Memoria Pazo de Tor 2017

Museo Pazo de Tor
1
ÍNDICE
1. LIMIAR 2
2. ESTATÍSTICA 8
3. PROGRAMA ARQUITECTÓNICO 13
4. PROGRAMA DIDÁCTICO 32
5. PROGRAMA DE ACCIÓN CULTURA 45
6. MUSEOLOXÍA SOCIAL 48
7. DIM. DÍA INTERNACIONAL DOS MUSEOS 55
8. PROGRAMA EXPOSITIVO 60
9. CONGRESOS 68
10. INGRESOS, DOAZÓNS, ADQUISICIÓNS 79
11. PUBLICACIÓNS, INTERACIÓNS, REDES SOCIAIS 84
12. PROGRAMA DE PERSOAL 86

Museo Pazo de Tor
2
1. LIMIAR
1.1 O MUSEO PAZO DE TOR
Museo Pazo de Tor da Rede Museísitca Provincial de
Lugo.
O actual Museo, froito da doazón efectuada por Mª Paz
Taboada de Andrés no 1998, forma parte da Rede
Museísitca Provincial de Lugo. A Rede, creada no ano
2006, sendo Encarna Lago González , Xerente da mesma é un ente
dependente da Deputación de Lugo, os 4 museos que integran a Rede (Museo
Provincial de Lugo, Museo Fortaleza San Paio de Narla, Museo Provincial do
Mar e Museo Pazo de Tor) comparten obxectivos e recursos de cara a un
servizo cultural, social e didáctico público e gratuíto.
O Pazo de Tor é unha fermosa mostra da arquitectura pacega galega.
Presenta unha colección musealizable que transmite a vida da fidalguía
galega. A visita ao Pazo de Tor non só permite coñecer de primeira man unha
das máis importantes mostras da arquitectura galega do século XVIII, senón
tamén coñecer gran parte das dependencias do mesmo, co seu mobiliario
orixinal e coas coleccións artísticas que a familia foi atesourando ao longo
dos séculos, coleccións que van dende a época castrexa ata a época actual;
en definitiva, un testemuño privilexiado do modo de vida da nobreza na
Galicia da Idade Moderna e Contemporánea. Isto confire ao interior e exterior
do Pazo de certa sensación de “maxia” que servío ao Séptimo Arte para que
estes espazos relatasen fabulosas historias a través do cine como “Beatríz” ,
“El Rey del Río” ou recentemente “A Esmorga” de Ignacio Villar.
As salas do Museo Pazo de Tor tamén son espazos expositivos e de
intervencións artísticas de diversas de obras contemporáneas, sendo incluso
centro de convivencia e traballo de artistas de todas as disciplinas. A laboura
didáctica está presente ao longo de todo o ano. O Museo Pazo de Tor dispón
dunha aula didáctica que serve de taller de aprendizaxe tendo como soporte
material e documental o Pazo de Tor, estas actividades son complementadas
con diversos actos de efemérides, actuacións musicais, teatrais. É por elo que

Museo Pazo de Tor
3
o Museo Pazo de Tor segue a ofrecernos un sinfín de posibilidades para
aprender, imaxinar, compartir e disfrutar.
Actualmente o Museo Pazo de Tor é distinguido pola guía PREDIF. Os
museos da Rede Museística da deputación de Lugo (Museo Provincial de
Lugo, Museo Provincial do Mar e Museo Pazo de Tor) foron recoñecidos por
PREDIF (Plataforma Representativa Estatal de Personas con Discapacidad
Física) co distintivo de Turismo Accesible, distintivo otorgado a aqueles
establecementos turísticos que traballan para mellorar a accesibilidade das
súas instalacións e servizos.
Este distintivo ofrece información obxectiva sobre as condicións de
accesibilidade dos diferentes establecementos recoñecidos a persoas con
discapacidade, a persoas maiores e familias con nenos, etc., o que se traduce
nunha difusión na app de Turismo Accesible de PREDIF, TUR4all, no

Museo Pazo de Tor
4
Geoportal de Turismo Accesible e na capa Layar de realidade aumentada,
ademais de mellorar a imaxe destes museos como establecementos
socialmente responsables.
Con este distintivo, estes museos da Rede Museística suman un novo
recoñecemento ao seu constante labor de integración das persoas con
discapacidade, labor que constitúe un dos obxectivos nos que se basea a súa
xestión museística.
O Museo Pazo de Tor, está a ter unha moi boa acollida nas redes sociais e as
opinións no conxunto poden ser consideradas moi favorables. Na actualidade
o Museo Pazo de Tor figura como o 1º dos recursos a visitar na Comarca de
Lemos según o servizo web Tripadvisor e sendo tamén o museo que máis
opinións recolle.

Museo Pazo de Tor
5
Anexo. O Museo Pazo de Tor nas redes sociais: Facebook .

Museo Pazo de Tor
7
Referencias Google. As referencias en google son moi positiva acadando
unha media de 4,8 sobre 5 con máis de 90 opinións positivas posteadas.

Museo Pazo de Tor
8
2. ESTADÍSTICA DE VISITAS.
Antes de abordar as cifras polo miudo compre sinalar certas particularidades
nas visitas ao Pazo que por unha banda son un aliciente pero en certo modo
consideramos que son un condicionante nas visitas. Debido a singularidade
exposistiva como museo, onde as coleccións están dispostas de xeito
fidedigno en tempos de Doña Mari Paz, todas as visitas son guiadas e
comentadas cunha duración que vai dende os 50 min aos 80 min. Están
organizadas en xornadas de catro quendas de martes a domingo durante todo
o ano festivos incluídos agás, Santa Rita 22 de maio; 24, 25, 31 de Nadal; 1
de xaneiro e os festivos locais de Monforte de Lemos (2 días) Os horarios de
visita ao Pazo teñen comenzo ás 11:00h,12:30, 16:30h e 18:00h. Todas as
visitas son sen reserva agás os grupos de máis de 15 persoas. Estas
condicións implican ao visitante as seguintes condicións, non poderán realizar
visita libre e deberán realizar a visita nas quendas de visitas en horario puntual
para facer a visita completa deberá de dispoñer do tempo necesario (mínimo
50 min) En canto aos grupos de máis de 15 persoas e particularmente aos
grupos de autocares, debido as condicións especiais do Pazo, o acceso ao
mesmo é limitado a grupos pequenos de arpox 15 persoas que divididos
(máximo de 2 grupos simultáneos) cun número máximo por quenda de 25
persoas. Non hai un número mínimo para a visitas.
Este ano realizáronse un total de 819 visitas guiadas.
Cada ano o Museo Pazo de Tor veu incrementando o número de visitas nos
sucesivos anos (...ano 2014 con 7601 vistias, ano 2015 con 9066 visitas, ano
2016 con 10592 visitas) a súa consolidación como recurso turístico de interés
e a un calendario de actividades estable, contribue o incremento global en
idade e procedencia con respecto aos anos anteriores sucesivamente. Maila
que este ano houbo un descenso de visita en torno a un 20%, descenso
atribuido a diferentes motivos que seguen. O ano 2016 coa celebración do 10º
aniversario do museo no cal se celebraron diversos actos conmemorativos
algúns de carácter multitudinario. O peche forzoso durante días do mes de
xuño con motivo da desinsectación do Pazo e ao límite de aforo de visita a
25 persoas por quenda con motivo de conservación e calidade do
servizo de visitas, sendo este límite un condicionante no futuro de cara o

Museo Pazo de Tor
9
incremento de visitas debido a forte estacionalidade do sector turístico na
Ribeira Sacra, concentrado en torno a estación de verán.
O incremento de ata o de agora veuse dando de xeito sostido a pesar da
localización e do déficit de infraestrutura de servizo na zona (non hai cafetería,
restaurante, tenda… o Pazo de Tor está a 10 km de Monforte (4 km da crta.
Monforte-Chantada) por unha banda hai que velo de xeito natural, 11 anos de
apertura ao público e por outra banda creemos que debemos de mencionar
varios factores. O principal factor inicial por suposto é o indudable interés no
conxunto, non só polos seus fondos moi diversos e moitos deles de grande
valor patrimonial e artístico, senón tamén polo conxunto de continente e
contido que xunto coa familia que xeración tras xeración (3 séculos aprox)
seguiro facendo uso de xeito natural como residencia ata a doazo da última
propietaria e benefactora Dª Maria Paz Taboada De Andrés. As canles de
difusión deste interés son diversos. O “boca a boca” segue a ser unha canle
de promoción importante, o propio usuario é o promotor, facendo máis de
unha visita co motivo de achegar a familiares e amigos para dar a coñecer o
Pazo pero son cada vez máis relevantes tamén outros medios como a redes
socias e os establecementos dependentes do turismo como Casas Rurais,
Bare, Restaurantes.O Centro de Información Turística de Monforte de Lemos
cumpre o cometido de informar a que chegue de todos os recursos da
Comarca aínda que moitos dos visitantes que pasan polo Pazo veñen de xeito
directo xa que accede a información previa ben polo medio institucional ou de
prensa, como tamén de xeito cada vez máis habitual polos servizos como
Google ou TripAdvisor. Seguidamente temos que facer especial mención un
ano máis a Paradores (Parador de Monforte de Lemos) por achegar
información aos clientes sobre os recursos da zona e ao Balneario de Augas
Santas de Pantón que conta con animador e organizador de circuitos de
visitas, moitas veces en grupos para visitar os diferentes recursos turísticos
da Comarca de Lemos onde o Pazo de Tor figura como elemento de grande
interés.

Museo Pazo de Tor
10
2.1 DATOS ESTADÍSTICOS

Museo Pazo de Tor
11
2.2 GRÁFICAS COMPARATIVAS ANUAIS

Museo Pazo de Tor
13
3. PROGRAMA ARQUITECTÓNICO.
3.1 PROGRAMA DE DESINSECTACIÓN.
Os museos da Rede Museística, Museo Pazo de Tor e Museo Fortaleza San
Paio de Narla, recibiron de xeito satisfactorio o tratamento de desinsectación,
por medio de gas nas dúas edificacións e logo un tratamento líquido a partes
estructurais sensibles como son as baixo cubertas, vigas e puntóns, chan e
escaleiras. No Pazo de Tor a maiores fixéronse traballos de desinsección
tamén nos anexos. En consecuencias foi necesario o peche durante os días
de cuarentena con motivo de seguridade.

