Farmers Handbook 4

1. Sổ tay nhà nông
The FieldsTập 4

2. Tác giả: Chris Evans, Ông Laxman Rana, Ông Bhuvan Khadka, Ms Hom Maya Gurung, Bà
Deu Maya Rana, Ms Bal Kumari Giri, Ông Narayan Acharya, Bà Naomi Saville, Ông
Satananda Upadhaya
Biên tập, thiết kế, sản xuất: Chris Evans & Jakob Jespersen
Dịch từ tiếng Nepal bởi Chris Evans
Dịch sang tiếng Việt: Ngô Thị Tú Trung
Kiểm duyệt: Mike Feingold, Margaret Evans, Ted Albins, Rupert Greville, Jakob Jespersen,
Andy Langford, Looby Macnamara
Hình: Jakob Jespersen, Chris Evans
Tác giả hình ảnh được viết trong tập 5
Minh họa trang bìa: Ông Motilal Phauja
Đánhmáy: Chris Evans
Vi tính: Graphics Edge, Kathmandu
Xuất bản: Chris Evans, Jakob Jespersen......
Nhà phân phối: .......... (xem trang 8 để biết địa chỉ)
In ấn: Format Printing Press, Kathmandu......
Phiên bản đầu tiên (tiếng Nepal) in vào tháng 6
năm 2001, 7500 bản
Phiên bản này.........
Sổ tay Nông dân, ISBN 99933-615-0-X.......
Tập này: 99933-615-4-2
Sổ tay Nông dân mô tả các kỹ thuật làm nông nghiệp bền vững và đây là tập 4 trong 5
tập. Có 9 kỹ thuật trong tập này. Trong 5 tập có tổng cộng 40 kỹ thuật.
Sổ tay Nông dân dùng cho giáo dục và nâng cao hiểu biết cũng như ứng dụng vào làm
vườn thực tế. Có thể in để dùng cho các mục đích đó, nhưng hãy nhớ rằng photocopy sẽ làm ô
nhiễm môi trường, đắt đỏ và sách sẽ không có chất lượng cao.
NỘI DUNG
Chủ đề Số chương
Các chương cách nhau bằng 1 trang vàng
Giới thiệu quyển này .......................... 1
Phân xanh ............................................. 2
Làm nông không làm đất .......................... 3
Ghépgốcdại .................................................. 4
Vườn trái cây tổng hợp ............................. 5
Trồng cây ăn trái ....................................... 6
Nông lâm nghiệp .......................................... 7
Chiết cây .................................................. 8
Trồng tre từ cành giâm ................................ 9
Hàng rào sống............................................... 10
Trồng lúa S.R.I. .................................... 11

3. Đây là tập 4 trong 5 tập Sổ tay Nông dân. Tổng cộng
có 40 kỹ thuật, và quyển này có 9 kỹ thuật. Trong tập này
chúng tôi mang đến cho bạn đọc vài phương pháp áp dụng
trong nhà. Tựa đề của các phương pháp bạn có thể xem ở
trang “Nội dung”.
.
Cuốn sổ tay Nông dân này sẽ cung cấp các thông tin về
phương pháp làm nông bền vững, và là tài liệu để thực hiện
những chương trình xóa mù chữ. Bạn đọc xem thêm trong tập
5 của bộ sách này để biết thêm chi tiết. Trong tập 5 cũng có
danh sách những từ khó và diễn giải.
Mục tiêu
Bối cảnh
Đánh giá, phản hồi
Mục tiêu chính của cuốn sổ tay này là nhằm giúp nông
dân làm nông thành công hơn bằng cách cung cấp thông tin
về các phương pháp đơn giản để giúp môi trường khỏe hơn,
thay vì phá hủy nó, tạo ra sinh kế cho các thế hệ tương lai.
Các kỹ thuật trong cuốn sổ tay này là kết quả nghiên cứu
của các nông dân ở quận Surkhet và Jajarkot ở vùng Trung
Tây Nepal. Chúng tôi tin rằng các phương pháp này cũng sẽ
đúng cho nông dân các nước khác. Tuy nhiên, khí hậu, đất đai
khác nhau trên thế giới và chúng tôi mong rằng bạn đọc sẽ
thay đổi tùy theo vùng đất của bạn. Tương tự, cũng cần phải
thay đổi loại cây theo từng vùng khí hậu, nhưng chức năng
cây vẫn thế. Ví dụ, chương về Hàng rào sống mô tả cách dùng
cây có gai để làm rào cản. Ở vùng vĩ độ thấp, vùng Tarai nóng
ở phía Nam Nepan, "Babool" (Acacia nilotica) thích hợp cho
việc này. Nhưng cây này sẽ không mọc ở vùng cao hơn. Ở
đây, các loài như lê dại, cây mâm xôi dại, hắc mai biển cũng
làm hàng rào sống rất tốt.
Chúng tôi hoan nghênh các phê bình, góp ý, câu hỏi về
các kỹ thuật trong cuốn sách này. Các đề nghị cải tiến sẽ được
dùng trong các phiên bản sau và các ấn phẩm tương tự.
Sổ tay Nông dân
Giới thiệu tập này

4. Cấu trúc sổ tay
Vườn ăn trái tổng hợp 5
Nông nghiệp rừng 7
Chiết cành 8
Có một số thay đổi nhỏ cho cấu trúc này nếu cần thiết
iCáckỹthuật
Mỗi phương pháp được mô tả trong một chương. Tất cả
phương pháp đều được mô tả theo cách sau:
· "Cái gì? Định nghĩa phương pháp.
· "Tại sao?" – Các lợi ích khi dùng phương pháp này
· Phần chính là "Làm sao?" để thực hiện phương pháp.
Các trang giữa của phần này sẽ có tranh màu.
· Mô tả cách thực hiện, bảo trì, chăm sóc, quản lý, vận
hành,
· Sau đó, sẽ có phần phỏng vấn với nông dân có kinh
nghiệm đã sáng tạo và áp dụng phương pháp.
· Cuối cùng, thông tin về các chương khác có liên kết với
phương pháp này.
Trồng cây ăn trái 6
Giâm tre 9
Hàng rào sống 10
Trồng lúa S.R.I. 11
Làm nông không làm đất 3
Phân xanh 2
Ghép gốc dại 2

5. email:- npg@earthcare.wlink.com.np
Nepal Permaculture Group
P.O.Box 8132, Kathmandu, Nepal
Tel: +977-1- 252597
Hỗ trợ vốn
Support for the production and printing of The
Farmer's Handbook has come from Methodist Releif &
Development Fund (UK), ActionAidNepal, MSNepal,
GTZ Food for Work, Hill Agriculture Research Project
(HARP), ICIMOD. In this volume, Phân xanh, Agro-
Forestry and Zero Tillage chapters have been supported
by Helvetas Nepal
Himalayan Permaculture Group, P.O.
Box 19121, Kathmandu, Nepal
Tel: +977-1- 252597
Appropriate Technology Asia
P.O. Box 8975 EPC 849
Kathmandu, Nepal
tel: +977 1 5549774
nepal@arasia.org.uk
www.atasia.org.uk
Permaculture Association UK
BCM Permaculture Association
London WC1N 3XX
Tel: +44 845 4581805
office@permacuture.org.uk
www.permaculture.org.uk
Nhà phân phối và
liên lạc chính
Permanent Publications
The Sustainability Centre
East MeonHampshire GU32 1HR
tel: +44 1730 823311
info@permaculture.co.uk
www.permaculture.co.uk

6. TheFarmers'Handbook-"TheFields",Chapter2-Phânxanh
Thế nào là
Phân xanh?
Mọi nông dân đều biết
mất bao nhiêu công sức
để sản xuất một rổ phân
ủ và mang nó ra đồng.
Nhưng dường như chưa
bao giờ làm nông trả lại
cho người làm nông
thành quả bằng với
những gì họ bỏ ra cho
việc làm phân ủ. Cây dùng trong phương pháp này gọi là
Phân xanh. Đây là một cách rất tốt giúp tăng độ màu mỡ của
đất và mang ích lợi lớn cho người nông dân. Hãy đọc nó
trong chương này.
Điên điển đang được
cày vào đất như phân
xanh , Surkhet, Tây
Nepal

7. TTạạii ssaaoo lại trồng
phân xanh?
2 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 2 - Phân xanh 3
3
· Giảm nhu cầu phân nhân tạo – Dùng phân xanh sẽ làm
giảm nhu cầu dùng phân bón. Không dùng phân bón sẽ tiết
kiệm chi phí và đất không bị phá hủy. Ngoài ra, năng suất
tăng lên sẽ nuôi được gia đình thời gian lâu hơn, hoặc phần
dư sẽ được đem đi bán.
Ích lợi của phân xanh
· Tăng năng suất – dùng phân xanh sẽ giúp tăng năng
suất ngũ cốc, đậu đỗ, rau, cây thức ăn cho gia súc, cây
nhiên liệu, … trong trang trại
Ông Thek B. Gurung of
Gumi VDC - 4, Surkhet,
thích dùng phân xanh
Điên điển trên ruộng
· Cải thiện chất lượng hoa
màu – hoa màu trồng với
phân xanh ngon hơn, dinh
dưỡng hơn so với cây trồng
với phân hóa học.
· Cải thiện đất – đất có phân xanh thường xuyên sẽ mềm
hơn, nhẹ hơn, dễ làm đất hơn. Nhờ vậy đất sẽ dễ hấp thu,
trữ nước và dưỡng chất.
· Bảo vệ đất – phân xanh bảo vệ đất vì nó phủ lên đất nên
sẽ bảo vệ đất khỏi ảnh hưởng của mặt trời, gió, mưa lớn.
· Giảm cỏ dại – phân xanh phủ đất và giảm lượng công
việc và chi phí làm cỏ dại.
· Giảm khối lượng công việc và chi phí – lượng phân ủ
cần mang ra ruộng sẽ ít hơn. Dùng phân xanh giúp đất tơi
hơn và dễ cày, dễ đào.
· Tăng vi sinh và hoạt động của chúng trong đất – Các vi
sinh có lợi sống và hoạt động quanh rễ của cây phân xanh
trong đất. Chúng giúp cây lấy được và giữ lại dưỡng chất trong
đất. Dinh dưỡng không chỉ cho cây mà còn làm đất màu mỡ. Vi
sinh sẽ giúp cho đất và cây, và phân xanh đến lượt nó sẽ bảo vệ
vi sinh không bị mặt trời, gió, mưa, rửa trôi ảnh hưởng.
· Tăng sinh khối trên đồng ruộng – trong một ví dụ ở
Brazil, Nam Mỹ, 40,000 nông dân chuyển sang dùng phân
xanh, họ đã tính toán rằng dùng phân xanh là đậu velvet tạo
ra lượng sinh khối dư là 50 đến 140 tấn trên một ha. Điều
này tương đương với 3000 đống lá! Nhưng sinh khối phân
xanh không cần phải mang từ đâu đến cả. Sinh khối sẽ được
tạo ra trên đồng và nó sẽ tự phân hủy thành phân ủ.

