udumbara, ashwata, plaksha, shala, pushpa priyangu, tala
mastaka, jambu twak, priyala, ashwa karna with ksheera it is made
ksheera paka and gritha is extracted and it is taken with shali
16
AVASTHA PRAYOGA
Ura kshata Yashti madhu, naga bala kwatha is made, equal quantity ksheera and gritha are added.
Kalka- payasya, pippali, vamshalochana
Gritha is made
Kshata rogi laksha rasa тАУ 4bhaga
Ksheera- 8bhaga
Gritha- 1 bhaga
Kalka- katvanga, darvi twak, vatsaka twak, indrayava sama pramana(1/4 bhaga)
17
рдЕрдореГрддрдкреНрд░рд╛рди рд░реНреГрдд
INGRIDIENTS INDICATION
Jeevaniya gana dravya
Punarnava
Bala
Bharangi
Atmagupta
Shati
Tamalaki
Kana
Shringataka
Payasya
Shalaparni
Prishnaparni
Brihati
Gritha is prepared, taken with mamsa rasa
Nashta shukra
Kshata ksheena
Durbala
Vyadi karshita
Stree prasakta
Krusha
Varna swara heena
Brumhana
Kasa
Shwasa
Jwara
Hikka
Daha
Trushna
Rakta pitta
Putra prada
Kantakari
Gokshura
Draksha
Akshoda
Sarpi
Ksheera
Dhatri rasa
Vidari rasa
Ikshurasa
Changa mamsa
Madhu
Sharkara
Maricha
Twak
Ela
Patra
keshara
Vamana
Murcha
Hridaya roga
Yoni roga
Mutra vikara
18
рд░реНрд╢реНрд╡рджрдВрд╖реНрдЯрд░ рд╛рдирдж рд░реНреГрдд
INGRIDIENTS INDICATION
Kwatha- gokshura, usheera, manjishta, bala,
kashmarya, katuna, darba mula, pruthak parni,
palasha, rushabaka, stira each 1 pala
Kalka тАУ swagupta, jeevanti, meda, rushabaka,
jeevaka, shatavari, vriddi, mrudvika, sharkara,
sravani, bisa, sama pramana
Gritha- 1 prasta
Ksheera тАУ 4 prasta
Vata pitta hridrava
Shula
Mutra kruchra
Prameha
Arsha
Kaasa
Shosha
Kshaya
Who does ati maituna, danus prayoga, madya,
bhara, adva,
19
рд╕рдорд╕рд┐реБ рд░реНреГрдд
INGRIDIENTS INDICATION
Kwatha- yashti madhu- 8 pala, draksha- 1
prashta, jala
Kalka тАУ pippali- 8 pala,
Gritha- 1 prasta
Madhu- 8 pala
Sharkara- 8 pala
Saktu- 1 prasta
Kshata ksheena
Rakta gulma
20
рдкреНрд░рдердо рд╕рдирдкрд╡рдЧреБрд╡рдб
INGRIDIENTS INDICATION
Gritha тАУ 2prastha
2 prastha of each amalaki, vidari, ikshu.
Kashaya of jeevaniya dravya
Go Ksheera
Aja ksheera
After cooling 1 prastha sita
2 prastha of madhu is added.
Disease more of
pitta- lehana is done
vata- pana, should drink with tvak ksheera, sharkara,
laja
Anupana- ksheera
Yakshma
Apasmaara
Raktapitta
Prameha
Kshaya
And also it is vayastapana, ayushya, maamsa
prada, shukra prada, bala prada.
21
рдирджреНрд╡рддреАрдп рд╕рдирдкрд╡рдЧреБрд╡рдб
INGRIDIENTS INDICATION
1 pala of bala, vidari, hrusva panchamula, punarnava,
shrunga of pancha ksheeri vriksha
2 parts ksheera
1 part vidari swarasa
1 part of aja maamsa rasa
1 adaka gritha
1 aksha of jeevaniya dravya added and cooked
32 pala sita is added
1 kudava of godhuma, pippali, vamsha lochana,
sringataka added
Madhu
1 pala matra is taken and tied in bhurja patra.
Anupana тАУ ksheera or madhya
Kapha
Shosha
Kaasa
Kshataksheena
Shrama
Stree karshita
Bhara karshita
Rakta shtivana
Taapa
Pinasa
Parshva shula
Shira shula
Svara bheda
Varna nashi
22
рддреГрддреАрдп рд╕рдирдкрд╡рдЧреБрд╡рдб
INGRIDIENTS INDICATION
1 pala tavaksheeri, sravani, draksha, murva, jivaka,
vira kanda, ksheerakoli, brihati, kapikacchu, karjura,
Meda triturated with ksheera
2 prastha of dhatri swaras, Vidari swarasa, ikshu rasa
Gritha
After cooling ┬╜ tula sita, 1 prastha madhu
Kasa
Hikka
Jwara
Yakshma
Shwasa
Rakta pitta
Halimaka
Shukra kshaya
Nidranasha
Trushna
Karshya
Kamala
23
рд┐рддреБрдерд╡ рд╕рдирдкрд╡рдЧреБрд╡рдб
INGRIDIENTS INDICATION
10pala dried amalaki, draksha, atmagupta, punarnava,
shatavari, vidari,samanga, pippali,
8pala nagara
1 pala madhuyashti
1 pala sauvarchala
2 pala maricha
2 adhaka ksheera
Tila taila
Gritha
100 pala sita
Kshata ksheena
Shushka
For pushtyartha
24
рдкрдЮреНрдЪрдо рд╕рдирдкрд╡рдЧреБрд╡рдб
INGRIDIENTS INDICATION
1 adaka go ksheera
2 prastha gritha
2 adaka ikshu rasa
2 prastha vidari swarasa
2 prastha mamsa rasa of tithira
1 kudava madhuka pushpa
Priyala
┬╜ kudava tugakshiri
20 fruits karjura
20 vibhithaki
1 pala pippali
30 pala sita
1 karsha madhuka
┬╜ pala jeevaniya dravya
Triturated with ikshu rasa
Modaka is prepared out of it.
Vataraktha
Pitta roga
Kshata kasa
Kshayaja kasa
Ksheena shukra
Ura raktha
Krusha
Durbala
Vrudha
varna., bala pushti
Yoni dosha who suffer from miscarriages or death
of featus in womb
25
рдХреНрд╖реАрдг рдпреЛрдЧрд╛
INGRIDIENTS INDICATION
Sharkara
Pippali
Madhu
Gritha
Ksheera
Due to ati maituna the prakupita vayu goes to
bashti pradesha and causes different diseases.
For brumhanartha
Vata nashaka
Vrushya
Kasa jwara
Vidari kanda swarasa, ikshu rasa sadita mudga yusha
added with gritha and amla phala
Good for the person who have kshaya because of
ati maithuna
Jeevaniya
brumhaniya
Yava saktu, madhu, gritha Kshataksheena person who has good jataragni
Jeevaniya gana dravya sidda jangala pashu pakshi
mamsa rasa added with gritha and sharkara
Ura kshata
Go, mahisha, ashwa, aja ksheera or mamsa rasa or
yusha with amla rasa , gritha
When kshata ksheena patient good jataragni,
If person is suffering from atisara he has give grahi
medicine as mentioned in rajayakshma
26
рд╕рдЪрдиреНрдзрд░реН рд┐реВрдгрд╡
INGRIDIENTS INDICATION
Saindava lavana- 1 pala
Shunti тАУ 2 pala
Sauvarchala тАУ 1 pala
Vrikshamla тАУ 1 kudava
Amla dadima- 1 kudava
Arjaka patra- 1 kudava
Maricha- 1 pala
Jeera тАУ 1 pala
Dhanyaka- 2 pala
Sharkara тАУ 12 pala
Taken with food
Rochana
Deeepana
Balya
Parshva arthi
Shwasa
Kasa
27
рд╖рд╛рдбрд░реН
INGRIDIENTS INDICATION
Dhanyaka тАУ 1 shodashika
Ajaji тАУ 2 pala
Ajamoda тАУ 2 pala
Amla dadima- 4 pala
Vrikshamla тАУ 4 pala
Sauvarchala lavana тАУ 1 pala
Shunti тАУ 1 karsha
Daditta madya bhaga- 5 pala
churna of all above dravyas
Sharkara тАУ sixteen pala
It is given as ahara only.
Atisara
Mandagni
In yakshma also it is given
28
рд┐рд╛рдЧрд░реНрд▓ рд┐реНрдкрдк
INGRIDIENTS INDICATION
Kwatha- nagabala twak тАУ ┬╜ karsha with ksheera
increased till 1 pala and decreased to ┬╜ karsha
Kala тАУ 1 month
Ahara тАУ ksheera
Pushti
Ayu
bala
Arogya kara
Mandukaparni, shunti, yashtimadhu also can be taken like nagabala kalpa
29
рдкрдереНрдпрд╛
тАв рдпрджреНрдпрддреН рд╕рдиреНрддрдкрд╡рдгрдВ рдиреАрддрдордирд░реНрджрд╛рдирд┐ рдирд┐рддрдВ рд▓рд░реНреБ|
рдЕрдиреНрдирдкрд╛рд┐рдВ рдирд┐рд╖реЗрд╡реНрдпрдВ рддрддреНрдХреНрд╖рддрдХреНрд╖реАрдгрдЪ рд╕реБрдЦрд╛рдирдерд╡рдирдн ||
рдпрдЪреНреЛрд┐рдВ рдпрдХреНрддрд┐рдгрд╛рдВ рдкрдереНрдпрдВ рд┐рд╛рдирд╕рд┐рд╛рдВ рд░рд┐рдирдкрдирд┐рд┐рд╛рдореН|
рддрдЪреН рд┐
реБ рдпрд╛рд╡рджрд░реНреЗрдХреНрд╖реНрдпрд╛рдирд┐рдВ рд╡реНрдпрд╛рдирд┐рдВ рд╕рд╛рддреНрдореНрдпрдВ рд░реНрд▓рдВ рддрдерд╛||(CH.CHI.11/93-94)
тАвSantarpana, sheeta, avidahi, hitam, laghu annapaana
30
DISCUSSION
тАвWHY KSHATAKSHEENA IS EXPLAINED IN DIFFERENT CHAPTER
тАвKshata Ksheena Has Different Nidana That Is Majorly External injury And Has
Different Chikitsa
31
DISCUSSION
тАвWHY NOT KSHEENA KSHATA
тАвIf So Then Hetu Will Be Ksheena For Kshata Where As There Will Be Kshata
First Then Ksheena
32
DISCUSSION
тАвNIDANA IN PRESENT DAYS- OCCUPATINAL HAZARD
тАвLabor Workers who carries heavy things
тАвAthletes
тАвWeight lifters
тАвSwimmers
тАвAnnouncers
тАвConstruction workers
тАвWrestlers etc..
33
DISCUSSION
тАвWHAT IS URAS? WHY URAS?
тАвHRUDAYOPARIKANTAAT ADHO BHAGA
34
DISCUSSION
тАвFIRST RUPA IS EXPLAINED BEFORE PURVA RUPA
тАвTVARITA CHIKITSA
тАвPURVA RUPA WILL BE ISHAT VYAKTA
35
DISCUSSION
тАвDOSHA & DHATU INVOLVED IN KSHATA KSHEENA
тАвPRANA VATA
тАвUDANA VATA
тАвAVALAMBAKA KAPHA
тАвSADAKA PITTA
тАвMARMA STANA
тАвRAKTHA
36
рдХреНрд░рдорд╛рджреНрд╡реАрдпрдВ рд░реНрд▓рдВ рд░реНрдгреЛ рд░реБрдирд┐рд░рдирд┐рд╢реНрдЪ рд┐реАрдпрддреЗ|
рдЬреНрд╡рд░реЛ рд╡реНрдпрдерд╛ рдорд┐реЛрджрдЪрдиреНрдпрдВ рдирд░реНрдбреНрднреЗрджреЛрд╜рдирд┐рд░реНрд┐рд╛рджрдирдк||
рджреБрд╖реНрдЯ рд╢реНрдпрд╛рд░реН рд╕реБрджреБрдЧрд╡рдиреНрдз рдкреАрддреЛ рдирд░реНрдЧреНрд░рдирдерддреЛ рд░реНрд╣ |
рд┐рд╛рд╕рдорд╛рд┐рд╕реНрдп рд┐ рд╢реНрд▓реЗрд╖реНрдорд╛ рд╕рд░рд┐ рд╕рдореНрдкреНрд░рд░реНрддрд╡рддреЗ|
рд╕ рдХреНрд╖рдд рдХреНрд╖реАрдпрддреЗрд╜рддреНрдпрдердВ рддрдерд╛ рдиреБрдХреНрд░реМрдЬрд╕реЛ рдХреНрд╖рдпрд╛рддреН|(ch.chi.11/10-11)
DISCUSSION
37
Kshataksheena Rajayakshma Raktapitta Kshataja Kasa
Nidana тАУ abhighataja Nidana тАУ ayatabala
arambha, vegadharana,
kshaya, vishamashana
Lakshana тАУ
parakupitha vayu
resides in shiras causes
shiroruk, in parshva
parshav ruk, in uras uro
ruk and causes injury
then raktha steevana
Nidana тАУ pitta prakopa
ahara vihara
Nidana тАУ abhighata.
Lakshana тАУ first there
will shushka kasa there
after kapha with
shonita appears.
DISCUSSION
тАвWHY NO SPECIFIC CHIKITSA SUTRA MENTIONED KSHATA KSHEENA?
тАвThere is no pattern of occurrence of vyadhi samprathi. Its an
emergency condition.
38
DISCUSSION
тАвIMPORTANCE OF LAKSHA IN KSHATA KSHEENA
тАврдирддрд┐рд╛ рд┐рд╖рд╛рдпреЛрд╖реНрдгрд╛ рдирд┐рдЧреНрдзрд╛ рдиреЛрдирдгрддрдирдкрд┐рд┐реБрддреНред
рд┐
реГ рдирдорд╢реНрд▓реЗрд╖реНрдорд╡реНрд░рдгрд╛рдиреНрд╣рдХреНрддрдиреНрдд рднреВрддрдЬреНрд╡рд░рд╛рдирддрд╡рд┐рд╛рдирдирд┐реАрее Dhanvantari Nighantu
тАврд▓рд╛рдХреНрд╖рд╛ рд░реНрд░реНрдгреНрд╛рд╡ рдирд┐рдорд╛ рд░реНрд▓реНрдпрд╛ рдирд┐рдЧреНрдзрд╛ рд┐ рддреБрд░реНрд░рд╛ рд▓рд░реНреБ ред
рдЕрд┐реБрд╖реНрдгрд╛ рд┐рдлрдирдкрд┐рд╛рд╕реНрд░рдирд┐рдХреНрдХрд╛рд┐рд╛рд╕рдЬреНрд╡рд░рдкреНрд░рдгреБрддреНрее
рд╡реНрд░рдгреЛрд░ рдХреНрд╖рддрд░реНреАрд╕рдкрд╡рд┐
реГ рдирдорд┐
реБ рд╖реНрдардЧрджрд╛рдкрд┐рд╛рееBhava Prakasha
39
DISCUSSION
тАвIMPORTANCE OF ANUPANA IN LAKSHA PRAYOGA
тАвAgni Manda тАУ Sura (Deepana Hrudya)
тАвAtisara тАУ musta (grahi, deepana, sheeta)
тАвDeepthanala тАУ gritha, ksheera (guru, brimhana)
тАвSandhanartha тАУ madhu (madhura, Kashaya, sandhana, ropana)
40
DISCUSSION
тАвIMPORTANCE OF LEHANA IN KSHATA KSHEENA
тАвPruthvi and jala mahabhuta pradhana which is jeevan, tarpana,
sandhana, bhrumhana.
тАвMainly given in pittavata vridha condition.
41
DISCUSSION
тАвIMPORTANCE OF AJA MAMSA IN KSHATA KSHEENA
яВзрд┐рд╛рдирддрдиреАрддрдЧреБрд░реБрдирд┐рдЧреНрдзрдВ рдорд╛рдВрд╕рдорд╛рдЬрдорджреЛрд╖рд▓рдореН||
рдирд░реАрд░рд┐рд╛рддреБрд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдпрд╛рджрд┐рдирднрд╖реНрдпрдХреНрддрд┐ рд░реНреГрдВрд┐рдгрдореН| CH.SU.27/яА╢1)
42
DISCUSSION
тАвIMPORTANCE OF SATKU IN KSHATA KSHEENA
тАврдирд┐рд░реНреЛ рд░реНреГрдВрд┐рдгрд╛ рд░реНреГрд╖реНрдпрд╛рд┐реГрд╖реНрдгрд╛рдирдкрд┐рд┐рдлрд╛рдкрд┐рд╛ |
рдкреАрддрд╛ рд╕рджреНрдпреЛрд░реНрд▓рд┐рд░рд╛ рднреЗрдирджрд┐ рдкрд░реНрд┐рд╛рдкрд┐рд╛ ||
рдЧреБрд░реНреА рдирдкрдгреНрдбреА рдЦрд░рд╛рд╜рддреНрдпрдердВ рд▓рдШреНрд░реНреА рд╕рдЪрд░реН рдирд░реНрдкрдпрд╡рдпрд╛рддреН |
рдирд┐реВрд┐рд╛рдорд╛рдиреБ рдЬреАрдпреЗрдд рдореГрджреБрддреНрд╡рд╛рджрд░реНрд▓реЗрдирд┐рд┐рд╛ ||(SU.SU.4яА╢.411-412)
43
DISCUSSION
тАвIMPORTANCE OF KSHEERA AND GRITHA IN KSHATA KSHEENA
тАврднрдХреНрд╖реНрдпрд╛ рдХреНрд╖реАрд░рд┐
реГ рддрд╛ рд░реНрд▓реНрдпрд╛ рд░реНреГрд╖реНрдпрд╛ рд╣реГрджреНрдпрд╛ рд╕реБрдЧрдХреНрддрдиреНрдзрд┐ ||
рдЕрджрд╛рдирд┐рд┐ рдкреБрдирд╖реНрдЯрд┐рд░рд╛ рджреАрдкрд┐рд╛ рдирдкрд┐рд┐рд╛рдирд┐рд╛ |(SU.SU.4яА╢.392)
тАврддреЗрд╖рд╛рдВ рдкреНрд░рд╛рдгрд┐рд░рд╛ рд╣реГрджреНрдпрд╛ рд░реНреГрддрдкреВрд░рд╛ рд┐рдлрд╛рд░реНрд┐рд╛ ||
рд░реНрд╛рддрдирдкрд┐рд┐рд░рд╛ рд░реНреГрд╖реНрдпрд╛ рдЧреБрд░рд░реНреЛ рд░рд┐рдорд╛рдВрд╕рд▓рд╛ | (SU.SU.4яА╢.393)
44
DISCUSSION
тАвIMPORTANCE OF SHADAVA IN KSHATA KSHEENA
тАврд▓рд░реНрд░реНреЛ рд░реНреГрдВрд┐рдгрд╛ рд░реНреГрд╖реНрдпрд╛ рд╣реГрджреНрдпрд╛ рд░реЛрд┐рд┐рджреАрдкрд┐рд╛ |
рддреГрд╖реНрдгрд╛рдореВрдЪреНрдЫрд╛рд╡рднреНрд░рдордЪреНрдЫрдирджрд╡рд╢реНрд░рдордШреНрдирд╛ рд░рд╛рдЧрд╖рд╛рдбрд░реНрд╛ ||(SU.SU.46)
45
DISCUSSION
тАвWHY NOT TAILA GUDA PRAYOGA IN KSHATA KSHEENA
тАвThough Taila Is Madhura Rasa
тАвTaila Has Ushna, Tikshna, Pittala, Lekhana.
46
DISCUSSION
тАвSARPI GUDA PRAYOGA IN KSHATA KSHEENA
тАвGritha Has madhura rasa, sheeta, sandhaniya, mrudu.
тАвSharkara - рд░реНреГрд╖реНрдпрд╛ рдХреНрд╖реАрдгрдХреНрд╖рддрдирд┐рддрд╛ рд╕рд┐реЗрд┐рд╛ рдЧреБрдбрдирд┐
рд╡ рд░рд╛|(CH.SU.27/241)
47
DISCUSSION
тАвAUSHADHA SEVANA KALA IMPORTANCE
тАвSabhaktha is advised which is helpful in ksheena, bala vardaka.
тАвMuhur muhur is advised in prana vata.
48
DISCUSSION
тАвPATTERN OF NOMENCLATURE IN SAINDAVADI CHURNA
тАврдпрдХреНрддрд┐ рдпреЗрд┐ рдкреНрд░рд┐рд╛рд┐реЗрд┐ рджреНрд░рд╡реНрдпрдВ рд╕рдореБрдкрд╕реГрдЬреНрдпрддреЗ|
рддрддреНрд╕рдЮреНрдЬреНрдЮрд┐ рд╕ рдпреЛрдЧреЛ рд░реНрдЪ рднрд░реНрддреАрдирдд рдирд░реНрдирд┐рд╢реНрдЪрдп ||
рдлрд▓рд╛рджреАрд┐рд╛рдВ рдкреНрд░рд┐рд╛рд┐рд╛рд┐рд╛рдВ рдЧреБрдгрднреВрддрд╛ рд╕реБрд░рд╛рджрдп |
рддреЗ рдирд┐ рддрд╛рдиреНрдпрд┐реБрд░реНрддрд╡рдиреНрддреЗ рдорд┐реБрдЬреЗрдиреНрджреНрд░рдирдорд░реНреЗрддрд░реЗ||(CH.KA.12/43-44)
49
DISCUSSION
тАвAUSHADHA GUNA FOR CHIKITSA BY THE END OF REVIEW
тАврд░реЛрдкрдгрдВ рдЬреАрд░реНрд┐рдВ рд╕рдиреНрдзрд╛рд┐реАрдп рд░реНреГрдВрд┐рдгрдВ рддрдкрд╡рдгрдВ рд░реНрд╛рддрд┐рд░ рдирдкрд┐рд┐рд░ рд░рд┐рдкреНрд░рд╕рд╛рджрд┐ рдФрд╖рд┐
50
CONCLUSION
тАвKshanta ksheena is a condition where kshaya happened due to kshata.
тАвKshata ksheena nidana can be seen in few occupational hazard.
тАвDue to tvarita chikitsa, rupa is explained first and then purva rupa.
тАвThough it seems similar to rajayakshma, kshataja kasa, raktapitta due to its
difference in the manifestation and chikitsa it is explained in different chapter.
тАвImportance of chikitsa, aushadha yoga, aushadha kala, anupana is understood
from the pattern of chikitsa in kshata ksheena.
51