Museo Pazo de Tor
14
ACTA DE INICIO DE PRESTACIÓN DE SERVIZOS
1. DATOS DO CONTRATO
a) Obxecto: Contratación dos servizos para a desinsectación integral de bens
mobles e estrutura dos edificios dos museos: Pazo de Tor e Torre-fortaleza de San
Paio de Narla (Rede Museística Provincial). EXP0032SE16-ABO
b) Contratista: PLAGAL CONTROL DE PLAGAS S.L.U
c) Prazo de execución: O prazo de execución do contrato será de 35 días naturais
a contar, desde a data da sinatura da acta de inicio da prestación do servizo, ou no
seu defecto, desde a formalización do contrato administrativo. Non se prevé a
prórroga contractual, salvo a excepción feita para atrasos ou demoras, e respectando
as obrigas fixadas durante o período de garantía establecido na cláusula 28 do prego
de cláusulas administrativas ou o que resulte da oferta adxudicataria
d) Prezo de adxudicación: 49.500,00 euros, aos que haberá que engadir 10.395,00
euros en concepto de IVE, sendo a suma total de 59.895,00 euros.
e) Condicións especiais de execución:
Son condicións especiais de execución ás que se lles atribúe o carácter de obrigas
contractuais esenciais aos efectos do artigo 223.f do TRLCSP,e polo tanto terán esta
condición as seguintes obrigas:
- Adscrición de medios persoais e materias resultantes da adxudicación, (en relación
co artigo 64 do TRLCSP). Nos puntos 7 e 8 da proposta técnica do contratista,
incorporada ao expediente, identifícanse os medios humanos e materiais dispostos
para a execución dos servizos ofertados.
- Solicitar a concesión das autorizacións e licencias que fosen necesarias de
administracións ou organismos públicos ou privados para dar cumprimento as
prestacións contractuais.

Museo Pazo de Tor
15
f) Condicións esenciais de execución:
Son condicións esenciais de execución as recollidas no artigo 228 bis do TRLCSP; a
estes efectos deberán remitir ao órgano de contratación a documentación xustificativa
dos pagamentos aos subcontratistas e subministradores que participen no contrato
dentro dos prazos de pago legalmente establecidos no artigo 228 e na Lei 3/2004, de
29 de decembro, e no que lle sexa de aplicación.
2. DATOS DO ACTO
a) Data: 12 de Xuño do 2017
b) Lugar: Excma. Deputación Provincial de Lugo
3. CONTIDO DO ACTO
No lugar e data referidos, reúnense os abaixo indicados, para que de conformidade
ao contrato formalizado con data 23 de maio do 2017, se proceda a executar en todos
os seus trámites o obxecto do mesmo, segundo as cláusulas contractuais asumidas
de conformidade cos pregos de cláusulas administrativas e de prescricións técnicas
que rexen para este contrato, e someténdose ao Real Decreto Lexislativo 3/2011, do
14 de novembro, polo que se aproba o texto refundido da Lei de Contratos do Sector
Público, ao Real Decreto 1098/2001, do 12 de outubro, polo que se aproba o
Regulamento xeral da Lei de contratos en todo o que non se opoña á mencionada
Lei e ao disposto na Lei 7/1985, de 2 de abril, reguladora de bases do réxime local.
E para que conste e surta os efectos correspondentes, fírmase por triplicado
exemplar a presente acta, no lugar e data indicados.
O CONTRATISTA A RESPONSABLE DO CONTRATO
Asdo.: Joaquín Santamaría Fernández Asdo.: Encarna Lago
González

Museo Pazo de Tor
31
3.2 MANTEMENTO DE ZONA VERDE E XARDÍN
Mantemento habitual de rega, limpeza, poda etc,
Complementariamente realizáronse traballos desinsección de insectos e
fungos que estaban a afectar principalmente aos buxos e a árbores algunhas
de interes botánico na zona como o acerolo.
Lamentablemente o non foi posible salvar o ciprés, os últimos dous anos
presentaba síntomas de debilitamente secando finalmente, non sen haber
tratado por parte do servizo de mediambiente da Deputación de averiguar as
causas que provocaron o deterior definitivo do ciprés que como é ben sabibo
é un elemento selleiro dos Pazos.

Museo Pazo de Tor
32
4. PROGRAMA DIDÁCTICO
4.1 PROGRAMA DE ACTIVIDADES PARA O CURSO ESCOLAR
2016_2017
A Rede Museística Provincial, dependente da área de Cultura da Deputación
de Lugo, a través dos departamentos de didáctica dos catro museos que a
integran (Museo Provincial de Lugo, Museo Fortaleza San Paio de Narla,
Museo Provincial do Mar e Museo Pazo de Tor) puxo a disposicióndos centros
escolares a súa nova programación para o curso escolar 2016 / 2017 coa idea
de fomentar o achegamento do alumnado ao patrimonio conservado nos
nosos museos.
A Rede Museística, coa nosa longa experiencia e o apoio de numerosos
docentes que participaron nestas actividades en precedentes cursos,
procuramos tender pontes de colaboración entre diferentes espazos
educativos, presentando actividades lúdicas pero rigorosas con contidos que
entroncan coas programacións escolares.
»Historias ilustradas
Metodoloxía: Vivimos nun mundo absolutamente visual, no que as imaxes nos
contan historias que se viralizan e chegan a todos os rincóns do mundo e a
todo tipo de xente. Imos crear unha historia en grupo a través das imaxes que
cada alumno capte ó longo da nosa visita. Cada neno sacará unha foto co seu
teléfono ou coa súa cámara, dunha peza, dun personaxe, do que queira ou

Museo Pazo de Tor
33
máis lle chame a atención, e entre todos crearán unha historia común a partir
de todas as imaxes recollidas. O relato resultante formará parte da nosa
historia, mais tamén da vosa, porque despois cada unha desas historias se
irán subindo ao facebook e ás nosas redes sociais para que todos poidamos
acceder a elas e compartilas.
Nivel educativo: ESO
»O Museo como retrovisor histórico
Metodoloxía: As coleccións do museo permitirán ao alumnado interpretar os
vestixios do pasado e analizar a súa importancia no desenvolvemento da nosa
cultura .
Nivel educativo: 4ª, 5º e 6º de Educación Primaria e ESO.
»A luminaria en Tor
Metodoloxía: A sensación espacial dos interiores e exteriores do Pazo á
noitiña, non fai moito eran ben diferentes. O xeito de iluminar estes espazos
mudou ben: velas, candís, quinqués de gas, carburo, lámpadas de aceite …
proxectaban sombras e arumes que lle conferían unha sensación
espacial máxica e misteriosa. Estes obxectos, hoxe pezas de
museo, rememoran fórmulas prácticas e enxeñosas para a época, e tamén
nos falan da historia da humanidade.
Demos luz ao asunto repasando as diferentes fórmulas de iluminación, para
levarmos a práctica algunha delas
Nivel educativo: Primaria e ESO
»Tor como escenario de achegamento a heráldica
Metodoloxía: Códigos, normas, historias; a heráldica é hoxe por
hoxe un tema de interese e motivo de moitas consultas na rede.
Independente do motivo de consulta: xenealoxía,
representación dun apelido e a súa orixe; se investigamos un
pouco descubriremos que este sempre nos achega a
momentos históricos e tamén pode que a eventos de grande transcendencia
na historia. Xogaremos elaborando o noso propio brasón e de paso
indagaremos un pouco sobre nós
Nivel educativo: ESO.
»Sentido e sensibilidade, a viaxe dos sentidos polo Pazo de Tor

Museo Pazo de Tor
34
Metodoloxía: Mergullarémonos no pasado pescudando entre as pezas e as
estancias do pazo, tratando de captar os misterios e sensacións que envolven
o noso museo. Xogo de probas no que os sentidos xogan un papel esencial
para o coñecemento do museo desde dentro. O museo constituirá o noso
panel de xogo, cada estancia será unha casiña a percorrer na nosa viaxe,
iremos facendo paradas para desenvolver as diferentes probas do xogo: de
memoria, de sons, de
mímica, de coñecementos, de idiomas…
Nivel educativo: Primaria e ESO
»De safari polo Pazo
Metodoloxía: Percorrido buscando animais representados en
distintas obras expostas no Museo. Logo da busca, podemos
xogar a agrupar os animais localizados segundo sexan de pelo
ou de pluma, de terra ou de aire, mamíferos, etc. Remataremos
a actividade completando un álbum cos cromos
correspondentes aos animais avistados durante o safari.
Nivel educativo: Educación Infantil, 1º,2º, 3º de E. Primario.
»Crea o teu museo.
Metodoloxía: Fago o meu museo, facemos o noso museo, creamos una rede.
Os museos son relatores de historias. Desde a Rede Museística invitámosvos
a que creedes o voso propio museo a partir dun diálogo aberto coas nosas
coleccións e cos profesionais que traballan neste espazo. Se queres saber
como, pregúntanos!
Nivel educativo: Infantil e 3º, 4ª, 5º e 6º de Educación Primaria.

