for my tutee

1. August12, 2017 [AP4 FIRST QUARTER REVIEWER]
AP4 |Soyul AgathaL. Jung 1
 Republika ng Pilipinas – opisyal na pangalan ng Pilipinas
 Pilipino – mga taong naninirahan sa Pilipinas
 Filipino – opisyal na wikang sinasalita ng mga tao sa Pilipinas
 Demokratiko – Sistema ng pamahalaan kung saan ang mamamayan ang humahawak ng
kapangyarihan sa pamamagitan ng mga kinatawan na pinili sa pamamagitan ng malayang halalan
 Estado – pangkat ng mga taong nabubuhay sa isang tiyak na lugar na may malaya at nagsasariling
pamahalaan
 Kolonya – lupain o bayang sakop ng isang malakas na bansa
 Kontinente – alinman sa malalaking tipak ng lupaing binubuo ng Africa, Asia, Europe, Australia, North
America, South America at Antartica
 Protectorate – estadong nasa ilalim ng kapangyarihan o proteksiyon ng isang estadong higit na
malakas
 Soberaniya – ang kapangyarihang pamahalaan ang sarili
 Tao o Mamamayan – naninirahan sa isang lugar. Tungkulin nito na maging tapat sa bansa,
paglingkuran ito at ipagtanggol
 Pamahalaan – institusyong kumikilos upang isakatuparan ang lahat ng adhikain ng isang bansa
 Heograpiya – pag-aaral ng mga katangiang pisikal sa ibabaw ng mundo
KONSEPTO NG BANSA
 Bansa – isang teritoryong komunidad ng mga mamamayan na may iisang lahi, kasaysayan, wika,
kultura at pamahalaan
 Estado – ang isang bansang may ganap na kapangyarihan o kalayaan
 Uri ng bansa ayon sa lawak ng lupang nasasakupan
o Maliit
 Vatican City, Gibraltar, Nauru, Tuvalu, San Marino
o Katamtaman
 Pilipinas, Japan, Italy, Poland, Malaysia, Zimbabwe
o Malaki
 China, Canada, Brazil, Australia, United States of America (US)
 Uri ng kalupaan
o Isla – binubuo ng isang pulo lamang
o Arkipelago – binubuo ng mga pulo
o Tangway o Peninsula – bansang may bahaging nakausli sa lupa
o Mainland Continent – ang buong kalupaan ay nasasakop ng kontinenteng kinabibilangan
 Uri ng bansa ayon sa uri ng kalupaan
o Isla
 Taiwan, Sri Lanka, Madagascar, Jamaica, Cuba, Iceland
o Kapuluan/ Arkipelago
 Pilipinas, Japan, Indonesia, United Kingdom (Britain), New Zealand
o Tangway/ Peninsula
 Korea, India, Spain, Portugal
o Mainland Continent
 Vietnam, Cambodia, Thailand, China, Slovakia, Hungary, Bulgaria
 Indonesia – pinakamalaking archipelago
ANG PILIPINAS BILANG ISANG BANSA
 Katangian ng bansang may ganap na estado
o May sariling teritoryo
o May mga tao o mamamayan
o May sariling pamahalaan
o May taglay na Soberaniya

2. August12, 2017 [AP4 FIRST QUARTER REVIEWER]
AP4 |Soyul AgathaL. Jung 2
 Teritoryo – isa sa mga elementong bumubuo sa isang estado o bansa
 Soberaniya – pinakamataas na kapangyarihan ng estado o bansang mag-utos at pasunurin ang mga
tao
o Soberaniyang Panloob (internal sovereignity) – kapangyarihan ng estadong magpasunod sa
lahat ng taong naninirahan sa teritoryong nasasakupan nito
o Soberaniyang Panlabas (external sovereignity) – kapangyarihan sa bansang
makipagkasundo o makipag-ugnayan sa ibang bansa
 Simbolo ng Soberaniya
o Watawat, salapi, opisyal na sagisag ng bansa
 Saligang Batas o Konstitusyon – pinakamahalagang dokumento ng isang estado, nagsisilbing batayan