More Related Content

What's hot

19 11-18 raktamokshana kolakata
19 11-18 raktamokshana kolakata19 11-18 raktamokshana kolakata
19 11-18 raktamokshana kolakataAyurmitra Dr.KSR Prasad
┬а
Understanding the samprapti of rajayakshma in contemporary context
Understanding the samprapti of rajayakshma in contemporary contextUnderstanding the samprapti of rajayakshma in contemporary context
Understanding the samprapti of rajayakshma in contemporary contextPriyanka Buragohain
┬а
Pandu тАУ a literature review.pptx
Pandu тАУ a literature review.pptxPandu тАУ a literature review.pptx
Pandu тАУ a literature review.pptxKamal Sharma
┬а
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta AyurvedaSamhithaandS
┬а
CLINICAL ASPECTS OF VIRECHANA AND ITS MODE OF ACTION
CLINICAL ASPECTS OF VIRECHANA AND ITS MODE OF ACTIONCLINICAL ASPECTS OF VIRECHANA AND ITS MODE OF ACTION
CLINICAL ASPECTS OF VIRECHANA AND ITS MODE OF ACTIONPanchakarma Sdmcahhassan
┬а
Role of Panchakarma in Pakshaghata
Role of Panchakarma in PakshaghataRole of Panchakarma in Pakshaghata
Role of Panchakarma in PakshaghataPanchakarma Sdmcahhassan
┬а
ARSHA - Dravya Prayoga.pptx
ARSHA - Dravya Prayoga.pptxARSHA - Dravya Prayoga.pptx
ARSHA - Dravya Prayoga.pptxAditi Gandhi
┬а
Prameha, Madhumeha - Diabetes & it's complications
Prameha, Madhumeha  - Diabetes & it's complicationsPrameha, Madhumeha  - Diabetes & it's complications
Prameha, Madhumeha - Diabetes & it's complicationsvdsriram
┬а
Murdhni Taila
Murdhni TailaMurdhni Taila
Murdhni TailaVikrant Udutha
┬а
Vamana ppt dr .p.murali krishna
Vamana ppt  dr .p.murali krishnaVamana ppt  dr .p.murali krishna
Vamana ppt dr .p.murali krishnaDr.B.Arun kumar Kumar
┬а
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-├а-vis Ascites
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-├а-vis AscitesUnderstanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-├а-vis Ascites
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-├а-vis AscitesDr Amritha Edayilliam
┬а
Ashtasthana pareeksha
Ashtasthana pareekshaAshtasthana pareeksha
Ashtasthana pareekshaDr.Sudeesh Shetty
┬а
Satwavajaya Chikitsa in Unmada
Satwavajaya Chikitsa in Unmada Satwavajaya Chikitsa in Unmada
Satwavajaya Chikitsa in Unmada Sachin Bagali
┬а
Sandhivata (osteoarthritis)
Sandhivata (osteoarthritis)Sandhivata (osteoarthritis)
Sandhivata (osteoarthritis)vdsriram
┬а
Dashavidha pareeksha
Dashavidha pareekshaDashavidha pareeksha
Dashavidha pareekshaPrashanth Jain
┬а
A presentation on vata rakta chikitsa ppt
A presentation on vata rakta chikitsa pptA presentation on vata rakta chikitsa ppt
A presentation on vata rakta chikitsa pptJyothi P
┬а

What's hot (20)

19 11-18 raktamokshana kolakata
19 11-18 raktamokshana kolakata19 11-18 raktamokshana kolakata
19 11-18 raktamokshana kolakata
┬а
Understanding the samprapti of rajayakshma in contemporary context
Understanding the samprapti of rajayakshma in contemporary contextUnderstanding the samprapti of rajayakshma in contemporary context
Understanding the samprapti of rajayakshma in contemporary context
┬а
Pandu тАУ a literature review.pptx
Pandu тАУ a literature review.pptxPandu тАУ a literature review.pptx
Pandu тАУ a literature review.pptx
┬а
Madhumeha/Diabetes Mellitus
Madhumeha/Diabetes MellitusMadhumeha/Diabetes Mellitus
Madhumeha/Diabetes Mellitus
┬а
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
┬а
CLINICAL ASPECTS OF VIRECHANA AND ITS MODE OF ACTION
CLINICAL ASPECTS OF VIRECHANA AND ITS MODE OF ACTIONCLINICAL ASPECTS OF VIRECHANA AND ITS MODE OF ACTION
CLINICAL ASPECTS OF VIRECHANA AND ITS MODE OF ACTION
┬а
Role of Panchakarma in Pakshaghata
Role of Panchakarma in PakshaghataRole of Panchakarma in Pakshaghata
Role of Panchakarma in Pakshaghata
┬а
ARSHA - Dravya Prayoga.pptx
ARSHA - Dravya Prayoga.pptxARSHA - Dravya Prayoga.pptx
ARSHA - Dravya Prayoga.pptx
┬а
Prameha, Madhumeha - Diabetes & it's complications
Prameha, Madhumeha  - Diabetes & it's complicationsPrameha, Madhumeha  - Diabetes & it's complications
Prameha, Madhumeha - Diabetes & it's complications
┬а
Murdhni Taila
Murdhni TailaMurdhni Taila
Murdhni Taila
┬а
Vamana ppt dr .p.murali krishna
Vamana ppt  dr .p.murali krishnaVamana ppt  dr .p.murali krishna
Vamana ppt dr .p.murali krishna
┬а
Vamanakarma
VamanakarmaVamanakarma
Vamanakarma
┬а
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-├а-vis Ascites
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-├а-vis AscitesUnderstanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-├а-vis Ascites
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-├а-vis Ascites
┬а
Ashtasthana pareeksha
Ashtasthana pareekshaAshtasthana pareeksha
Ashtasthana pareeksha
┬а
Satwavajaya Chikitsa in Unmada
Satwavajaya Chikitsa in Unmada Satwavajaya Chikitsa in Unmada
Satwavajaya Chikitsa in Unmada
┬а
Sandhivata (osteoarthritis)
Sandhivata (osteoarthritis)Sandhivata (osteoarthritis)
Sandhivata (osteoarthritis)
┬а
Dashavidha pareeksha
Dashavidha pareekshaDashavidha pareeksha
Dashavidha pareeksha
┬а
Shwitra
Shwitra Shwitra
Shwitra
┬а
Vajikarana ksr
Vajikarana ksrVajikarana ksr
Vajikarana ksr
┬а
A presentation on vata rakta chikitsa ppt
A presentation on vata rakta chikitsa pptA presentation on vata rakta chikitsa ppt
A presentation on vata rakta chikitsa ppt
┬а

Similar to kshata ksheena.pptx

Comparative Study on Samprapti of Pandu
Comparative Study on Samprapti of PanduComparative Study on Samprapti of Pandu
Comparative Study on Samprapti of PanduAyurvedaSamhithaandS
┬а
Shotha presentation.pptx
Shotha presentation.pptxShotha presentation.pptx
Shotha presentation.pptxshruthipanambur
┬а
Vyadhi Bheda( Classification of diseases) Ayurveda
Vyadhi Bheda( Classification of diseases) AyurvedaVyadhi Bheda( Classification of diseases) Ayurveda
Vyadhi Bheda( Classification of diseases) AyurvedaRaghavendraPujari1
┬а
Asrigdara in Ayurveda (Abnormal Uterine Bleeding)
Asrigdara in Ayurveda (Abnormal Uterine Bleeding)Asrigdara in Ayurveda (Abnormal Uterine Bleeding)
Asrigdara in Ayurveda (Abnormal Uterine Bleeding)Dr. Shalini Upadhyaya
┬а
Aushadha Sevana Kala, Sevana Avadhi, Pathya & Apathya.pdf
Aushadha Sevana Kala, Sevana Avadhi, Pathya & Apathya.pdfAushadha Sevana Kala, Sevana Avadhi, Pathya & Apathya.pdf
Aushadha Sevana Kala, Sevana Avadhi, Pathya & Apathya.pdfDr Anitha M
┬а
Kriyakaala vivechana in prameha
Kriyakaala vivechana in pramehaKriyakaala vivechana in prameha
Kriyakaala vivechana in pramehaDr Amritha Edayilliam
┬а
Kriya kala VIVECHANA IN STHOLAYA
Kriya kala VIVECHANA IN STHOLAYA Kriya kala VIVECHANA IN STHOLAYA
Kriya kala VIVECHANA IN STHOLAYA Kamal Sharma
┬а
Rajayakshma or Tuberculosis by Dr.Sandeep sharma
Rajayakshma or Tuberculosis by Dr.Sandeep sharmaRajayakshma or Tuberculosis by Dr.Sandeep sharma
Rajayakshma or Tuberculosis by Dr.Sandeep sharmaDrSandeep Sharma
┬а
Ayurvedic concept of srotas
Ayurvedic concept of srotasAyurvedic concept of srotas
Ayurvedic concept of srotasrajendra deshpande
┬а
Upadhatu pradoshaj vikar.pptx
Upadhatu pradoshaj vikar.pptxUpadhatu pradoshaj vikar.pptx
Upadhatu pradoshaj vikar.pptxShivaniBorele1
┬а
Critical Review on Artava Kshaya
Critical Review on Artava KshayaCritical Review on Artava Kshaya
Critical Review on Artava Kshayaijtsrd
┬а
Prasrut vasti
Prasrut vastiPrasrut vasti
Prasrut vastiMonika Ghangas
┬а
Kala Sharir: Physiological and applied perspectives
Kala Sharir: Physiological and applied perspectivesKala Sharir: Physiological and applied perspectives
Kala Sharir: Physiological and applied perspectivesAyurveda Network, BHU
┬а
Kshara karma agni karma in shalakya
Kshara karma agni karma in shalakyaKshara karma agni karma in shalakya
Kshara karma agni karma in shalakyaUdaya Shankar
┬а
Abhyantara Snehana (internal oleation)
Abhyantara Snehana (internal oleation)Abhyantara Snehana (internal oleation)
Abhyantara Snehana (internal oleation)Mayura Kanoongo
┬а
KRIYAKALA.pptx
KRIYAKALA.pptxKRIYAKALA.pptx
KRIYAKALA.pptxDr Shravya M
┬а
Kalka Kashaya Kalpana
Kalka Kashaya KalpanaKalka Kashaya Kalpana
Kalka Kashaya KalpanaRoopini T
┬а
Viruddhahara dr.smitha jain
Viruddhahara   dr.smitha jainViruddhahara   dr.smitha jain
Viruddhahara dr.smitha jaindr smitha Jain
┬а

Similar to kshata ksheena.pptx (20)

