1. BAB 4 GRAF,
CARTA DAN
RAJAH

2. MEMBINA JADUAL
 Data dan maklumat yang dikumpulkan dapat
dipersembahkan dalam bentuk jadual.
 Maklumat dalam bentuk catatan sukar dibaca dan
ditafsir.
 Bagi menghasilkan jadual yang sempurna, data
disusun daripada bilangan yang besar kepada
bilangan yang kecil.
 Data yang disusun dalam bentuk jadual kerana:
a) Mudah dibaca
b) Mudah difahami
c) Mudah ditafsir

3. GRAF BAR MAJMUK
 Graf bar majmuk mengandungi beberapa
maklumat dalam satu bar.
 Setiap bar dibahagikan kepada beberapa
komponen yang berlainan.
 Ketinggian bar menunjukkan jumlah
komponen secara keseluruhan.
 Graf bar majmuk menunjukkan perbezaan dan
jumlah keseluruhan komponen.

4. Langkah-langkah Melukis Graf Bar
Majmuk
 Lukis paksi mendatar dan menegak.
 Kenal pasti nilai maksimum dan minimum untuk
menentukan skala yang sesuai.
 Pastikan nilai terbesar diletakkan di bahagian
bawah dan nilai terkecil di sebelah atas.
 Tandakan ketinggian setiap bar.
 Lukiskan bar.
 Gunakan warna atau lorekan untuk membezakan
bahagian dalam bar.
 Lengkapkan graf dengan tajuk, petunjuk dan
label.

5. LANGKAH-LANGKAH MENTAFSIR
GRAF BAR MAJMUK DAN GRAF
GABUNGAN
 Perhatikan tajuk graf untuk mendapatkan
maklumat ringkas tentang jenis data yang
digambarkan oleh graf.
 Perhatikan label bagi paksi menegak dan
mendatar.
 Perhatikan nilai maksimum dan minimum bagi
setiap komponen dan bar.
 Nyatakan jumlah dan nilai perubahan mengikut
tahun.
 Huraikan aliran perubahan mengikut setiap
komponen dan bar./ setiap bar atau garisan.
 Buatkan perbandingan ringkas antara aliran
garisan dan bar.
 Buatkan rumusan secara keseluruhan.

6. GRAF GABUNGAN
 Ia merupakan gabungan graf garisan dan bar
dalam sebuah graf untuk menunjukkan 2
maklumat yang berlainan.
 Data dan maklumat yang sesuai
dipersembahkan dalam bentuk graf gabungan
ialah:
a) Suhu dan hujan
b) Harga jualan dan jumlah pengeluaran.

7. LANGKAH MEMBINA GRAF
GABUNGAN
 Kumpulkan maklumat
 Kenal pasti nilai maksimum dan minimum kedua-
dua jenis maklumat.
 Pilih skala yang sesuai.
 Lukis paksi mendatar dan menegak
 Tandakan skala bagi maklumat pada paksi
menegak dan mendatar.
 Tandakan dan lukiskan bar bagi bagi maklumat
tersebut.
 Lengkapkan dengan tajuk, label dan petunjuk.

8. CARTA PAI
 Carta pai terdiri drp sebuah bulatan yang
dibahagikan kepada beberapa pecahan untuk
menunjukkan sesuatu jumlah.
 Setiap pecahan menunjukkan maklumat
tertentu.
 Saiz setiap pecahan bergantung kepada
kuantiti maklumat.

9. LANGKAH MEMBINA CARTA
PAI
 Tukarkan nilai
Nilai/Jumlah x 100
 Tentukan sudut sektor
Nilai/ Jumlah x 360⁰
 Lukis sebuah bulatan
 Lukiskan setiap bahagian berdasarkan sudut sektor
yang dikira mengikut pusingan jam dari utara. Susun
drp sektor yang terbesar kepada yang kecil. Sektor
lain-lain diletakkan di akhir sekali walaupun saiznya
agak besar.
 Lorekkan dan labelkan setiap sektor dan nyatakan
peratusnya.
 Lengkapkan dengan tajuk dan petunjuk.

10. Langkah-langkah Mentafsir Carta
Pai
 Perhatikan tajuk.
 Perhatikan petunjuk dan namakan setiap
sektor.
 Perhatikan nilai setiap sektor serta perbezaan
antara sektor.
 Rumus secara keseluruhan.

11. RAJAH ALIRAN
 Ialah satu bentuk grafik yang memberikan
gambaran dan makna tentang sesuatu proses
tertentu.
 Ia sesuai untuk menunjukkan aliran proses atau
peringkat kejadian.
 Ia disusun mengikut urutan proses dan ditunjuk
dengan anak panah serta mempunyai
penerangan ringkas.
 Kebaikan rajah aliran ialah:
a) Maklumat mudah difahami
b) Maklumat dapat dipersembahkan dengan
menarik

12. LANGKAH MELUKIS RAJAH
ALIRAN
 Rangkakan urutan proses berdasarkan
maklumat yang diberi.
 Pilih fakta yang penting
 Susun fakta mengikut peringkat
 Lukis kotak-kotak pada lokasi yang sesuai dan
masukkan fakta ke dalam kotak.
 Sambungkan kotak-kotak dengan anak panah
sehala mengikut urutan.
 Lengkapkan dengan tajuk yang sesuai.

13. LANGKAH MENTAFSIR RAJAH
ALIRAN
 Perhatikan tajuk.
 Kenal pasti label dan anak panah.
 Huraikan proses yang terlibat mengikut urutan
anak panah.
 Rumus secara keseluruhan.