8. để trồng Phân
xanh?
LLààmmssaaoo
4 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 2 - Phân xanh 5
Có hai cách dùng phân xanh:-
1. Dùng khi đất bị bỏ trống hoặc đất bỏ hoang giữa các vụ;
2. Khi đang trồng hoa màu
1. Dùng phân xanh ở đất bỏ hoang
Khi đất trồng hoa màu bỏ trống sau khi đã thu hoạch, có
thể gieo hạt phân xanh dày như gieo hạt lúa mì. Khi cây phân
xanh sắp ra hoa, có thể cắt và để đó, hoặc cày xới vào trong
đất.
2. Dùng phân xanh chung với hoa màu
Phương pháp này thường được dùng khi trồng bắp. Nó
rất dễ, chỉ cần gieo phân xanh cùng lúc với bắp, rồi cày nó
vào trong đất khi cần phải làm cỏ cho cây bắp (sau 3 đến 4
tuần). Lúc này cũng có thể gieo hạt phân xanh, và phân xanh
sẽ được cắt và phủ đất, hoặc cày vào đất khi thu hoạch bắp để
đất thêm màu mỡ.
Phân xanh dễ dùng, nhưng cần chú ý vài điều như :-
· phân xanh có thể dùng trong mọi mùa;
· dù dùng loại phân xanh nào, chúng cũng sẽ
cho hiệu quả lớn nhất nếu được cắt hoặc/và cày vào đất
khi chúng nở hoa, trước khi ra hạt;
· các loại phân xanh leo có thể bóp nghẹt cây trồng chung.
Khi đó, phải kéo các thân leo xuống.
Chọn loại phân xanh sẽ dùng.
Có nhiều cây có thể dùng như phân xanh. Khi chọn
phân xanh nên tùy theo loại hoa màu sẽ trồng chung. Đối với
cây hoa màu lớn như bắp, nên dùng cây phân xanh lớn như
đậu velvet hoặc Điên điển. Đối với hoa màu thấp như nhiều
loại rau, nên dùng phân xanh nhỏ như mù tạc, hoặc bột kiều
mạch
Tiêu chuẩn để chọn phân xanh gồm có:-
· cây mềm
· mọc nhanh;
· nhanh phân hủy;
· họ đậu;
· không thu hút sâu bệnh
· không cạnh tranh với cây hoa màu;
· cung cấp dưỡng chất cần thiết cho đất (trang 21 có thêm các
thông tin về phần này)

9. Độ cao thấp – mù tạc, đậu, đậu răng ngựa, cỏ cà ri, thuốc
lá, kiều mạch..
Độ cao trung bình – mù tạc, đậu, đậu răng ngựa, cỏ cà ri,
kiều mạch,..
Độ cao cao - mù tạc, đậu, đậu răng ngựa, kiều mạch…
Ví dụ phân xanh mọc trong mùa đông
Thuốc lá
broad bean
he p ustard
Độ cao thấp – mù tạc, kiều mạch, rau dền, lục lạc
(Crotalaria), Điên điển, Chenapodium, cỏ cà
ri, đậu ván, đậu velvet, đậu kiếm, thuốc lá..
Độ cao trung bình - mù tạc, kiều mạch, rau dền, lục lạc
(Crotalaria), Điên điển, Chenapodium, cỏ cà
ri, đậu ván, đậu velvet, đậu kiếm, thuốc lá, gai
dầu..
Độ cao cao - mù tạc, kiều mạch, rau dền
Ví dụ về phân xanh mọc trong mùa hè
a aranth
Lục lạc
Lục lạc (Crotalaria), Chenapodium, cỏ cà
ri, thuốc lá, gai dầu,….
Gai dầu
Ví dụ sử dụng phân xanh
Giờ ta xem xét vài ví dụ phân xanh cụ thể. Trên trang
này dùng Điên điển với lúa. Trên trang 17, dùng Điên điển
với bắp, còn trên trang 18 thì dùng đậu velvet với bắp, trên
trang 20, dùng mù tạc với lúa mì
Điên điển và lúa
Trong phương pháp này, Điên điển
được gieo trước khi gieo mạ. Khi lúa
được gieo vào vườn ương, ruộng lúa
bỏ trống nên lúc này có thể trồng
Điên điển
Gieo Điên điển dày như hạt lúa mì và hạt mù tạc,
sau đó bừa để phủ đất lên hạt.
Thời
điểm
Gieo sau khi đã thu hoạch hoa màu mùa đông,
hoặc trong mùa xuân. Điên điển sẽ mọc nhanh
hơn nếu đất ẩm, vậy nên hãy tưới nếu được. Sau
4-6 tuần, Điên điển sẽ cao khoảng 0.45 đến
0.9m. Cắt sát đất, cày vào ruộng để chuẩn bị
trồng lúa.
Điên điển cho hạt
Khi Điên điển được cày vào đất khi chuẩn bị ruộng lúa,
chuyển một số cây lớn nhất, dày nhất, khỏe nhất vào ven
ruộng – cách nhau 2m dọc theo ven ruộng. Những cây này sẽ
mọc để cho hạt dùng làm phân xanh năm sau. Hạt sẽ ra sau 6
đến 7 tháng.
Chapter 2 - Phân xanh 7
c -
KKiiềềuu mmạạcchh-
CChhennapodiuumm mmùù ttạạcc
thuốc lá
6 The Farmers' Handbook, "The Fields"
Rau dền
Đậu lục lạc gai dầu mmùù ttạạcc
Đậu răng
ngựa
Cách
gieo

10. HHããyy xxeemm
8 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 2 - Phân xanh 9
Cây cho hạt sẽ mọc cách nhau 2
m ở ven ruộng. Khi cao được 1-
1.5m, ngắt ngọn để làm dày
thân và ngăn cây mọc quá cao,
tránh gió thổi. Ngắt ngọn cũng
sẽ giúp cây ra nhiều cành, nhiều
hạt hơn. Có một bức hình trên
trang 11.
Sau khi đã cắt và cày
Điên điển vào trong đất, cho
nước vào ruộng, rồi trồng lúa.
Phân xanh bị phân hủy là thức
ăn tốt cho lúa.
Hạt điên điển mọc ở
ven ruộng
LịchtrồgnlúavàĐiênđiển
đất
gieohạt
Điênđiển
2-4
vườnương
gieomạ
tuần
càyđiên
điểnvào
chuyển
câygiống
vàođất
trồnglúa
3-4tháng
6-7tháng
thu
hoạch
lúa
thu
hoạch
hạt
ĐiênĐiển
Điên điển được
gieo khi ruộng
bỏ hoang
Điên điển
nảy mầm
trong 6-10
ngày
Điên điển cao
thế này sau 1
tháng. Giờ có
thế cày vào đất
CCáácchh ttrrồồnngg
PPhhâânn xxaannhh
ruộng
4-6tuần

11. 10 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 2 - Phân xanh 11
Điên điển cắt
sát gốc trước
khi cày vào
đất.
Như thế
này dễ cày
hơn
Sau khi đã cày
Điên điển vào,
đất đã sẵn sàng
để trồng cây
Ngắt ngọn của cây Điên điển
cho hạt giúp ra nhiều cành
hơn, và thân khỏe hơn
Sau khi thu
hoạch lúa thì
hạt Điên điển
cũng đang chín
Cây cho hạt
cũng sẽ cho
củi đốt
Hạt được làm
sạch, bảo quản
cho mùa sau.

12. 12 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 2 - Phân xanh 13
Điên điển hay
đậu velvet được
gieo khi làm cỏ
cho cây bắp lần
đầu
Nếu làm cỏ thủ
công cho cây bắp,
cũng có thể giao
phân xanh luôn
Điên điển
mọc giữa
cây bắp
Điên điển đã sẵn sàng
để được cày vào đất
sau khi thu hoạch bắp
Trồngđậu
velvetnhư
phânxanh
Một nông dân
Guatemala đang
kiểm tra đậu velvet
sau khi thu hoạch
bắp
Đậu velvet cắt sát gốc khi
bắt đầu ra hoa.

13. 14 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 2 - Phân xanh 15
Hoavàhạt
đậuvelvet
Đậuvelvet
sau khi cắt
Cây "cỏ dại"
này cũng là
một cây phân
xanh tốt
Lục lạc dùng
như phân xanh
với kê
Gieo phân xanh là cỏ ba lá trắng trong
vườn ương cây ăn trái để ngăn cỏ dại, giữ
nước và thêm đạm vào đất
Cỏ ba lá trắng quanh năm
Nông lâm nghiệp ven
ruộng và phân xanh là đậu
velvet trồng với bắp
2 năm trước, đất trên ruộng của
nông dân Guatemalan này quá
nghèo để trồng trọt. Sau khi
dùng đậu velvet làm phân xanh,
giờ đất đã đen và cây bắp lớn thế
này (xem trang 22)

14. 16 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 2 - Phân xanh 17
Điên điển
roots
Rễ cây
đậu răng
ngựa
Trên rễ cây họ đậu như
Điên điển, đậu răng ngựa,
đậu velvet, có các nốt sần.
Trong các nốt sần này có
các vi sinh là
"rhizobium".
Rhizobium lấy ni-tơ là
nguyên tố quan trọng
để cây phát triển từ
không khí, rồi cung cấp
cho rễ cây. Khi chúng
hoạt động chúng màu
hồng như thế này
Điên điển và bắp
Trong phương pháp này, Điên điển
được gieo chung với bắp. Có hai cách
để gieo Điên điển như phân xanh với
bắp.
Cách 1 :- Gieo Điên điển cùng lúc với bắp.
· Bắp và Điên điển nảy mầm cùng nhau. Điên điển được
cày vào khi bắp được làm cỏ sau 3-4 tuần, và dinh dưỡng
từ Điên điển sẽ giúp cho bắp phát triển.
· Thay vì Điên điển, có nhiều loại phân xanh cũng có thể
trồng để cung cấp dinh dưỡng cho bắp.
Cách 2 :- Gieo Điên điển khi làm cỏ cho bắp
· Khi làm cỏ cho bắp lần đầu (3-4 tuần sau khi gieo), gieo
Điên điển dày như khi gieo lúa mì. Khi làm cỏ, hạt Điên điển
sẽ được che phủ.
· Sau khi thu hoạch bắp, cắt và cày Điên điển vào trong đất
để chuẩn bị cho vụ mùa sau.
· Dinh dưỡng từ Điên điển sẽ cung cấp cho vụ mùa đông
tiếp theo.
Có các loại phân xanh khác thay cho Điên điển, nhưng
phải là cây cao (giống như bắp), ví dụ như Lục lạc.
Xem thêm đậu velvet và bắp trên trang 18
Điên điển cho hạt
Gieo hạt ở ven ruộng. Chọn số
lượng cây cần thiết để tạo đủ hạt.

15. 18 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 2 - Phân xanh 19
Cày Điên
điển vào đất
hay cắt làm
lớp phủ
Cày Điên
điển vào đất
hay cắt làm
lớp phủ
Trong cách này, đậu velvet là một loại
phân xanh trồng chung với bắp. Đậu
Velvet bean được gieo khi làm cỏ lần
đầu cho bắp.
Lịch trồng bắp và Điên điển
Cách 1.
Gieo bắp 4-5 tháng
và Điên
điển
Thu
hoạch
bắp
Cách 2.
Gieo
bắp
gieo Điên
điển khi
làm cỏ cho
bắp lần đầu
Thu
hoạch
bắp
3-4 tuần
Đậuvelvetvàbắp
· Bắp được làm cỏ bằng tay hoặc bằng cách cày sau khi gieo
3-4 tuần. Lúc này, ta gieo hạt đậu velvet cách nhau 50cm.
Hạt sẽ được phủ bằng đất khi làm cỏ.
· Đậu velvet sẽ nảy mầm nhanh hơn nếu được ngâm trong
nước 2 ngày trước khi gieo. Khi ngâm đậu, phải nhớ thay
nước 2 lần 1 ngày.
· Đậu velvet là một loại dây leo lớn. Nếu nó leo và thắt cây
bắp trước khi thu hoạch bắp, chú ý kéo nó ra khỏi cây bắp,
rồi bỏ xuống đất. Sau khi đã thu hoạch bắp, để cây đậu
velvet leo lên thân cây bắp để nó tiếp tục ra nhiều sinh
khối .
· Sau khi đã thu hoạch bắp, cắt dây đậu velvet và cày vào đất
để chuẩn bị đất cho vụ tới, hoặc chỉ cần cắt và làm lớp phủ nếu
bạn bỏ đất trống không trồng gì cả
ĐậuVelvet ra hạt
· Trồng đậu velvet ở ven ruộng, dưới một
cái cây thích hợp, rồi để nó leo lên cây để ra hạt. Đừng để
nó leo lên cây ăn trái vì dây leo dày có thể sẽ làm hỏng
cây, ảnh hưởng đến việc ra trái của cây.
· Đậuvelvet sẽ thu hoạch được sau 8-10 tháng sau khi
gieo.
· ĐậuVelvet không ăn được. Cây đậu leo ăn được có thể
thay thế cho đậu velvet là đậu kiếm, đậu ván,…Nếu thời
điểm thích hợp thì có thể thu hoạch đậu.
Lịch trồng bắp và đậu velvet
Cày đậu
velvet vào
đất hay cắt
làm lớp phủ
gieo đậu
velvet khi
làm cỏ cho
bắp lần đầu
Thu
hoạch
bắp
3-4 tuần
Gieo
bắp