Comparative Study on Samprapti of Pandu
Comparative Study on Samprapti of PanduComparative Study on Samprapti of Pandu
Comparative Study on Samprapti of Pandu
┬а
Shotha presentation.pptx
Shotha presentation.pptxShotha presentation.pptx
Shotha presentation.pptx
┬а
Vyadhi Bheda( Classification of diseases) Ayurveda
Vyadhi Bheda( Classification of diseases) AyurvedaVyadhi Bheda( Classification of diseases) Ayurveda
Vyadhi Bheda( Classification of diseases) Ayurveda
┬а
Asrigdara in Ayurveda (Abnormal Uterine Bleeding)
Asrigdara in Ayurveda (Abnormal Uterine Bleeding)Asrigdara in Ayurveda (Abnormal Uterine Bleeding)
Asrigdara in Ayurveda (Abnormal Uterine Bleeding)
┬а
Aushadha Sevana Kala, Sevana Avadhi, Pathya & Apathya.pdf
Aushadha Sevana Kala, Sevana Avadhi, Pathya & Apathya.pdfAushadha Sevana Kala, Sevana Avadhi, Pathya & Apathya.pdf
Aushadha Sevana Kala, Sevana Avadhi, Pathya & Apathya.pdf
┬а
Kriyakaala vivechana in prameha
Kriyakaala vivechana in pramehaKriyakaala vivechana in prameha
Kriyakaala vivechana in prameha
┬а
Kriya kala VIVECHANA IN STHOLAYA
Kriya kala VIVECHANA IN STHOLAYA Kriya kala VIVECHANA IN STHOLAYA
Kriya kala VIVECHANA IN STHOLAYA
┬а
Rajayakshma or Tuberculosis by Dr.Sandeep sharma
Rajayakshma or Tuberculosis by Dr.Sandeep sharmaRajayakshma or Tuberculosis by Dr.Sandeep sharma
Rajayakshma or Tuberculosis by Dr.Sandeep sharma
┬а
Ayurvedic concept of srotas
Ayurvedic concept of srotasAyurvedic concept of srotas
Ayurvedic concept of srotas
┬а
Upadhatu pradoshaj vikar.pptx
Upadhatu pradoshaj vikar.pptxUpadhatu pradoshaj vikar.pptx
Upadhatu pradoshaj vikar.pptx
┬а
Critical Review on Artava Kshaya
Critical Review on Artava KshayaCritical Review on Artava Kshaya
Critical Review on Artava Kshaya
┬а
Pakshaghate virechanam
Pakshaghate virechanamPakshaghate virechanam
Pakshaghate virechanam
┬а
Prasrut vasti
Prasrut vastiPrasrut vasti
Prasrut vasti
┬а
Kala Sharir: Physiological and applied perspectives
Kala Sharir: Physiological and applied perspectivesKala Sharir: Physiological and applied perspectives
Kala Sharir: Physiological and applied perspectives
┬а
Kshara karma agni karma in shalakya
Kshara karma agni karma in shalakyaKshara karma agni karma in shalakya
Kshara karma agni karma in shalakya
┬а
Abhyantara Snehana (internal oleation)
Abhyantara Snehana (internal oleation)Abhyantara Snehana (internal oleation)
Abhyantara Snehana (internal oleation)
┬а
KRIYAKALA.pptx
KRIYAKALA.pptxKRIYAKALA.pptx
KRIYAKALA.pptx
┬а
Kala
KalaKala
Kala
┬а
Kalka Kashaya Kalpana
Kalka Kashaya KalpanaKalka Kashaya Kalpana
Kalka Kashaya Kalpana
┬а
Viruddhahara dr.smitha jain
Viruddhahara   dr.smitha jainViruddhahara   dr.smitha jain
Viruddhahara dr.smitha jain
┬а

More from shruthipanambur

ANALYSING SHLOKA.pptx
ANALYSING SHLOKA.pptxANALYSING SHLOKA.pptx
ANALYSING SHLOKA.pptxshruthipanambur
┬а
VAADA MARGA.pptx
VAADA MARGA.pptxVAADA MARGA.pptx
VAADA MARGA.pptxshruthipanambur
┬а
swabhavoparama vaada.pptx
swabhavoparama vaada.pptxswabhavoparama vaada.pptx
swabhavoparama vaada.pptxshruthipanambur
┬а
tridosha final.pptx
tridosha final.pptxtridosha final.pptx
tridosha final.pptxshruthipanambur
┬а
Pathyapathya-converted.pptx
Pathyapathya-converted.pptxPathyapathya-converted.pptx
Pathyapathya-converted.pptxshruthipanambur
┬а
MANUSCRIPTOLOGY shruthi ppt.pptx
MANUSCRIPTOLOGY shruthi ppt.pptxMANUSCRIPTOLOGY shruthi ppt.pptx
MANUSCRIPTOLOGY shruthi ppt.pptxshruthipanambur
┬а
atma nirupana concept.pptx
atma nirupana concept.pptxatma nirupana concept.pptx
atma nirupana concept.pptxshruthipanambur
┬а
concept of jaina darshana.pptx
concept of jaina darshana.pptxconcept of jaina darshana.pptx
concept of jaina darshana.pptxshruthipanambur
┬а
Kamala (jaundice) by Dr. Shruthi Panambur
Kamala (jaundice) by Dr. Shruthi PanamburKamala (jaundice) by Dr. Shruthi Panambur
Kamala (jaundice) by Dr. Shruthi Panamburshruthipanambur
┬а

More from shruthipanambur (11)

ANALYSING SHLOKA.pptx
ANALYSING SHLOKA.pptxANALYSING SHLOKA.pptx
ANALYSING SHLOKA.pptx
┬а
VAADA MARGA.pptx
VAADA MARGA.pptxVAADA MARGA.pptx
VAADA MARGA.pptx
┬а
swabhavoparama vaada.pptx
swabhavoparama vaada.pptxswabhavoparama vaada.pptx
swabhavoparama vaada.pptx
┬а
stambana.pptx
stambana.pptxstambana.pptx
stambana.pptx
┬а
tridosha final.pptx
tridosha final.pptxtridosha final.pptx
tridosha final.pptx
┬а
rasayana.pptx
rasayana.pptxrasayana.pptx
rasayana.pptx
┬а
Pathyapathya-converted.pptx
Pathyapathya-converted.pptxPathyapathya-converted.pptx
Pathyapathya-converted.pptx
┬а
MANUSCRIPTOLOGY shruthi ppt.pptx
MANUSCRIPTOLOGY shruthi ppt.pptxMANUSCRIPTOLOGY shruthi ppt.pptx
MANUSCRIPTOLOGY shruthi ppt.pptx
┬а
atma nirupana concept.pptx
atma nirupana concept.pptxatma nirupana concept.pptx
atma nirupana concept.pptx
┬а
concept of jaina darshana.pptx
concept of jaina darshana.pptxconcept of jaina darshana.pptx
concept of jaina darshana.pptx
┬а
Kamala (jaundice) by Dr. Shruthi Panambur
Kamala (jaundice) by Dr. Shruthi PanamburKamala (jaundice) by Dr. Shruthi Panambur
Kamala (jaundice) by Dr. Shruthi Panambur
┬а

Recently uploaded

Call Girls Service in Bommanahalli - 7001305949 with real photos and phone nu...
Call Girls Service in Bommanahalli - 7001305949 with real photos and phone nu...Call Girls Service in Bommanahalli - 7001305949 with real photos and phone nu...
Call Girls Service in Bommanahalli - 7001305949 with real photos and phone nu...narwatsonia7
┬а
Kolkata Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call Now
Kolkata Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call NowKolkata Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call Now
Kolkata Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call NowNehru place Escorts
┬а
Asthma Review - GINA guidelines summary 2024
Asthma Review - GINA guidelines summary 2024Asthma Review - GINA guidelines summary 2024
Asthma Review - GINA guidelines summary 2024Gabriel Guevara MD
┬а
Vip Call Girls Anna Salai Chennai ЁЯСЙ 8250192130 тЭгя╕ПЁЯТп Top Class Girls Available
Vip Call Girls Anna Salai Chennai ЁЯСЙ 8250192130 тЭгя╕ПЁЯТп Top Class Girls AvailableVip Call Girls Anna Salai Chennai ЁЯСЙ 8250192130 тЭгя╕ПЁЯТп Top Class Girls Available
Vip Call Girls Anna Salai Chennai ЁЯСЙ 8250192130 тЭгя╕ПЁЯТп Top Class Girls AvailableNehru place Escorts
┬а
Call Girls In Andheri East Call 9920874524 Book Hot And Sexy Girls
Call Girls In Andheri East Call 9920874524 Book Hot And Sexy GirlsCall Girls In Andheri East Call 9920874524 Book Hot And Sexy Girls
Call Girls In Andheri East Call 9920874524 Book Hot And Sexy Girlsnehamumbai
┬а
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...narwatsonia7
┬а
VIP Call Girls Pune Vrinda 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls S...
VIP Call Girls Pune Vrinda 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls S...VIP Call Girls Pune Vrinda 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls S...
VIP Call Girls Pune Vrinda 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls S...Miss joya
┬а
Ahmedabad Call Girls CG Road ЁЯФЭ9907093804 Short 1500 ЁЯТЛ Night 6000
Ahmedabad Call Girls CG Road ЁЯФЭ9907093804  Short 1500  ЁЯТЛ Night 6000Ahmedabad Call Girls CG Road ЁЯФЭ9907093804  Short 1500  ЁЯТЛ Night 6000
Ahmedabad Call Girls CG Road ЁЯФЭ9907093804 Short 1500 ЁЯТЛ Night 6000aliya bhat
┬а
Hi,Fi Call Girl In Mysore Road - 7001305949 | 24x7 Service Available Near Me
Hi,Fi Call Girl In Mysore Road - 7001305949 | 24x7 Service Available Near MeHi,Fi Call Girl In Mysore Road - 7001305949 | 24x7 Service Available Near Me
Hi,Fi Call Girl In Mysore Road - 7001305949 | 24x7 Service Available Near Menarwatsonia7
┬а
Kesar Bagh Call Girl Price 9548273370 , Lucknow Call Girls Service
Kesar Bagh Call Girl Price 9548273370 , Lucknow Call Girls ServiceKesar Bagh Call Girl Price 9548273370 , Lucknow Call Girls Service
Kesar Bagh Call Girl Price 9548273370 , Lucknow Call Girls Servicemakika9823
┬а
Low Rate Call Girls Mumbai Suman 9910780858 Independent Escort Service Mumbai
Low Rate Call Girls Mumbai Suman 9910780858 Independent Escort Service MumbaiLow Rate Call Girls Mumbai Suman 9910780858 Independent Escort Service Mumbai
Low Rate Call Girls Mumbai Suman 9910780858 Independent Escort Service Mumbaisonalikaur4
┬а
Bangalore Call Girls Majestic ЁЯУЮ 9907093804 High Profile Service 100% Safe
Bangalore Call Girls Majestic ЁЯУЮ 9907093804 High Profile Service 100% SafeBangalore Call Girls Majestic ЁЯУЮ 9907093804 High Profile Service 100% Safe
Bangalore Call Girls Majestic ЁЯУЮ 9907093804 High Profile Service 100% Safenarwatsonia7
┬а
Call Girl Koramangala | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Call Girl Koramangala | 7001305949 At Low Cost Cash Payment BookingCall Girl Koramangala | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Call Girl Koramangala | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Bookingnarwatsonia7
┬а
Call Girls Whitefield Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Whitefield Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls Whitefield Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Whitefield Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Availablenarwatsonia7
┬а
Sonagachi Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call Now
Sonagachi Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call NowSonagachi Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call Now
Sonagachi Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call NowRiya Pathan
┬а
Call Girls Hsr Layout Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hsr Layout Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls Hsr Layout Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hsr Layout Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Availablenarwatsonia7
┬а
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photos
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original PhotosCall Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photos
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photosnarwatsonia7
┬а
Call Girls Jayanagar Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Jayanagar Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls Jayanagar Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Jayanagar Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Availablenarwatsonia7
┬а
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...narwatsonia7
┬а

Recently uploaded (20)