Museo Pazo de Tor
35
4.2 OBRADOIROS DE VERÁN 2017 na Rede Museísitca : Programa de
obradoiros e actividades.
O programa ofertado foi o seguintes:
»OBRADOIRO: Na arca aberta, o xusto peca
Neste museo, como nas nosas casas, hai unha variedade enorme de
mobiliario que precisamos para gardar, ou agachar, cousas (bargueños,
arcas..), para apoiar (mesas, consolas…) ou de asento e descanso (escanos,
cadeiras…). Todo este mobiliario ten ou tivo unha función precisa, por veces
sorprendente, que temos que descubrir mediante xogos como adiviñas,
refráns, historias … Vén xogar!
Idades: de 6 a 14 anos (Club Pequeamig@s)
Horario: de 11:30 a 13:30 horas
Datas: 6 de xullo
Participantes: 15
»OBRADOIRO: Letra Creativa (literatura)
O mundo das letras é unha especie de labirinto infindo. Coas nosas letras, as
que ti escribas, poderás xogar a todo aquilo que sempre quixeches facer. Nós
axudarémosche a crear un universo propio, será de risa? De Medo? De
superheroes? Iso decídelo ti. Creamos unha historia? As letras creativas
quedarán á túa disposición. Este é o teu obradoiro.
Datas: 7 de xullo.
Participantes: 15
»OBRADOIRO: Escenarios (artes plásticas)
Trataremos de representar como estes escenarios museísticos forman parte
do noso entorno máis próximo, observamos as características que
representan a cada un e recrearemos as imaxes e os obxectos que máis nos
interesan. Faremos unha visita ao Museo para logo traballar en diferentes
panos e obxectos do Museo reproducidos con diferentes técnicas a xeito de

Museo Pazo de Tor
36
utillería escenográfica que logo expoñerán en cada Museo recreando un novo
espazo-escenario-museístico.
Datas: 13 de xullo.
Participantes: 15
»OBRADOIRO: Enredando con fíos
Tendo en conta o peso que a colección téxtil ten no noso museo, tanto no que
se refire á roupa coma aos tapices, empregaremos diferentes técnicas téxtis
(fiorama, bordado, etc.) para a realización dun mural colectivo.
Data: 15 de xullo
Participantes: sen límite
»OBRADOIRO: Cinema
Sempre tiveches curiosidade por coñecer o mundo do cine por dentro? Entón
este é o teu obradoiro! Por fin poderás ser actor ou actriz e deixar voar a túa
imaxinación. Co cine pódense facer realidade os soños e que mellor lugar
para conquistalos que este marabilloso museo da Rede Museística. Chegou
o momento de facer cine. Tres, dous, un, cámara... acción!
Datas: 19 de xullo.
Participantes: 15
»OBRADOIRO: A guía Club Pequeamig@s para o Museo Pazo de Tor.
Plano/mural onde os Pequeamig@s farán unha guía do pazo co itinerario e
as coleccións destacables.
Data: 22 de xullo

Museo Pazo de Tor
37
»OBRADOIRO: Teatro
Neste obradoiro propoñémosvos un achegamento ás artes escénicas
divertido e dinámico. Coñecerémonos a nós mesmos e aos demais dun xeito
lúdico e festivo nun espazo singular, o Museo, que nos guiará ao longo deste
proceso de re-presentar.
Datas: 25 de xullo.
Participantes: 15
»OBRADOIRO: Campamento de arqueoloxía
Idades: de 6 a 10 anos
Datas: 27 e 28 de xullo.
Participantes: 20

Museo Pazo de Tor
39
4.3 OBRADOIROS DE NADAL 2017
Os museos da Rede Museística da Deputación de Lugo convocan o programa
de obradoiros e actividades para este Nadal 2017. Cada museo (Museo
Provincial de Lugo, Museo Provincial do Mar, Museo Fortaleza San Paio de
Narla e Museo Pazo de Tor) desenvolven diferentes actividades nas
respectivas sedes, tendo en conta as peculiaridades das coleccións que
albergan e as demandas do seu público.Desde a Deputación de Lugo e a
través dos catro museos pretendemos promover un lecer activo, creativo e
participativo. Sobre todo nestas datas, nas que celebramos a renovación, a
chegada dun novo ano. Gozade das festas, da familia, dos amigos e do
descanso ... pero non esquezades achegarvos aos museos. Agardámoste!
O prazo de inscrición paras as actividades que o precisan mantense aberto
ata que se cubran as prazas ofertadas; debe formalizarse no Museo onde se
vaia realizar a actividade.
Como unha cantiga...
Na máis outa aldea
leda romaría.
Perdida no monte...
Anxos de cristal
a soñar na fonte.
O Neno durmía...
As bágoas da estrela
na frol máis noviña.
No colo da noite...
Os sapos anainan
ó Neno que dorme.
Como unha cantiga
perdida no monte,

Museo Pazo de Tor
40
o Neno durmía
no colo da noite.
[X. Díaz Jácome, ‘O Neno durmía’, Muíño fidel, 1983]
Programa ofertado no Museo Pazo de Tor.
»Magosto de Nadal en Tor
A contorna natural condiciona a vida dos pobos e marca a pauta dos seus
usos e costumes, das súas tradicións.. Así que como estamos xa no Nadal,
imos celebrar un Magosto en Tor, ímonos xuntar! Porque tradicionalmente, o
magosto era unha xuntanza veciñal, unha festa de familia, na que se asaban
castañas e se cinguían os lazos da comunidade. Familias, apuntádesvos?
Datas: 30 de decembro.
Participantes: 15
»Obradoiro: Os fondos do museo, fonte de inspiración no modelado.
Os percorridos polo Museo Pazo de Tor evocan sempre o mundo da arte nas
súas cores, formas e texturas. Será fonte de inspiración para nós na
elaboración de formas ou utensilios coas nosas propias mans.
Datas: 4 de xaneiro de 2018
Participantes: 15

Museo Pazo de Tor
41
»Obradoiro: Abaneándonos en Tor.
Os abanos de Tor son un tesouro que esperta a admiración entre os nosos
visitantes, por iso faremos unha viaxe pola historia dos abanos e repasaremos
a linguaxe secreta que agochaba tantas intrigas.
Data: 29 de decembro.
4.3. OBRADOIROS DO CLUB PEQUEAMIGXS, SEMANA DOS MUSEOS
2017
»Obradoiro: A horta de Tor
Data: 20 de maio
Dirixido a: Club Pequeamig@s
Horario: de 11:00 a 13.30 h.
Inscrición previa
»Obradoiro: Xogos tradicionais
Data: 20 de maio
Dirixido a: Club Pequeamig@s
Horario: de 11:00 a 13.30 h.
Inscrición previa

Museo Pazo de Tor
42
4.4. O SAMAÍN
De medo! O Samaín 2017 nos museos da Rede Museística
Os museos da Rede Museística da Deputación de Lugo sumáronse,
un ano máis, á celebración do Samaín, unha festa de raiceira
popular cuxa orixe se perde no mundo celta precristián. O Samaín é
a fin do verán e o comezo do tempo escuro que dá paso a un novo
renacer, a preparación para o reinicio, canda o solsticio de inverno,
dun novo ciclo produtivo. Por iso
Programa ofertado na Rede.
»Museo Provincial de Lugo
Sábado, 28 de outubro, de 11:00 a 13:00 h.
Obradoiro: Samaín no Museo
Comentaremos as orixes e prácticas como a do baleirado das cabazas.
Elaboraremos disfraces e lucirémolos.
Dirixido a mozos e mozas entre 8 e 12 anos. Máximo, 15 asistentes, con
inscrición previa.
»Museo Fortaleza San Paio de Narla (Friol)
Obradoiros e entretementos para familias en colaboración coa
Asociación Castronela.

Museo Pazo de Tor
43
16:00.- Comezamos o baleirado de cabazas e o obradoiro “Entre lusco e
fusco”, mademais de xogos, pintado de caras.
18:15.-Percorrido arredor da Fortaleza.
19:15.-Paseo das ánimas polo Camiño Real desde o museo ata o centro de
Friol.
As actividades continuarán no Paseo Fluvial e no centro de
Friol-zona da Ponte ata as 24:00 horas.
»Museo Provincial do Mar (San Cibrao, Cervo)
Sábado, 28 de outubro, ás 11:30 -13:30 h.
Obradoiro: Trasnadas de Samaín
Comentaremos as orixes celtas da actual festa, buscando as raíces de usos
como o de baleirado das cabazas, disfraces de seres terroríficos ou pedir
doces.
Dirixido a mozos e mozas do Club Pequemigxs (de 4 a 14 anos). Máximo, 15
asistentes, con inscrición previa.
»Museo Pazo de Tor (Monforte)
Obradoiros e entretementos para familias que consistirán na confección de
velas e disfraces, e na práctica de xogos divertidos coas pantasmas do
Samaín.

Museo Pazo de Tor
45
5. PROGRAMA DE ACCIÓN CULTURAL
5.1 DÍA DE ROSALÍA DE CASTRO 2017
Día de Rosalía de Castro 2017 nos museos da Rede
A Deputación de Lugo conmemorou o pasado 24 de febreiro os 180 anos do
nacemento de Rosalía de Castro agasallando aos visitantes dos museos da
Rede Museística e da Capela de Santa María cunha lámina, un poema e unha
rosa.
5.2 DÍA DAS LETRAS GALEGAS.
17 de maio día das letras galegas.
Carlos Casares, o homenaxeado no 2017
»Intervención artística: “O galiñeiro do pazo” (recreación de “A galiña azul” de
C. Casares) por Silvia Fiallega Lorenzo.
Data: 17 de maio

Museo Pazo de Tor
46
5.3 DÍA DO LIBRO
Os museos da Rede celebramos o Día do Libro regalando libros aos visitantes
Co ánimo de promover o hábito de lectura, o Goberno da Deputación regalará
máis de 2.500 exemplares dende mañá, sábado, e ata o día 30 de abril aos
visitantes dos 4 museos da Rede (Museo Provincial de Lugo, Museo Pazo de
Tor, Museo Fortaleza San Paio de Narla e Nuseo do Mar) así como aos da
Capela de Santa María para conmemorar o 23 de abril, Día do Libro.
Trátase da iniciativa do organismo
provincial para fomentar e promover o
hábito de lectura entre os veciños da
provincia. En total, entregaranse máis
de 2.500 libros editados ou cos que
colabora o Servizo de publicacións do
organismo provincial, de todo tipo de
xéneros como literatura, poesía ou
investigación, entre outros.
Como novidade respecto a outros anos, o Executivo Provincial distribuíu lotes
de 35 exemplares ás 53 bibliotecas municipais e axencias de lectura coas que
conta a provincia de Lugo. Ademais, a Sala do Obradoiro do Libro do Centro
de Artesanía e Deseño acondicionouse para que a partir de agora os clubs de
lectura lucenses conten cunha sala na que se poidan realizar conferencias,
xornadas ou charlas dirixidas especialmente para este sector.