16. Kiều mạch Nhiều
Mù tạc Nhiều
Thuốc lá Nhiều
Chenapodium Nhiều Nhiều Nhiều
Điên điển Nhiều
Đậu Nhiều
20 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 2 - Phân xanh 21
Mù tạc và lúa mì
Vào mùa thu, phân xanh thích hợp có thể
được gieo với vụ đông. Rất khó để trồng
phân xanh chung với hoa màu như lúa
mì và lúa mạch, nên chúng thường được
trồng trước các cây ngũ cốc
Thời điểm
· Khi đất trống, sau khi đã thu hoạch vụ hè, có thể gieo
phân xanh.
· Sau khi thu hoạch vụ hè, ví dụ như lúa hoặc ngô, xới đất
như thường lệ, và gieo hạt mù tạc thật dày.
· Khi mù tạc bắt đầu ra hoa, cày nó vào đất. Rồi gieo
lúa mì mùa đông (hoặc bất cứ hoa màu mùa đông nào).
Thay vì mù tạc, có thể dùng cỏ cà ri hay kiều
mạch làm phân xanh với cùng phương pháp
Mù tạc được
cày vào đất
khi ra hoa để
làm phân xanh.
Sau đó sẽ gieo
lúa mì vào đây
Lịch trồng mù tạc và lúa mì
Khoảng 3 tuần
Cày mù tạc
vào đất
Thu
hoạch
lúa mì
Còn có nhiều loại phân xanh khác dùng như ví dụ
trên
"Tôi gieo cây lúa miến làm phân
xanh. Sau 1 tháng, tôi cày nó vào
đất rồi trồng khoai tây, năng suát
tăng 3 lần! "
Bhim B. Gautam, Gumi, Surkhet
Dưới đây là vài thông tin về loại phân xanh nào
có dinh dưỡng nào đặc biệt cao
Loạiphânxanh Ni tơ Phốt pho Kali
Gieo
mù tạc

17. thác, lở đất, lũ lụt giết chết hơn
10,000 người và làm300,000 mất
nhàcửa.
Nhưng phíanam vùng
Lempira không bị tàn phá.
Không có lở đất, không có
người chết, thực tế 84 ngôi làng
trong vùng đã sản xuất dư 2000
tấn hạt. Để giải thích điều kỳ
diệu này, chính phủ, cùng với tổ
chức NGO địa phương vàcác
nông dân đã nghiên cứu khu
vực và thấyrằng nông dân đã
thực hiện nông nghiệp bền
vững hữu cơ, giúp bảo vệ họ
khỏi những nguyhiểm thiên tai.
Trong 30 năm vừa qua, trên
10,000 nôngdân trong các khu làng
nàyđã bảo tồn đất, cải thiện đất, làmnông nghiệp rừng, áp dụng
các chiến lược về phân xanh và kiểmsoát vật gâyhại tổng hợp
để bảo vệ các sườn dốctrong vùng. Nhờ vậy, dù thiên tai khủng
khiếp như lốcxoáyMitch cũng đã không thể gâyhại nghiêm
trọng cho họ.
Từ kinh nghiệm của họ, nông dân Lempira đã chia sẻ
với các tổ chức nông nghiệp địa phương và nông dân toàn
quốc và các nước lân cận các bài họclàmnông của mình.
22 The Farmers' Handbook, "The Fields"
Năm1998 cơn lốc xoáyMitch tấn công Trung Mỹ, đặc biệt
là Honduras, Guatemala and Nica-
ragua. Gió mạnh, mưanhư
CCââuu cchhuuyyệệnn vvềề llốốcc xxooááyy ““MMiittcchh””
Nông dân Yuwan Aguirre
nâng lớp sinh khối rất dày
từ đậu velvet. Lớp sinh
khối này giúp bảo vệ đất
khỏi xói mòn và nâng cao
năng suất.
Æ
Ông Dambar
Bahadur Regmi
Kinh
nghiệm
nông dân
Từ Nepal, quận Surkhet,
Gumi - 3, Ông Dambar
Bahadur Regmi trồng phân
xanh từ 1995. Hãy nghe
chuyện của ông
Tôi nhận được nhiều lợi ích
từ việc trồng phân xanh là Điên
điển cho ruộng lúa. Từ khi tôi bắt
đầu thì năng suất lúa đã tăng đều
đều. Đất ngày xưa cho sản lượng
là 960kg giờ tăng lên 1400kg,
khá là tốt so với trong vùng. Tôi cũng dùng ít phân bón hơn vì
có phân xanh. Đất mềm hơn, dễ cày hơn, nên giờ mình cũng ít
phải làm việc hơn mà vẫn có thu hoạch cao. Gạo làm ra ngon
hơn, và người chủ nhà máy xát lúa nói là ít trấu hơn, hạt to
hơn những nông dân mới dùng phân xanh. Giờ tôi đang muốn
thử dùng các loại phân xanh khác, cùng với Điên điển.
Dambar Bahadur Regmi
Tác giả chương này
Cô Hommaya Gurung
Điều phối viên, Nhóm Nông nghiệp bền vững
Himalayan, Surkhet, Nepal
Chapter 2 - Phân xanh 23

18. thiCommunications
Các chủ đề liên quan đến Phân xanh
Sách này cho bạn đủ thông tin để trồng phân xanh. Tuy
nhiên thông tin này cũng có liên quan đến các phương pháp
khác. Để phát huy được thêm lợi ích, hãy đọc, học, thực
hành ở các chương khác nữa.
!ĐĐọọcc ttiiếếpp !
Chương về phân ủ
Cũng như phân xanh, phân ủ từ động vật cũng
rất hữu ích cho cây, nhưng cần phải được
kiểm soát kỹ càng. Chương này hướng dẫn
bạn làm phân ủ mau hoại, và chất lượng cao.
Chương về vườn sau bếp
Làm sao để làm và quản lý một khu vườn rau tại
nhà lâu dài, dễ dàng mà đơn giản? Chương này
cho biết cách trồng nhiều loại rau, ít công sức
hơn, mà lại năng suất hơn.
Chương Giữ hạt
Chương này cho bạn thông tin về cách sản
xuát và bảo quản nhiều giống hạt chất lượng
gồm cả hạt cây phân xanh, tại nhà.

19. TheFarmers'Handbook-"TheFields",Chapter3-No-TillFarming
?
LLààmm nnôônngg
kkhhôônngg llààmm đđấấtt llàà ggìì??
Những năm
60 một nhà khoa
học nông nghiệp
nổi tiếng người
Nhật là
Masonobu
Fukuoka tự hỏi
mình làm sao có
thể giảm vất vả
trong phương
pháp làm nông.
Ông thấy tốn
nhiều công sức
cày bừa, làm cỏ, bón phân, đi cấy trong nông nghiệp lúa mì.
Ông bỏ ra 30 năm để làm thí nghiệm, cải tiến phương pháp
nông nghiệp giảm công sức trong khu vực. Giờ đây chúng ta
có thể phát triển hệ thống tương tự với thời gian ngắn hơn,
nhờ áp dụng kinh nghiệm của ông. Phương pháp của ông
cũng được gọi là "nông nghiệp thông thái", vì nền tảng triết
lý, tâm linh sâu sắc của ông và thực tế là thiên nhiên được tôn
kính. Các phương pháp của ông được dựa trên hệ thống tự
nhiên, làm nông mà không gây hại tự nhiên.
Làm nông nghiệp cùng với tự nhiên có thể được áp
dụng với bất cứ hệ thống nông nghiệp nào, nhưng phương
pháp đề cập trong chương này đặc biệt liên quan đến hệ
thống lúa nước và lúa mì.
Những cánh đồng không cày bừa trong 6
năm, nông trại, Sunrise, Kathmandu, Nepal

20. -
TTạạii ssaaoo lại không
làm đất?
2 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 3 - No Till Farming 3
để làm nông
không làm đất?
LLààmmtthhếế
nnààoo
Cày xới
thật điên
rồ !
Masonobu Fukuoka Các vật liệu cần thiết
Tớ là bạn
của đất
Có 3 lý do cho việc cày xới:
Nếu không cày xới mà vẫn
đạt được cái điểm trên vậy tại sao
lại phải cày?
Đây chính là quan điểm của
Fukuoka'. Trong rừng có ai cày
đâu, nhưng đất lúc nào cũng mềm
và màu mỡ. Trong thực tế, nếu đã
cày thì phải cày nhiều hơn, vì cỏ dại
bị mang vào trong đất và sẽ nảy mầm.
Cày xới cũng làm đất bị bóc trần, nên
các vi sinh, dưỡng chất bị mặt trời làm khô đi, bị mưa
rửa trôi, bị gió thổi mất. Do đó nông dân sẽ khó thu
được năng suất cao vì đã phải làm việc vất vả, tốn
tiền bạc để cày xới, diệt cỏ,..
Làm nông không cày xới không làm hại môi trường. Khi
không làm đất, đất tự nhiên giữ cho nó tơi, màu mỡ, giúp cho
công việc nhà nông nhẹ nhàng hơn, giảm bớt chi phí.
· làm thông thoáng đất;
· giảm cỏ dại;
· đưa chất hữu cơ vào trong
đất
Có những ví dụ về những hệ thống truyền thống
không làm đất. Ví dụ như trước khi cắt lúa, gieo đậu lăng,
rồi trồng mà không cần cày xới.
Trong một hệ thống phủ tốt, người ta trồng hoa màu mà
không cần phải đào đất, và dùng một ít phân xanh như đậu
velvet, không cần phải cày xới gì cả. Bạn có thể đọc thêm
trong chương Phủ đất và Phân xanh.
Chương này sẽ cho bạn các thông tin về cách
trồng lúa và lúa mì không cần làm đất.
hạt lúa và hạt lúa
mì
rơm lúa mì
hạt cỏ ba
lá trắng
Đây là một phần trong phương pháp của Fukuoka:
rơm lúa phân ủ
đã phân
hủy kỹ
1 Sau khi thu hoạch lúa vụ hạ, cày một lần cuối.
4 Dùng rơm lúa vụ trước để phủ cho lúa mì và cỏ ba lá.
3 Gieo hạt cỏ ba lá thật dày
2 Gieo lúa mì

21. The Farmers' Handbook, "The Fields" -$4 Chapter 3 - No Till Farming 5
HHããyy xxeemm
Như vậy là lúa mì và cỏ ba lá sẽ cùng nảy mầm. Lúa
mì mọc trên cỏ ba lá, còn cỏ ba lá mọc trên đất. Dưới cỏ
ba lá là lớp phủ bằng rơm.
Cỏ ba lá là phân xanh. Khi ta phủ đất, nó sẽ bóp chết cỏ
dại và giữ độ ẩm cho đất. Cỏ cũng cố định đạm trong đất.
Đạm được tạo ra một cách tự nhiên cũng hữu hiệu như phân
urê vậy.
lớp phủ
rơm
làm cỏ
(nếu cần)
thu
hoạch lúa
mì
gieo
lúa
lớp phủ
rơm
hạn chế cỏ
ba lá (xem
trang 9)
thu hoạch
lúa
thêm
phân ủ
Lịch một năm cho phương
pháp không làm đất
gieo
lúa mì
gieo cỏ
ba lá
Tốt nhất là bắt đầu từ
đây, rồi đi theo chiều
kim đồng hồ
Vật liệu cần thiết:
rơm, hạt lúa, lúa mì,
hạt cỏ ba lá, phân ủ
cận cảnh
hạt cỏ ba
lá
LLààmm tthhếế nnààoo đđểể llààmm
nnôônngg kkhhôônngg llààmm đđấấtt

22. 6 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 3 - No-Till Farming 7
Gieo lúa
mì Sau lúa mì,
gieo cỏ ba lá
Phủ mọi thứ
bằng rơm lúa
Rắc một ít
phân ủ
Cỏ ba lá mọc mầm
trong lúa mì
Lúa mì chín và cỏ
ba lá xanh rì ở dưới
Cỏ ba lá mọc
bên dưới lúa
mì
Sau khi cắt
lúa mì, gieo
lúa và phủ
với rơm lúa
mì

23. -8 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 3 - No Till Farming 9
Làm thế nào để duy
trì một hệ thống
không cày xới
Cận cảnh
lúa mì và cỏ
ba lá mọc
cùng nhau
Sau khi thu
hoạch lúa, gieo
lúa mì mà không
cày đất
Trước khi
gieo, ngâm hạt
lúa mì và lúa
rồi trộn với
bột đất sét
.
Khi trộn thì xịt
nước
Sẽ tạo một lớp đất sét
bao quanh hạt, bảo vệ
hạt không bị chim ăn.
Trang 10 hướng dẫn
một cách khác
Khi lúa mì chín, nên nhổ cỏ dại. Đầu tiên, sẽ có nhiều
cỏ dại mọc hơn nhưng sau khi đã có lớp cỏ ba lá dày mọc
trên đất, và do không cày xới thì cỏ dại sẽ giảm đi.
Gieo lúa sau khi đã thu hoạch lúa mì. Khi lúa lớn lên, có
thể nó sẽ bị lớp cỏ ba lá dày ngăn cản phát triển. Có ba cách
ngăn điều này:-
1. Dẫn nước ngập đồng 10-12 ngày. Điều này làm cỏ ba lá bị
suy yếu để lúa mọc lên trên cỏ. Sau đó tháo nước đi. Lớp cỏ
ba lá sẽ phục hồi, lúa lúc này đã vượt mặt cỏ ba lá và lớn
nhiều rồi.
Vào mùa hè, lúa ra
hoa còn bên dưới
thì cỏ ba lá đã kiểm
soát được cỏ dại
BBảảoo ddưưỡỡnngg