Call Girls Service in Bommanahalli - 7001305949 with real photos and phone nu...
Call Girls Service in Bommanahalli - 7001305949 with real photos and phone nu...Call Girls Service in Bommanahalli - 7001305949 with real photos and phone nu...
Call Girls Service in Bommanahalli - 7001305949 with real photos and phone nu...
┬а
Kolkata Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call Now
Kolkata Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call NowKolkata Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call Now
Kolkata Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call Now
┬а
Asthma Review - GINA guidelines summary 2024
Asthma Review - GINA guidelines summary 2024Asthma Review - GINA guidelines summary 2024
Asthma Review - GINA guidelines summary 2024
┬а
Vip Call Girls Anna Salai Chennai ЁЯСЙ 8250192130 тЭгя╕ПЁЯТп Top Class Girls Available
Vip Call Girls Anna Salai Chennai ЁЯСЙ 8250192130 тЭгя╕ПЁЯТп Top Class Girls AvailableVip Call Girls Anna Salai Chennai ЁЯСЙ 8250192130 тЭгя╕ПЁЯТп Top Class Girls Available
Vip Call Girls Anna Salai Chennai ЁЯСЙ 8250192130 тЭгя╕ПЁЯТп Top Class Girls Available
┬а
Call Girls In Andheri East Call 9920874524 Book Hot And Sexy Girls
Call Girls In Andheri East Call 9920874524 Book Hot And Sexy GirlsCall Girls In Andheri East Call 9920874524 Book Hot And Sexy Girls
Call Girls In Andheri East Call 9920874524 Book Hot And Sexy Girls
┬а
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...
Russian Call Girls Chickpet - 7001305949 Booking and charges genuine rate for...
┬а
VIP Call Girls Pune Vrinda 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls S...
VIP Call Girls Pune Vrinda 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls S...VIP Call Girls Pune Vrinda 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls S...
VIP Call Girls Pune Vrinda 9907093804 Short 1500 Night 6000 Best call girls S...
┬а
Ahmedabad Call Girls CG Road ЁЯФЭ9907093804 Short 1500 ЁЯТЛ Night 6000
Ahmedabad Call Girls CG Road ЁЯФЭ9907093804  Short 1500  ЁЯТЛ Night 6000Ahmedabad Call Girls CG Road ЁЯФЭ9907093804  Short 1500  ЁЯТЛ Night 6000
Ahmedabad Call Girls CG Road ЁЯФЭ9907093804 Short 1500 ЁЯТЛ Night 6000
┬а
Hi,Fi Call Girl In Mysore Road - 7001305949 | 24x7 Service Available Near Me
Hi,Fi Call Girl In Mysore Road - 7001305949 | 24x7 Service Available Near MeHi,Fi Call Girl In Mysore Road - 7001305949 | 24x7 Service Available Near Me
Hi,Fi Call Girl In Mysore Road - 7001305949 | 24x7 Service Available Near Me
┬а
Kesar Bagh Call Girl Price 9548273370 , Lucknow Call Girls Service
Kesar Bagh Call Girl Price 9548273370 , Lucknow Call Girls ServiceKesar Bagh Call Girl Price 9548273370 , Lucknow Call Girls Service
Kesar Bagh Call Girl Price 9548273370 , Lucknow Call Girls Service
┬а
Low Rate Call Girls Mumbai Suman 9910780858 Independent Escort Service Mumbai
Low Rate Call Girls Mumbai Suman 9910780858 Independent Escort Service MumbaiLow Rate Call Girls Mumbai Suman 9910780858 Independent Escort Service Mumbai
Low Rate Call Girls Mumbai Suman 9910780858 Independent Escort Service Mumbai
┬а
Bangalore Call Girls Majestic ЁЯУЮ 9907093804 High Profile Service 100% Safe
Bangalore Call Girls Majestic ЁЯУЮ 9907093804 High Profile Service 100% SafeBangalore Call Girls Majestic ЁЯУЮ 9907093804 High Profile Service 100% Safe
Bangalore Call Girls Majestic ЁЯУЮ 9907093804 High Profile Service 100% Safe
┬а
Call Girl Koramangala | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Call Girl Koramangala | 7001305949 At Low Cost Cash Payment BookingCall Girl Koramangala | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
Call Girl Koramangala | 7001305949 At Low Cost Cash Payment Booking
┬а
Call Girls Whitefield Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Whitefield Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls Whitefield Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Whitefield Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
┬а
Sonagachi Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call Now
Sonagachi Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call NowSonagachi Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call Now
Sonagachi Call Girls Services 9907093804 @24x7 High Class Babes Here Call Now
┬а
Call Girls Hsr Layout Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hsr Layout Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls Hsr Layout Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Hsr Layout Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
┬а
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photos
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original PhotosCall Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photos
Call Girl Service Bidadi - For 7001305949 Cheap & Best with original Photos
┬а
Call Girls Jayanagar Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Jayanagar Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service AvailableCall Girls Jayanagar Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
Call Girls Jayanagar Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Available
┬а
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...
Call Girls Frazer Town Just Call 7001305949 Top Class Call Girl Service Avail...
┬а
sauth delhi call girls in Bhajanpura ЁЯФЭ 9953056974 ЁЯФЭ escort Service
sauth delhi call girls in Bhajanpura ЁЯФЭ 9953056974 ЁЯФЭ escort Servicesauth delhi call girls in Bhajanpura ЁЯФЭ 9953056974 ЁЯФЭ escort Service
sauth delhi call girls in Bhajanpura ЁЯФЭ 9953056974 ЁЯФЭ escort Service
┬а