o saligan ng mahahalagang kapangyarihan ng pamahalaan na ibinabahagi sa iba’t ibang sangay nito
upang mapangalagaan ang mga karapatan at kaligtasan ng mamamayan
 Republika – isang uri ng pamahalaan kung saan ang mga mamamayan ang may hawak ng
kapangyarihan at may karapatang bumoto at pumili ng kanilang mga kinatawan
ANG HANGGANAN AT LAWAK NG TERITORYO NG PILIPINAS
 Mapa – patag na representasyon ng lahat ng bahagi ng mundo sa isang patag na ibabaw (flat surface)
o Mahahalagang elemento ng mapa
 Titulo – malalaman kung anong uri ng mapa an gating tinitingnan
 Legend – nagpapaliwanag sa iba’t ibang simbolo o palatandaang ginagamit sa isang
mapa
 Eskala – ginawa upang maipakita ang sukat at layo ng isang lugar mula sa aktuwal
na sukat at distansya nito
 Direksyon, longhitud, latitude
o Uri ng Mapa
 Mapang Politikal (Political Map) – ipinakikita nito ang mga hangganan ng teritoryong
nasasakupan ng isang bansa kasama ang katubigang nakapaligid ditto
 Mapang Pisikal (Physical Map) – pinakikita ang mga partikular na anyong lupa at
tubig
 Mapang Pangklima (Climate Map) – ipinakikita nito ang iba’t ibang uri ng klimang
umiiral sa isang lugar
 Mapang Ekonomiko (Economic Map) – nagpapakita ng uri, dami, at pagbabahagi ng
mga likas na yaman ng isang lugar o bansa
 Kartograpo (cartographer) – taong gumagawa ng mapa
 Globo – maliit na modelo ng mundo, bilog na representasyon ng lahat ng bahagi ng mundo
 Compass – ginagamit sa pagtukoy ng direksiyon
 Pangunahing direksyon
o Hilaga, Timog, Silangan, Kanluran
 Pangalawang direksyon
o Hilagang Silangan
o Hilagang Kanluran
o Timog Kanluran
o Timog Silangan
 Mga Espesyal na Guhit
o Latitud (parallel) – mga linyang pahiga o linyang tumatakbo pasingalang-kanlurang direksyon
paikot sa mundo. Tumutukoy sa distansya ng mga lugar sa mundo mula sa ekwador
o Longhitud (Meridian) – mga linyang patayo o mga linyang tumatakbo mula sa polong hilaga
patungo sa polong timog. Isinasaad nito ang distansya mula sa prime meridian
o Prime Meridian – kumakatawan sa simula ng mga loinghitud. Nasa zero digri longhitud (0⁰) at
may kabuuong sukat na 180⁰. Hinahati ang mundo sa Kanlurang Hemisphere at Silangang
Hemisphere
o Ekwador – isang malaking gihit parallel na may sukat na 360⁰. Matatagpuan sa zero digri
latitude (0⁰ lat). Hinahati ang mundo sa Hilaga at Timog

3. August12, 2017 [AP4 FIRST QUARTER REVIEWER]
AP4 |Soyul AgathaL. Jung 3
o Tropiko ng Kanser – tawag sa parallel na nasa 23 ½ hilaga ng ekwador. Pinakahilagang
hangganan na naaabot ng bertikal na sinag ng araw
o Tropiko ng Kaprikorniyo – parallel na nasa 23 ½ ⁰ ⁰ timog ng ekwador. Pinakatimog na lugar
na naaabot ng bertikal na sinag ng araw
o Kabiluigang Arktiko – parallel na nasa 66 ½ ⁰ hilaga ng ekwador. Pinakahilagang hangganan
na naaabot ng pahilis na sinag ng araw
o Kabilugang Antartiko – parallel na nasa 66 ½ ⁰ timog ng ekwador. Pinakatimog na
hanngganan na naaabot ng pahilis na sinag ng araw
o Grid – ang pinagsama-samang guhit latitude at longhitud. Ginagamit na batayan sa pagtukoy
ng eksaktong lokasyon ng isang lugar
 Tiyak na lokasyon (absolute location) – eksaktong lokasyon ng isang lugar sa pamamagitan ng
longhitud at latitude.