24. -10 The Farmers' Handbook, "The Fields"
2. Nếu thiếu nước khi lúa nảy mầm, thả gia súc để chúng ăn
cỏ ba lá. Nhưng chỉ cho 1 lần này trong thời gian ngắn
thôi, rồi thu gia súc lại. Chúng sẽ ăn cỏ ba lá, nên lúa có thể
mọc lên cao hơn. Cỏ ba lá sẽ phục hồi lại phía dưới.
3. Sau khi gieo lúa, có thể cắt cỏ ba lá làm thức ăn cho gia
súc, hoặc làm lớp phủ. Sau đó ta thêm lớp phủ là rơm lúa
mì, và làm cỏ nếu cần thiết.
Đây là một cách
khác để bọc hạt
với đất sét. Nhào
đất sét thành bột
nhão, trộn với hạt
lúa hoặc lúa mì, và
nhấn qua cái sàng
5mm.
Tựnghiêncứu
Có nhiều cách để hợp tác với thiên nhiên, giúp giảm
lượng công việc như cày cấy, làm cỏ…Quan trọng là phải
hiểu nguyên lý của các phương pháp. Bạn có thể dùng lúa
mạch hay yến mạch thay cho lúa mì. Tùy theo nơi và thời
tiết mà thời điểm sẽ khác nhau. Có lẽ gieo lúa trước khi
cắt lúa mì sẽ tốt hơn, hoặc gieo lúa mì trước khi cắt
lúa. Cách này có thể khó khăn lúc đầu, nhưng không vì vậy
mà bạn đầu hàng. Cứ thử từng chút một trên một khoảng đất
nhỏ, rồi sau đó mở rộng ra.
Bà Sanumaiya
Shrestha
Bà Sanumaiya Shrestha
sống ở trang trại Sunrise
Farm ở Sita Paila-4,
Kathmandu, Nepal. bà
đã làm nông không làm
đất. Hãy nghe chuyện
của bà.
Tôi rất thích phương pháp
không làm đất. Gieo lúa mì và
cỏ ba lá cùng nhau rồi phủ với
rơm lúa để không cho chim ăn.
Nếu không có mưa, có thể chúng
tôi cần phải tưới. Lúa cũng thế, gieo mà không cần phải ươm
trong vườn ươm. Một ngày trước khi gieo lúa hoặc lúa mì, tôi
sẽ ngâm hạt để hạt nhanh nảy mầm hơn. Khi vừa cắt lúa, tôi gieo
lúa mì, và khi vừa cắt lúa mì thì tôi gieo lúa. Đôi khi cần làm cỏ,
nhưng không thường xuyên lắm. Lúc đầu hơi nhiều cỏ dại,
nhưng sau đó thì bớt đi nhiều. Bây giờ không còn phải đào đất
nữa. Trước đó thì chúng tôi phải đào đất mà năng suất cũng
vậy, giờ không đào, năng suất cũng không giảm. Đây là một
cách tốt đúng không nào?
KKiinnhh nngghhiiệệmm
nnôônngg ddâânn
Chapter 3 - No Till Farming 11
Bà Sanumaiya Shrestha

25. ls;fgsf
mmunications
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
Các chủ đề liên quan đến nông
nghiệp không làm đất
Sách này cung cấp các thông tin để bạn có thể tự mình thử
cách làm nông không cần làm đất. Tuy nhiên, thông tin này
cũng có liên kết với các phương pháp khác. Hãy đọc, học và
thực hành thêm từ các chương khác nữa.
chương về Nông nghiệp rừng23456 78901 2
2345678901 2Chỉ khi nào có nguồn cây xanh làm thức ăn dồi dào
cho động vật thì bạn mới có đủ nguồn rơm để làm
lớp phủ cho đất để thực hiện phương pháp làm nông
không làm đất. Chương này sẽ hướng dẫn các bạn
kết hợp nhiều cây trong nông trại
Chương về lớp phủ
Lớp phủ phủ đất, hạn chế cỏ dại và giữ nước.
Chương này cho bạn biết cách phủ đất mà vẫn
trồng được các cây khác.
Chương Phân xanh
Khi trồng phân xanh chung với hoa màu, độ
màu mỡ sẽ tăng lên và giảm bớt công việc,
lại tăng năng suất. Hãy xem làm thế nào
trong chương này.
!ĐĐọọcc ttiiếếpp!
Tác giả chương này
Chris Evans, tư vấn,
Nhóm Himalayan Permaculture, Nepal
www.designedvisions.com

26. TheFarmers'Handbook-"TheFields",Chapter4-Agroforestry
Thế nào là nnôônngg
nngghhiiệệpp rrừừnngg??
Câyhaibênđồngruộng: rậm rạp, cho năng suất ổn định
Nông nghiệp rừng, là một hệ thống hỗn hợp cây và hoa màu để
cung cấp cây thức ăn cho gia súc, nhiên liệu, lá khô, thảo dược, hoa
quả, gỗ, …
Theo truyền thống, nông dân chỉ trồng 1 loại hoa màu trên 1
mảnh ruộng. Và người ta cũng cho rằng hoa màu không thể mọc được
dưới bóng râm của cây to, nên người ta chặt cây ở vùng gần đất ruộng.
Vào thời còn nhiều rừng ở gần làng, không thiếu nhiên liệu, thức ăn
cho gia súc… Nhưng giờ khi đã chặt quá nhiều cây thức ăn gia súc, làm
củi đốt, gỗ … và gia súc gặm cỏ nhiều đã phá hủy rừng. Vì vậy năng
suất càng ngày càng thấp. Lở đất thường xuyên cũng là một vấn đề.
Bằng nông nghiệp rừng, sẽ đáp ứng được nhu cầu về thức ăn cho gia
súc, gỗ, nhiên liệu, lại bảo vệ môi trường.
Chương này sẽ cho biết cách làm nông nghiệp rừng và quản lý
nó để tăng năng suất.

27. TTạạii ssaaoo
lại làm Nông
nghiệp rừng?
2 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 4 - Agroforestry 3
2
1
· Làm nông nghiệp rừng sẽ nâng cao năng suất cây thức
ăn gia súc, củi đốt, gỗ, trái cây, thảo dược…
· Rễ cây ngăn cho đất bị rửa trôi. Lá cây cung cấp chất hữu
cơ cho các vi sinh trong đất, làm đất thêm màu mỡ, cây
có thêm dưỡng chất. Cây bảo vệ đất, đất cho cây dinh
dưỡng. Vòng tròn này hoạt động để bảo vệ đời sống
trong đất và độ màu mỡ tự nhiên.
Nông nghiệp rừng giúp trang
trại tự lập 3
· Gia súc có thức ăn
· Nông trại làm ăn tốt hơn
· Các như cầu hằng ngày như thức ăn cho gia sức, nhiên
liệu, lá khô, …đã được đất đáp ứng nên ít phải khai thác
từ rừng, nhờ vậy rừng được bảo tồn.
· Câybảo vệ đất khỏi các tác hại của mặt trời chói chang, gió, mưa
to, và giữ độ ẩm trong đất.
1 Không có cây thì độ ẩm trong đất sẽ bị mất đi
2 Đất có cây thì sương sẽ đọng trên lá rồi
3 rơi xuống đất
Các lợi ích từ Nông nghiệp rừng Nếu bạn làm nông nghiệp rừng trên đất của mình thì bạn
không cần mua gỗ, trái cây, thảo dược, gỗ, củi, thức ăn
gia súc…Gia súc dễ nuôi hơn, cho thu nhập, và tổng thể
thì kinh tế gia đình sẽ được nâng cao.
· Bằng cách đáp ứng các nhu cầu hằng ngày về thức ăn
cho gia súc, gỗ, nhiên liệu... trong trang trại, sẽ mất ít
thời gian để vào rừng hơn.

28. %
LLààmmtthhếế
nnààoo
để làm nông
nghiệp rừng ?
Vật liệu cần thiết
Làm nông nghiệp rừng ở đâu?
· ở triền dốc, ven dốc
· Ở ven cánh đồng, hay biên giới của nông
trại
· Ở hai bên đường
· tùy theo địa hình
cây con
hạt
liềm, dao rựa
sắc…
kéo cắt
cây
cưa
cành giâm
Trồng loại cây nào
trong nông nghiệp
rừng?
Câycó lá nhỏ không
che đất, ví dụ keo
dậu Flemengia,
Acacia.
Cây rụng lá vào
mùa đông, ví dụ
dâu tằm, xoan…
Câycó thể cắt thành
hình dạng bất kỳví dụ
như dâu tằm, keo dậu,
ban, đào, mận.
Cây cung cấp thức ăn
ngon, dinh dưỡng cho gia
súc, ví dụ cỏ voi, đa số
cây họ đậu, sả…
Các cây đa mục đích
cho nhiều lợi ích như
thức ăn cho gia súc,
gỗ, củi, dược, chỗ cho
ong ở, trái cây,…
Câykhông cạnh
tranh với hoa màu
trên mặt đất
Câycó rễ sâu và
không bị ảnh hưởng
bởi càyxới ví dụ như
đa phần câyhọ đậu,
Xoan.
Cây cố định đậu
giúp tăng ni-tơ trong
đất
This Chapter's Authors :
Ms Hommaya Gurung
Mr Buvan Khadka
Himalayan Permaculture Group,
4
Surkhet, Nepal
The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 4 - Agroforestry 5

29. The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 4 - Agroforestry6 7
Làm thế nào để trồng cây trong Nông
nghiệp rừng
· Trồng cây giâm, ví dụ dâu tằm, cỏ voi, mía, đa;
· Trồng cây con trong vườn ương, ví dụ cà phê, Xoan,
đào, ... Cây có rễ cọc mọc nhanh như keo dậu, ban (đa số cây
họ đậu), cây bông, đu đủ, đậu óc chó,.. tốt nhất nên trồng
trong vườn ương trên cao. Đọc thêm chương Vườn ương
trên cao.
· Trồng đoạn rễ như cỏ bông, cardamon, sả, comfrey, cỏ
vetiver;
· bảo vệ cây con tự nhiên mọc lại trên đất;
· Bằng chiết cây, ví dụ cam, lựu, ổi
· Gieo trực tiếp như sunhemp, Điên điển.
Rất dễ tự mình trồng nhiều cây hữu ích, chất lượng cao
và đa mục đích cho nông nghiệp rừng trên trang trại của bạn.
Khi đã quyết định loại cây mình sẽ trồng, bạn cần gom hạt
giống, cây con đúng thời điểm. Rồi bạn trồng ở vườn ương
thích hợp, ở nhà.
Vườn ương
trên cao
Vườn ương bình thường
Vườn ương
giâm cành
Thiết kế hệ thống nông nghiệp rừng
Cần phải áp dụng các nguyên lý sau khi lên kế hoạch, thiết lập
trang trại hay một hệ thống nông nghiệp rừng của công đồng
· Đa dạng
Nông nghiệp vườn rừng phải đa dạng nhiều loại cây, để
nó hiệu quả nhất, bền vững nhất vì có rất nhiều giống cây
với kích cỡ khác nhau, cây bụi khác nhau trong một khu
rừng tự nhiên.
· Tầng
Trong rừng tất cả các cây đều khác nhau. Cây thì to, cây
thì nhỏ, cây thì cỡ trung, tạo thành các tầng. Một hệ thống
có tầng lớp giúp cho cây có năng suất cao sống giữa một
không gian nhỏ hơn mà không phải cạnh tranh. Ví dụ, ở
tầng mặt đất, dứa, sả sẽ sinh sống. Trên đó là cỏ bông
chổi, mía, cà phê. Phía trên nữa là keo dậu, dâu tằm, cây
bông. Cao hơn nữa, có thể trồng đu đủ, lê, đào. Cao nhất
là cây xoan, cẩm lai, cây neem, và những cây gỗ khác.
Chúng sẽ giúp chắn gió.
Nông nghiệp
rừng nhiều tầngtầng trên cùng
là cây lớn
tầng vòm
trung bình
tầng vòm
thấp
tầng cây
bụi
tầng mặt
đất

30. HHããyy xxeemm LLààmm tthhếế nnààoo đđểể llààmm
nnôônngg nngghhiiệệpp rrừừnngg
8 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 4 - Agroforestry 9
· Các mối quan hệ lợi ích
Cần xem xét mối quan hệ giữa các giống cây trong các
tầng khác nhau trong nông nghiệp rừng và hoa màu trên đồng
ruộng. Nếu không có mối quan hệ tốt đẹp giữa hoa màu trên
ruộng và hệ thống cây, vài loại hoa màu sẽ không mọc tốt
trong bóng râm. Trồng cây bầu bạn cũng có thể giải quyết
việc này. Ví dụ, cây mù tạc, cây bắp trồng không trồng gần
với cây to được. Nhưng khoai môn, gừng và nghệ thì lại mọc
được với cả cây to và hoa màu trên ruộng. Khi trồng các cây
bầu bạn, ta có được năng suất tốt nhất từ tất cả các cây mà
chúng không cạnh tranh nhau.
· Vùng vi khí hậu
Khí hậu trong và ngoài hệ thống nông nghiệp rừng khác
với khí hậu môi trường xung quanh. Có những khu vực có độ
ẩm, nhiệt độ, và mức độ anh sáng khác nhau và chúng được gọi
là vùng vi khí hậu. Các giống cây cần phải được tuyển chọn
theo nhu cầu của các vùng vi khí hậu này
Có nhiều loại vi khí hậu khác
nhau trong nông nghiệp rừng Trên cao có nhiều
nắng và gió hơn
Dưới đất ẩm ướt
hơn
Dưới đất ít nắng,
ít gió
Các vùng làm
nông nghiệp rừng
và rừng có năng
suất hơn và được
bảo vệ một cách
bền vững.
Khó cày xới trên dốc cao. Nhưng nông nghiệp rừng
trên triền dốc sẽ làm giảm nguy cơ xói mòn, và trồng
được thêm thức ăn cho gia súc, nhiên liệu, gỗ,..