kshata ksheena.pptx

  • 1. PRAYOGIKA SIDDHANTA PRESENTER DR. SHRUTHI PANAMBUR FINAL YEAR PG SCHOLAR DEPT OF PG STUDIES IN AYURVEDA SAMHITA AND SIDDHANTA SRI SRI COLLEGE OF AYURVEDIC SCIENCE & RESEARCH HOSPITAL GUIDED BY DR. SRI NAGESH K.A PROFESSOR & HOD DEPT OF PG STUDIES IN AYURVEDA SAMHITA AND SIDDHANTA SRI SRI COLLEGE OF AYURVEDIC SCIENCE & RESEARCH HOSPITAL CRITICAL ANALYSIS OF SAMPRAPTI AND CHIKITSA OF KSHATA KSHEENA
  • 2. CONTENT 1. INTRODUCTION 2. REVIEW OF LITERATURE 3. DISCUSSION 4. CONCLUSION 2
  • 3. INTRODUCTION тАвKshataksheena is a condition with kshaya due to injury or trauma. тАвKshataksheena is explained in 11th chapter of charaka samhita тАвThe disease shows close resemblance with rajayakshma as both involves kshaya but due to specific nidana in kshataksheena and due to chikitsa pradhanyata it is explained as separate chapter in chikitsa stana of charaka samhita тАвSo here critical analysis of samprapthi and chikitsa is done. 3
  • 5. REFERENCES рд╕рдВрд╣рд┐рддрд╛ рд╕реНрдерд╛рди рдЕрдзреНрдпрд╛рдп рд┐рд░рд┐ рд╕рдВрдирд┐рддрд╛ рдирд┐рдирд┐рддреНрд╕рд╛ рд╕реНрдерд╛рд┐ 11 5 рд╣рдирд░реБрдХреНрддрд┐ рдХреНрд╖рдд тАв рдХреНрд╖рдгреБ рдирд┐рдВрд╕рд╛рдпрд╛рдореН рдХреНрд╖реАрдг тАв рдирдХреНрд╖ рдХреНрд╖рдпреЗ
  • 6. рдирд┐рджрд╛рд┐ рдирд░реНрдХреНрд╖рддреЗ рд░реНрдХреНрд╖рдирд╕ рд╡реНрдпрд╛рдирд┐рд░реНрд╡рд▓рд░реНрд╛рд┐реН рд╕рдореБрджреАрдпрд╡рддреЗ| рд╕реНрддреНрд░реАрд╖реБ рд┐рд╛рдирддрдкреНрд░рд╕рд┐рд╕реНрдп рд░реВрдХреНрд╖рд╛реНрдкрдкрдкреНрд░рдирдорддрд╛рдирдирд┐ ||(ch.chi.11/8) NIDANA NIDANA рд┐рд┐реБрд╖рд╛рд╜рд╜рдпрд╕реНрдпрддреЛрд╜рддреНрдпрдердВ рдЕрд┐реАрдпрд╛рд┐рд╕реНрдп, рдЙрдЪреНрдЪ рднрд╛рд░рдореБрджреНрд╡рд┐рддреЛ рдЧреБрд░реБрдореН рджреВ рд░рдВ рд░реНрд╛ рд╡реНрд░рдЬрддреЛ рджреНрд░реБрддрдореН рдкрддрддреЛ рдирд░реНрд╖рдореЛрдЪреНреЗрднреНрдпреЛ рдорд┐рд╛рд┐рджреАрдВ рд░реНрд╛ рддрд░рддреЛ рд░реНрдирд▓рдирдн рд╕рд┐ рдпреБрдзреНрдпрдд рд┐рдпрдЪрд░реНрд╛рд╡ рд╕рд┐ рд┐рд╛рд░реНрдд рд░реНреГрд╖рдВ рд┐рдпрдВ рд░реНрд╛ рд┐рд╛рд░реНрдиреНрддрдВ рджрдореНрдпрдВ рд░реНрд╛рд╜ рдиреНрдпрдВ рдирд┐рдЧреГрд╣реНрдгрдд рд╕рд┐рд╕реЛрддреНрдкрддрддреЛ рджреВ рд░рдВ рдирдирд▓рд╛рд┐рд╛рд╖реНрдард╛рд╢реНрдордирд┐рд░реНрд╛рд╡рддрд╛рд┐реН рдирдХреНрд╖рдк рддреЛ рдирд┐рдШреНрдирдд рдкрд░рд╛рд┐реН рддреВрдгрдВ рд┐рд╛рдирддрдкреНрд░рд┐реГрддреНрдпрдд рддрдерд╛рд╜рдиреНрдпрдЪ рд┐рдорд╡рдирдн рдХреНрд░ реВ рд░рдЪрднреГрд╡рдирдо рднреНрдпрд╛рд┐рддрд╕реНрдп рд╕реНрддреНрд░реАрд╖реБ рд┐рд╛рдирддрдкреНрд░рд╕рд┐рд╕реНрдп рд░реВрдХреНрд╖рд╛ рдЖрд┐рд╛рд░ рдЕреНрдкрдк рдЖрд┐рд╛рд░ рдкреНрд░рдирдорддрд╛рдирдирд┐ 6
  • 7. рд╕рдВрдкреНрд░рд╛рдХреНрддрд┐ тАврдЙрд░реЛ рдирд░реНрд░реБрдЬреНрдпрддреЗ рддрд╕реНрдп рдирднрджреНрдпрддреЗрд╜рде рдирд░реНрднрдЬреНрдпрддреЗ| рдкреНрд░рдкреАрдбреНрдпреЗрддреЗ рддрдд рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡реЗ рдиреБрд╖реНрдпрддреНрдпрдЧ рдВ рдкреНрд░рд░реНреЗрдкрддреЗ||(CH.CHI.11/9) Nidana рдЙрд░реЛ рдирд░реНрд░реБрдЬреНрдпрддреЗ, рдирднрджреНрдпрддреЗ, рдирд░реНрднрдЬреНрдпрддреЗ, рдкреНрд░рдкреАрдбреНрдпреЗрддреЗ рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡реЗ рдиреБрд╖реНрдпрддреНрдпрдЧ рдВ рдкреНрд░рд░реНреЗрдкрддреЗ, lakshana 7
  • 8. рд░реВрдк тАврдХреНрд░рдорд╛рджреНрд╡реАрдпрдВ рд░реНрд▓рдВ рд░реНрдгреЛ рд░реБрдирд┐рд░рдирд┐рд╢реНрдЪ рд┐реАрдпрддреЗ| рдЬреНрд╡рд░реЛ рд╡реНрдпрдерд╛ рдорд┐реЛрджрдЪрдиреНрдпрдВ рдирд░реНрдбреНрднреЗрджреЛрд╜рдирд┐рд░реНрд┐рд╛рджрдирдк|| рджреБрд╖реНрдЯ рд╢реНрдпрд╛рд░реН рд╕реБрджреБрдЧрд╡рдиреНрдз рдкреАрддреЛ рдирд░реНрдЧреНрд░рдирдерддреЛ рд░реНрд╣ | рд┐рд╛рд╕рдорд╛рд┐рд╕реНрдп рд┐ рд╢реНрд▓реЗрд╖реНрдорд╛ рд╕рд░рд┐ рд╕рдореНрдкреНрд░рд░реНрддрд╡рддреЗ| рд╕ рдХреНрд╖рдд рдХреНрд╖реАрдпрддреЗрд╜рддреНрдпрдердВ рддрдерд╛ рдиреБрдХреНрд░реМрдЬрд╕реЛ рдХреНрд╖рдпрд╛рддреН|(CH.CHI.11/10-11) тАврдХреНрд░рдорд╛рддреН тАУ рд┐реАрдпрддреЗ - рд╡реАрдпрдп, рдмрд▓рдВ, рд╡рд░реНрдп, рд░реБрд╣рд┐ рдЕрд╣рд┐ тАврдЬреНрд╡рд░, рд╡реНрдпрдерд╛, рдордиреЛрджреИрдиреНрдпрдВ, рд╣рд╡рдбреНрднреЗрджреЛ, рдЕрд╣рд┐ рд╡рдз тАврдХрд╛рд╕рдорд╛рдирд╕реНрдп рд┐ рд╢реНрд▓реЗрд╖реНрдорд╛ тАУ рджреБрд╖реНрдЯрдГ, рд╢реНрдпрд╛рд╡рдГ, рд╕реБрджреБрд░реНрдпрдиреНрдзрдГ, рдкреАрддреЛ, рд╣рд╡рдЧреНрд░рд╣рдерддреЛ, рдмрд╣рдГ, рд╕рд░рд┐рдГ тАврд╢реБрдХреНрд░реМрдЬрд╕реЛрдГ рдХреНрд╖рдпрд╛рддреН 8
  • 9. рдкреВрд░реНрд╡рд░реВрдк тАврдЕрд╡реНрдпрд┐рдВ рд▓рдХреНрд╖рдгрдВ рддрд╕реНрдп рдкреВрд░реНрд╡рд░реВрдкрдирдордирдд рд╕реНрдореГрддрдореН|| рдЙрд░реЛрд░реБрдХреНрд╢реЛрдирдгрддрдЪреНрдЫрдирджрд╡ рд┐рд╛рд╕реЛ рд░реНрдЪрдиреЗрдирд╖рд┐ рдХреНрд╖рддреЗ| рдХреНрд╖реАрдгреЗ рд╕рд░рд┐рдореВрддреНрд░рддреНрд╡рдВ рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡рд╡рдкреГрд╖реНрдард┐рдирд┐рдЧреНрд░рд┐ ||(CH.CHI.10/12-13) тАврдЕрд╡реНрдпрд┐рдВ рд▓рдХреНрд╖рдгрдВ тАврдХреНрд╖рддреЗ- рдЙрд░реЛрд░реБрд┐ реН рдиреЛрдирдгрддрдЪреНрдЫрдирджрд╡ рд┐рд╛рд╕реЛ тАврдХреНрд╖реАрдгреЗ- рд╕рд░рд┐рдореВрддреНрд░рддреНрд╡рдВ рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡рд╡рдкреГрд╖реНрдард┐рдирд┐рдЧреНрд░рд┐ 9
  • 10. рд╕рд╛рдзреНрдпрд╛рд╕рд╛рдзреНрдпрддрд╛ тАв рдЕреНрдкрдкрдирд▓рдЧрд╕реНрдп рджреАрд┐рд╛рд┐реЗ рд╕рд╛рдзреНрдпреЛ рд░реНрд▓рд░реНрддреЛ рд┐рд░реН | рдкрд░рд░рд╕рдВрд░реНрддреНрд╕рд░реЛ рдпрд╛рдкреНрдп рд╕рд░реНрд╡рдирд▓рдЧ рдВ рддреБ рд░реНрдЬрд╡рдпреЗрддреН||(CH.CHI.11/14) рд╕рд░реНрд╡рдирд▓рдЧ рдВ рдЕрд╕рд╛рдзреНрдп рдкрд░рд░рд╕рдВрд░реНрддреНрд╕рд░реЛ рдпрд╛рдкреНрдп рдЕреНрдкрдкрдирд▓рдЧрд╕реНрдп рджреАрд┐рд╛рд┐реЗ рд░реНрд▓рд░реНрддреЛ рд┐рд░реН рд╕рд╛рдзреНрдп 10
  • 11. рдирд┐рдирд┐рддреНрд╕рд╛ тАв рд▓рд╛рдХреНрд╖рд╛ рдкреНрд░рдпреЛрд░реН тАв рдПрд▓рд╛рд╣рдж рд░реНреБрд╣рд┐рдХ тАв рд░рд┐ рдЕрд╣рддрдкреНрд░рд╡реГрд╣рд┐ рд╣рд┐рд╣рдХрддреНрд╕рд╛ тАв рдЖрд╡рдХреНрддрд┐рдХ рд╣рд┐рд╣рдХрддреНрд╕рд╛ тАв рдЕрдореГрддрдкреНрд░рд╛рд╢ рдШреГрдд тАв рд╢реНрд╡рджрдВрд╖реНрдЯрд░рд╛рд╣рдж рдШреГрдд тАв рд╕рдорд╕рд┐реБ рдШреГрдд тАв рдкреНрд░рдердо рд╕рд╣рдкрдпрд░реНреБрдпрдб 11 тАв рд╣рд┐рддреАрдп рд╕рд╣рдкрдпрд░реНреБрдпрдб тАв рддреГрддреАрдп рд╕рд╣рдкрдпрд░реНреБрдпрдб тАв рд┐рддреБрдердп рд╕рд╣рдкрдпрд░реНреБрдпрдб тАв рдкрдЮреНрдЪрдо рд╕рд╣рдкрдпрд░реНреБрдпрдб тАв рдХреНрд╖реАрд░реН рдпреЛрд░реНрд╛ тАв рд╕реИрдиреНрдзрд╡ рд┐реВрд░реНрдп тАв рд╖рд╛рдбрд╡ тАв рдирд╛рд░реНрдмрд▓ рдХрд▓реНрдк
  • 12. рд▓рд╛рдХреНрд╖рд╛ рдкреНрд░рдпреЛрдЧ AVASTHA PRAYOGA NAVA URA KSHATA Laksha, madhu. Ksheera- after it is digested anna with ksheera and sharkara is given PAARSHVA & BASTHI VEDANA, ALPA PITTAAND AGNI Laksha with sura is given ATISARA Laksha with musta, ativisha, pata, vatsaka churna DIPTANALA Laksha sarpi, madhuchishta, jivaniya gana aushada, sita, tvaksheera with ksheera 12
  • 13. AVASTHA PRAYOGA IN KSHATA FOR SANDANARTHA Ksheera, ikshu mula, bisa granti,Padma kesara, chandana with madhu JWARAAND DAHA Yava churna with ksheera, gritha or sita, kshaudra, yava saktu or with ksheera KAASA, ASTI SHULA, PAARSHVA SHULA Maduka, maduuka, draksha, tvaksheera, pippali, bala churna licked with gritha and madhu. 13
  • 14. рдПрд▓рд╛рдирдж рдЧреБрдирд┐рд┐ INGRIDIENTS INDICATION Twak, ela, patra- ┬╜ aksha Pippali- ┬╜ pala Sita- 1pala Madhuka- 1 pala Karjura - 1 pala Mrudvika тАУ 1pala With madhu 1 karsha gutika is prepared Kala тАУ daily prata and sayam 1 each Kasa Shwasa Jwara Hikka chardi Murcha Mada Brahmana Rakta shtivana Trushna Paarshava shula Arochaka Shosha Pliha Adyavata Swara beda Ksata Kshaya raktapitta 14