Museo Pazo de Tor
47
5.4 O ENTROIDO.
Como é ben sabido o Entroido ten moito arraigo na comarca de Lemos, sendo
estas últimas décadas moi fructíferas na recuperación desta tradición anterga
e singular en cada lugar; grazas ao esforzo por manter unha tradición que é
parte da nosa cultura e é un lazo vivo interxeracional. Se na ribeira de
chantada están os volantes, na Pobra do Brollón o Oso, en Monforte, sempre
houbo moito esmero nos compadres e comadres, coma sempre... non queda
títere con cabeza como se di :-D
Xoves de compadres.
Xoves de comadres.
DE MUSEO A MUSEO: ROTEIROS DA REDE MUSEÍSTICA
» Roteiro do Museo Provincial do Mar ao Pazo de Tor
» Roteiro do Museo Provincial do Mar ao Museo Provincial de Lugo
» Roteiro do Museo Provincial do Mar ao Pazo de Tor
» Roteiro do Museo-Fortaleza San Paio de Narla ao Museo Provincial do Mar
» Roteiro do Museo Provincial do Mar ao Museo-Fortaleza San Paio de Narla

Museo Pazo de Tor
48
6. MUSEOLOXÍA SOCIAL
6.1 ALBUM DA MEMORIA
Álbum de Memoria Compartida en Tor
O xoves, día 9 de marzo, tivo lugar no un novo obradoiro do programa ‘Álbum
de Memoria Compartida’ realizado en colaboración con AFAMÓN e dirixido a
persoas con Alzheimer. Neste obradoiro, a partir dunha selección de
obxectos deste museo, e usando a psicoestimulación cognitiva e a técnica da
reminiscencia,co obxectivo de desencadear nas persoas participantes a
lembranza de vivencias a través do motor emocional, establecendo pontes
entre o pasado e o presente. Ademais, neste obradoiro facilítase material para
empregar na casa ou no propio centro, polos familiares ou polos coidadores
para que poidan utilizalo, facendo entre todos un álbum de memoria
compartida.
A través de varias sesións, que se desenvolveron nas instalacións dos catro
museos da Rede Museística da Deputación de Lugo, e con distintas
actividades (Memoria do pan, receitas da memoria, nobelo da memoria,
tirando do fío, etc) vanse tratar temas diferentes de entre os contidos do seu
interese e os fondos da Rede Museística.
Empregando diferentes recursos e dinámicas, así como elementos do
patrimonio cultural inmaterial como os ditos, os contos e as lendas, a música
e as cancións, as receitas, os usos sociais ou os acontecementos festivos da

Museo Pazo de Tor
49
cultura popular galega, todos eles relacionados coas coleccións destes
museos, preténdese reactivar episodios biográficos para reforzar a identidade
e a autoestima nese Álbum de Memoria Compartida
»Obradoiro: Álbum da Memoria
Data: 25 de maio
Dirixido a: Geriatros Monforte
Horario: de 16:30 a 18.00 h.

Museo Pazo de Tor
50
6.2 DÍA INTERNACIONAL DA ELIMINACIÓN DA VIOLENCIA CONTRA A
MULLER 2017
O Día Internacional da Eliminación da Violencia contra a Muller celébrase en
todo o mundo o 25 de novembro, una data sinalada pola ONU para chamar a
atención sobre a discriminación e a desigualdade por razón de xénero.
» Plántalle cara ao maltrato
Unha das loitas que vimos reivindicando ó longo de todo este tempo é a da
visibilización da muller ó longo da historia e, sobre todo, a defensa dos seus
dereitos no noso presente. Desde a Rede temos un amplo historial no
desenvolvemento de programacións orientadas ó coñecemento e á
divulgación desde unha perspectiva de xénero, como un medio necesario para
educar en igualdade e aspirar a unha sociedade libre de prexuízos. “Plántalle
cara ao maltrato” é un deses proxectos que naceu co obxectivo de sensibilizar
á sociedade en contra da violencia contra as mulleres.

Museo Pazo de Tor
51
>> Obradoiro. Martes, 21 de novembro: Museo Pazo de Tor
11:30 h.- Obradoiro “Palabras que unen Palabras /Palabras que separan” para
CIM Monforte e ACADAR, a cargo de Encarna Lago.
-Realización ‘pantone da Ribeira Sacra, a cargo de Ivan Merayo.
-Conferencia de Víctor Fraga, de APCA(Asociaciónpenitenciaria ‘Concepción
Arenal’).
Sábado, 25 de novembro: Día Internacional da Eliminación da Violencia contra
a Muller 2017
Nos 4 museos da Rede Museística prográmanse
obradoiros para familias arredor do tema e do lema
“Denunciar a violencia. Escribir a liberdade”.
Museo Pazo de Tor
Nesta xornada realizaranse visitas guiadas en clave
feminina, expoñendo a análise dos fondos relativos ao
papel social da muller ao longo do tempo.

Museo Pazo de Tor
52
6.3 DÍA MUNDIAL DA DISCAPACIDADE
» Obradoiro Non existe o imposible, Club Pequeamig@s
O 3 de decembro é o Día Mundial da Discapacidade. Aínda que na Rede
Museística Provincial de Lugo traballamos todos os días na procura da
accesibilidade e da inclusión das persoas, neste día en concreto quixemos
seguir achegándonos a esta importante realidade da nosa sociedade.
Descubrimos moitas proezas incribles que, con esforzo e tenacidade, logran
estas persoas.
6.4 DÍA INTERNACIONAL CONTRA O CANCRO DE MAMA
EXPOSICIÓN: MAMA MÍA! Outras miradas ao cancro de mama
Inauguración: Xoves, 19 de outubro de 2017 (Día Mundial contra do Cancro
de Mama) ás 20:00 h., no Refectorio do MPLugo. Entrada libre
EXPOSICIÓN: MAMA MÍA! Outras miradas ao cancro de mama (fotografías
de Alex F. Romero)
(do 19 de outubro ao 26 de novembro de 2017)

Museo Pazo de Tor
53
Hai cinco anos, en pleno tratamento de quimioterapia, unha amigapropúxome
facer unha sesión fotográfica. A miña sorpresa foi maiúscula cando, a pesar
da imaxe que reflectían os espellos, me observei e vin que podía encarar a
realidade sen medo. Sentinme bonita. Estaba bonita.
Quixera hoxe, a través doutras imaxes e doutros ollos, os meus, poder
proxectar o optimismo que unha sesión, no seu día, fixo comigo e seguir
exhibindo a nosa feminidade intacta, porque … non perdemos nin un ápice
dela…
Alex F. Romero

Museo Pazo de Tor
54
6.5 PROXECTO RAÍCES
»Obradoiro: nós+outrxs en rede, con Crystilandia
Data: 5 de maio
Dirixido a: Ágora-Monforte
Horario: 11:30 h.
»Obradoiro: nós+outrxs en rede, con Laura Varela Data: 5 de
maio
Dirixido a: Centro
Saquabitae Bóveda
Horario: 17:00 h.

Museo Pazo de Tor
55
7. DÍA INTERNACIONAL DOS MUSEOS
7.1 DÍA INTERNACIONAL DOS MUSEOS – SEMANA DOS MUSEOS

Museo Pazo de Tor
56
No ano 2017 o lema escollido polo ICOM Internacional para celebrar o 18 de
maio o Día Internacional dos Museos é: Museos e historias controvertidas.
Dicir o indicible en museos.
Pretendeu así o ICOM que os museos, aproveitando o seu papel de
mediadores, establezan un diálogo entre distintos interlocutores e exerzan un
papel activo, e no seu caso reconciliador cos feitos e historias traumáticas,
memorias feridas, do pasado.
Os museos da Rede Museística da Deputación de Lugo, en resposta a esta
recomendación do Consello Internacional de Museos, sumáronse a esta
iniciativa cunha proposta que ten como motivadores dese diálogo obxectos
expostos no Museo Pazo de Tor cuxa interpretación puidera ser controvertida.
Trátase de solicitar a axuda voluntaria da comunidade para recibirmos
contribucións ou colaboracións de persoas dispostas a discutir e compartir
ideas en beneficio dunha sabedoría colectiva. Un traballo en comunidade,
interactivo, para obter a máxima información posible sobre os obxectos ou
pezas que se sometan a discusión.
Museo Pazo de Tor
Entre os museos da Rede Museística consideramos máis idóneo para este
experimento o Museo Pazo de Tor por tratarse dun museo monográfico,
representativo dunha maneira de vivir e dunha clase social que nos legou
abondosos recursos vencellados ao poder social, político, relixioso e militar
dun período concreto da nosa historia. Pero sobre todo, por dispormos en
exposición de obxectos “controvertidos”, susceptibles de discusión en
comunidade: fotos, medallas, vestiario de carácter militar, panfletos, folletos
de propaganda de diferentes ideoloxías, mostras (cadros, postais, libros)

Museo Pazo de Tor
57
produto de viaxes dalgúns membros da familia a lugares referenciais da
burguesía pacega ...
E especialmente por ser desde o Pazo de Tor desde onde se xestionou e
condicionou a economía dunha ampla contorna que decidiu o aproveitamento
dos recursos e as condicións de vida das familias dependentes directa ou
indirectamente da actividade gobernada polos sucesivos propietarios do pazo.
Desenvolvemento
O desenvolvemento desta proposta para dar voz e opinión ás persoas que o
desesen consiste en abrir un espazo dentro da web da Rede Museística
(sección: Museo Pazo de Tor) coa información básica, incluída fotografía,
sobre os obxectos previamente seleccionados que se propoñan para a
discusión.