o Ang tiyak na lokasyon ng isang bansa ay ginagawa sa pamamagitan ng pagtiyak sa
eksaktong lokasyon ng kabisera nito
 Lawak na heograpikal (geographical extent) – lawak na nasasaklaw ng isang bansa sa pamamagitan
ng mga distansyang longhitudinal at latitudinal
 Lokasyon ng Pilipinas – pagitan ng mga latitud 4⁰23’ at 21⁰25’ Hilaga at pagitan ng mga longhitud
116⁰00’ at 127⁰00’ Silangan
 Relatibong Lokasyon – naitatakda sa pamamagitan ng mga nakapaligid na hangganang lupain o mga
katubigang nakapaligid ditto
o Relatibong Lokasyong Kontinental – lugar na napaliligiran ng mga lupain
o Relatibong Lokasyong Maritime – lugar na napaliligiran ng tubig kaya ng pulo at kapuluan
gaya ng Pilipinas
 Relatibong Lokasyon ng Pilipinas – natutukoy sa pamamagitan ng mga nakapaligid na hanggahan at
lupain at mga katubigang nakapaligid ditto
ANG KLIMA AT PANAHON NG PILIPINAS
 Klima – pangmatagalang kalagayan ng panahon sa isang lugar. Maaring maranasan nang hindi
bababa sa tatlo o hanggang anim na buwan.
 Panahon – pansamantalang kalagayan ng atmospera na maaaring magbago anumang oras
 Klima ng Pilipinas
o Tag- init – Disyembre hanggang Mayo
o Tag – ulan - Hunyo hanggang Nobyembre
 Mababang lugar – mataas na temperatura
 Mataas na lugar – mababang temperature
 Halumigmig (humidity) – tumutukoy sa dami ng water vapor sa atmospera
o 80% kabuuong humidity ng Pilipinas dahil sa maiinit na klima
 Habagat – Timog-Kanlurang Monsoon – Hunyo hanggang Setyembre, nagdudulot ng malalakas na
pag ulan
 Amihan – Hilagang Silangang Monsoon – Nobyembre hanggang Pebrero – hangin mula Siberia,
umiihip patungong Karagatang Pasipiko, tuyo ngunit malamig ang simoy ng hangin
 Trade winds – mula Karagatang Pasipiko – Pebrero hanggang Mayo
 Bagyo – malakas na hanging may bilis na hindi bababa sa 30 kilometro bawat oras
 Maalinsangan – mainit na pakiramdam ng katawan dahil sa panahon
 Temperatura – init o lamig ng katawan o atmospera
 Mountain barriers
o Leeward – panig ng bundok kung saan walang bumabagsak na ulan
o Windward – bahagi ng bundok kung saan bumabagsak ang ulan
 Mga halamang likas sa Pilipinas
o Palay, mais, tubo, niyog, abaka, tabako, bulak
 Punongkahoy – 3800 uri
o Narra, apitong, akasya, lauan, yakal, molave, kamagong, ipil-ipil
 Bulaklak

4. August12, 2017 [AP4 FIRST QUARTER REVIEWER]
AP4 |Soyul AgathaL. Jung 4
o Sampaguita, cadena de amor, rosas, santan, gumamela, bougainvillea
o 1000 orkidyas
 Waling waling – reyna ng mga orkidyas sa Pilipinas
 Pungapung – isa sa pinakamalaking bulaklak sa buong mundo
 Halamang gamut (Herbal)
o Oregano, bayabas, ampalaya, malunggay, laurel, bawang, luya, lagundi, alagaw, sabila,
sambong
 Hayop sa Pilipinas
o 332 reptile at amphibian
 Tamaraw, Pilandok (mouse deer), tarsier
o 600 ibon at 900 paru-paro
 Paborea, red-breasted dove
 Haribon/Philippine Eagle – monkey-eating eagle – pinakamalalaking ibon sa mundo,
pambansang ibon ng Pilipinas
o 2000 isda
 Butanding, sinarapan
o 500 – 800 yamang dagat
 Koral, kabibe,shellfish, alimasag, perlas
KATANGIANG PISIKAL AT LIKAS NA YAMAN NG PILIPINAS
 Topograpiya – agham na may kinalaman sa pag-aaral ng mga katangiang pisikal o ng pang-ibabaw
na mga katangian ng isang lugar o bansa
 Rehiyon – administrasyong dibisyon ng lungsod o teritoryo
 Ang Pilipinas ay may 7000 malalaki at maliliit na pulo na nahahati sa tatlong malalaking pangkat –
Luzon, Visayas at Mindanao.