  • 15. рд░рд┐ рдЕрдирддрдкреНрд░рд░реНреГрдирд┐ рдирд┐рдирд┐рддреНрд╕рд╛ 1. Daksha Anda With Yusha Or Jala 2. Chataka Anda Rasa Yusha Or Jala 3. Chaga Or Jangala Mamsa Rakta Yusha Or With Jala 4. Punarnava Churna With Rakta Shali Sharkara Draksha Gritha Ksheera 15
  • 16. рдЖрд░реНрдХреНрддрд┐рд┐ рдирд┐рдирд┐рддреНрд╕рд╛ AVASTHA PRAYOGA Rakta shtivana Madooka, maduka, ksheera sidda tandula Muuda vata Aja meda cooked in sura, saindava is added to it. Kshama, ksheena, ura kshata, anidrata, vata vrudha Aja meda cooked in ksheera sara added with gritha kshaudra and sharkara Ksheena, kshata, krusha For mamsa raktha vardana Yava, godhuma, sharkara, jeevaka, rushabaka, madhu. With anupana ksheera or mamsa bhakshi prani mamsa with gritha , pipali, madhu Ura kshata, shukra ksheena Nyagroda, udumbara, ashwata, plaksha, shala, pushpa priyangu, tala mastaka, jambu twak, priyala, ashwa karna with ksheera it is made ksheera paka and gritha is extracted and it is taken with shali 16
  • 17. AVASTHA PRAYOGA Ura kshata Yashti madhu, naga bala kwatha is made, equal quantity ksheera and gritha are added. Kalka- payasya, pippali, vamshalochana Gritha is made Kshata rogi laksha rasa тАУ 4bhaga Ksheera- 8bhaga Gritha- 1 bhaga Kalka- katvanga, darvi twak, vatsaka twak, indrayava sama pramana(1/4 bhaga) 17
  • 18. рдЕрдореГрддрдкреНрд░рд╛рди рд░реНреГрдд INGRIDIENTS INDICATION Jeevaniya gana dravya Punarnava Bala Bharangi Atmagupta Shati Tamalaki Kana Shringataka Payasya Shalaparni Prishnaparni Brihati Gritha is prepared, taken with mamsa rasa Nashta shukra Kshata ksheena Durbala Vyadi karshita Stree prasakta Krusha Varna swara heena Brumhana Kasa Shwasa Jwara Hikka Daha Trushna Rakta pitta Putra prada Kantakari Gokshura Draksha Akshoda Sarpi Ksheera Dhatri rasa Vidari rasa Ikshurasa Changa mamsa Madhu Sharkara Maricha Twak Ela Patra keshara Vamana Murcha Hridaya roga Yoni roga Mutra vikara 18
  • 19. рд░реНрд╢реНрд╡рджрдВрд╖реНрдЯрд░ рд╛рдирдж рд░реНреГрдд INGRIDIENTS INDICATION Kwatha- gokshura, usheera, manjishta, bala, kashmarya, katuna, darba mula, pruthak parni, palasha, rushabaka, stira each 1 pala Kalka тАУ swagupta, jeevanti, meda, rushabaka, jeevaka, shatavari, vriddi, mrudvika, sharkara, sravani, bisa, sama pramana Gritha- 1 prasta Ksheera тАУ 4 prasta Vata pitta hridrava Shula Mutra kruchra Prameha Arsha Kaasa Shosha Kshaya Who does ati maituna, danus prayoga, madya, bhara, adva, 19
  • 20. рд╕рдорд╕рд┐реБ рд░реНреГрдд INGRIDIENTS INDICATION Kwatha- yashti madhu- 8 pala, draksha- 1 prashta, jala Kalka тАУ pippali- 8 pala, Gritha- 1 prasta Madhu- 8 pala Sharkara- 8 pala Saktu- 1 prasta Kshata ksheena Rakta gulma 20
  • 21. рдкреНрд░рдердо рд╕рдирдкрд╡рдЧреБрд╡рдб INGRIDIENTS INDICATION Gritha тАУ 2prastha 2 prastha of each amalaki, vidari, ikshu. Kashaya of jeevaniya dravya Go Ksheera Aja ksheera After cooling 1 prastha sita 2 prastha of madhu is added. Disease more of pitta- lehana is done vata- pana, should drink with tvak ksheera, sharkara, laja Anupana- ksheera Yakshma Apasmaara Raktapitta Prameha Kshaya And also it is vayastapana, ayushya, maamsa prada, shukra prada, bala prada. 21
  • 22. рдирджреНрд╡рддреАрдп рд╕рдирдкрд╡рдЧреБрд╡рдб INGRIDIENTS INDICATION 1 pala of bala, vidari, hrusva panchamula, punarnava, shrunga of pancha ksheeri vriksha 2 parts ksheera 1 part vidari swarasa 1 part of aja maamsa rasa 1 adaka gritha 1 aksha of jeevaniya dravya added and cooked 32 pala sita is added 1 kudava of godhuma, pippali, vamsha lochana, sringataka added Madhu 1 pala matra is taken and tied in bhurja patra. Anupana тАУ ksheera or madhya Kapha Shosha Kaasa Kshataksheena Shrama Stree karshita Bhara karshita Rakta shtivana Taapa Pinasa Parshva shula Shira shula Svara bheda Varna nashi 22
  • 23. рддреГрддреАрдп рд╕рдирдкрд╡рдЧреБрд╡рдб INGRIDIENTS INDICATION 1 pala tavaksheeri, sravani, draksha, murva, jivaka, vira kanda, ksheerakoli, brihati, kapikacchu, karjura, Meda triturated with ksheera 2 prastha of dhatri swaras, Vidari swarasa, ikshu rasa Gritha After cooling ┬╜ tula sita, 1 prastha madhu Kasa Hikka Jwara Yakshma Shwasa Rakta pitta Halimaka Shukra kshaya Nidranasha Trushna Karshya Kamala 23
  • 24. рд┐рддреБрдерд╡ рд╕рдирдкрд╡рдЧреБрд╡рдб INGRIDIENTS INDICATION 10pala dried amalaki, draksha, atmagupta, punarnava, shatavari, vidari,samanga, pippali, 8pala nagara 1 pala madhuyashti 1 pala sauvarchala 2 pala maricha 2 adhaka ksheera Tila taila Gritha 100 pala sita Kshata ksheena Shushka For pushtyartha 24
  • 25. рдкрдЮреНрдЪрдо рд╕рдирдкрд╡рдЧреБрд╡рдб INGRIDIENTS INDICATION 1 adaka go ksheera 2 prastha gritha 2 adaka ikshu rasa 2 prastha vidari swarasa 2 prastha mamsa rasa of tithira 1 kudava madhuka pushpa Priyala ┬╜ kudava tugakshiri 20 fruits karjura 20 vibhithaki 1 pala pippali 30 pala sita 1 karsha madhuka ┬╜ pala jeevaniya dravya Triturated with ikshu rasa Modaka is prepared out of it. Vataraktha Pitta roga Kshata kasa Kshayaja kasa Ksheena shukra Ura raktha Krusha Durbala Vrudha varna., bala pushti Yoni dosha who suffer from miscarriages or death of featus in womb 25
  • 26. рдХреНрд╖реАрдг рдпреЛрдЧрд╛ INGRIDIENTS INDICATION Sharkara Pippali Madhu Gritha Ksheera Due to ati maituna the prakupita vayu goes to bashti pradesha and causes different diseases. For brumhanartha Vata nashaka Vrushya Kasa jwara Vidari kanda swarasa, ikshu rasa sadita mudga yusha added with gritha and amla phala Good for the person who have kshaya because of ati maithuna Jeevaniya brumhaniya Yava saktu, madhu, gritha Kshataksheena person who has good jataragni Jeevaniya gana dravya sidda jangala pashu pakshi mamsa rasa added with gritha and sharkara Ura kshata Go, mahisha, ashwa, aja ksheera or mamsa rasa or yusha with amla rasa , gritha When kshata ksheena patient good jataragni, If person is suffering from atisara he has give grahi medicine as mentioned in rajayakshma 26
  • 27. рд╕рдЪрдиреНрдзрд░реН рд┐реВрдгрд╡ INGRIDIENTS INDICATION Saindava lavana- 1 pala Shunti тАУ 2 pala Sauvarchala тАУ 1 pala Vrikshamla тАУ 1 kudava Amla dadima- 1 kudava Arjaka patra- 1 kudava Maricha- 1 pala Jeera тАУ 1 pala Dhanyaka- 2 pala Sharkara тАУ 12 pala Taken with food Rochana Deeepana Balya Parshva arthi Shwasa Kasa 27
  • 28. рд╖рд╛рдбрд░реН INGRIDIENTS INDICATION Dhanyaka тАУ 1 shodashika Ajaji тАУ 2 pala Ajamoda тАУ 2 pala Amla dadima- 4 pala Vrikshamla тАУ 4 pala Sauvarchala lavana тАУ 1 pala Shunti тАУ 1 karsha Daditta madya bhaga- 5 pala churna of all above dravyas Sharkara тАУ sixteen pala It is given as ahara only. Atisara Mandagni In yakshma also it is given 28
  • 29. рд┐рд╛рдЧрд░реНрд▓ рд┐реНрдкрдк INGRIDIENTS INDICATION Kwatha- nagabala twak тАУ ┬╜ karsha with ksheera increased till 1 pala and decreased to ┬╜ karsha Kala тАУ 1 month Ahara тАУ ksheera Pushti Ayu bala Arogya kara Mandukaparni, shunti, yashtimadhu also can be taken like nagabala kalpa 29