Museo Pazo de Tor
58
»Presentación da exposición/obradoiro “Humor do
país” (Luis Davila) e visita guiada ao Museo Pazo de
Tor
Data: sábado, 13 de maio
‘Humor do país’ de Luis Davila (O Bichero) nos
museos da Rede Museistica
Dentro da programación dos museos da Rede
Museística (VER) para conmemorar o Día
Internacional dos Museos 2017 contamos coa
exposición ‘Humor do país’ de Luis Davila quen,
ademais, participará nas presentacións
desenvolvendo un obradoiro en cada un dos
museos. Tanto as exposicións como os obradoiros correspondente atenden á
temática específica dos contidos e da contorna de cada museo da Rede.
MUSEO PAZO DE TOR

Museo Pazo de Tor
60
8. PROGRAMA EXPOSITIVO.
8.1 EXPOSICIÓN: EL MUNDO FLUYE
EXPOSICIÓN: O mundo flúe: Dúas miradas sobre unha mesma realidade
Pilar García Porto, deputada delegada da Área de Cultura, Deseño e
Artesanía da Deputación de Lugo, presentou esta mañá, xunto con Mercé Luz,
representante da Fundación ONCE, a directora do MPLugo, Aurelia Balseiro,
e a xerente da Rede Museística, Encarna Lago, a exposición “O mundo flúe:
Dúas miradas sobre unha mesma realidade” permaneceu nos tres museos da
Rede (MPLugo, MPMar e MPTor) desde o 30 de novembro de 2016 ata o 17
de febreiro de 2017. Tratou dunha selección de máis de 40 obras das
presentadas á Bienal de Arte Contemporánea que vén organizando a ONCE
desde 2006. Inauguración.
EXPOSICIÓN: O mundo flúe: Dúas miradas sobre unha mesma realidade
Museo Pazo de Tor
(do 30 de novembro de 2016 ao 17 de febreiro de 2017)

Museo Pazo de Tor
61
8.2. EXPOSICIÓN: NÓS+OUTRXS EN REDE
EXPOSICIÓN: nós+outrxs en rede
Os catro museos da Rede Museística da Deputación de Lugo presentaron
unha nova edición de “nós+outrxs en rede”, unha mostra na que participan 9
artistas (Elvira Fente, Violeta Bernardo, Carmen Porteiro, Julio Leira,
Kristopher (Kris) Dios Barreiro, Crystilandia, Laura Varela, Lucía Vila e Cristina
Basanta) que nos propoñen microproxectos individuais, produto das súas
particulares reflexións arredor das problemáticas de xénero. Cada
artista realizará, ademais, un obradoiro co que se pretende establecer un
diálogo con diferentes colectivos sensibles. As obras poderán verse nos catro
museos da Rede Museística, dentro dos que ocupan diferentes espazos,
entremeténdose entre os obxectos das coleccións permanentes. A
inauguración tivo lugar o día 7 de marzo, ás 20:00 horas, no Museo Provincial
de Lugo, aínda que as actividades comezarán ás 19:00 horas cunha mesa
redonda na que xs artistas falarán das súas obras e da súa visión do proxecto.
EXPOSICIÓN: nós+outrxs en rede
Salas, claustro e xardín do MPLugo /MPMar / MPTor / MFSPNarla (desde o
7 de marzo ao 8 de maio de 2017)

Museo Pazo de Tor
62
presenta un proxecto que ten como núcleo o tratamento da
identidade feminina como fundamento do ser; a identidade é o que lle permite
á muller suxeito tomar conciencia da súa existencia.
Na súa obra “Womanhood” descríbense situacións que permiten abrir novos
debates sobre a condición feminina. Imaxes que espertan no público
emocións, respostas e interrogantes. A obra divídese en tres bloques, que se
corresponden coas tres etapas na vida da muller segundo a cultura celta, a
inocencia, a maternidade e a sabedoría. Os debuxos son o reflexo do corpo
nu da muller como xeito de sacar a muller da súa prisión corporal. Liberala e
liberar o seu corpo ao mesmo tempo.
O laranxa e o violeta... Un, salvaxe, ousado e, en definitiva libre, porque
representa a ilusión, a paixón e a rebeldía nun cabelo despeiteado. Outra, a
cor da loita feminista, da esencia do espírito feminista. Ambas cores actuando
coma escudo ante a vulnerabilidade, ante a fraxilidade moral que acompaña
á física.
Os debuxos van acompañados de palabras que son poemas, poemas que son
haikus. Os poemas teñen unha dobre intención, impactar con palabras sobre
a ameaza que supón a vulnerabilidade do corpo feminino e permite ao corpo
reaccionar contra esa ameaza.
participa coas súas esculturas “Muller /es” nos catro
museos da Rede. Como ela mesma di: “se tivera que definir a miña obra non
sabería moi ben como facelo. Diría que é a miña forma de expresar
sentimentos e emocións. Con cada peza trato de contar unha historia, relatos
en feminino, pode que tamén feministas. En todo caso, historias de mulleres
fortes, valentes e loitadoras. As miñas “nenas” reflicten tenrura , pero apuntan
maneiras das mulleres firmes nas que se han de converter. Mulleres que han
de percorrer distintos camiños, que han de vivir unha e moitas vidas á súa
vez”.

Museo Pazo de Tor
63
Nos obxectos que as acompañan condénsanse todas esas vidas. Un simple
zapato ou unha maleta é unha historia de vida.
O mundo feminino, o meu mundo, está cheo de formas e matices, de
sensibilidade e sentimento. Coas miñas obras trato de crear beleza como
forma de chegar ao corazón e transmitir emocións.
co título “Non son ninguén” presenta unha serie fotográfica
que xorde a partir dunha interpretación en formato audiovisual da obra de
Maruja Mallo (postaleando, 2014) e da reflexión de Tania Balló sobre “Las sin
sombrero”, un grupo de mulleres, entre as que se atopa Mallo: “Ao igual que
eles volveron do exilio como heroes, elas atopáronse co máis profundo dos
esquecementos: non eran ninguén”. “Non son ninguén” é unha crítica á
ausencia da muller na sociedade actual, que continúa a ser invisible, que é
menosprezada e tratada como un espectro, que está pero non ten voz ni
presenza.
participa cunha serie de fotografías da súa colección “Vida cotiá”
en distintos países, especialmente en Senegal, coas que trata de captar a
esencia das persoas na súa vida cotiá. PD. “Unha imaxe vale máis que mil
palabras”.
, nado en A Coruña como muller o 6 de
decembro de 1975. Aínda que sempre lle gustaron as artes plásticas, nunca
recibiu educación "formal" ao respecto. O debuxo sempre foi un pasatempo
sen máis pretensións que "pasar o tempo". Tras fracasar e abandonar o
instituto, decidiuse a estudar secretariado (profesión que xamais exercería)
así como diversos idiomas, titulándose en inglés e francés na EOI da Coruña.
Clinicamente deprimido dende os 16 anos e tras unha vida de constantes
altibaixos, en 2014 diagnosticáselle finalmente "disforia de xénero" o que
supón un punto de inflexión. Nese contexto de incerteza comeza a pintar e a
recibir clases formais, descubrindo así non só o seu talento senón tamén a
súa vocación. A través da arte consegue canalizar as súas emocións e
enfrontarse con seguridade e optimismo a algo tan difícil como a "transición"
na súa idade adulta. Vocal da asociación Amizando, de recente constitución,
pensada e dirixida cara o colectivo LGTBIQ+ con especial atención ás persoas
trans e as súas familias.

Museo Pazo de Tor
64
"The Wall" é unha das miñas primeiras obras. Foi máis un exercicio de auto-
expresión que unha obra en si mesma, aínda que foi presentada ao concurso
de pintura "Paco Merino" en 2014. Foi realizado na miña “peor” época:
acababa de descubrir que era trans e non sabía como enfrontarme a elo... e
nin sequera se quería facelo. É unha obra conceptual, representa un muro no
que se reflicten, a modo de graffiti, diferentes emocións ...
presenta a súa obra “Corazón desarraigado busca
...” Hai tempos nos que un corazón debe desarraigar ...
desprenderse das vellas follas e alzarse a voar, espallando novas sementes,
para así atopar ... un novo fogar no que botar RAíCES.
con “Suspiro” explora o efémero e, ao mesmo tempo, eterno
que é o sentir. Un bico é unha elipse de sensacións que nos transportan e nos
devolven ao mesmo lugar no que nos atopamos nun intre da nosa existencia.
Catro imaxes que dialogan entre si cun haiku como refrán, como enlace, coma
un latexo como a respiración...
Efímera piel:
respiro destellante
tu soplo suave
despois de traballar no proxecto Raíces,
deciden continuar explorando conxuntamente. O interese polo traballo
colectivo, a unión como raíz. A Mariña, o seu lugar de encontro. Enlazadas
entre a paisaxe, o mar, as algas, a area, os cristais, as pedras … En definitiva,
historia aberta, memoria cosidae atada. A vida, as mulleres, as nais, as avoas;
o tempo, o corpo, o espello, o reflexo… Esta obra é un tríptico común, un
punto de unión. O meu, o teu, o noso ... Unidas son máis, son comezo, son
nó e son desenlace.
OBRADOIROS COMUNITARIOS
En paralelo á exposición “NOS+OUTRXS en rede”, nos catro museos da Rede
Museística levaranse a cabo diversas actividades dirixidas ás comunidades
coas que a Rede leva tempo traballando, e serán coordinadas e xestionadas
polxs propixs artistas colaboradorxs.

Museo Pazo de Tor
65
-Cristina Basanta e Lucía Vila
Propoñen dous obradoiros “Cadernos de vida”, exploración do noso interior a
través da arte, e , bosquexar, elaborar, facer, trazar,
construír, crear, producir, discorrer, imaxinar un labirinto emocional que
levamos enraizados, creando un espazo conxunto onde compartir as
emocións plasticamente.
-Crystilandia e Laura Varela
Xuntas presentan o obradoiro artístico con temática de xénero
destinada a persoas con distintas capacidades.
-Carmen Porteiro
A partir de proponse un obradoiro fotográfico cunha
finalidade concreta: conseguir esa visibilidade a través da fotografía.
Estudiaranse e traballaranse as técnicas fotográficas relacionadas coa nitidez
na captura do movemento. Varrido / Zooming ou efecto zoom/ Exposicións
prolongadas/ Lightpainting...
O control do tempo é a clave a nivel técnico e servirá tamén como punto de
partida para a reflexión.
-Elvira Fente
Obradoiro de . O
obradoiro consistirá en dar a coñecer e poñer en práctica o uso da escritura
como ferramenta de empoderamento. A sesión estará dividida en dúas partes.
A primeira, teórica, na que se exporán técnicas que permiten o achegamento
á escrita e o apoderamento a través da palabra. A continuación, ofrecerase
una guía de cuestión que axudará a activar a conciencia individual e a
construír o poder arredor do corpo, e a aprender a analizar emocións ou
vivencias. A segunda parte será de carácter práctico. Aplicaranse os
coñecementos expostos na primeira parte do obradoiro.
-Violeta Bernardo
Propón o seu obradoiro titulado no que
se traballará coa arxila nun proxecto de grupo, e ao remate farase un mural
no que se integren as pezas de todos os obradoiros
-Julio Leira
Levará a cabo un obradoiro sobre “Diversidade, fotografía e diálogo
intercultural”.

