Consulting study

1. IPA Cross-Border Programme,
CCI Number 2007CB16IPO007
The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 1
Проект “ Форми на соработка меѓу занаетчиите и мали и средни претпријатија за
заедничко учество во локалните културни и економски случувања во општините
Ќустендил, Струмица и Крива Паланка “
Ref.No 2007CB16IPO007-2011-2-107
СТУДИЈА
за економските трендови во општината Струмица што можат да
се искористат за меѓуграничната соработка
Фондација за развој на мали и средни
претпријатија - Струмица
Струмица Август 2013
"This publication has been produced with the assistance of the European Union through the Bulgaria
– the former Yugoslav Republic of Macedonia IPA Cross-border Programme. The contents of this
publication are the sole responsibility of Jadranka Arizankovska/ Fondacija za mali i sredni
pretprijatija-Strumica and can in no way be taken to reflect the views of the European Union or the
Managing Authority of the Programme“

2. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 2
С О Д Р Ж И Н А
ПРЕДГОВОР 4
ВОВЕД 4
Извршно резиме 5
1. АНАЛИЗА НА ЕКОНОМСКАТА СОСТОЈБА ВО ОПШТИНАТА
СТРУМИЦА 8
1.1. Локација 8
1.2. Население 9
1.3. Економска состојба 9
1.4. Вработување 12
1.5. Невработеност 15
1.6. Образование 16
1.7. Рурален развој 16
1.8. Струмички микро регион- општиниите Струмица, Ново село, Василево и
Босилево 17
1.9. Туристи 19
2. АКТИВНОСТИ НА ЛОКАЛНАТА САМОУПРАВА ВО ОПШТИНАТА
СТРУМИЦА ЗА ЛОКАЛНИОТ ЕКОНОМСКИ РАЗВОЈ 24
2.1. Стратешки документи 24
2.2. Годишни активности 29
2.3. Листа на настани 37
3. ФОРМИ НА ТЕХНИЧКА И ФИНАНСИСКА ПОДДРШКА НА
ЗАНАЕТЧИИТЕ И МСП 41
3.1. Техничка поддршка 41
3.2. Финансиска поддршка 44
4. ПРЕПОРАКИ 46
4.1. За развој на туризмот 46
4.2. Развој на претприемништвото и МСП 46

3. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 3
4.3. Предлози за поддршка на занаетчиите и МСП 47
Табели
Табела 1 Вкупен број на жители по години .......................................................................9
Табела 2 Население според пол и возраст........................................................................9
Табела 3 БДП во Југоисточниoт регион .........................................................................10
Табела 4 Учество на Инвестициите во БДП....................................................................10
Табела 5 Југо Источен регион-Инвестиции во основни средства.................................10
Табела 6 Учество на Инвестициите во додадената вредност, по дејности ..................10
Табела 7 Активни субјекти според нивната големина...................................................11
Табела 8 Активни субјекти спроед дејноста ...................................................................11
Табела 9 Вработени лица според видот на работен однос............................................13
Табела 10 Активни субјекти со вработени лица.............................................................13
Табела 11 Број на туристи во општината Струмица во 2011,2012 и првите 6 месеци во
2013........................................................................................................................................19
Табела 12 Број на ноќевања во општината Струмица во 2011,2012 и првите 6 месеци
во 2013...................................................................................................................................20
Табела 13 Броја на ноќевања на туристите во општина Струмица во 2011,2012 и
првите 6 месеци од 2013 год...............................................................................................20
Табела 14 Процена на потрошувачката по категорија на пторошувачи........................20
Табела 15 Понуда на туристички капацити во општината Струмица, според пописот
во 2008 година......................................................................................................................21
Табела 16 Потенцијал за раст на пторошувачката -домашни туристи.........................21
Табела 17 Потенцијал за раст на потрошувачката -странски туристи .......................22
Табела 18 Потенцијал за раст на потрошувачката - туристи од Бугарија...................22
Табела 19 Потенцијал за раст на пторошувачката на туристите....................................22

4. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 4
Предговор
Студијата се спроведе врз основа на договорот бр.-------------------------------- а
согласно целите на проектот „ Проект “ Форми на соработка меѓу занаетчиите и
мали и средни претпријатија за заедничко учество во локалните културни и
економски случувања во општините Ќустендил, Струмица и Крива Паланка “ Ref.No
2007CB16IPO007-2011-2-107, финансиран од ИПА програмата за прекугранична
соработка „Бугарија-Македонија“
Проектот тргнува од претпоставката дека искористувањето на компаративните и
конкурентски предности на општината Струмица можно е да се зголеми преку
креирање и испорака на поддршка на занаетчиите и МСП за креирање на продукти и
услуги за зголемување на нивниот бизнис.
Со консултантската студија направена е оценка на економската состојба во општината
Струмица, и дадени се препораки за поттикнување на претприемачкиот дух во
општината Струмица за искористување на економскиот потенцијал преку
меѓугаричната соработка.
Вовед
Проектот Форми на соработка на занаетчиите и МСП за заедничко учество во
локалните културни и економски случувања во општините Ќустендил, Струмица и
Крива Паланка има за цел искористување на компаративните и конкурентски
предности на општината Струмица (а во тие рамки и на културните и економските
настани и манифестации) преку креирање и испорака на поддршка на занаетчиите и
МСП за зголемување на нивниот бизнис Затоа согледувањето на постојната
економска состојба во општината е од примарно значење за осмислување на
проектните активности за проширување и зајакнување на бизнисите на занаетчиите и
малите и средните претпријатија.
Намерата на консултантска студија е да ја прикаже економската состојба во
општината Струмица, да ги согледа активностите на локалната самоуправа за
поддршка на бизнисите, да ги анализира расположливите форми на техничка и
финансиска поддршка на занаетчиите и МСП и да даде препораки за изградба на
механизми за поттикнување на претприемачкиот дух во општината Струмица за
искористување на економскиот потенцијал.
Медотологијата на изработката се состоеше од собирање на податоци, нивна анализа
и презентирање согласно потребите на проектот. Во суштината на методологијата на
оваа студија е структурно-функционалниот пристап, кој одредува дека секој реален
објект како систем има своја структура, опфаќајќи подсистеми и други компоненти.
Секоја компонента на системот има свои карактеристики. Пристапот помага да ги
откриеме и анализираме поврзаностите и меѓувлијанијата на компонентите во
системот. Освен тоа, структурно-функционалниот пристап не поттикнува да ги
видиме организацијата и управувањето на системот, врските со околината, улогата на
информациите и комуникациите, повратните информации и др. Во врска со

5. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 5
употребените субметоди се аналитичко-синтетички метод од теоретски, а од
емпириските - надворешни набљудување, експериментот, стручни оценки и др.
Како прв чекор беа истражени постоечките стратегии, планови за развој,
извештаи од реализирани проекти и други документи од последните три години,
поврзани со развојот на на општината Струмица. Истражувањето беше насочено на
економскиот сектор како целни групи и корисници, кои треба да развијат и
аплицираат проекти во спроведувањето на идната стратегија, како и потребите од
обука и информации на потенцијалните корисници. Во одредени области се
идентификуваа досега не разгледувани фактори.
Вториот чекор беше собирање податоци од релевантните актери во
економскиот развој на Струмица Инструментариумот за собирање податоци од
испитаниците вклучува консултирање на нивни извештаи и верификација на фактите
од страна на сгворониците.
При собирањето на основните информации се користеа двете методи - интервју
и разговор. Тие по својата суштина претставуваат надополнување на анализата и
имаат за цел вградување на мислењето на релевантните актери (сугестии, коментари,
евалуациии, предлози, идеи, иницијативи итн.) Интервјуто и разговорите бараа личен
(и директен) контакт со испитаниците.
Содржината на студијата опфаќа четири дела: Во првиот дел направена е
анализа на економската состојба во општината со заклучоци за главните економски
трендови. Во вториот дел направен е осврт на стратешките документи на општината
Струмица поврзани со економскиот развој и даден е преглед на активностите за
искористување на културно-историскиот потенцијал на општината Струмица.
Третиот дел се однесува на видовите поддршка, како техничка така и финасиска, на
занетчиите и МСП од општината Струмица. Четвртиот дел ги содржи препораките за
потикнување на меѓуграничната соработка на занетчиите и МСП од Југоисточниот
регион и регионот Ќустендил.
Извршно резиме
Анализата на економските трендови :
1. Општина Струмица,го зголемува учеството во вкупниот БДП на Република
Македонија, но од друга страна учеството на инвестициите во основни
средства во БДП е помало од просекот на РМ. Во изминатите неколку години,
бројот на жители бележи благ пораст од околу 0,3% годишно.
2. Земјоделието е најразвиен и најзначаен сектор но инвестициите во
земјоделието се намалуваат во перидот 2007-2009 година. Исто така учеството
на инвестициите во основни средства во бруто ДДВ е многу ниско во
земјоделието-1,81% (највисоко учество имаат градежништвото и трговијата).
3. Покрај раноградинарското производство, други дејности се: конзервната,
текстилната, дрвопреработувачката, мелничко-пекарската индустрија,
индустријата за градежни материјали, металопреработувачката, електро и
електронската индустрија. Особен развој во градот Струмица бележат
трговијата, угостителството и услугите.
4. Бројот на активни субјекти во 2011 година е намален за 2,7 % во однос на 2010
година. Микро и малите бизниси сочинуваат дури 99,1% од вкупниот број на
активни субјекти. Тие се двигателите на економскиот развој на општината. Во
однос на секторите на дејност, деловните субјекти се најбројни во трговијата
на големо и мало, преработувачката индустрија и градежништвото

6. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 6
5. Вкупниот број на вработени на територија на ПЕ Струмица (општините:
Струмица, Ново Село, Босилово и Василево) изнесува 14.070 лица од кои
2.187 лица се вработени во јавните и буџетските институци, 9.725 вработени
лица претпријатијата од приватниот сектор, 132 вработени занаетчии и 2026
индивидуални земјоделци.
6. Во последните години се зголемува бројот на настани што се организираат во
општината. Имајќи го предвид трендот на постојано зголемување на
посетителите на овие настани и фестивали тие се повеќе го привлекуваат
вниманието за користење на овој потенцијал за развивање на бизнисот во
општината .
7. Бројот на туристи во оштината Струмица изнесува 31,000 во 2012 година со
проценета потрошувачка од околу 1,9 милиони евра со тренд на зголемување.
Потенцилот за раст пресметан според 2 сценарија покажува дека е можно
зголемувањето на приходите од туризам за 830.000,00 евра ( според сценарото
20% пораст) и 374.000,00 евра ( според сценариото 10% пораст на бројот на
туристите, просечниот број на ноќевања и потрошувачката на туристот на ден)
Активности на локалната самоуправа
8. Локалната самоуправа има донесено стратешки документи за развојот на
оптината Струмица и Струмичкиот миктрорегион (општините Струмица,
Василево, Босилево, Ново Село и Василево) каде како приортитети наведени
се три: организирање на современо земјоделско прозводство;модернизација на
постоечките индустриски капацитети и отварање на нови и поттикнување на
руралниот туризмот благодарение на природното богатство што постои во
Општина Струмица (термоминералните извори во село Банско, природните
убавини и реткости (Габровски водопад), културно историските споменици и
традиционалното организирање на културни манифестации (традиционалниот
Струмички карневал, Фестивалот на камерен театар Ристо Шишков и други).
9. Во годишните програми за работа на локалната самоуправа не разграничени
активностите поврзани со културниот туризам и не постои организиран систем
на извештајност на годишно ниво за оценка на кроистите и ефектите од
реализираните програми.
10. На локално ниво постојат пет значајни, афирмирани настани кои можат да
придонесат за поголема валоризација на туриститичките потенцијали на
општината Струмица, како што се Интернационалниот филмски фестивал
АСТЕРФЕСТ; Струмичкиот карневал, Меѓународниот фестивал на карикатура и
афоризам; Фестивал на камерен театар „Ристо Шишков“;Меѓународната
ликовна колонија и Струмица Опен Фестивал. Кја овие настани сеуште доминантен
е култруниот аспект, а помалку се застапени активности за нивна комерцијализација и
привлекување на туристи.
Поддршка на занаетчиите и МСП
11. Поддршката на занаетчиите и МСП е фрагментирана и се потпира на програми
на национално ниво и донаторски проекти. поддршката на општинско ниво е
усогласена спроед наделжностите на локалната самоуправа, но не е насочена
кон постигнување на конкретни цели. Фокусот е повеќе на ослободувања од
давчки кон општината а помлаку кон мобилизирање на средства за техничка и
финансиска поддрпка на занаетчиите и МСП заподбрување на конкурентоста и
обезбедување подбар пазарен настап.
12. Општинската институционална поддршка има потреба од градење на
капацитети за дизајнирање на специфични услуги за поддршка на туризмот и

7. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 7
градење на капацитет на организациите за бизнис поддршка за испорака на
резултатски ориентирани услуги за занетчиите и МСП.
13. Отсуството на извештајност на годишно ниво оневозможува следење на
односот на користите во однос на трошоците за испорачаната поддршка на
занаетчиите и МСП. Ваквиот пристап би овозможил поголемо вклучување на
еконсомките субјекти во креирањето на опптинските програми и јасно
дефинирање на потребните мерки за остварување на конкретни цели за побрз
развој на општината.
Препораки
14. Искористувањето на потенцијалот на културните настани во општината
Струмица поврзано е со донесување на програми за поддршка на занетчиите и
МСП на три поддрачја; активности за привлекување на поголем број на
туристи; зголемување на деновите на престој по турист и зголемување на
потрошувачката на ден по турист. Ваквите програми треба да обезбедуваат
поддршка на занаетчиите и МСП кои планираат актинвости за остварување на
свои бизнис цели во едно од горенацедените подрачја.
15. Инволвирањето на занаетчиите и МСП во меѓуграничната соработка е можно
преку изградба на мрежи и партнерства со меѓуграничните региони од
Бугарија и подготвка на проекти за нивно вклучување во остварување на две
развојни цели: зголемување на интерсот за посета на општината и
привлекување на инвеститори за подобрување на турситичката понуда на
општината Струмица.
16. Кординирањето на активностите за поддршка на занаетчиите и МСП за
искоритување на потенцијалот на културните настани во општината треба да
биде од страна на општината со вклучување на НВО, приватниот сектор,
националните релевнатни иституции и меѓународните донатори.

8. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 8
1. Анализа на економската состојба во општината
Струмица
1.1. Локација
Локацијата на Општината Струмица е на крајниот југоисток на Република
Македонија, веднаш под тромеѓето на меѓудржавните граници со Бугарија и Грција,
на западниот дел од Струмичката котлина. Таа се наоѓа на надморска височина од 280
метри, а зафаќа површина од 321,87 км2
. Според состојбата во 2011 година општината
Струмица имала 56.280 жители во 25 населени места.
Местоположбата, односно пристапноста кон Општина Струмица е добра и тоа од
повеќе правци. Магистралниот пат М6 североисточно ја поврзува општината со
општи-ните Радовиш и Ново Село до граничниот премин со Република Бугарија.
Југозападно со регионалниот пат Р604 се поврзува со Општина Валандово и
граничниот премин со Република Грција. Специфичната географска и топографска
положба на Општина Струмица ја карактеризираат две климатски зони:
субмедитеранска, со поголемо или помало вкрстосување со источно-континенталната,
долг период на сончеви денови (230) и со висок светлосен интензитет што позитивно
влијае на фруктификацијата.
Во Општина Струмица се застапени повеќе индустриски сектори. Доминантни
индустриските гранки се: текстилна, дрвна и прехрамбена. Во постојан подем се
металопребаротувачката и електро индустријата. Важна улога во локалниот
економски развој имаат и големите стопански субјекти: фабриката за алкохолни и
безалкохолни пијалоци, фабриката за преработка на тутун, фабриката за производство
на санитарна керамика, фабриката за тули и рудникот за неметали.
Благодарение на местоложбата и близината на граничните премини со Бугарија
и Грција, трговијата и услугите во Општина Струмица се многу развиени, додека
расположивите поволни природни услови за земјоделие овозможија Струмица да е
позната по раноградинарското производство. Извозот на земјоделски производи носи
значаен девизен прилив, кој дава огромен придонес за развојот на струмичка
економија. Општина Струмица располага со 7583 ха обработлива површина во
сопственост на индивидуалниот сектор, што претставува две третини (66%) од
вкупната површина (обработлива и необработлива површина)
Општина Струмица да има погодни услови за одгледување на рани,
среднорани и доцни градинарски култури за свежа консумација и преработка. На
површините погодни за земјоделско производство најмногу се одгледува: пипер,
домати, краставици, зелка, компир и бостан. Застапено е оранжериско производство, а
благодарение на расположивите термални извори во село Банско ова производство
бележи постојан раст. Покрај градинарските застапени се и житните, индустриските
и фуражните култури, што овозможува разновидна палета од земјоделски култури и
производство, а со користење на системите за наводнување и повисоки и стабилни
приноси.
Општина Струмица е една од ретките подрачја во Република Македонија која
располага со термоминерален хидропотенцијал кој се наоѓа на околу 12 км
југоисточно од градот Струмица, под планината Беласица, во непосредна близина на
село Банско. Термоминералните извори на Бања Банско се значајни не само за
развиено оранжериско производство, туку и за развој на банскиот туризам.

9. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 9
1.2. Население
Бројот на жители во Струмица во 2011 година, според Државниот завод за
статистика, изнесува 56.280, од кои 28.037 се мажи, односно 28.173 се жени. Во
изминатите неколку години, бројот на жители бележи благ пораст од околу 0,3%
годишно.
Табела 1 Вкупен број на жители по години
2007 2008 2009 2010 2011
Број на жители 55.679 55.823 55.997 56.210 56.280
Промена 0,3% 0,3% 0,4% 0,1%
Извор: Државен завод за статистика, Проценка на населението според пол и возраст, 2010
Табела 2 Население според пол и возраст
Возраст Вкупно Мажи Жени Возраст Вкупно Мажи Жени
0 707 367 340 45 – 49 4.125 2.104 2.021
1 - 4 2.682 1.393 1.289 50 – 54 4.306 2.153 2.153
5 - 9 3.255 1.644 1.611 55 3.920 2.012 1.908
10 - 14 3.142 1.546 1.596 60 – 64 3.013 1.456 1.557
15 - 19 3.680 1.882 1.798 65 – 69 2.222 1.007 1.215
20 - 24 4.226 2.104 2.122 70 – 74 1.776 786 990
25 - 29 4.681 2.438 2.243 75 – 79 1.389 539 850
30 - 34 4.407 2.278 2.129 80 – 84 701 272 429
35 - 39 3.828 1.987 1.841 преку 85 258 76 182
40 - 44 3.890 1.992 1.898 Непознато 2 1 1
Извор: Државен завод за статистика, Проценка на населението според пол и возраст, 2010
Од табелата 3 се гледа дека возрасната структура на населението е:, 17,4 % на возраст
1-14 год;, 71,2 % на возраст од 15-64 год и 11,4% преку 65 год.
Според бројот на жители општината спаѓа межу поголемите општини во Република
Македонија.
1.3. Економска состојба
Од 2001 година па наваму, македонската економија бележи значителен раст на
бруто домашниот производ и засилена економска активност. Но, светската
финансиска криза влијаеше на растот и во 2009 година се забележа негативен пораст
од -0,7%. Во 2010 растот на бруто домашниот производ изнесуваше 1,8%, а во 2011
година покажуваат раст на БДП од 1%1
, додека проценките за 2012 се пораст од 1,5 %
Учеството на Југоисточниот плански регион, во кој припаѓа општина Струмица,
во вкупниот БДП на Република Македонија, во 2010 година изнесувал 8,7 %, (
зголемување на учеството во однос на 2009 година, 8,0%) веднаш зад Скопскиот
регион (43,7%) и Пелагонискиот регион (12,2%)2
.
1
Претходни и проценети податоци за 2010 и 2011 според ДЗС, превземени од НБРМ (www.nbrm.mk)

10. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 10
Табела 3 БДП во Југоисточниoт регион
Год Територија
БДП, во
милиони
денари
Структура на
БДП, РМ =
100%
БДП, по
жител, во
денари
БДП, по
жител,
МК =100
2010 ЈИ регион 37 979 8,70% 219 714 104.0
2009 ЈИ регион 32 717 8.0 189 566 94.6
2008 ЈИ регион 28 993 7.0 168 211 83.6
2010 Р.Македонија 434 112 100.0 211 246 100.0
Извор МАКСТАТ база
Табела 4 Учество на Инвестициите во БДП
ЈИ регион Р.Македонија
БДП 37979 100% 434.112 100%
Бруто ДДВ 28591 75,28% 100 358.939 83% 100
Инвестиции во ОС 4438 11,69% 15,52% 81.970 23% 23%
Два забелжителни тренда се:учеството на БДП на Југоисточниот регион во
вкупниот БДП на РМ се зголемува, додека пак учеството на инвестициите во основни
средства во БДП е помало од просекот на РМ.
Табела 5 Југо Источен регион-Инвестиции во основни средства
% Инвест
во земјод Год
Земјоделство, Индустрија, Градежништво
Трговија,
угостител. и
сообраќај
Финансиски
услугии
недвижности
Други
услужни
дејности
4,42% 2009 196 476 1.899 1.449 64 354
6,66% 2008 247 605 1.855 820 22 161
7,17% 2007 308 428 2.084 1.301 14 160
Табела 6 Учество на Инвестициите во додадената вредност, по дејности
Земјоделство,Индустрија,Градежништво
Трговија,
угостителство
и сообраќај
Финансиски
услуги
недвижности
Други
услужни
дејности
37,94%200910.847 5.350 1.028 4.748 2.588 4.030
% ИОС во
ДВ 1,81% 8,90% 184,73% 30,52% 2,47% 8,78%
Најразвиен стопански сектор во општината е раноградинарското производство.
Покрај раноградинарското производство, други дејности се: конзервната, текстилната,
дрвопреработувачката, мелничко-пекарската индустрија, индустријата за градежни
материјали, металопреработувачката, електро и електронската индустрија. Особен
развој во градот Струмица бележат трговијата, угостителството и услугите.

11. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 11
Меѓутоа во земјоделието постојат два неповолни тренда. Првиот, инвестициите во
земјоделието се намалуваат во перидот 2007-2009 година и вториот, учеството на
инвестициите во основни средства во брудто ДДВ е многу ниско во земјоделието
(1,81%) за разлика од другите дејности (највисоко учество имаат градежништвото и
трговијата).
Во општина Струмица постојат поволни можности за развој на алтернативниот
туризам, пред се бањски туризам, поради изобилството на термоминерален
хидропотенцијал (термоминералните извори на Бања Банско).
Посебно важно за индустријата во Струмица е проектот за гасификација кој е во
функција во државни и јавни институции, а неговата целосна реализација на
секундарната гасоводна мрежа на која може да се поврзат домаќинства и други
стопански субјекти ќе се реализира во текот на 2013 и наредните години. .
Малите бизниси доминираат во струмичкиот регион. Од вкупно активни субјекти
на крајот од 2010 година 99,1 % се микро и мали претпријатија.
Бројот на активни субјекти во 2011 година е намален за 2,7 % во однос на 2010
година. Микро и малите бизниси сочинуваат дури 99,1% од вкупниот број на активни
субјекти. Тие се двигателите на економскиот развој на општината.
Табела 7 Активни субјекти според нивната големина
Големина 2010 # % 2011 # %
Микро 1.316 50,1% 1.613 63 %
Мали 1.291 49,1% 924 36,1%
Средни 17 0,6% 18 0,7
Големи 4 0,2% 3 0,2
Вкупно: 2.628 100% 2.558 100%
МАКСТАТ
Во однос на секторите на дејност, деловните субјекти се најбројни во трговијата на
големо и мало, преработувачката индустрија и градежништвото.
Табела 8 Активни субјекти спроед дејноста
Сектор 2010 # % 2011# %
Земјоделство, шумарство и рибарство 66 2,5% 61 2,4%
Рударство и вадење на камен 2 0,1% 4 0,15%
Преработувачка индустрија 318 12,1% 305 11,9%
Снабдување со електрична енергија, гас, пареа и
климатизација
2 0,1% 1 0,03
Снабдување со вода; отстранување на отпадни води,
управување со отпад; санација на околината
8 0,3°% 7 0,3
Градежништво 113 4,3% 119 4,65%
Трговија на големо и трговија на мало; поправка на моторни
возила и мотоцикли
1.202 45,7% 1.186 46,3%
Транспорт и складирање 176 6,7% 156 6,1%
Објекти за сместување и сервисни дејности со храна 131 5,0% 126 4,9%
Информации и комуникации 39 1,5% 33 1,3
Финансиски дејности и дејности на осигурување 9 0,3% 12 0,35%
Дејности во врска со недвижен имот 7 0,3% 9 0,35%
Стручни, научни и технички дејности 159 6,1% 170 6,65%

12. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 12
Административни и помошни услужни дејности 52 2,0% 34 1,32%
Јавна управа и одбрана; задолжително социјално
осигурување
3 0,1% 4 0,15%
Образование 29 1,1% 26 1,01%
Дејности на здравствена и социјална заштита 114 4,3% 114 4,45%
Уметност, забава и рекреација 32 1,2% 28 1,1%
Други услужни дејности 166 6,3% 163 6,37%
Дејности на домаќинствата како работодавачи 0 0,0% 0 0
Дејности на екстратериторијални организации и тела 0 0,0% 0 0
Вкупно: 2.628 100% 2.558 100%
МАКСТАТ
1.4. Вработување
Вкупниот број на вработени во општината Струмица изнесува 14.070 лица3
.
Носителите на вработувања може да се поделат во четири групи:
Првата група ја сочинуваат јавните и буџетските институции каде се вработени
2.187 лице. Потенцијалот за вработување и отварање на нови работни места во оваа
група се состои во реализирање на проекти за поголема искористеност на
потенцијалот на оптштините (промоција на туристички локалитети, руралниот
туризам, брендирање) и воведување на нови извори на енергија (гасификација,
обновливи извори на енергија, енергетска ефикасност).
Втората група се претпријатијата од приватниот сектор со 9.725 вработени лица.
Во сите анализи на пазарот на трудот ова е групата на која најмногу се обрнува
внимание и од која се очекува да биде носител на зголемувањето на вработувањето во
општината.
Третата група опфаќаат 132 вработени занаетчии, 2026 индивидуални земјоделци
и , невработени лица кои се самовработуваат. (помеѓу 25 и 40 невработени лица
годишно се вработуваат преку мерката самовработување, во 2010 тој број е 27 лица и
во 2011 е 37.)
Четвртата група се странските директни инвестиции. Потенцијал за отварање на
нови работни места постои преку урбанизираните индустриски зони.
Според расположивите статистички податоци од Пописот од 2002, во Општина
Струмица бројот на вработени изнесувал 15013 лица. Речиси една половина од нив
биле ангажирани во секторите преработувачка индустија и земјоделство, лов и
шумарство. Што се однесува на другите дејности релативно голем бил бројот на
вработените во секторите трговија на големо и мало, поправка на моторни возила,
мотоцикли и предмети за лична употреба и домаќинства, како и сообраќај,
складирање и врски.
Податоците од Фондот за пензиско и инвалидско осигурување покажуваат дека во
2012 година на територија на ПЕ Струмица (општините: Струмица, Ново Село,
Босилово и Василево) имало 3.179 фирми во кои биле вработени 14.070 лица. Од нив
51,3% се вработени во малите фирми (до 25 вработени), а 46,9% во средните и
големите фирми (со над 25 вработени). И покрај неспоредливоста на податоците од
споменатите извори, неспорен е заклучокот дека во последните години во Општина
Струмица е забележано опаѓање на вработеноста.
3
Податоци од подрачната единица на фондот за пензиско-инвалидско осигурување.

13. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 13
Главни носители на вработеноста во Општина Струмица се капацитетите од
секторот индустрија. Од овој сектор најмногу застапена е текстилната индустрија, и
тоа производство на лесна и тешка конфекција (претежно со лон систем), а водечки
капацитети од ова индустриска гранка се: Единство, Герас Цунев, Хелматекс
(претходна Струмичанка), односно капацитети со повеќедецениско постоење. Во
постојан подем е металопребаботувачката и електро индустријата, а од дрвната
индустрија постојат повеќе мали производствени капацитети за примарна и финална
обработка на дрво, производство на мебел и столарија (Ников, Савело, Студио 2,
Пирамида, Мебел 2000, Финеса, Дизајн 21, Ни Пром и други). Особено важно е да се
спомне и фабриката за производство на санитарна керамика АД „Санкерам
Македонија", која е единствен капацитет од ваков вид во Република Македонија, која
е во процес на рестартирање а од индустријата за градежен материјал, значајна улога
има фабрика за производство на тули „Еленица". Во општината Струмица постои и
развиена градежна оператива.
Општина Струмица располага со релативно развиена индустрија за преработка и
повисока финализација на примарно земјоделско производство во која е ангажиран
значителен дел од работната сила. Носители на вработеноста во оваа индустриска
гранка се: кланиците (АД Кланица со ладилник) и конзумните млекарници (Јока,
Боневи, Мак продукт и Здравје Радово), капацитетите за преработка на земјоделски
производи (Маби трејд-Дентина, Агро комерц), фабриката за алкохолни и
безалкохолни пијалоци(Грозд) и фабриката за преработка и ферментација за тутун
(Струмица табак). Застапена е и мелничко пекарската индустрија, во која водечки
капацитети се: АД „Жито Струмица", мелниците „Иво", „Светлина промет" и „Кода
трејд". Постојат и повеќе занаетчиско слаткарски работилници, кои своите производи
покрај на локалниот пазар ги пласираат и на националниот.
Производствените капацитетите покрај на домашниот, своите производи ги
пласираат и на странскиот, првенствено европскиот пазар. Нивното идно работење, а
со тоа и вработувањата во овој сектор зависат од надворешно трговските услови на
странските пазари.
Трговијата и услугите во Општина Струмица се многу развиени. Бројни се
друштвата кои се занимаваат со внатрешен и меѓународен промет на стоки и услуги
(трговија на големо и мало, увоз и извоз, транспорт, шпедитерски и други услуги).
Оттаму, овие сектори, исто така, се издвојуваат според бројот на вработените.
Табела 9 Вработени лица според видот на работен однос
Вид на работен однос Број Учество
Вкупно 14070 100%
Јавен сектор 2187 15,54%
Самостојни занаетчии 132 0,94%
Индивидуални земјподелци 2026 14,40%
Претпријатија-приватен сектор 9725 69,12%
Извор ПИО општина Струмица
Табела 10 Активни субјекти со вработени лица
Носители на вработувањето Број Учество

14. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 14
вработени
Вкупно 14070 100%
Јавен сектор 2187 15,54%
Самостојни занаетчии 132 0,94%
Индивидуални земјоделци 2026 14,40%
Претпријатија-приватен сектор 9725 69,12%
Извор ПИО општина Струмица
Табелите 10 и 11 покажуваат дека во просек 3,56 вработен има по субјект (
приватен/јавен) и 1,56 вработен по регистриран занатечија . Ова ја потврдува
констатацијата дека најголемиот број на вработени се во микро и малите
претпријатија.
Според анализата на потребите од вештини на пазарот на трудот во Република
Македонија4
, динамизирањето на економската активност и порастот на
вработувањето се очекува да бидат поголеми кај малите и средните претпријатија. Со
релативно големи диференцијации се одликува порастот на вработените во
разгледуваните сектори. Во претходната година пораст на број на вработени
забележале само земјоделство и шумарство, трговија и градежништво. Намалување на
бројот на вработени е присутен во угостителството и забава5
.
Податоците за вработување на млади се следат само за оние што се
самовработуваат преку мерката што ја реализира Центарот за вработување –
Струмица.
Предвидување за побарувачката во приватниот сектор
Според анализата на АВРМ предвидувањата за нови вработувања изнесуваат
1903 лица. Во нив секторот индустрија учествува со 51,8 %, трговијата со 23,1 % и
земјоделието со 5%6
.
Според анкетата на претпријатијата во општина Струмица пониски се
очекувањата за зголемен обем на работа во наредниот 12 месечен период. (56 % се
изјасниле дека обемот на нивната работа ќе остане непроменет, а 24 % дека ќе се
намали).
Побарувачка по гранки, образование и занимање
Преработувачаката индустрија е носечка гранка од аспект на апсорбирање
нови вработувања и кај неа се предвидувааат 55 % од планираните нови вработувања
(најмногу со средно образование)7
Најголем дел од новите вработувања во наредните 12 месеци, 3/5 или 74,4% ,
ќе бидат квалификувани со средно образование и работниците со основно
образование, додека пак, помала е потребата од средно и више образование, а
најнеповолна за оние со високо образование.
4
Агенција за Вработување на РМ (номеври2011), Анализа на потребите од вештини на паарот на
трудот во Република Македонија, стр. 6
5
Исто стр. 8
6
Агенција за Вработување на РМ (номеври2011), Анализа на потребите од вештини на паарот на
трудот во Република Македонија, стр. 13
7
Исто стр.14

15. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 15
Во врска со барањата за посебни знаења и вештини8
на лицата кои во
наредниот период ќе бидат вработени, покрај образованието и работното искуство ќе
се бара познавање на странски јазици, и компјутери.
1.5. Невработеност
Невработеноста претставува еден од најголемите проблеми за Македонија.
Пазарот на труд во Македонија се карактеризира со висока стапка на невработеност,
која достигна 37,3% во 2005 година9
. Од тогаш па наваму се забележува намалување
на стапката за да во 2009 изнесува 32,2%, а на крајот од 2011 изнесува 31,8%. Голем
дел од невработените лица се млади и работници со ниски квалификации. Но, постои
и несообразност во квалификациите, делумно поради недостигот на можности за
обука и преквалификации. Околу 80% од вкупниот број на невработени во 2010
година се долгорочно невработени лица.
Општина Струмица е исто така засегната со проблемот на невработеност.
Според податоците на Агенцијата за вработување на Република Македонија, бројот на
невработени лица во Струмичкиот регион во Март 2012 година изнесувал 14.075
невработени (5,5% од вкупниот број на регистрирани невработени лица во Република
Македонија во Март 2012 -276.715), од кои 8.291 се во градот Струмица, Од
вкупниот број на невработени, 2.231 (26,9 % од вкупниот број на невработени) се
млади лица на возраст од 15 до 29 години.
Проблемот на невработеност е најизразен за возрасната група од 25-34 години
(3596 лица) и оние на возраст од 35-44 години (3365 лица). Најголем процент од
невработените лица се неквалификувани (58%) , следат оние со средно стручно
образование (19%) и квалификувани (14%)
Во перидот од 01.01. до 31.10. 2011 година, во Центарот за вработување Струмица
регистрирани биле 11.006 пријави за засновање работен односи, 4.141 од нив на
неопределено време и 6.865 на определено време. Во 2012 година до септември 2012
бројот на пријави за засновање на работен однос е намален за 46% во однос на
вкупниот број поднесени пријави во 2011 што се должи за новиот начин на
евиденција. Имено обврската за поднесување пријави на определно време кога се
работи за продолжување на работниот однос за следен определен период на време за
исо лице и ист работодавач е укината, поточно нема потреба од поднесување нова
пријава туку важи претходната.
Спред информациите од Секторот за образование на оштината Струмица Приливот на
работна сила од средните училишта изнесува 1032 редовни и 37 вонредни
Број на лица кои за прв пат бараат работа во центарот за вработување
Струмица изнесува 947 лица во 2011. Најголем дел од нив се некваливикувани (404) и
со средно стручно образование (245).
8 Исто стр.14
9 Податоците за невработеноста се превземени од веб страната на Агенцијата за вработување на Република
Македонија (www.zvrm .gov.m k)

16. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 16
1.6. Образование
Општина Струмица се карактеризира со развиена образовна мрежа. Во
општината делуваат 10 основни општински училишта со 14 подрачни училишта со
5.645 ученици и три средни општински училишта со 4.053 ученици.
Покрај основните (Сандо Масев Струмица, Видое Подгорец Струмица, Никола
Вапцаров Струмица, Маршал Тито Струмица, Даме Груев Куклиш, Маршал Тито
Муртино, Свети Кирил и Методиј Дабиље, Герас Цунев Просениково, Гоце Делчев
Вељуса, УОМО Боро Џони Струмица) и трите средни училишта (Јане Сандански,
Димитар Влахов и Никола Карев) во Општина Струмица има и неколку високо
образовни установи:
- Државен универзитет „Гоце Делчев" Штип со дисперзирани студии од областа
на земјоделието, информатика, економија и образовни науки
- Приватен Универзитет ФОН со дисперзирани студии и тоа: Факултет за
правни науки, Економски науки, Филолошки науки и Факултет за детективи и
безбедност.
1.7. Рурален развој
Во изминатите години општина Струмица посветува посебно внимание на
руралниот развој. Во својот стратешки план за економски развој, за периодот 2007 -
2015, општина Струмица планира развој на руралната средина преку поттикнување на
инвестирањето во руралните средини, како и подобрувањето на инфраструктурата.
Акцент се става и на одржливиот развој на алтернативниот туризам, преку
искористување и промоција на културното и историско наследство, природните
убавини и реткости за создавање на богата и разновидна туристичка понуда. Фокусот
е на развивање на селскиот, манастирскиот, археолошкиот, бањскиот, ловниот и
планинскиот туризам, како и на популаризацијата на старите занаети. Со цел да се
искористат потенцијалите на руралната средина иницирани се неколку проекти, како
што се уредување на инфраструктурата кај Габровскиот водопад (2010), спомен
паркот во село Куклиш (2010), проект за селски туризам (2009), водоснабдување во
село Банско (2005 и 2006) и многу други проекти.

17. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 17
1.8. Струмички микро регион- општиниите Струмица, Ново
село, Василево и Босилево
За согледување на сите потенцијали за реализирање на проектните активности
напарвен е преглед и на некои важни карактеристики на Струмичкиот мирко регион
кој ги опфаќа општините Струмица, Ново село, Босилево и Василево.
Опколени меѓу трите големи планински масиви Планината Беласица,Планината
Еленица и Планината Огражден, сместени се Општините Струмица, Ново Село,
Босилово и Василево,сочинувајќи го плодниот Струмички Регион.
Струмичкиот регион се наоѓа во југо-источниот дел на Република Македонија
простран на површина од 963 км Синорот од југ се протега до Република Грција,
а од исток до Република Бугарија. Разврстен е во јужно -медитеранскиот
подрегион, под таканаречениот индустриски микро-регион. Го сочинуваат 72
населени места, со вкупно 92625 жители. Според површината и бројот на
населението, регионот има средна големина во земјата.
Според досегашните истражувања Струмичкиот Регион не располага со значајни
количества рудно богатство. Наоѓалишта на метали се уште не се познати,
но затоа пак има рудници за неметали. Рудникот за експлоатација на фелдспад-
Хамзали, е од натриски карактер и е единствен во Република Македонија и на
Балканот. Настанат е во услови на интензивна супституција на К2О компонента
од гранит Na2O со високо темературни гасно-течни раствори за време на долна
креда, (пред 111 милиони години), што го селектира наоѓалиштето во етасоматски
тип. Петрографски албитските рудни тела се карактеризираат со бела боја,
масивна текстура и варијабилна структура. Минеролошкиот состав на албитите е во
состав албит89-94% , кварц4-8%, серицит 0,5%, како и мали вклучувања на рутил,
титанит и алкритал.
Рудникот за експлоатација на CaCO3 – Mемешли е наоѓалиште кое во основа
претставува мермеризиран варовник, и е еден од ретките во Република
Македонија. Потеклото на мермеризираниот варовник е маринско. Настанат е
како резултат на депонирање на микроорганизми чии остатоци се претежно
составени од CaCO3, за време на херцинската и алпската ерогенеза, во услови
на низок степен на регонален метаморфизам, каде варовничките седименти се
потполно прекристализирани во мермери. Петрографски се карактеризира со бела до
сиво бела боја, гранобластична структура и масивна текстура. Минеролошки,
претставува калциски тип со над98% калцит и0,5% нерастворлив остаток. Што се
однесува на наоѓалишта на злато и бакар се уште е во фаза на испитување, па
од тие причини и нема потврдено наоѓалишта. Испитувања се вршат на планината
Огражден во непосредна близина на населеното место Иловица, каде постојат
индикации за потенцијални наоѓалишта
Струмичкиот регион е еден од ретките во Република Македонија кој располага
со термоминерален хидропотенцијал. На околу 12 км југоисточно од градот
Струмица, под Планината Беласица се наоѓа селото Банско, а во негова
непосредна близина и термоминералните извори на Бања Банско. Поврзана со
асфалтен пат на надморска височина од 250 метри, со изменета континентална
клима Бања Банско е најзначаен локалитет во регионот во однос на Бањскиот
туризам.
Термоминералните извори, се пет на број, од кои само едниот, најголемиот е
стручно каптиран. Останатите четири слободно се изливаат без посебна каптажа.

18. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 18
Температурата на водата во изворите изнесува, 71 степен во главниот извор и 56
степени во останатите. Во однос на минералниот состав, сите се со ист
минеролошки состав што потврдува дека сите потекнуваат од еден ист извор.
Анализата на водата од изворите ја покажува: Сулфурната компонента, корисна при
лекување на желудечни заболувања, како и воспалителни процеси на жолката;
Калциумова компонента, корисна при лекување на воспалителни процеси на
мочните патишта и катарални воспаленија на дишните патишта, срцеви заболувања
како и недостаток на калциум(рахитис, остеопороза); Радиолошката компонента е со
послаб интензитет.
Стопанските активности имаат интензивен развој.Од примитивно занаетчиство
и земјоделство, стопанството во општината уште во првите повоени години
бележи интензивна развојна динамика, постигнувајќи значајни резултати во
економијата на Републиката. Бројот на новоизградените производствени и
продажни капацитети рапидно се зголемува и тоа со посебен акцент врз
индустријата и земјоделството, а истовременосуштествуваат и во развојот и
осовремувањето на трговијата, градежништвото, угостителството и туризмот.
Застапени се сите стопански сектори. Голем е бројот на стопанствата кои се
занимаваат со земјоделско и сточарско производство. Климатските услови и
почвените карактеристики , а особено изградбата на големите вештачки езера, на
регионот во целина, му даваат белег на интензивен микрореон во Република
Македонија за рани, среднорани и доцни градинарски култури за свежа
консумацијаи преработка. Термалните води на изворите во с.Банско овозможи
постоење на развиено оранжериско производство во ова населено место. Покрај
градинарството застапени се и житните, индустриските и фуражните култури,
што значи во поголем дел од годината се организира разновидна палета од
земјоделски култури и производство.Општина Струмица има релативно развиена
индустрија. За преработка и повисока финализација на примарното земјоделско
производство постојат капацитети за производство на конзервиран зеленчук,
преработка на млеко и месо, фабрика за обработка и ферментација на тутун,
мелничко-пекарска индустрија, мини производствени погони за производство на
слатки и слично.Дрвната индустрија во општината е преставена преку повеќе
производствени капацитети кои произведуваат мебел, столарија и дрвена амбалажа.
Најзастапена индустриска гранка е текстилната: производство на предиво, тешка
и лесна конфекција.Во Општина Струмица егзистира фабрика за санитарна
керамика темелена врз суровинската база на рудникот за неметали и фабрика за
производство на тули. Електро индустријата и металопреработувачката е
застапена преку микро производните капацитети со следниве производи:
струјомери, пресувани делови и производство на метална галантерија од лим,
каси, сефови, сигурносни врати, противпожарни ормари, алуминиумска браварија.
Според податоците прикажани во табелите подолу се констатира дека во
Струмичкиот регион најголем е бројот на претпријатија или вкупно 3696
деловни субјекти, потоа трговските друштва– 3544, трговците поединци– 837 и
останати 575. Анализирајќи пооделно по општини се констатира дека во
општина Струмица најголем е бројот на трговските друштва– 2849 деловни
субјекти, а потоа следуваат претпријатијата– 2804, додека во другите општини
имаме помал број на деловни субјекти од кои најбројни се претпријатијата. По
дејност најбројни се деловните субјекти кои се занимаваат со трговија на големо
и трговија на мало– 5324, следуваат преработувачката индустрија- 1029, сообраќај,
складирање и врски– 501, други комунални, културни, општи и лични услужни
активности–409, земјоделство, лов и шумарство – 357, хотели и ресторани – 349,

19. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 19
градежништво – 210 деловни субјекти. Од индустриите во општина Струмица
најзастапена е текстилната бидејќи вработува најголем број на лица и имаме
околу 22 деловни субјекти потоа следува дрво-преработувачката индустрија со
околу 12 деловни субјекти па металопреработувачката индустрија со околу 10
деловни субјекти. Во Oпштина Ново Село најзастапени се дрвната индустрија со
околу 15 деловни субјекти, градежната со околу 10 деловни субјекти и
текстилната со2 деловни субјекти. Во Oпштина Босилово најзастапена е дрво-
преработувачката индустрија со околу5 деловни субјекти и градежната со околу
4 деловни субјекти. Во Oпштина Василево застапени се текстилната индустрија
потоа дрвната и градежништвото. Сепак треба да се напомене дека во
Струмичкиот регион главна дејност со која се занимаваат жителите е
земјоделието и покрај тоа што во табелата е прикажано дека имаме
регистрирани индивидуални земјоделци– 3064 бидејќи препознатлив знак за
Струмичкиот регион се земјоделските производи и најголем број од приходите
што ги остваруваат жителите во регионот се од земјоделие.
Можностите за локален економски развој во минро регионот Струмица се бараат
во:
 организирање на современо земјоделско прозводство со организиран откуп на
земјоделските производи,
 модернизација на постоечките индустриски капацитети и отварање на нови,
како и во развојот на микро производствени капацитети кои ќе бидат
пофлексибилни во поглед на преструктуирањето и прилагодувањето кон
условите на пазарот и современиот техничко-технолошки развој.
 поттикнување на руралниот туризмот благодарение на природното богатство
што постои во Општина Струмица и тоа: термоминералните извори во село
Банско, природните убавини и реткости (Габровски водопад), културно
историските споменици и традиционалното организирање на културни
манифестации (традиционалниот Струмички карневал, Фестивалот на камерен
театар Ристо Шишков и други).
1.9. Туристи
Годшно општината Струмица ја посетуваат околу 30.000 туристи, речиси 1 турист на
1 жител, со околу 80.000 ноќевања годишно. Од нив 78% се домашни туристи кои
учествуваат со 75 % во вкупниот број на ноќевања , а странските туристи учествуваат
со 22% во вкупниот број на туристи и 25 % во вкупниот број на ноќевања. Тоа значи
дека просечниот број на денови по турист е поголем кај странските туристи, кој
изнесува 3 дена прстој по турист, отколку кај домашниот турист со 2,5 дена престој.
Табела 11 Број на туристи во општината Струмица во 2011,2012 и првите 6
месеци во 2013
2011 2012
до Јуни
2013
Број на Домашни туристи 23,563 23,659 9,778
Број на странски туристи 6,804 8,146 3,257
Вкупно 30,367 31,805 13,035

20. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 20
Учество на странските туристи 22.4% 25.6% 25.0%
Број туристи Бугарија 1,383 1,586 1,157
Учество на Бугарија во странски туристи 20.3% 19.5% 35.5%
Извор МАКСТАТ
Во 2012 година има зголемување на бројот на туристите во општината Струмица, каде
зголемувањето се должи на зголеменото учество на странските туристи. За потребите
на студијата прикажани се туристите од Бугарија чие учество се зголемува од 20,3 %
во 2011 година на 35,5 % во првите 6 месеци од 2013 година.
Табела 12 Број на ноќевања во општината Струмица во 2011,2012 и првите 6
месеци во 2013
2011 2012
до Јуни
2013
Борј на ноќевања на домашни туристи 59,326 60,055 25,692
Број на ноќевања на странски туристи 20,765 19,741 7,811
Вкупно 80,091 79,796 33,503
Учество на странските туристи 25.9% 24.7% 23.3%
Број на ноќевања туристи Бугарија 2,405 3,386 1,782
Учество на Бугарија во странски ноќевања 11.6% 17.2% 22.8%
Извор МАКСТАТ
Бројот на ноќевања во 2012 година се налува во однос на 2011 година како реузлтат
на намалените ноќевања на странските туристи. Од друга страна учеството на бројот
на ноќевањата на туристи од Бугарија релативно е зголемено.
Табела 13 Броја на ноќевања по турист во општина Струмица во 2011,2012 и
првите 6 месеци од 2013 год
Број на ноќевања по турист 2011 2012
до Јуни
2013
Домашни труисти 2.52 2.54 2.63
Странски туристи 3.05 2.42 2.40
Бугарски туристи 1.74 2.13 1.54
Просечниот број на денови престој во периодот 2011-2013 бележи раст кај домашните
туристи, а намалување кај странските туристи .
Имајќи ги предвид цените за сместување и храна во општината Струмица направена е
процена на потрошувачката по турист, како и пооделно е процнета вкупната
потрошувачка за секоја категорија на туристи. Потрошуваќката за доманиот тирист е
проценета на 15 евра/ден а за странскиот турист 50 евра/ден ( пресметани се поголеми
трошоци за патување и трошок за сувенири)
Табела 14 Процена на потрошувачката по категорија на пторошувачи
Проценета потрошувачка на туристите 2011 2012
до Јуни
2013
Борј на ноќевања на домашни туристи 59,326 60,055 25,692
потрошувачка на ден-домашен турист € 15 € 15 € 15

21. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 21
Вкупна потрошувачка/домашни туристи -
Евра € 889,890 € 900,825 € 385,380
Број на ноќевања на странски туристи € 20,765 € 19,741 € 7,811
потрошуваќла на ден-странски турист € 50 € 50 € 50
Вкупна потрошувачка/странски туристи -Евра € 1,038,250 € 987,050 € 390,550
Вкупна проценета потрошувачка € 1,928,140 € 1,887,875 € 775,930
Табелата покажува дека потрошувачката на домашните туристи се движи околу
900.00 евра годишно додека потрошувачката на странските туристи околу 1 милион
евра или вкупната потрошувачка на туристите во општината Струмица изнесува
околу 1,9 милиони евра годишно.
Понудата на туристички капацитети во општината Струмица прикажана е на
табелата подолу.
Табела 15 Понуда на туристички капацити во општината Струмица, според
пописот во 2008 година
Опис Broj % од Вк во РМ
Број на угостителски
објекти 9 1.85
Број на соби 354 2.17
Број на легла 702 1.56
Површина на објектите (м2) 20 765 2.06
Број на вработени 89 1.63
Во 2008 година понудата на угостителски капацитети на општината Струмица ,број на
соби, учествува со 2,17 % во вкупната понуда на Република Македонија, а бројот на
леглата со 1,56 % во вкупниот бтој ан легла во Репубика Македонија
Со процент на искористеност од 50 % на бројот на леглата во општината Струмица
потенцијалот изнесува 126.360 ноќевања или 50.000 туристи. Тоа би знечело дека
постои потенцијал за раст од 60 % на бројот на туристите со просечен ден на престој
по турист од 2,5 дена .
За потребите на студијата направена е проценка на потенцијалот за раст од 20 % на
потрошувачката на туристите во Општината струмица врз основа на три критериуми:
пораст на бројот на туристи ( со негативен ефект поради трошокот за промоција да ја
посетат општината) ; пораст на просечниот број на ноќевања по турист и пораст на
потрошувачката за ден престој. Овие прценки се направени за категорииите домашни
туристи, срански туристи и туристи од Бугарија.
Табела 16 Потенцијал за раст на пторошувачката -домашни туристи
Домашни туристи база 2012
План за Годишно
зголемување
Раст/ефект
Потенцијал за раст количина
вредност
Евра Процент Број
Вредност
евра
Нето раст
Рззлика
Зголемен број на
туристи (трошок 3 евра 23,659 -€ 23,659 20% 28,391 -€ 28,391 -€ 4,732

22. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 22
по турист)
Зголемен број на
ноќевања 59,326 € 889,890 20% 71,191
€
1,281,442 € 391,552
Зголемена
потрошувачка на
туристите на Евра/ден 15 20% 18
Вкупно € 866,231
€
1,253,051 € 386,820
Пораст од 20 % на бројот на домашните туристи и бројот на ноќевањата би донел
нето ефект за општината од 386.820 евра .
Табела 17 Потенцијал за раст на потрошувачката -странски туристи
Странски туристи база 2012
План за Годишно зголемување
Раст/ефект
Потенцијал за раст количина
вредност
Евра Процент Број Вредност евра Рззлика
Зголемен број на туристи
(трошок 3 евра по турист) 8,146 -€ 24,438 20% 9,775 -€ 9,775 € 14,663
Зголемен број на
ноќевања 19,741 € 987,050 20% 23,689 € 1,421,352 € 434,302
Зголемена потрошувачка
на туристите на Евра/ден 50 20% 60
Вкупно € 962,612 € 1,411,577 € 448,965
Пораст од 20 % на бројот на странски туристи и бројот на ноќевањата би донел нето
ефект за општината од 448,965 евра
Табела 18 Потенцијал за раст на потрошувачката - туристи од Бугарија
Туристи од Бугарија база 2012
План за Годишно
зголемување Раст/ефект
Потенцијал за раст количина
вредност
Евра Процент Број
Вредност
евра Рззлика
Зголемен број на туристи 1,586 -€ 1,586 20% 1,903 -€ 1,903 -€ 317
Зголемен број на ноќевања 3,386 € 101,580 20% 4,063 € 146,275 € 44,695
Зголемена потрошувачка на
туристите на Евра/ден 30 20% 36
Вкупно € 99,994 € 144,372 € 44,378
Пораст од 20 % на бројот на странски туристи и бројот на ноќевањата би донел нето
ефект за општината од 448,965 евра
Табелата подолу е рекапитулар на потенцијалот за раст на потрошувачката на
туристите во Општина Струмица , според две сценарија и тоа: од 10 % и 20% раст.
Табела 19 Потенцијал за раст на пторошувачката на туристите
Рекапитулар потенцијал за раст 2012 нето Раст 20% нето раст 10%
Домашни туристи € 866,231 € 386,820 € 173,246
Странкси туристи € 962,612 € 448,965 € 201,650
€ 1,828,843 € 835,785 € 374,896

23. The project is co-funded by EU trough the IPA Cross-Border Programme CCI number 2007CB16IPO007 Page 23
Потецнијалот за раст е проценет на 374.896 евра според сценариото од 10% раст на
бројот на ноќевања и дневната потрошувачката по турист и 835.785 евра според
сценариото од 20 % раст на бројот на ноќевања и дневната потрошувачката.
Подеталната анализа на еконосмските кроисти од двете сценарија треба да се
однесуваат на потребата од нови работни места ( доколку просечната бруто плата
изнесува 300 евра а 30 % од дополнителнат потрошувачка да биде за вработените
тогаш според сценариото 10% тоа би значело 32 работни места а според сценариото
20% тоа би било околу 70 нови работни места). Истотака треба да се земат предвид
индиректните економски користи кои се однесуваат на зголемена потрошувачка на
храна, пијалоци, сувенири и други услуги., кои би преставувале дополнителен приход
за занаетчиите и МСП.
Анализата на финансиските ефекти треба да опфати проценка на фискалните користи
за општинскиот буџет и тоа: 3% ДДВ приход на општината ( 103.000 евра годишно):
10 % пероснален данок (23.000 евра годишно).
Финасиските ефекти за приватниот сектор би се однесувале на сголемување на
приходот и профитот од работењето.
Културните настани што годишно се организираат во општината можат да бидат
ефикасно срество за реализирање на потенцијалот за раст на приходи од туристи за
општината Струмица. Такви настани сомпотенцијал се:
 Интернационалниот филмски фестивал АСТЕРФЕСТ, кој традиционално
се одржува кон крајот на мај при што се доделуваат награди на странски и
домашни филмски автори за кратки / документарни филмови.
 Струмичкиот карневал кој се одржува секоја година. (март-април) 40 дена
пред големиот христијански празник Великден, во вторникот по Прочка;
придружуван со Меѓународниот фестивал на карикатура и афоризам
 Фестивал на камерен театар „Ристо Шишков“ кој започнува на
8 септември, а бројот на театарски претстави и времетраењето на фестивалот
се менуваат секоја година.
 Меѓународната ликовна колонија, која се одржува секоја година од 1 до 20
август, а во секоја нејзина сесија во просек, работат по дваесетина ликовни
творци, претставници на различни културни средини и ликовни тенденции,
правци и преокупации.
 Струмица Опен Фестивал- манифестација на која присуствуваат познати
музички икони, ликовни уметници и поети. Август
Придонесот на овие манифестации во зголемување на потрошувачката на туристи
треба да биде предмет на подетална проценка