  • 30. рдкрдереНрдпрд╛ тАв рдпрджреНрдпрддреН рд╕рдиреНрддрдкрд╡рдгрдВ рдиреАрддрдордирд░реНрджрд╛рдирд┐ рдирд┐рддрдВ рд▓рд░реНреБ| рдЕрдиреНрдирдкрд╛рд┐рдВ рдирд┐рд╖реЗрд╡реНрдпрдВ рддрддреНрдХреНрд╖рддрдХреНрд╖реАрдгрдЪ рд╕реБрдЦрд╛рдирдерд╡рдирдн || рдпрдЪреНреЛрд┐рдВ рдпрдХреНрддрд┐рдгрд╛рдВ рдкрдереНрдпрдВ рд┐рд╛рдирд╕рд┐рд╛рдВ рд░рд┐рдирдкрдирд┐рд┐рд╛рдореН| рддрдЪреН рд┐ реБ рдпрд╛рд╡рджрд░реНреЗрдХреНрд╖реНрдпрд╛рдирд┐рдВ рд╡реНрдпрд╛рдирд┐рдВ рд╕рд╛рддреНрдореНрдпрдВ рд░реНрд▓рдВ рддрдерд╛||(CH.CHI.11/93-94) тАвSantarpana, sheeta, avidahi, hitam, laghu annapaana 30
  • 31. DISCUSSION тАвWHY KSHATAKSHEENA IS EXPLAINED IN DIFFERENT CHAPTER тАвKshata Ksheena Has Different Nidana That Is Majorly External injury And Has Different Chikitsa 31
  • 32. DISCUSSION тАвWHY NOT KSHEENA KSHATA тАвIf So Then Hetu Will Be Ksheena For Kshata Where As There Will Be Kshata First Then Ksheena 32
  • 33. DISCUSSION тАвNIDANA IN PRESENT DAYS- OCCUPATINAL HAZARD тАвLabor Workers who carries heavy things тАвAthletes тАвWeight lifters тАвSwimmers тАвAnnouncers тАвConstruction workers тАвWrestlers etc.. 33
  • 34. DISCUSSION тАвWHAT IS URAS? WHY URAS? тАвHRUDAYOPARIKANTAAT ADHO BHAGA 34
  • 35. DISCUSSION тАвFIRST RUPA IS EXPLAINED BEFORE PURVA RUPA тАвTVARITA CHIKITSA тАвPURVA RUPA WILL BE ISHAT VYAKTA 35
  • 36. DISCUSSION тАвDOSHA & DHATU INVOLVED IN KSHATA KSHEENA тАвPRANA VATA тАвUDANA VATA тАвAVALAMBAKA KAPHA тАвSADAKA PITTA тАвMARMA STANA тАвRAKTHA 36 рдХреНрд░рдорд╛рджреНрд╡реАрдпрдВ рд░реНрд▓рдВ рд░реНрдгреЛ рд░реБрдирд┐рд░рдирд┐рд╢реНрдЪ рд┐реАрдпрддреЗ| рдЬреНрд╡рд░реЛ рд╡реНрдпрдерд╛ рдорд┐реЛрджрдЪрдиреНрдпрдВ рдирд░реНрдбреНрднреЗрджреЛрд╜рдирд┐рд░реНрд┐рд╛рджрдирдк|| рджреБрд╖реНрдЯ рд╢реНрдпрд╛рд░реН рд╕реБрджреБрдЧрд╡рдиреНрдз рдкреАрддреЛ рдирд░реНрдЧреНрд░рдирдерддреЛ рд░реНрд╣ | рд┐рд╛рд╕рдорд╛рд┐рд╕реНрдп рд┐ рд╢реНрд▓реЗрд╖реНрдорд╛ рд╕рд░рд┐ рд╕рдореНрдкреНрд░рд░реНрддрд╡рддреЗ| рд╕ рдХреНрд╖рдд рдХреНрд╖реАрдпрддреЗрд╜рддреНрдпрдердВ рддрдерд╛ рдиреБрдХреНрд░реМрдЬрд╕реЛ рдХреНрд╖рдпрд╛рддреН|(ch.chi.11/10-11)
  • 37. DISCUSSION 37 Kshataksheena Rajayakshma Raktapitta Kshataja Kasa Nidana тАУ abhighataja Nidana тАУ ayatabala arambha, vegadharana, kshaya, vishamashana Lakshana тАУ parakupitha vayu resides in shiras causes shiroruk, in parshva parshav ruk, in uras uro ruk and causes injury then raktha steevana Nidana тАУ pitta prakopa ahara vihara Nidana тАУ abhighata. Lakshana тАУ first there will shushka kasa there after kapha with shonita appears.
  • 38. DISCUSSION тАвWHY NO SPECIFIC CHIKITSA SUTRA MENTIONED KSHATA KSHEENA? тАвThere is no pattern of occurrence of vyadhi samprathi. Its an emergency condition. 38
  • 39. DISCUSSION тАвIMPORTANCE OF LAKSHA IN KSHATA KSHEENA тАврдирддрд┐рд╛ рд┐рд╖рд╛рдпреЛрд╖реНрдгрд╛ рдирд┐рдЧреНрдзрд╛ рдиреЛрдирдгрддрдирдкрд┐рд┐реБрддреНред рд┐ реГ рдирдорд╢реНрд▓реЗрд╖реНрдорд╡реНрд░рдгрд╛рдиреНрд╣рдХреНрддрдиреНрдд рднреВрддрдЬреНрд╡рд░рд╛рдирддрд╡рд┐рд╛рдирдирд┐реАрее Dhanvantari Nighantu тАврд▓рд╛рдХреНрд╖рд╛ рд░реНрд░реНрдгреНрд╛рд╡ рдирд┐рдорд╛ рд░реНрд▓реНрдпрд╛ рдирд┐рдЧреНрдзрд╛ рд┐ рддреБрд░реНрд░рд╛ рд▓рд░реНреБ ред рдЕрд┐реБрд╖реНрдгрд╛ рд┐рдлрдирдкрд┐рд╛рд╕реНрд░рдирд┐рдХреНрдХрд╛рд┐рд╛рд╕рдЬреНрд╡рд░рдкреНрд░рдгреБрддреНрее рд╡реНрд░рдгреЛрд░ рдХреНрд╖рддрд░реНреАрд╕рдкрд╡рд┐ реГ рдирдорд┐ реБ рд╖реНрдардЧрджрд╛рдкрд┐рд╛рееBhava Prakasha 39
  • 40. DISCUSSION тАвIMPORTANCE OF ANUPANA IN LAKSHA PRAYOGA тАвAgni Manda тАУ Sura (Deepana Hrudya) тАвAtisara тАУ musta (grahi, deepana, sheeta) тАвDeepthanala тАУ gritha, ksheera (guru, brimhana) тАвSandhanartha тАУ madhu (madhura, Kashaya, sandhana, ropana) 40
  • 41. DISCUSSION тАвIMPORTANCE OF LEHANA IN KSHATA KSHEENA тАвPruthvi and jala mahabhuta pradhana which is jeevan, tarpana, sandhana, bhrumhana. тАвMainly given in pittavata vridha condition. 41
  • 42. DISCUSSION тАвIMPORTANCE OF AJA MAMSA IN KSHATA KSHEENA яВзрд┐рд╛рдирддрдиреАрддрдЧреБрд░реБрдирд┐рдЧреНрдзрдВ рдорд╛рдВрд╕рдорд╛рдЬрдорджреЛрд╖рд▓рдореН|| рдирд░реАрд░рд┐рд╛рддреБрд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдпрд╛рджрд┐рдирднрд╖реНрдпрдХреНрддрд┐ рд░реНреГрдВрд┐рдгрдореН| CH.SU.27/яА╢1) 42
  • 43. DISCUSSION тАвIMPORTANCE OF SATKU IN KSHATA KSHEENA тАврдирд┐рд░реНреЛ рд░реНреГрдВрд┐рдгрд╛ рд░реНреГрд╖реНрдпрд╛рд┐реГрд╖реНрдгрд╛рдирдкрд┐рд┐рдлрд╛рдкрд┐рд╛ | рдкреАрддрд╛ рд╕рджреНрдпреЛрд░реНрд▓рд┐рд░рд╛ рднреЗрдирджрд┐ рдкрд░реНрд┐рд╛рдкрд┐рд╛ || рдЧреБрд░реНреА рдирдкрдгреНрдбреА рдЦрд░рд╛рд╜рддреНрдпрдердВ рд▓рдШреНрд░реНреА рд╕рдЪрд░реН рдирд░реНрдкрдпрд╡рдпрд╛рддреН | рдирд┐реВрд┐рд╛рдорд╛рдиреБ рдЬреАрдпреЗрдд рдореГрджреБрддреНрд╡рд╛рджрд░реНрд▓реЗрдирд┐рд┐рд╛ ||(SU.SU.4яА╢.411-412) 43
  • 44. DISCUSSION тАвIMPORTANCE OF KSHEERA AND GRITHA IN KSHATA KSHEENA тАврднрдХреНрд╖реНрдпрд╛ рдХреНрд╖реАрд░рд┐ реГ рддрд╛ рд░реНрд▓реНрдпрд╛ рд░реНреГрд╖реНрдпрд╛ рд╣реГрджреНрдпрд╛ рд╕реБрдЧрдХреНрддрдиреНрдзрд┐ || рдЕрджрд╛рдирд┐рд┐ рдкреБрдирд╖реНрдЯрд┐рд░рд╛ рджреАрдкрд┐рд╛ рдирдкрд┐рд┐рд╛рдирд┐рд╛ |(SU.SU.4яА╢.392) тАврддреЗрд╖рд╛рдВ рдкреНрд░рд╛рдгрд┐рд░рд╛ рд╣реГрджреНрдпрд╛ рд░реНреГрддрдкреВрд░рд╛ рд┐рдлрд╛рд░реНрд┐рд╛ || рд░реНрд╛рддрдирдкрд┐рд┐рд░рд╛ рд░реНреГрд╖реНрдпрд╛ рдЧреБрд░рд░реНреЛ рд░рд┐рдорд╛рдВрд╕рд▓рд╛ | (SU.SU.4яА╢.393) 44
  • 45. DISCUSSION тАвIMPORTANCE OF SHADAVA IN KSHATA KSHEENA тАврд▓рд░реНрд░реНреЛ рд░реНреГрдВрд┐рдгрд╛ рд░реНреГрд╖реНрдпрд╛ рд╣реГрджреНрдпрд╛ рд░реЛрд┐рд┐рджреАрдкрд┐рд╛ | рддреГрд╖реНрдгрд╛рдореВрдЪреНрдЫрд╛рд╡рднреНрд░рдордЪреНрдЫрдирджрд╡рд╢реНрд░рдордШреНрдирд╛ рд░рд╛рдЧрд╖рд╛рдбрд░реНрд╛ ||(SU.SU.46) 45
  • 46. DISCUSSION тАвWHY NOT TAILA GUDA PRAYOGA IN KSHATA KSHEENA тАвThough Taila Is Madhura Rasa тАвTaila Has Ushna, Tikshna, Pittala, Lekhana. 46
  • 47. DISCUSSION тАвSARPI GUDA PRAYOGA IN KSHATA KSHEENA тАвGritha Has madhura rasa, sheeta, sandhaniya, mrudu. тАвSharkara - рд░реНреГрд╖реНрдпрд╛ рдХреНрд╖реАрдгрдХреНрд╖рддрдирд┐рддрд╛ рд╕рд┐реЗрд┐рд╛ рдЧреБрдбрдирд┐ рд╡ рд░рд╛|(CH.SU.27/241) 47
  • 48. DISCUSSION тАвAUSHADHA SEVANA KALA IMPORTANCE тАвSabhaktha is advised which is helpful in ksheena, bala vardaka. тАвMuhur muhur is advised in prana vata. 48
  • 49. DISCUSSION тАвPATTERN OF NOMENCLATURE IN SAINDAVADI CHURNA тАврдпрдХреНрддрд┐ рдпреЗрд┐ рдкреНрд░рд┐рд╛рд┐реЗрд┐ рджреНрд░рд╡реНрдпрдВ рд╕рдореБрдкрд╕реГрдЬреНрдпрддреЗ| рддрддреНрд╕рдЮреНрдЬреНрдЮрд┐ рд╕ рдпреЛрдЧреЛ рд░реНрдЪ рднрд░реНрддреАрдирдд рдирд░реНрдирд┐рд╢реНрдЪрдп || рдлрд▓рд╛рджреАрд┐рд╛рдВ рдкреНрд░рд┐рд╛рд┐рд╛рд┐рд╛рдВ рдЧреБрдгрднреВрддрд╛ рд╕реБрд░рд╛рджрдп | рддреЗ рдирд┐ рддрд╛рдиреНрдпрд┐реБрд░реНрддрд╡рдиреНрддреЗ рдорд┐реБрдЬреЗрдиреНрджреНрд░рдирдорд░реНреЗрддрд░реЗ||(CH.KA.12/43-44) 49
  • 50. DISCUSSION тАвAUSHADHA GUNA FOR CHIKITSA BY THE END OF REVIEW тАврд░реЛрдкрдгрдВ рдЬреАрд░реНрд┐рдВ рд╕рдиреНрдзрд╛рд┐реАрдп рд░реНреГрдВрд┐рдгрдВ рддрдкрд╡рдгрдВ рд░реНрд╛рддрд┐рд░ рдирдкрд┐рд┐рд░ рд░рд┐рдкреНрд░рд╕рд╛рджрд┐ рдФрд╖рд┐ 50
  • 51. CONCLUSION тАвKshanta ksheena is a condition where kshaya happened due to kshata. тАвKshata ksheena nidana can be seen in few occupational hazard. тАвDue to tvarita chikitsa, rupa is explained first and then purva rupa. тАвThough it seems similar to rajayakshma, kshataja kasa, raktapitta due to its difference in the manifestation and chikitsa it is explained in different chapter. тАвImportance of chikitsa, aushadha yoga, aushadha kala, anupana is understood from the pattern of chikitsa in kshata ksheena. 51