Museo Pazo de Tor
66
-Kristopher Dios
é un obradoiro no cal, en contra da crenza popular de
que crear arte é un privilexio só duns poucos, tenta facer ver que é algo ao
alcance de todos, e poñer de relevo o seu potencial “curativo”. En momentos
difíciles da nosa vida, crear arte pode resultar tremendamente útil como
ferramenta de auto-coñecemento, de análise e sobre todo como terapia.
Exporanse distintas técnicas e probaremos como a súa posta en práctica pode
resultar unha experiencia moi enriquecedora a todos os niveis.
8.3 EXPOSICIÓN DE SIRO LÓPEZ

Museo Pazo de Tor
67
SIRO. Retrospectiva., 1970 – 2007 foi un proxecto da Redde Museística da
Deputación de Lugo que se pode visualizar no Museo Provincial de Lugo, no
Museo Pazo de Tor, no Museo Fortaleza de San Paio de Narla e no Museo
Provincial do Mar. Con este proxecto preténdese dar a
coñecer a evolución artística dun dos mellores
humoristas gráficos do noso país.
SIRO LÓPEZ LORENZO, nado en Ferrol en 1943, é
un polifacético artista cunha actividade que abrangue
a caricatura a ilustración, a pintura eo deseño,
ademais da súa faceta como escritor. De formación
autodidacta (de cativo, pintar e debuxar era o que
máis lle gustaba facer) dáe a coñecer en 1970, na
revista Chan, da man de Bordó. Neste mesmo ano,
por iniciativa de XaimeLópez e apadriñado por Miguel
González, fai a súa primeira exposición no antigo local
de “Toxos e Froles” de Ferrol, Mostra que tivo un enorme éxito.
Herdeiro de Castelao, pero creador dun estilo propio, Siro é, ante todo, un
humorista gráfico. Un humorista que, ao longo de 50 anos, soubo reflectir de
forma cómica a realidade histórica, social e cultural de Galicia e de España. A
través da súa colaboracións diarias na prensa, sobre todo no xornal La Voz
de Galicia. Siro foi desvelando en clave de humor o acontecer diario da vida
política española a través dos seus debuxos. Debuxos caracterizados tamén
polo seu valor artístico. Neste aspecto, cómpre destacar a súa serie sobre a
transición política, imaxes que aínda hoxe constitúen unha historia gráfica
deste período da nos historia recente.
Autor dunha
extensa obra
gráfica, destacan os
seus álbums: Os
pecados capitais;
18 espidos de
muller; Xente na
brétema; In saecula
saecularem, amen;
Probes homes,
Debuxos de humor,
Cofrades do Cristo
da Autonomía, A
Autonomía galega
nas caricaturas de
Siro, etc.

Museo Pazo de Tor
68
9. CONGRESOS.
IV Congreso Géneros, Museos,
Arte y Educación
A Área de Cultura, Deseño e
Artesanía de la Diputación de
Lugo, a través da Rede Museística
-Museo Provincial de Lugo, Museo
Provincial del Mar, Pazo de Tor y
Museo Fortaleza San Paio de
Narla- organizou, para os días 10,
11 e 31 de marzo e abril de 2017,
o IV Congres Xénero, Museos,
Arte e Educación
Esta edición, en correspondencia
con anos anteriores, forma parte do Plan de museos, xénero, arte, educación
e igualdade con que se compromete, como institución pública, a promover
políticas de igualdade e ofrecer espazos de diálogo e cohesión social. Como
museos de comunidade somos responsables de reflexar a diversidade da
sociedade e ofertar ferramentas para o seu desenrrolo a través da arte e a
didáctica. Esta responsabilidade se poñen en práctica, na laboura mediadora
dos museos, mediante unha metodoloxía incluínte e normalizadora, que fuxe
da segregación de actividades por sexo, grupo social ou cultural.
O interés sucitado nos encontros anteriores (onde se expuxeron un total de
107 relatorios, se presentaron 30 comunicacións e se confirmaron 289
inscripcións) sitúanos no deber de seguir evolucionando e ofrecer
esxperiencias e reflexións coas que ampliemos a nosas perspectiva sobre a
relación transformador das cuestión de xénero, da creación artística e da
educación.
Os contidos deste congreso son productos da autocr5ítica. Unha perspectiva
de diversidade dos xéneros non é unha cuestión únicamente de mulleres, o
cal continuaría mantendo os mesmos arquetipos de división. Estas xornadas
reflexionan sobre cómo os museos amosan e favorecen a presencia e a

Museo Pazo de Tor
69
atención sobre a pluralidade de xéneros e os seus papeis na historia e na
sociedade a través dos discursos museográficos, coleccións e actividades.
Con este obxectivo, o noso programa invita aos congresistas a asistir a clase
perigosa, un encontró que reúne as teorías de xénero, o activismo feminista,
a ciencia xurídica, a ciencia social, a biopolítica, as novas tecnoloxías, a arte
e a práctica institucional. Outras sesión convirten os museos da Rede en
plataformas de exposicións para colectivos e activstas na defensa dos
dereitos sobre a identidade sexual, social, artística ou cultural; en espazos de
difusión de prácticas artísticas feministas internacionais; en espazos de
difusión de prácticas artísticas feministas interancionais; en presentación de
experiencias de participación e igualdade en museos; e en mesas sobre a
creación artística en ralación a violencia de xénero. Homenaxeamos, como
non, nesta edición, á artista viveirense Maruja Mallo a quen está adicada o 1
de abril, Día das Artes Galegas, o que nos servirá como punto de conexión
coa realidades latinoamericas que afondan nos temas deste congreso:
xénero, museos, arte e educación.
En definitiva, unhas xornadas para seguir crecendo, compartir posturas sen
postureos, e participar no debate con profesionais, investigadorxs, críticxs,
artistas e activistas.
ORGANIZACIÓN E ENTIDADES COLABORADORAS

Museo Pazo de Tor
70
Este congreso foi organizado pola Área de Cultura, Deseño e Artesanía da
Deputación de Lugo a través da súa Rede Museísitca Provincial, e gozou da
colaboración e o aval das seguintes entidades museísticas: Consejo
Internacional de Museos (ICOM España) Red Española de Profesionais da
Museoloxía Social, Museo de Arte Contemporáneo de Castilla y León
(MUSAC) Museo de Arte Africano Arellano Alonso de la Universidad de
Valladolid, Museo Thissen-Bornemisza, Museo Arqueológico de Cacabelos
(MARCA) e Museo de León. Contan igualmente co proxecto Didáctica 2.0
Museos en Femenino, na que participan o Museo Nacional de El Prado,
Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, Museo Nacional de Cerámica e
Artes Suntuarias González Martí, Museo del Traje e o Museo Arqueolóxico
Nacional.
Entre os seus patrocinadores científicos estiveron a Universidade de Santiago
de Compostela (USC) por medio do Centro Interdisciplinario de Investigacións
Feministas e de Estudiso de Género (CIFEX) do taller permanente
Masculinidades e Cambio Social do Instituto de Ciencias de la Educación
(ICE) da Facultade de Humanidades de Lugo, do Grado en Ciencias da
Cultura e Difusión Cultural, e do Máster Universitarios en Servicios Culturales;
el Máster en Museso: Educación y Comunicación da Universidade de
Zarazoga (UniZar) a Universidade de A Coruña (UDC) a Univerisdade
Complutense de Madrid (UCM) e a Universidade de Valladolid (Uva)
Estas xornadas foron un aglutinamento de entidades pedagóxicas, artísticas,
sociais, de xestión, de comunicación, exibición e investigación. Colaboran así,
o Observatorio da Educación Patrimonial en España (OEPE) Mujeres nas
Artes Visuais (MAV) Mujeres Mirando Mujeres, Iskoö espacio multidisciplinar,
Pikara Magazine, Arte a un Click, Centro de Arte CA2M, LaPublika.
Laboratorio de investigación artística sobre esfera pública, e proxecto editorial
Plétora.
Como espazo para a acción de colectivos e asociación, este congreso reuniu
a Fundación Daniela, a Fundación Secretariado Gitano; a ACADAR,
Asociación de Mulleres con Discapacidade de Galicia, á Asociación Arelas, á
Asociación Sí hai saída contra a violencia de xénero en Lugo e a Asociación
Penitenciaria Concecpción Arenal. As culturas en diálogo manifestáronse con

Museo Pazo de Tor
71
representacións do colectivo sirio e da Asociación de inmigrantes e
Retornados Riopratenses de Lugo
Un ano máis, o desenrrolo das xornadas consegune a internacionalidade coa
colaboración do Centro para Mujeres en el Arte y en las Humanidades da
Universidade Rutgers de New Jersey (EEUU) do Museo de las Mujeres de
Costa Rica e da Facultade de Letras da Universidade de Costa Rica (UCR)
do Instituto Interdisciplinario de Estudios de Género (IIEGE) da Universidade
de Buenos Aires (UBA) da Red de Educadores de Museos y Centros de Arte
de Argentina (RMCAA) dos Museos Pazo de Tor, Museo Provincial Do Mar,
Museo Fortaleza San Paio de Narla, Museo Provincial de Lugo
Son moitos os programas culturais e accións públicas levadas a cabo sobre
xénero e feminismos nos últimos anos tanto no marco da cultura como no da
política. A pesar desta cuestión, lonxe de producirse unha acción
transformadora na educación, nas formas, nos modos de relación e na
redistribución das relacións de poder, nunha e outra área, seguimos
reproducindo modelos e modos de representación que non sempre asumen
as consecuencias materiais que de acordo coas conquistas teóricas e
prácticas científicas cabería esperar. É por iso que esta proposta ten como
obxectivo principal a creación das condicións necesarias para que ese