31. 10 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 4 - Agroforestry 11
Khi mới bắt đầu
làm nông nghiệp
rừng, cần trồng
đúng giống cây vào
đúng chỗ
Ở vùng núi cao
này, người ta
trồng chung cây
ăn trái và cỏ cho
gia súc ăn trên
sườn đồi
Ờ làng Tatta,
quận Jajarkot,
Nepal, nông
nghiệp rừng
truyền thống đã
giúp phủ đất
trang trại với các
cây năng suất
cao.
Trồng nghệ giữa cây
lớn và hoa màu để
làm giảm cạnh tranh
Đào hào giữa các hàng cây và hoa
màu sẽ làm đứt rễ cây nên cây lớn
không cạnh tranh với hoa màu
được.
Hào cũng dùng cho tưới tiêu và
thu sinh khối từ lá cây

32. 12 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 4 - Agroforestry 13
Một vùng
nông nghiệp
rừng 2 năm
với các giống
cây khác nhau
theo tầng
Mảnh đất đó 1
năm sau
Hình này cho thấy nhiều loại cây
to, nhỏ, cây bụi trồng chung với
nhau
mía khoai
môn
keo dậu
dứa
dâu tằm
cây bông chuối
đu đủ xoan
Xuân tiết
bông cỏ
Ở đây ngô và cây
lớn tranh thức ăn.
Giải pháp được
đưa ra ở trang 11
và trang 21
Người ta cho
rằng hoa màu
không mọc
được trong
bóng râm
nhưng ở đây
lúa mì mọc tốt

33. 14 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 4 - Agroforestry 15
Tỉa cành cẩm
lai để cho ra gỗ
tốt hơn
Để lại 1/3 các
cành trên
cành, tỉa các
cành còn lại
Bạn có thể có
nhiều củi đốt trên
chính đất của
mình nhờ nông
nghiệp rừng
Bạn cũng có thể
sản xuất nhiều
thức ăn cho gia
súc và lá khô. Nhờ
vậy sẽ tiết kiệm
nhiều thời gian và
công sức

34. 16 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 4 - Agroforestry 17
1
3
4
2
Lá khô từ việc tỉa cây
cẩm lai có thể dùng
làm lớp phủ
Lá giữ độ ẩm cho
đất và khi phân
hủy sẽ thành phân
ủ
· Xoay Vòng
Lợi ích khi có thêm năng suất và cải thiện đất từ nông
nghiệp rừng chính là nhờ việc xoay vòng. Chu kỳ này cần
phải được diễn ra liên tục. Gia súc được cho ăn, lót ổ với cây
thức ăn cho gia súc, rơm… từ nông nghiệp rừng, và phân ủ
được trả lại cho các cánh đồng. Bạn có thể cắt sinh khối từ lá
cây và phủ lên đất. Công việc này nên được thực hiện liên
tục. Nếu chu kỳ không hoàn thành, cây sẽ dùng toàn bộ độ ẩm
và dinh dưỡng, và hoa màu không có đủ dưỡng chất.. Hậu
quả là năng suất hoa màu có thể bị giảm, nông dân bị lỗ. Cần
phải duy trì chu kỳ này để quản lý nông nghiệp rừng một cách
bền vững và hiệu quả.
Chu kỳ
1 Cắt lá cây,
làm lớp
phủ đất
2 Thức ăn cho
gia súc, lá cho gia
súc ăn, làm phân
ủ
-
3 Dùng
phân ủ trên
đồng
4 Rễ cây lớn dưới cây
hoa màu lấy dinh
dưỡng dư thừa
5
5
Cây
dùng
dưỡng
chất để
lớn

35. 18 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 4 - Agroforestry 19
Làm thế nào để duy
trì Nông nghiệp rừng
Quản lý khi đã làm Nông nghiệp rừng
Nông nghiệp rừng trồng trên sườn dốc cung
cấp thức ăn cho gia súc ở gần đó. Cho gia súc
ăn, hoặc dùng để phủ trực tiếp lên đất.
Phải liên tục cắt cây và cây bụi để quản lý nông nghiệp
rừng. Nên cắt đi các thân cây hay cành cây đã chêt hay vô
dụng và sử dụng chúng. Do đó quản lý chủ yếu là thu hoạch
sản phẩm. Thu gom thức ăn cho gia súc, lá, củi, … cũng có
ích cho cây cũng như hoa màu hàng năm. Nếu làm không
đúng cách, hệ thống nông nghiệp rừng sẽ không giúp bạn
tăng hiệu suất và đất cũng không tốt lên. Bạn phải chú ý quản
lý nông nghiệp rừng đúng cách.
Thời điểm tỉa cây trong Nông nghiệp rừng
(a) Mùa đông (b) Mùa hè
Bạn nên tỉa các loại cây rụng lá
(rụng hết lá vào một thời điểm) vào mùa đông.
Tốt nhất nên tỉa cây thường xanh vào mùa hè.
Một số loài có thể tỉa hai lần 1 năm. Vào mùa
đông, hoa màu cần nhiều nắng hơn, vào mùa hè
thì chúng cần nhiều không khí luân chuyển. Vì
thế nhiều cây lớn và cây bụi, đặc biệt là các cây
cho nhiều bóng mát phải được tỉa vào những lúc
này để tăng năng suất của cây, cũng như tạo
điều kiện phát triển cho các cây hoa màu, dựa
trên nhu cầu của hoa màu, và nhu cầu của cây
lớn.
Các chú ý khi tỉa
cây
· Dùng dụng cụ sắc;
· Đừng làm toác vỏ cây;
· Chú ý không làm bị
thương phần cây hướng
ra ánh mặt trời;
· Tỉa bớt cành nhỏ, các
thân cây gỗ bị biến
dạng
· Tỉa bớt cây thức ăn gia
súc, cây sinh khối cho
thấp xuống trong mùa
đông và cho chúng cao
lên vào mùa hè
BBảảoo ddưưỡỡnngg

36. 20 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 4 - Agroforestry 21
Quản lý lớp phủ và lá
Lá cây Adhatora (ô rô), Melia (xoan), thầu dầu,…làm
lớp phủ rất tuyệt. Các cây và cây bụi như vậy có thể cắt ít
nhất 2 lần 1 năm. Tùy theo cây và hoa màu quanh đó, bạn
có thể cắt chúng thấp xuống, hoặc để cao. Cây nên được để
cho đâm chồi lại sau khi cắt.
Quản lý cỏ cho gia súc ăn
Bạn nên cắt cỏ cho gia súc được trồng hoặc tự nhân giống
trong nông nghiệp rừng cho gia súc ăn hoặc làm lớp phủ trực
tiếp trên đất. Việc này cũng phải được thực hiện sao cho không
ảnh hưởng đến hoa màu.
Người ta trồng
keo dậu trong
nông nghiệp
rừng, cắt lá
làm lớp phủ
trực tiếp trên
mặt đất.
Quản lý cây cho gia súc ăn
Cây cho gia súc ăn nên được mọc cao lớn. Một năm cắt
một hoặc 2 lần để cho sinh khối lớn nhất. Nên cắt chúng theo
mùa để cho bóng mát hoặc để có ánh nắng xuyên qua, tùy theo
nhu cầu của hoa màu trong đồng ruộng. Có thể dùng chúng làm
thức ăn cho gia súc, hoặc làm lớp phủ trực tiếp trên đất.
Quản lý củi đốt
Cây mọc cho trái cây, gỗ, sinh khối, và thức ăn cho gia súc
cũng sẽ cho củi đốt khi tỉa chúng. Bạn nên thường xuyên bỏ các cây
bị chết, bệnh hoặc hư hại, và dùng chúng làm củi đốt.
Hình này cho thấy cách
kiểm soát sự phát triển
của rễ. Bạn đào một cái
rãnh dọc theo hàng cây
thì rễ cây sẽ không
cạnh tranh với hoa
màu được. Hãy xem
luôn hình trên trang
11.
Quản lý gỗ
Cây cho gỗ cần phải được
mọc cao. Đừng cắt 1/3 cây ở
phần ngọn, còn 2/3 ở dưới
thì nên tỉa hết các cành con
ở bên. Chỗ cắt tỉa phải sạch
nếu không bệnh có thể tấn
công cây ở các vết thương.
Khi cắt cành to, bọc chỗ cắt
bằng phân bò tươi. Bạn có thể tỉa cây 1 hoặc 2 lần 1 năm.

37. Chapter 4 - Agroforestry 23
Các chủ đề liên quan đến Nông nghiệp rừng
Chương này cho bạn đủ thông tin để có thể tự mình
làm nông nghiệp rừng ở nhà.
Tuy nhiên, nó cũng có
liên kết với các cách
khác nữa. Bạn hãy
đọc, học và thực
hành thêm từ các
chương khác để đạt
được lợi ích tối đa nhé.
ĐĐọọcc ttiiếếpp!!
Chương về Lò cải tiến
Nông nghiệp rừng cung cấp nhiên liệu gần nhà để dùng
cho bếp lò.
Chương về Dinh dưỡng
Các cây dinh dưỡng trồng trong nông nghiệp rừng
Chương về Vườn ương ở nhà
Có thể ươm cây cho nông nghiệp rừng rất dễ dàng ở nhà.
Chương về Giữ hạt giống
Làm thế nào để sản xuất nhiều loại hạt giống chất lượng tốt
ở nhà
Từ Nepal, quận Surkhet, Gumi - 3,
làng Ratadada, là thành viên của
nhóm phụ nữ "Hariyali", Bà
Belmaya Rana đã làm nông nghiệp
rừng trên đất của mình. Hãy nghe
bà kể chuyện.
Bà Belmaya
Rana
KKiinnhh nngghhiiệệmm
nnôônngg ddâânn
Đầu tiên chúng tôi gặp khó khăn
vì không có kiến thức về nông nghiệp
rừng. Chúng tôi phải đi xa để tìm thức
ăn cho gia súc và củi đốt, tốn nhiều thời
gian. Tôi biết về nông nghiệp rừng từ
chương trình JPP và bắt đầu thiết kế
miếng đất của mình. Tôi trồng dâu tằm, keo dậu, ban, cây ăn
trái, ớt và rất nhiều cây khác nữa. Tổng cộng có 56 giống cây
có ích và cây bụi trong hệ thống nông nghiệp rừng của tôi.
Tất cả cây đều được sắp xếp theo tầng, tất cả các giống cây
lẫn vào nhau. Trước đây tôi trồng 60kg mù tạc được dùng để
để đổi lấy ớt. Giờ tôi trồng đủ cả hai loại và có dư để bán nữa.
Tôi cũng có thời gian để cắt thức ăn cho gia súc, làm công
việc nhà. Có đủ thức ăn cho 4 con dê, 4 con bò trên mảnh đất
của tôi. Tôi trồng đủ trái cây cho gia đình, còn dư thì bán lấy
tiền. Cây không ảnh hưởng đến lúa, nhưng có ảnh hưởng đến
mù tạc, ngô, nên tôi trồng khoai môn, gừng và nghệ để chống
lại cây lớn ở vài chỗ, và đào rãnh để chặt bớt rễ cây ở một vài
vùng khác.
22 The Farmers' Handbook, "The Fields"
Bà Belmaya Rana