o Nabibilang sa bansang may katamtamang sukat
 300,000 kilometro kuwadrado (km2)
o Tila tatsulok na hugis
 Pilipinas
o Silangan – Karagatang Pasipiko
o Kanluran – Karagatang Timog Tsina
o Timog – Dagat ng Celebes
 17 rehiyon ng Pilipinas
o Luzon
 NCR (National Capital Region), Rehiyon I(Ilocos), Rehiyon II (Lambak ng Cagayan),
CAR (Cordillera Administrative Region), Rehiyon III (Gitnang Luzon), Rehiyon IV-A
(CALABARZON), Rehiyon IV-B (MIMAROPA), Rehiyon V (Bohol)
o Visayas
 Rehiyon VI (Kanlurang Visayas), Rehiyon VII (Gitnang Visayas), Rehiyon VIII
(Silangan Visayas)
o Mindanao
 Rehiyon IX (Peninsula ng Zamboanga), Rehiyon X (Hilagang Mindanao), Rehiyon XI
(Davao), Rehiyon XII (SOCCSKSARGEN), Rehiyon XIII (Caraga), ARMM
(Autonomous Region in Muslim Mindanao)
 Anyong Lupa
o Bundok - Pinakamataas ng anyong lupa
 Bundok Apo – pinakamataas na bundok na matatagpuan sa Davao
o Bulubundukin – pangkat o hilera ng mga bundok
 Kabundukan ng Sierra Madre – silangan at gitnang Luzon, pinakamabang
kabundukan sa bansa
o Bulkan – anyong lupang mataas gaya ng bundok ngunit maaaring magbuga ng gas,
malalaking bato, apog at lahar
 Bulkang Mayon – napakagandang bulking ito na may hugis perpektong kono sa
Albay

5. August12, 2017 [AP4 FIRST QUARTER REVIEWER]
AP4 |Soyul AgathaL. Jung 5
 Bulkang Taal – isa sa pinakamaliit na bulkas sa daigdig
o Burol – mataas na anyong lupa ngunit mas mababa sa bundok
 Chocoloate Hills – pinakatanyag na burol sa Pilipinas na matatagpuan sa Bohol.
Luntiang damo sa tag-ulan, kulay tsokolate sa tag-araw
o Lambak – mababa at patag na lupa sa pagitan ng mga bundok o burol
 Lambak ng Cagayan – Rehiyon II, pinakamalawak na lambak sa bansa
o Talampas – patag na lupa sa mataas na lugar
 Lungsod ng Baguio at Lungsod ng Tagaytay
o Tangway – pahaba at nakausling lupang halos napaliligiran ng tubig, karugtong ng isang
malaking kalupaan
 Tangway ng Bicol
o Tangos – kagaya ng tangway ngunit higit na mas maliit
 Tangos Bolinao sa Pangasinan
o Kapatagan – isang malawak na patag ng lupa
 Gitnang kapatagang Luzon – pinakamalaking kapatagan sa bansa, Bulacan, Nueva
Ecija, Tarlac, Pangasinan, Pampanga
 Anyong Tubig
o Ilog – mahaba at makipot na anyong tubig na umaagos mula sa mga sapa o bukal sa itaas ng
bundok o burol patungo sa karagatan
 Ilog Cagayan – pinakamahabang ilog sa Pilipinas
o Lawa – anyong tubig na napapalibutan ng lupa
 Lawa ng Laguna – pinakamalaking lawa sa bansa sa Laguna
o Talon – tubig na bumabagsak mula sa isang mataas ng dalisdis
 Talon ng Maria Cristina – matatagpuan sa Mindanao, napagkukunan ng elektrisidad
sa ilang lalawigang matatagpuan ditto
o Karagatan – pinakamalaking anyong tubig
 Karagatang Pasipiko – matatagpuan sa Silangan ng Pilipinas
o Dagat – malaking katawan ng tubig ngunit mas maliit kaysa karagatan
 Dagat Kanlurang Pilipinas – malaking anyong tubig na matatagpuan naman sa
kanluran ng kapuluan
o Bukal – anyong tubig kung saan ang tubig nito ay nanggagaling sa ilalim ng lupa. Maaaring
mainit o malamig ang tubig nito
o Look – isang bahagi ng dagat na papasok sa baybayin
 Look ng Maynila
o Kipot – tila isang makitid na kanal na nag-uugnay sa dalawang malalaking anyong tubig
 Kipot ng San Juanico
o Golpo – bahagi ng karagatang karaniwang nasa bukana ng dagat na halos napaliligiran ng
lupa
 Golpo ng Lingayen