Museo Pazo de Tor
72
concreto marco teórico, na súa versión máis actualizada, sexa realmente
operativo, é dicir, performativo. Cos suficientes efectos de realidade como
para que as nosas formas de producir coñecemento, tal e como diría o filósofo
Jacques Rancière, de tomar decisións sobre os réximes de visibilidade que
configuran realidade, véxanse realmente transformadas. Trátase de construír
juntxs, nun espazo concreto a través dunha proposta de programación
expandida nos seus tempos, nas súas conexións e na súa perdurabilidad,
unha nova suavidade, como diría a teórica Suely Rolnik, a partir do rozamento
entre os vellos roles de xénero e de autoridade en arte, ciencia e academia e
as novas formas dos corpos e das prácticas en estética, investigación militante
e descolonización da academia. A clase perigosa é un encontro orientado á
aprendizaxe colectiva e transversal, articulado no improbable pero potente
espazo de conexión entre as teorías de xénero, o activismo feminista, a
ciencia xurídica, a ciencia social, a biopolítica, as novas tecnoloxías, a arte e
a práctica institucional. Para conseguilo, se parte dunha idea da teoría como
ferramenta altamente capacitadora para a formación dunha mirada e posición
críticas, capaces de interpretar a complexidade do réxime visual e discursivo
no que vivimos nesta época chamada da posverdade onde, máis aló da
obxectividade dos feitos, son as interrelacións dos discursos modelizantes no
campo político da nosa subxectividade as que configuran o noso futuro e as
súas posibilidades.
O encontro estructurouse en tres sesións, unha de mañá, outra de tarde e
unha última de atardecer. A primeira das sesións estará dedicada á
introdución do marco teórico, a presentación dos recursos e a apertura de

Museo Pazo de Tor
73
debate e traballo colectivo en torno ao estado das
investigacións sobre xénero no contexto galego.
Esta presentación correo a cargo da Profesora Rita
Radl Philipp, socióloga, profesora titular da
Universidade de Santiago de Compostela (USC) e
directora do Centro Interdisciplinario de
Investigacións Feministas e de Estudos de Xénero
( CIFEX) da USC. A continuación celebrouse unha
mesa redonda sobre os novos réximes de realidade
que configuran os novos feminismos. Contarase
cunha revisión da noticia estética que desde o
ámbito da creación independente está a producirse
ao redor das prácticas feministas de ilustración,
banda deseñada e a autoedición, en conexión coa
análise dunha nova economía para un novo
feminismo levado a cabo pola filósofa Rebeca
Baceiredo, que recentemente acaba de publicar o
seu libro Oiko- nomía do xénero. Relato dás
clausuras. Por último, a socióloga e docente da
Universidade da Coruña (UDC), Laura Ouso,
achegou a este relato plural os seus coñecementos
sobre división histórica do traballo, migración e
xénero. Pechará a sesión un debate moderado por
Ania González, con todxs lxs relatorxs e
participantes, xunto co público asistente. A segunda sesión, coa mesma
estrutura, estivo precedida por un relatorio de apertura a cargo da doutora en
Filosofía do Dereito, profesora titular da UDC e investigadora Ascensión
Cambrón. Continouse cunha mesa redonda na que participarán a licenciada
en Dereito e Ciencias Económicas María Ptqk, que tratará a cuestión da
construción de coñecemento como investigación militante, a xornalista e
ensaísta Lucía Lujtmaer, a doutora en Belas Artes, historiadora da arte e
comisaria de exposicións Anxela Caramés e a artista Alicia Aix Muñiz quen, a
continuación, ofreceuse un concerto e sesión dj con proxeccións relacionadas
cos temas e referencias tratadxs durante a xornada. En canto ao público,

Museo Pazo de Tor
74
A clase perigosa non pretende ser só un encontro de mulleres senón que, de
acordo co marco teórico que defende, aposta firmemente pola transcendencia
do binomio de xénero como marco de pensamento, a favor dunha expansión
cara á deconstrución da masculinidad, a construción de novos corpos e a
invención de dispositivos artísticos, científicos e afectivos. Desde esta
perspectiva, poderemos afrontar tamén, como parte deste encontro, a
cuestión da violencia de xénero en tanto problema estrutural da nosa
sociedade de #imperioso urxencia e gravidade. O proxecto inclúe a creación
colectiva dunha mediateca virtual coas referencias, vídeos e bibliografía así
como a publicación de todo o material de traballo, textual e visual e a
redacción dun relato ou memoria que permita a formación doutros públicos e
a súa posterior transmisión e consulta.
> De 11.00 a 14.30
Apertura da xornada con presentación de Ania González. Vídeo-
presentación dx filósofx transgénero, referente global no pensamento
feminista Paul B. Prezado e de lx filósofx, poeta e ensaísta Sayak Valencia.
Marco teórico, mapa visual conceptual, liñas marco e breve historiografía da
cuestión de xénero na actualidade.
Conferencia de apertura a cargo da socióloga, profesora da Universidade
de Santiago de Compostela (USC), e directora do Centro Interdisciplinario de
Investigacións Feministas e de Estudos de Xénero ( CIFEX) da USC, Rita
María Radl Philipp ao redor da epistemoloxía feminista actual, correntes de
pensamento e consecuencias políticas.
Mesa redonda:

Museo Pazo de Tor
75
Camila Vieitez, artista visual e creadora de cómic. Selección e presentación
de fanzines, cómics e propostas estéticas actuais
producidas fóra do réxime da arte contemporáneo baixo
o enunciado de traballo: unha noticia estética para un
novo feminismo. Rebeca Baceiredo, filósofa e escritora.
Autora do libro Oiko- nomía do xénero. Relato dás
clausuras, publicado por Axóuxere. Desenvolverá as
súas aportacións dende a perspectiva dunha nova
economía para un novo feminismo. Laura Ouso Casas,
socióloga e académica da Universidade da Coruña
(UDC). Coordinadora do Equipo de Socioloxía das
Migracións Internacionais ( ESOMI). Fará as súas
achegas en materia de migración, xéneros e mercado de
traballo. > De 16.00 a 21.00
Apertura da sesión con presentación a cargo de Ania
González. Mensaxe en vídeo do comisario e actual
director do Centro de Arte CA2 M de Madrid, Manuel
Segade, e dá investigadora e escritora, autora do libro
Corpos que aparecen. Perfomance e feminismo no
tardofranquismo (2016) Maite Garbayo.
Conferencia de apertura a cargo de Ascensión Cambrón Infante profesora
titular de Filosofía do Dereito na Universidade da Coruña (UDC). Traballa en
historia do pensamento liberal e utópico do século XIX e investiga sobre
bionomía xurídica. Vinculada á produción histórica de coñecemento feminista
na área das ciencias sociais
IV CONGRESO DE XÉNERO – REDE MUSEÍSTICA.
Xornada de Conferencia no Museo Pazo de Tor.
2ª xornada Salas de Tor Oculto. Programa:
Encontro da clase perigosa desenvolvemento das conferencias e
actividades do Congreso de Xénero.
O proxecto
inclúe a
creación
colectiva dunha
mediateca
virtual coas
referencias,
vídeos e
bibliografía así
como a
publicación de
todo o material
de traballo,
textual e visual
e a redacción
dun relato ou
memoria que
permita a
formación
doutros
públicos e a
súa posterior
transmisión e
consulta.

Museo Pazo de Tor
76
Mesa redonda: María Ptqk, licenciada en Dereito e Ciencias Económicas.
DEA en Dereito Internacional Público pola Univesidad da Sorbona e DEA en
Dereito da Cultura pola Universidade Carlos III de Madrid ( UC3 M).
Coordinadora da Publika. Laboratorio de investigación artística sobre esfera
pública. Ofrecerá as súas contribucións en relación ao amauterismo, á
investigación militante e ao traballo cultural.
Anxela Caramés, doutora en Belas Artes pola Universidade Politécnica de
Valencia ( UPV), historiadora da arte. Como investigadora realizou a súa tese
sobre a xestión feminista da arte no contexto español. Comisaria da
exposición Alén dúas xéneros. Prácticas artísticas feministas en Galicia que
se exhibe actualmente no MARCO de Vigo. Lucía Lijtmaer, nacida en Buenos
Aires, reside e traballa en Madrid. Xornalista e ensaísta, publica en medios
como ADN, Factual, Público e El diario. Comisaria cultural, tradutora literaria
e profesora en centros como a Universitat de Vic. Autora dos libros Non tiñas
case nada que poñerche e Esfinges.
Glitchgirl (Alicia Aix Muñiz). Artista visual e música electrónica.
> Sesión de solpor
Concerto e sesión dj da artista GlitchGirl. Música electrónica, dj set e
proxeccións. Comunitarios de Berazategui (Arxentina); do ECCOM, Idee per
a cultura (Italia), da Curadoria Pedagóxica da 9ª Bienal de Mercosul en Porto
Alegre (Brasil) e dos proxectos educativos en Museos de México.
Son moitos os programas culturais e accións públicas levadas a cabo sobre
xénero e feminismos nos últimos anos tanto no marco da cultura como no da
política. Malia esta cuestión, lonxe de producirse unha acción transformadora

Museo Pazo de Tor
77
na educación, nas formas, nos modos de relación e na redistribución das
relacións de poder, nunha e outra área, seguimos reproducindo modelos e
modos de representación que non sempre asumen as consecuencias
materiais que de acordo coas conquistas teóricas e prácticas científicas
cabería esperar. É por iso que esta proposta ten tivo como obxectivo principal
a creación das condicións necesarias para que ese concreto marco teórico,
na súa versión máis actualizada, sexa realmente operativo, é dicir,
performativo. Cos suficientes efectos de realidade como para que as nosas
formas de producir coñecemento, tal e como diría o filósofo Jacques Rancière,
de tomar decisións sobre os réximes de visibilidad que configuran realidade,
véxanse realmente transformadas. Trátase de construír juntxs, nun espazo
concreto a través dunha proposta de programación expandida nos seus
tempos, nas súas conexións e na súa perdurabilidad, unha nova suavidad,
como diría a teórica Suely Rolnik, a partir do rozamento entre os vellos roles
de xénero e de autoridade en arte, ciencia e academia e as novas formas dos
corpos e das prácticas en estética, investigación militante e descolonización
da academia.
o noso futuro e as súas posibilidades.