38. GrihasthiCommunications
Chương về lớp phủ
Sản xuất đủ sinh khối để làm lớp phủ, bảo vệ đất
Chương về quản lý vật gây hại tổng hợp
Trồng cây trong nông nghiệp rừng giúp kiểm soát vật gây hại
Chương về phân ủ
Cây thức ăn gia súc, sinh khối ở ngay gần bên giúp việc
làm phân ủ dễ dàng hơn
Chương về phân lỏng
Trồng cây để làm phân lỏng, kiểm soát vật hại trong trang trại
Chương về Hàng rào sống
Một hàng rào sống chính là nông nghiệp rừng ở ven trang trại
Các chương về trồng trái cây
Các phương pháp dễ dàng để trồng, sản xuất và quản lý cây
ăn trái
Chương về quản lý rừng
Dùng Nông nghiệp rừng để bảo vệ rừng bằng cách đáp ứng
các nhu cầu của trang trại
Chương về vườn sau bếp
Nông nghiệp rừng giúp bảo vệ, cung cấp cho vườn sau bếp
Chương về nuôi ong
Có thể trồng nhiều cây để cung cấp thức ăn cho ong
trong nông nghiệp rừng
Chương về quản lý gia súc
Các vụ mùa nông nghiệp rừng giúp nuôi gia súc dễ hơn

39. TheFarmers'Handbook-"TheFields",Chapter5-IntegratedOrchard
Thế nào là
Vườn Ăn trái tổng hợp
Vườn ăn
trái trồng cây
ăn trái và được
quản lý tốt
sẽ mang
nhiều lợi ích
cho sức khỏe,
thu nhập, và
môi trường.
Có các cách
để cải thiện
một vườn cây
ăn trái mà không phải đầu tư nhiều, lại có năng suất cao.
Nên quản lý vườn cây ăn trái một cách bền vững để đạt lợi
ích cao nhất. Vườn cây ăn trái tốt nhất nên giống một khu
rừng, như thế bạn sẽ có năng suất cao, và duy trì dễ dàng
hơn. Vườn sẽ rất màu mỡ, bền vững như một khu rừng. Một
trong các đặc điểm của vườn ăn trái là sự đa dạng của nó.
Vườn ăn trái nên có nhiều giống cây, rồi chúng sẽ hiệu quả
hơn, bền vững hơn, giống như khu rừng vậy.
Vườn ăn trái tổng hợp là một tập hợp đa dạng các loại
cây ăn trái, cây đa mục đích. Trong chương này, chúng tôi
cho các bạn thấy cách thiết kế, quản lý một vườn ăn trái
tổng hợp để có năng suất cao, bền vững.
Kamal Pun (phải) và vườn cây ăn trái

40. TTạạii ssaaoo lại làm một vườn ăn
trái tổng hợp?
2 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 5 - Integrated Orchard 3
LLààmm
tthhếế nnààoo
để làm một vườn ăn
trái tổng hợp?
· Các cây khác có thể được trồng giữa các cây ăn trái;
· Những cây khác sẽ cho thức ăn cho gia súc, nhiên liệu, gỗ,
thuốc, mật hoa, rau và các sản phẩm hữu ích khác;
· Ít đất hơn, nhưng năng suất cao hơn;
· Bảo tồn nước và đất;
· Đất thoái hóa sẽ được hồi sinh;
· Vật hại, bệnh được kiểm soát dễ dàng hơn, tốn ít chi phí hơn;
· Năng suất tăng hàng năm;
· Xoay vòng vốn nhanh;
· Ngoài thu nhập là tiền mặt, vườn ăn trái tổng hợp cũng cung
cấp nhiều nguồn cơ bản cho các hệ thống làm nông khác.
Cách suy nghĩ nông nghiệp truyền thống thường khuyến khích
gây lãng phí khoảng không giữa các cây, và phải tốn nhiều công
sức để bảo dưỡng những chỗ trống này. Nhưng nếu bạn cày các
chỗ trống này để trồng hoa màu hàng năm, thì rễ cây ăn trái sẽ
bị hư tổn, làm giảm năng suất. Do vậy cách giải quyết là trồng
cây và bụi cây lưu niên có ích giữa các cây ăn trái.
Lợi ích của một vườn ăn trái tổng hợp? Chọn giống, thiết kế vườn cây
Nên chọn giống tốt cho vườn ăn trái. Giống cây phải
thích hợp với khí hậu và địa hình. Kích thước khi cây lớn
cũng có ảnh hưởng, và chúng sẽ tạo được 4 đến 5 tầng cây
và cây bụi:-
1 Cây tầng trên :- Đây là những cây cao nhất, mất nhiều
thời gian nhất để ra trái. Chúng cũng thường sống lâu nhất.
Cây trong nhóm này có xoài, mít, bơ, cây óc chó, dẻ, hạt
butternut, hồ đào pecan… Cây đa mục đích gồm có bồ hòn,
neem, toona, mauwa,... Nên trồng các cây này cách nhau 10
đến 12m.
Vì để lại 10 đến 12m giữa các cây nên nếu không cho
cây gì vào giữa thì rất phí đất. Các hoa màu cần làm đất sẽ
gây hại cho cây ăn trái vì đất bị cày xới. Tốt nhất là trồng
cây nhỏ hơn ở giữa.
trồng vườn chỉ có 1 loại cây ăn trái. Trong vườn xoài, chỉ có cây
xoài, còn trong vườn táo, chỉ có cây táo. Trồng theo kiểu này 1
Tầng trên
1100--1122mm
Tác giả chương này Chris
Evans, tư vấn viên,
Himalayan Permaculture Group, Nepal
www.designedvisions.com

41. 4 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 5 - Integrated Orchard 5
2 Cây tầng giữa :- gồm có táo, lê, đào, mận, mơ, lựu,
anh đào, …. Trồng cách nhau 5-6m, giữa các cây tầng trên.
Chúng sẽ ra trái sớm hơn các cây lớn, thường sống không lâu
lắm.
Trồng thế này vẫn để lại 5-6 m đất trống ở giữa và
vẫn có thể trồng cây khác vào.
3 Tầng dưới :- gồm có cam, chanh, chuối, cam, chanh,
chuối, mãng cầu, hắc mai biển, cà phê, dâu tằm,.. Chúng
cách nhau 3m.
Vẫn còn dư khoảng trống dù các cây này trồng cách
nhau 3m thôi. Vẫn còn trồng thêm được cây bụi nhỏ hơn
vào giữa.
Tầng dưới
3
55--66 mm
4 Tầng cây bụi :- Có thể trồng câybụi dưới câythấp, có thể là
dứa, bạch đậu khấu, cỏ voi, sả, lý chúa đen, lý gai (goose-berry)…
Trồngchúngcáchnhau1-1,5m. Chúng mau ra trái và chỉ sống vài
năm.
5 Tầng mặt đất :- cuối cùng, một lớp phủ đất để tăng
tăng suất, gồm nhiều loại cây như khoai lang, khoai môn,
đậu phộng, cỏ ba lá, đậu, comfrey, gừng, nghệ, …Cũng có
thể trồng cây dại như ngải tây (wormwood) và tầm ma.
Chúng giúp cho đất màu mỡ. Nhưng bạn cũng cần chú ý
kiểm soát cây ở tầng mặt này vì chúng có thể làm hại đến
cây non. Khi cây lớn hơn thì có thể trồng các loài cây leo
như nho, chanh dây, hoa nhài, khoai mỡ, tiêu và cây mây
nhưng phải chú ý không cho chúng leo lên cây ăn trái, vì
chúng có thể làm giảm khả năng ra trái của cây.
cây tầng trên Tầng cây bụi
cây tầng giữa
2
5 Tầng mặt
33 mm Chú ý :- Các hình nay cho thấy cách thiết kế cây kích
thước các loại và cây bụi trong vườn ăn trái tổng hợp. Khi
làm vườn cây, có thể trồng các cây cùng lúc, hoặc từ từ tùy
theo thời gian và khả năng của bạn.
4

42. 6 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 5 - Integrated Orchard 7
HHããyy xxeemmBạn cần làm hàng rào để bảo vệ vườn cây ăn trái
khỏi gia súc. Tạm thời thì có thể dùng các cành cây có gai
như cây keo, mận gai, mâm xôi dại, hắc mai biển.. để làm
hàng rào. Bạn trồng hàng rào sống gồm các cây và cây bụi sẽ
cho bạn các lợi ích khác nữa, lại hữu hiệu hơn và bảo vệ
vườn cây ăn trái lâu dài hơn.
Bảo vệ vườn cây ăn trái
Ở ven vườn cây ăn trái,
trồng hàng rào sống để có
thêm sản phẩm và để bảo
vệ vườn.
Vườn ăn trái tổng hợp nhìn như một khu
rừng nhưng cây và cây bụi đều dùng được
Nông dân
tham quan để
học hỏi
LLààmm tthhếế nnààoo đđểể llààmm mmộộtt
vvưườờnn ăănn ttrrááii ttổổnngg hhợợpp
Hàng rào sống có thể gồm các loại cây có gai như
xương rồng, xizan (sisal), lê dại, táo gai, vài loại keo,
Prosopis, hắc mai biển, cây bồ kết,... Vài loại cây làm được
hàng rào từ 2-3 năm và cũng cho các sản phẩm khác nữa
như thức ăn gia súc, củi đốt, trái cây, dược thảo, mật hoa…
Sau vài năm, còn có thể lấy gỗ để làm nhà. Bạn có thể đọc
thêm chương Hàng rào sống để biết thêm thông tin.

43. 8 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 5 - Integrated Orchard 9
bên trên là trái
cây, bên dưới là
gừng, nghệ,
dứa,… đều hữu
ích
Trồng cúc vạn
thọ ở tầng mặt để
kiểm soát vật vây
hại, chúng tự ra
hoa, ra hạt và
sinh sôi.
Dây leo như tiêu,
trầu không, nho
và chanh dây leo
lên cây lớn.
Không có đất
trống trong vườn
ăn trái tổng hợp

44. Làm thế nào để duy trì
vườn cây ăn trái tổng
hợp?Cây cà phê trong
vườn ăn trái cần
bóng râm để ra
hạt, nên phải để ở
tầng thấp, dưới
cây lớn.
Năm 1989, đây là
miếng đất trọc. Sau
đó ông Surya
Adhikari bắt đầu
làm vườn ăn trái
tổng hợp, bạn nhìn
này! (năm 1999)
Chủ yếu việc duy trì một vườn ăn trái tổng hợp chỉ
có thu hoạch thôi. Vườn cây cho thu hoạch liên tục như sau:
Không chỉ là cây ăn trái
Tất cả giống kể trên đều ra trái. Nhưng khi bạn đã biết
hình dạng, kích thước cây rồi thì bạn có thể cho thêm các cây
và cây bụi hữu ích, dùng được cho nhiều việc vào trong các
tầng cây. Có thể thêm vào cây cho gia súc ăn, cây cho gỗ,
thuốc… để cung cấp các lợi ích riêng của chúng, tùy theo
vùng đất, và như cầu của nông dân hay cộng đồng.
11
Năm thứ nhất :- mía, rau, thức ăn gia súc
từ cỏ dại
Năm 2 :- Các cây kể trên, thêm chuối, bạch
đậu khấu, gừng, nghệ, cỏ bông
chổi, lý chua,…
Năm 3 :- tất cả cây trên, thêm dứa, cà phê, đu đủ, hắc mai biển,
…
Năm 4 :- tất cả cây trên, thêm táo đào, mận, mơ, lê,
cam… trồng bằng cách ghép cây
Năm 5 :- tất cả cây trên, thêm xoài, cây óc chó, vải, hạt
dẻ, …trồng theo cách ghép cây.
Cây trồng từ hạt sẽ ra trái chậm hơn như bồ hòn, butternut,
hazel…Sau khoảng 8-10 năm mới bắt đầu ra trái.
BBảảoo ddưưỡỡnngg
10

45. 12 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 5 - Integrated Orchard 13
Mộtvườnăntrái
tổnghợpđược
thiếtkếtốt
mía
keodậu
xoài
chùmngây
lê
đuđủ
dứaổicỏvoicàphêchuốinghệnghệ
khoai
môn
Cày xới trong vườn ăn trái
Nếu bạn muốn trồng hoa màu hằng năm giữa các cây ăn
trái và cây đa mục đích, hãy trồng thành hàng cách nhau xa ra
như hình dưới đây. Thiết kế này giống với trong hệ thống
nông nghiệp rừng. Nhờ vậy bạn cũng cải thiện được đất đồi.
Nhưng không nên cày gần rễ của cây ăn trái.
Khi cây lớn hơn, bạn có thể cho gia súc ăn trong vườn
vì vườn ăn trái tổng hợp gồm nhiều tầng cây đa mục đích, nên
bạn sẽ có năng suất từ một không gian nhỏ. Khi bạn trồng
như thế này, năng suất sẽ từ từ tăng lên theo thời gian.
Trồng hoa màu trên mặt đất
giữa các hàng cây, cây bụi
trong vườn ăn trái tổng hợp.
Trong hình này có hơn 50 loài
cây.