Editor's Notes

  1. In kshata ksheena, kshata will be the hetu and later on that leads to dhatu kshaya
  2. After apasmara why..
  3. Pramitashana eka rasa abhyasa, atiita kala bhojana
  4. Virujyate fracture , bending,,,bhidyate to break through, vibhajyate to divided , prapidate squessing, pressingтАж..emaciation of sides tremours in limbs
  5. Nashta hona kadime agodu
  6. Eshat vyaktaтАж.Nashta hona kadime agoduтАж..stiffness graha
  7. Pari samvatsara more than one year.
  8. Nashta hona kadime agodu
  9. Nashta hona kadime agodu
  10. Nashta hona kadime agodu
  11. Nashta hona kadime agodu
  12. Chataka sparrow
  13. Nashta hona kadime agodu
  14. Nashta hona kadime agodu
  15. Nashta hona kadime agodu
  16. Nashta hona kadime agodu
  17. saktuyavadurdu
  18. Nashta hona kadime agodu
  19. Nashta hona kadime agodu
  20. Nashta hona kadime agodu
  21. Nashta hona kadime agodu
  22. Nashta hona kadime agodu
  23. Nashta hona kadime agodu
  24. Nashta hona kadime agodu
  25. Preparation o6ut of sweet and sour frits
  26. Nashta hona kadime agodu
  27. Nashta hona kadime agodu
  28. Ksheena we can see in rajayakshama. Nidana diffderent and as this emergency different chikitsa
  29. Hridaya marma, apasthamba eighter side of lone o6f chest,, stana rohita located above nipples
  30. Stana and lakshana,,,prana stivana karma.. Udana bala varna hiyata,,,mano dainya vyata sadaka piita
  31. Stana and lakshana,,,prana stivana karma.. Udana bala varna hiyata,,,mano dainya vyata sadaka piita
  32. Kshara illa sharkara
  33. Kshara illa sharkara