Museo Pazo de Tor
78
»Proxecto expositivo ”Raíces” (programación de xénero), exposición
multidisciplinar de Lucía Vila, Cristina Basanta, Cristina Vázquez “Crystilandia”
e Laura Varela. (do 19 de novembro ao 19 de decembro)
EXPOSICÓN: Raíces (Lucía Vila, Cristina Basanta, Cristina
Vázquez“Crystilandia” e Laura Varela
)
Esta exposición enmárcase dentro do programa do Día Internacional da
Eliminación da Violencia contra a Muller (25 de novembro) posto en marcha
nos Museos da Rede Museística da Deputación de Lugo, unha
mostra multidisciplinar de Lucía Vila, Cristina Basanta, Cristina Vázquez
“Crystilandia” e Laura Varela.

Museo Pazo de Tor
79
10. INGRESOS, DOAZÓNS, ADQUISICIÓNS.
10.1 DOAZON DO ARQUIVO MINOM-ICOM
Os museos da Rede Museística da Deputación de Lugo acollen un encontro
con membros de MINOM
Varios membros de MINOM (Movemento Internacional para unha Nova
Museoloxía) integrado no ICOM (Consello Internacional de Museos)
desenvolveron varias actividades nos museos da Rede Museística da
Deputación de Lugo na xornada do xoves, 30 de novembro de 2017. Entre
estas actividades, fixose entrega do chamado Núcleo Documental do Arquivo
MINOM, unha reunión dos membros da executiva e unha mesa redonda con
diversos especialistas e activistas de diversas asociacións da provincia de
Lugo.
PROGRAMA
»Museo Pazo de Tor, Monforte de Lemos
12:00 h.- Recepción aos membros de MINOM por parte do presidente da
Deputación de Lugo, Darío Campos.
A continuación procedeuse á sinatura de aceptación de doazón á Rede
Museística por parte de representantes deste movemento do Núcleo
Documental para o Estudo do MINOM.

Museo Pazo de Tor
80
Interviron: Ana Mercedes Stofell, en representación de MINOM, e Darío
Campos, presidente da Deputación de Lugo.
Asistiron: Pilar García Porto, deputada de Cultura, José Tomé Roca, alcalde
de Monforte, e Encarna Lago González, xerente da Rede Museística da
Deputación de Lugo.
Acto seguido debateuse a proposta de Pedro Pereira Leite e Mario de Souza
Chagas, presidente de MINOM, para avaliar a candidatura da Rede
Museística e que Lugo sexa sede da XIX Conferencia Internacional MINOM-
ICOM 2019.
»Museo Fortaleza San Paio de Narla, Friol
De 17:00 a 17:30 h.- Ana Mercedes Stoffel expuxo as características e
contidos do Núcleo Documental para o Estudo do MINOM.
De 17:30 a 19:30 h.-Mesa ‘MINOM e Museos de Comunidade’
Participaron: Mercedes Stoffel, Isabel Víctor, Pedro Pereira Leite, Juan
Sandoval, Encarna Lago xunto con representantes de colectivos e asociación
da provincia de Lugo que participan activamente nos proxectos de museoloxía
social que promove a Rede Museística da Deputación de Lugo.

Museo Pazo de Tor
81
10.2 INVENTARIADO E CATALOGACIÓN.
Lhardy Garrigues, Agustín

Museo Pazo de Tor
82
O Museo Pazo de Tor, segue a gardar moitos segredos e achega agradables
sorpresas. No mes de setembro facíase público o achádego dunha obra dun
ilustre pintor, escultor e grabador español. (ref. Museo del Prado:
https://www.museodelprado.es/aprende/enciclopedia/voz/lhardy-garrigues-
agustin/6f1e46bc-4e5d-4a1a-89e2-366898d0a805 ) corresponde a un
grabado en augaforte, representa unha paisaxe, temática moi recurrente en
Lhardy. Responsde a seríe Grabados de Paisajes. Na actualidade tamén se
coñece polo restaurante máis antigo aínda haberto que aínda leva o seu
apelido.
Os medios fixéronse eco da nova, plasmando un artigo de Encarna Lago,
Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo. Segue:
Las artes,la vida /Del Museo Pazo de Tor al Museo del Prado
Las artes, la vida
Encarna Lago
¿Os habéis preguntado en esas visitas rápidas por los museos del mundo, a
veces guiadas, qué tesoros encierran? Y no me refiero al valor
pignoraticio adjudicado socialmente a los grandes nombres, sino a las
historias humanas, a las trazas de seres que vivieron en otras épocas, que
soñaron con pertenecer a exclusivos universos y que, en ocasiones, lo
consiguieron. Los misterios preservados del tiempo y la carcoma que
traspasan las décadas con su insistente mirada.
Para quienes nos ocupamos de su estudio, difusión y proyección, los
profesionales de los museos, presentar las colecciones, tesoros, ocultos o a
la vista, desde perspectivas distintas, constituye un reto en el que nuestra
creatividad debe alcanzar el do de pecho.
Mil historias para vivir cada día en los museos de la Red Museística Provincial
(Museo Provincial de Lugo, Museo Pazo de Tor, Museo de San Paio de Narla
y Museo do Mar de San Cibrao), sin ir más lejos. Historias que muchas veces
pasan inadvertidas, historias que nos emociona compartir. Imaginaos el
hallazgo de una pieza, entre un sinfín de objetos maravillosos, que nos
compromete a un viaje desde el Pazo de Tor al Museo del Prado, al Madrid
de comienzos del siglo XX.

Museo Pazo de Tor
83
Imaginaos que una tarde cualquiera tenéis la fortuna de recorrer las salas de
este museo, podéis mirar con los oídos piezas musicales únicas, sentir cómo
unos mágicosdedos se deslizan, suaves, por las teclas de un piano, y tendréis
la música lista para oler sus aromas, tocar sus texturas.
Ante el ínfimo clamor del apetito podréis comer en las diferentes vajillas,
utilizar elegantes cubiertos, envolveros en el hechizo de un jardín escapado
de la obra de Lewis Carroll, escribir vuestros secretos, anhelos, poemas o
cartas en una escribanía y preservarlo todo en el bargueño con secreter en el
que el padre de Doña María Paz Taboada y Zúñiga guardaba sus caudales.
Claro que esto requiere de un buen ejercicio imaginativo pero nada es
imposible, así que, llegada la noche, os convido a soñar el
descanso en camas de caoba y marfil, de Nápoles, revestidas de seda y
algodón egipcio. Y es ahí, en el último paseo antes del retiro nocturno, cuando
recorriendo las salas descubrís, descubrimos, con los ojos escuchando, el
devenir del verano plasmado en la extraordinaria colección de grabados que
interceptan nuestros sentidos desde las paredes del Pazo. Secretos,
secreteres, historias, murmullos de los habitantes de minúsculos territorios
invisibles y leves.
Ahí es cuando la iluminación del recinto nos conduce, en volandas, a la luz
difuminada de una obra de Agustín Lhardy, discípulo de Carlos de Haes,
pintor plenairista de la colonia artística de Muros, precursor de Millet y del
impresionismo de Monet. ¿Cómo se os ha quedado el cuerpo y el espíritu?
El grabado, una barca que se desliza suavemente, trazando estelas de agua
y hierba cristalinas. Os lo dije, íbamos a hacer un viaje. Un viaje estival y
luminoso pese al negro sobre blanco del grafito y el papel, un viaje desde
Monforte de Lemos a la corte de Alfonso XIII. Un viaje en el que además
descubrimos otra historia prendida a las fotografías amarillentas del recuerdo.
Nuestro artista, del que nos preguntamos y os preguntareis en ese deambular
iniciático por el Pazo, cómo ha alunizado con su aguafuerte en estos muros
bendecidos por la naturaleza, ese hombre que cumplió un sueño quimérico
de habitar el Prado, supo ser también el continuador de la obra de su padre-
y de otros antes- consiguió la máxima aspiración del cuerpo y el alma, como
cocinero del más antiguo restaurante de la Villa y Corte.

Museo Pazo de Tor
84
Os anticipé las tribulaciones de un viaje. Hay muchos otros y pueden
comenzar en los Museos. ¿Os apetece revivir la historia con mayúscula
degustando el menú La Verbena de la Paloma? Podemos hacerlo, sólo hay
que acercarse hasta el Pazo de Tor y reverenciar la vida
Encarna Lago González, Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo
11. PUBLICACIÓNS, INTERACIÓNS CO PÚBLICO E NAS REDES
SOCIAIS.
11.1 FACEBOOK
O Museo Pazo de Tor está presente en diferentes plataformas
de redes sociais, facebook e a rede máis activa (info gráfica
indice 1.1 – anexo O Museo Pazo de Tor e as redes sociais. A
mesma ten unha actualización diaria, informando aos usuarios
e aos seguidores. Establécese tamén un típo de interacción
non só de ralato senón de reflexión e de difusión. En canto a interacción
destacamos a actividade “A parte polo todo” no cal os usuarios tiñan que
averiguar qué peza é do fondo do museo a partir da visualización dun
fragmento. https://es-es.facebook.com/museopazodetor/

Museo Pazo de Tor
85
11.2 BLOGUER
O Museo Pazo de Tor tamén está presente en Twitter canlen que
principalmente ten un uso de difusión de novas publicadas no facebook.
O blog do Museo Pazo de Tor tamén é unha canle de grande interes onde,
o publicado, alí está máis polo miudo, recentemente fíxose unha laboura
descriptiva e de catalogación de certas pezas de interés do museo, onde
tamén a modo participativo dende facebook se invita a achegar información
por parte dos seguidores sobre as pezas presentadas no muro

Museo Pazo de Tor
86
11.3 OUTROS SERVIZOS
Co fin de intentar seguir mellorando e ofertar un servizo público gratuito e de
calidade. Procedeuse a elaboración dunha enquisa para a captación de novos
públicos.
12. PROGRAMA DE PERSOAL
Xerencia: Encarna Lago González
Arquivo e Biblioteca: Juan Márquez Barro
Vixilancia: Silvia Fiallega Lorenzo
Vixilancia-Guía: Tar López López
Vixilancia: Verónica Fernández Fulgencio. (xuño-outubro)
Vixilancia: Pilar Sánchez Monje. (xullo- agosto)
Vixilancia: Omar Luaces Canto. (setembro)

Memoria Pazo de Tor 2017

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Memoria Pazo de Tor 2017

Similar to Memoria Pazo de Tor 2017 (20)

More from redemuseisticalugo

More from redemuseisticalugo (20)

Memoria Pazo de Tor 2017