46. Chapter 5 - Integrated Orchard
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
23456789 01
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901
2345678901 2
15
Các chủ đề liên quan đến vườn ăn trái tổng hợp
!
Chương này đã cho bạn đủ thông tin để thiết kế, duy
trì vườn ăn trái tổng hợp. Tuy nhiên thông tin này còn
liên kết với các phương pháp khác nữa. Để biết thêm
thông tin và có thêm lợi ích, hãy đọc, học và thực hành
nhé.
Ghép cây, ghép mắt, ghépgốcdại
&chiết cây
Với các thông tin về các phương pháp
đơn giản đẻ trồng nhiều loại cây ăn trái ngon
và cho nhiều trái.
5 chương về cách làm nhiều vườn
ương
Để trồng nhiều loại cây trong vườn ăn trái,
bạn cần có các vườn ương khác nhau. Các
chương này cho bạn biết cách làm và quản lý
vườn ương ở nhà, vườn ương cây ăn trái, vườn
ương trên cao, hot bed and leaf pots
Ông Kamal Pun ĐĐọọcc ttiiếếpp!
KKiinnhh nngghhiiệệmm
nnôônngg ddâânn
Từ quận Jajarkot,Dandagaun -3,
làngKalpat ở Nepal, ôngKamal Pun
đã làmmột vườnăn trái tổnghợp
trên đấtnhà mình. Hãy nghekinh
nghiệmcủaông.
Từ khi tôi học cách trồng
vườn ăn trái tổng hợp, tôi bắt đầu
làm vườn ăn trái ở nhà. Đất nhà tôi
dốc và khô, và là đất trống để gia súc
của nhà khác vào gặm cỏ. Tôi
thiết kế, rồi bắt đầu trồng cây con
theo tầng. Giờ trong vườn có xoài,
chuối, đu đủ, cam, bưởi, cà phê, đào,
mận, mơ, vải và nhiều cây khác. Trên mặt đất là dứa, cỏ voi,
sả, và các cây khác. Tôi cũng trồng ngũ cốc, trái cây, đều cho
năng suất tốt. Tôi còn trồng cây con để bán. Tôi nuôi gia súc
và vườn cây có đủ thức ăn cho gia súc ăn. Trước kia miếng
đất đồi trọc này chẳng cho được thứ gì. Nhưng năm ngoái tôi
thu được gần 1000 đô từ trang trại của mình. Tôi có thể trả
hết nợ, mua vải, thuốc.. và vẫn còn dư để đầu tư. Giờ tôi
muốn mua thêm một miếng đất khác nữa bằng thu nhập này.
Vườn ăn trái được các nông dân khác học hỏi. Tôi đã hướng
dẫn họ cách làm, họ đến từ nhiều làng khác trong quận.
14 The Farmers' Handbook, "The Fields"
Kamal Pun

47. Grca
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789 012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
23456789012
A
Chương trồng cây ăn trái
Sau khi đã trồng được cây con trong
vườn ương cây ăn trái, nếu trồng
không tốt thì sẽ phí hết công sức.
Chương này hướng dẫn bạn trồng hiệu
quả hơn.
chương về vườn ương cây ăn trái
Làm thế nào để trồng thân, rễ cây từ hạt
cây ăn trái dại để ghép cây, ghép mắt táo, đào,
mận, mơ, óc chó,… trên đất của bạn
chương về nông nghiệp rừng
Trồng cây trên đất trang trại sẽ mang lại
nhiều lợi ích cho nông dân. Nhưng không phải
là trồng cây gì ở đâu cũng được. Chương này
cho bạn thông tin về cách trồng cây mà không
làm hại đến năng suất vụ mùa.
chương về Hàng rào sống
Vườn ăn trái cần một hàng rào. Bạn có
thể trồng một hàng rào từ cây để thu hoạch từ
vườn ăn trái tăng lên. Chương này cho bạn
thông tin về cách trồng và quản lý một hàng
rào sống.
Chương về khung chữ A
Chương này mô tả một phương pháp đơn
giản để vẽ ra các đường đồng mức để bạn bảo
tồn được đất và nước trên đất đồi.

48. Farmers'Handbook"TheFields",Chapter6-FruitTreePlanting
Trái cây rất
tốt cho sức khỏe.
Ngon, nhiều nước
và đầy dinh
dưỡng, lại có
nhiều vitamin cần
thiết cho sức
khỏe. Chúng ta
cần trồng cây ăn
trái. Trên thế giới
người ta đã trồng
cây ăn trái từ rất
sớm. Ngay cả khi
không có nhiều
đất, người ta vẫn
trồng cây ăn trái.
Nhưng nếu không biết cách và kiến thức để trồng và chăm
sóc cây thì cây sẽ chết, hoặc cho năng suất kém. Lúc đó toàn
bộ công sức chúng ta đã bỏ ra sẽ bỏ phí.
Chương này sẽ hướng dẫn các bạn cách trồng và chăm sóc
cây ăn trái để có năng suất tốt nhất với các nguồn tài nguyên
trong vùng và tốn ít công nhất.
Thế nào là
Trồng cây ăn trái?
Comfrey and garlic as companion
plants under a young apple tree

49. lại trồng
cây ăn trái?
để trồng cây
ăn trái?
· ngon và dinh dưỡng
· sau khi ăn cơm mà ăn trái cây thì cơ thể sẽ dễ tiêu hóa;
· bán hoặc trao đổi được;
· sau khi đã trồng được cây ăn trái rồi thì chỉ mất một chút
công để chăm sóc, và sẽ sống được rất nhiều năm (cây lâu
năm)
· cây lâu năm nên bảo vệ đất và môi trường.
· cây ăn trái cho ong mật hoa, cho củi đốt và nơi ở cho
chim, các loài thú hoang và nhiều lợi ích khác nữa.
Để có các lợi ích này, đầu tiên là cần trồng cây ăn trái,
lúc này ta mới thu được lợi từ cây cho con người và
cộng đồng.
pricot
Chọn đúng nơi để trồng cây ăn trái
· bảo vệ cây khỏi thú vật
· chăm sóc dễ dàng
· có chắn gió
· đủ chỗ cho cây lớn
· đất tốt, thích hợp
· hố xí cũ · ven đồi
· ven vườn nhà · ven ruộng
Trong hình này có nhiều loại
cây ăn trái
Sau đây là vài nới thích hợp cho cây ăn trái
2 Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 6 - Fruit Tree Planting 3
TTạạii ssaaoo LLààmm tthhếế
nnààoo
Trái cây cho ta nhiều ích lợi lắm, ví dụ như:-
Táo Lê
MMơơ MMậậnn
Khi chọn nơi trồng cây ăn trái cần xem xét các điểm
sau:

50. ?
Các vật liệu cần thiết để trồng cây ăn trái
phân ủ kỹ lá cây sinh khối
xanh
1 rổ
dụng cụ
đào
bánh dầu
Cây bầu bạn
tỏi
vạn thọ
rau
mùi
cây ăn trái
hành
cây rau con
le es
comfrey
hạt
1 rổ1 rổ
Chuẩn bị hố
Nếu bạn định trồng cây ăn trái trong một hố xí cũ, thì
bạn đã có hố sẵn rồi. Nếu không thì bạn phải tìm một chỗ
thích hợp rồi đào hố. Hố này phải sâu ít nhất 0.9m (nếu đào
sâu hơn được, thì 1.2m sẽ tốt hơn). Hố nên rộng 0.9m.
Dưới đáy hố, bạn đổ 15-20cm sinh khối xanh, rồi phủ
đất đã đào từ hố. Rồi đổ thêm 30.5-46cm sinh khối đã hoại 1 nửa,
trộn với phân ủ động vật chưa hoại và đất. Rồi đổ vào 1 lớp phận
ủ kỹ trộn với đất. Tất cả đất đã đào phải đổ lại vào hố cho đến
khi nó thành đống trên hố, giờ đã đến lúc trồng cây.
Nếu bạn gặp vấn đề với kiến, mối trộn bánh dầu (như
mù tạc) với đất. Một phần bánh với 10 phần đất.
Trồng cây ăn trái
Khi bạn trồng cây ăn trái trong hố đã chuẩn bị xong,
đầu tiên bạn lấy ra lượng đất cần thiết để có khoảng trống
cho rễ cây. Bóc cho rễ mở ra, hướng xuống dưới. Sau khi đã
dồn đất quanh rễ, dậm lên để nén đất xuống. Làm một cái rãnh
nông xung quanh cây để lấy nước. Cuối cùng, bỏ phân ủ đã
hoại kỹ và lớp phủ. Nếu không có đủ sinh khối, dùng đá để
phủ đất.
Sau khi làm mọi việc
thì cây sẽ mọc tốt
Mấy người
bạn giúp tôi
đâu rồi?
Cũng như
người, cây
không muốn
bị bỏ một
mình
4 Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 6 - Fruit Tree Planting 5
họ đậu

51. 1
2
Cây bầu bạn
Có thể trồng nhiều cây quanh cây ăn trái để giúp cây
mọc khỏe hơn và cho nhiều trái. Cách này gọi là trồng cây
bầu bạn
Tỏi, hành, vạn thọ, húng quế, sả, bạc hà, sen cạn,
comfrey, rau mùi, thì là, cúc ngoài, ngải tây… là vài loại cây
bầu bạn. Trồng chúng với cây ăn trái sẽ cho một số lợi ích.
Lợi ích từ cây bầu bạn
· Cây bầu bạn giúp bảo vệ cây khỏi các vật hại.
· Chúng thu hút côn trùng có lợi
· Chúng cho rau, rau thơm, mật hoa cho ong,..
· Có thể cắt và làm lớp phủ
· Chồng làm nhiều lớp
· Giúp cân bằng môi trường
· Giúp giữ độ ẩm cho đất
· Giúp ngăn cản cỏ dại mọc
Cây bầu bạn giúp cây ăn trái, mà lại
không mất nhiều công sức để trồng
hố phải rộng
1m sâu ít nhất
1m
rãnh
quanh hố
đất và phân ủ
kỹ
phân ủ một nửa
và đất
đất
sinh khối xanh
Làm thế nào để
trồng cây ăn trái
MMặặtt ccắắtt hhốố
6 Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 6 - Fruit Tree Planting 7
HHããyy xxeemm

52. 3 6
Cắtbớtnhững
rễdài
Làm một cái
rãnh để thu
nước
Đừng nén rễ khi
trồng
Kéo cây thẳng
lên khi đổ đất
vào hố để rễ
hướng xuống
dưới
8 Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 6 - Fruit Tree Planting 9
4
5
7

53. Cây ăn trái
ghép cành có
thể ra hoa khi
rất nhỏ
....nhưng ra hoa như vậy sẽ
làm cây non yếu đi, nên bạn
nên bỏ hoa đi trong vòng 1,
đến 2 năm
Làm thế nào để
chăm sóc cây ăn
trái
Cây ăn trái cần:
Cây bầu bạn sẽ giúp
cho bạn các yêu cầu này. Tuy nhiên bạn cũng cần chăm sóc
thêm để có thêm năng suất.
Phân ủ:- Cung cấp phân ủ một lần 1 năm, vào đầu xuân.
Nước:- Nếu có mùa mua, và cây ăn trái ngủ đông, bạn không
cần phải tưới nước. Nhưng nếu có mùa khô khi cây đang lớn
và ra trái, tưới nước cho cây sẽ tạo sự khác biệt lớn về năng
suất.
Đừng đổ nước, phân ủ
ngay cạnh thân cây, vì rễ
cây mọc còn xa hơn thé.
Bạn cần tưới nước và cho
phân ủ vào trong 1 vòng
tròn khá xa cây.
phân ủ
kỹ
Nhiều loại cây
bầu bạn quanh
một cây xoài
10 Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 6 - Fruit Tree Planting 11
9
8 BBảảoo ddưưỡỡnngg
Đổ nước, phân ủ vào đâu
· t ti f i·
·
·
bbảảoo vvệệ kkhhỏỏii vvậậtt ggââyy hhạạii
Chất dinh dưỡng
Nước

54. 23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
2
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
0
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
8
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
6
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
2
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
21
23
45
67
89
01
23
45
67
89
01
23
Sau khi có được
cây ghép từ vườn
ương, hãy cắt ngọn
đi, nhờ vậy cây sẽ
ra cành đẹp
Chồi
Muốncâyăntrái
khỏe,vàchonăngsuấttốt,
cứ1nămnêntỉacành1lần
khikhôngthấycâymọcnữa
when the tree is not
(cây không hoạt động).
Bạnphảicắtcáccànhbệnh
vàchếtđi.Cắtluôncáccành
đụngvàocànhkhác,hoặc
cạnhtranhánhsáng,không
gian.Dùngdụngcụthậtsắc
đểcắt.Saukhicắtcànhlớn,
phủlênvếtcắtphânbòtươi.
Vát xéo
Cắt trên 1
chồi khỏe
mạnh để giảm
bớt lượng
thân bị chết
Mỗi năm khi
cây bắt đầu
lớn, bạn đổ
phân ủ
quanh chu
vi tán của
cây.
12 Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 6 - Fruit Tree Planting 13
Tỉa cây ăn trái

55. Cắt đi các
cành chết,
bệnh, thừa
thãi
Sau khi đã cắt
các cành thừa
thãi thì cây sẽ
thế này
Cắt cành lớn bằng cưa, cắt cành nhỏ với liềm
sắt hoặc kéo cắt cây
Trong chương “Giới thiệu về năng
suất trái cây” có hướng dẫn cách
tưới cây ăn trái con
14 Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 6 - Fruit Tree Planting 15
KKiinnhh nngghhiiệệmm
nnôônngg ddâânn
Dil Bahadur Bucha
Đến từ làng Ratadada, quận
Gumi - 3, Surkhet, ở Nepal,
ông Dil Bahadur Bucha có
nhiều kinh nghiệm trồng
cây ăn trái. Ông kể:
Mình có thể trồng cây ăn trái
và thu năng suất tốt trên đất trống.
Không phải trồng hằng năm như
ngũ cốc, mà hàng năm vẫn có
thu hoạch. Cây ăn trái còn rất tốt cho việc nuôi ong, nên mình
còn có mật ong. Tôi đào 1 cái hố rộng 1m, sâu 1m rồi đổ sinh
khối đã trộn với phân ủ tốt, đã hoại. Quan trọng là rễ cây ăn trái
thông thoáng và hướng xuống khi bạn trồng. Nếu có không khí ở
rễ thì cây sẽ chết, nên phải nén đất kỹ. Tôi phủ với sinh khối thải
và để đá lên trên để giữ độ ẩm trong đất, nhờ vậy tôi không cần
phải tưới nhiều. Quanh hố tôi trồng comfrey và cây sả để dùng
làm lớp phủ, sau này sẽ đỡ tốn phân ủ. Bạn trồng cây ăn trái thì
có nhiều lợi lắm, còn có thể trồng dứa bên dưới. Giờ tôi có xoài,
lê, đào, còn chanh cốm thì đang ra trái.
Ông Dil
Bahadur Bucha

56. riunications
eĐĐọọcc ttiiếếpp
Các chủ đề có liên quan đến trồng cây
ăn trái
Đểbiếtcáchtrồngcâyăntráivớicácphươngphápkhác,hãyđọc
cáichươngsau.
chương về vườn ương cây ăn trái
Chương này sẽ cho bạn biết cách làm vườn
ương và tự trồng gốc ghép tại nhà để ghép gốc
dại.
chương về vườn cây ăn trái tổng
hợp
Bạn có thể trồng nhiều loại cây để có
thêm năng suất, lại còn nhanh hơn. Chương
này hướng dẫn bạn cách làm.
chương về Nông nghiệp rừng
Người nông dân thu được các lợi ích từ việc
trồng cây ăn trái trên đất của mình, nhưng đâu
phải trồng ở đâu cũng được. Chương này sẽ
hướng dẫn cách bạn trồng chung cây ăn trái mà
không ảnh hưởng thu hoạch hoa màu.
chương về Hố xí
Trồng cây ăn trái trong hố lớn là tốt nhất. Nếu đã
có một hố xí cũ, thì lại còn lợi hơn. Chương này
hướng dẫn cách làm một hố xí vệ sinh, ít tốn
kém và cho lợi ích cao.

57. Farmers'Handbook"TheFields",Chapter7-Top
Grafting
Ghép gốc dại là gì??
Có nhiều người muốn trồng cây
ăn trái nhưng không tìm ra giống tốt.
Đôi khi cây con tốn rất nhiều tiền.
Nhưng không nên để việc đó ngăn
cản bạn, vì có cách giải quyết. Trồng
cây con trong vườn ươm có thể mất
2-3 năm. Sau khi ghép cây, sẽ tốn
thêm vài năm trước khi chúng ra trái.
Vậy hãy học một cách dễ dàng hơn
để trồng cây ăn trái ghép. Cách này
được gọi là Ghép cây vào gốc dại
Ghépcâyvàogốcdại là cách ghép
chồi của một cây ăn trái đã cải tiến
vào một vài giống cây dại thích hợp
đã mọc sẵn trên cánh đồng, trong
rừng và không cần có vườn ương.
Phương pháp này ít tốn kém
lại dễ dàng, và cho bạn cây ăn trái
có chất lượng cao, lại ra trái nhanh.
Cây lê được ghép
lên một gốc lê dại

58. TTạạii ssaaoo lại ghép gốc
dại ?
2 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 7 - Top Grafting 3
Vật liệu cần thiết
LLààmmssaaoo
để ghép
gốc dại ?
· Tự trồng được cây ăn trái trên đất của
mình
· Không cần vườn ương
· Có thể cải thiện nhiều loại cây ăn trái
hoang dại
· Cây cho trái nhanh hơn, nhiều trái hơn so với
cách làm khác
· Tận dụng được các tài nguyên thải;
· Fcây ăn trái mọc dễ dàng trong rừng
Tựtrồngcâyăntrái,ăntráido
taymìnhlàmra
Ny lông
cưa
Gốc dại
Cây ăn trái dại
không có bệnh,
khỏe mạnh
được gọi là gốc
dại
Dụng cụ
sắc kéo cắt cây
dao
Chồi
Một đoạn
cắt từ một
cây ăn trái
giống tốt
được gọi là
chồi

59. 4 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 7 - Top Grafting 5
Cách ghép gốc dại rất giống với cách ghép thông
thường. Nhưng bình thường thì người ta ghép cây trong vườn
ương cây ăn trái đặc biệt, còn ghép gốc dại được thực hiện
trực tiếp trên đồng hay trong rừng, nơi có cây ăn trái dại thích
hợp.
Loài nào có thể ghép vào được?
đào, mận, mơ, hạnh nhân
LLooààii đđịịaa
pphhưươơnngg
Đào địa phương
Lê dại
Táo dại
Anh đào dại
Lê
táo
!
Anh đào
GGhhéépp vvớớii ggìì??
mơ
lê
Tất cả thực vật đều có những đường kênh nhỏ xíu để lấy
nước và dưỡng chất mang lên lá, và xuống . Những đường
kênh này bên trong vỏ nhưng bên ngoài lớp gỗ của thân.
Chúng tạo nên lớp màu xanh bên ngoài thân cây gọi là tượng
tầng.
Nhìn từ
táo trên
Gỗ
Tượng tầng
Vỏ
Mặt cắt ngang
bên trong một
cây dại
Cận cảnh
đầu một
chồi cây đã
cắt
Tượng tầng
(xanh ) vỏ
Tượng
tầng toác
ra khi lột
vỏ
Gỗ
Mận
Anh đào
Ruột cây gỗ
Ghép gốc dại là thế nào?

60. 6 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 7 - Top Grafting 7
Để ghép gốc
dại thành
công, tượng
tầng của chồi
và tượng
từng của gốc
dại phải
khớp nhau
Chồi
GốcdạiChồi
Đây là cách nối
tượng tầng lạiTượng
tầng
(xanh)
Tượng tầng (xanh)
Ghép ở đâu?
Bất cứ chỗ nào có cây ăn trái dại thích hợp như đào,
lê dại, mơ dại,… trên đồng, trên trang trại, bãi cỏ hay
trong rừng.
Ghép gốc dại khi nào ?
Thường việc ghép gốc dại sẽ được tiến hành vào mùa
đông khi cây đã rụng lá. Ở những vùng thấp hơn, ấm hơn,
có thể thực hiện vào tháng 1 (Bán cầu Bắc). Ở những nơi
cao hơn, lạnh hơn, có thể làm vào tháng 2 hay tháng 3. Tốt
nhất là nên ghép gốc dại khoảng 2-3 tuần trước khi lá mới
đâm chồi.
Cáchghépgốcdại
1. Chọn và chuẩn bị gốc dại
· Bạn có thể ghép gốc dại trên bất cứ cây ăn trái địa
phương nào bạn thấy thích hợp nào. Cây phải khỏe,
không có bệnh.
· Vết cắt phải thẳng, sạch
· Sau khi đã chọn cây để
ghép vào, dọn sạch bụi
cây, cỏ dại quanh gốc,
cắt đi các cành nhỏ mọc
dưới gốc.
· Cắt cây khoảng 10cm-91.5cm so với mặt đất, tùy
theo nhu cầu và hình dạng khu đất.

61. 8 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 7 - Top Grafting 9
HHããyy xxeemm
1
2. Chọn và chuẩn bị chồi
Chọn chồi từ một cây ăn trái tốt. Chồi to khoảng
cây bút chì, hoăc ngón tay út của bạn
4. Nối chỗ ghép
Dùng ny lông để cột chồi
vào gốc dại để không khí và nước
không lọt được vào chỗ ghép.
Nếu bạn dùng một gốc lớn, bạn
cần một miếng nhựa riêng để che
chỗ cắt khi cột chồi vào. Xem trên
trang 11, hình 6 và 7.
Hãy xem 3 cách ghép gốc dại
Trong 7 trang kế tiếp là 3 cách ghép gốc dại. Phương
pháp đầu tiên là ghép gốc dại từ vỏ cây, nằm ở 4 trang đầu. Sau
đó phương pháp thứ 2 được gọi là ghép gốc dại bằng cái lưỡi
chiếm 1 trang. Phương pháp thứ 3 gọi là ghép gốc dại bằng
rãnh, chiếm 2 trang.
Chọn gốc dại
3. Ghép chồi vào gốc dại
Có 3 cách để ghép được trình
bày trong chương này kèm theo
hình ở trang tiếp theo.
Cắt gốc dại
Cách 1.
Ghép gốc
dại từ vỏ
Làm
sạch chỗ
cắt
CCáácchh gghhéépp
ggốốcc ddạạii

62. 10 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 7 - Top Grafting 11
2
3
4
6
Từ trên đỉnh,
cắt dọc 2.5
đến 5cm vào
vỏ cây.
Chồi nên
có 3 đến 5
chồi con
Vát xéo 2.5-5cm ở
phần dưới của chồi
Chèn đầu đã
vát của chồi vào
chỗ cắt dọc trên
vỏ gốc dại
Có thể
ghép 2 đến
4 chồi vào
1 gốc dại
lớn
Trùm 1 miếng
ni-lông lên
đầu, cột chồi
vào gốc dại
bằng một
miếng ni lông
khác
Cột chặt để
không cho
không khí và
nước vào
7V
5V

63. 8
9
2
3
Cuối cùng lại để
thêm 1 miếng ni
lông lên đầu và buộc
miếng này luôn
Đây là
những chỗ cần
buộc kỹ
Cây này đã
ghép xong
Nếu gốc dại
nhỏ thì chỉ
nên ghép 1
chồi
Vết cắt trên gốc dại và
chồi đều là vết cắt xéo,
dài 2.5cm. Ở tâm mỗi
vết cắt, khía nhỏ làm
cái lưỡi. 2 cái lưỡi sẽ
cài vào nhau để giữ
vết ghép.
Lớp tượng tầng dưới
vỏ gốc dại và chồi
phải được đặt khớp
nhau (xem trang 5, 6)
Cột chỗ ghép với
bịch ni lông, giống
như các cách khác
13
1 tthhâânn ddạạii
Lưỡi
CChhồồii
Cách 2.
Ghépgốc
dạibằng
cáilưỡi

64. ]]]
4
5
2
1
3
14 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 7 - Top Grafting 15
Cách 3.
Ghép gốc bằng rãnh
Cắt một cãnh ở
giữa thân cây
đã cắt
Để dụng cụ sắt
vào rãnh, cẩn
thận đừng làm
nứt toác thân
Vát đoạn dài
khoảng 2.5cm ở 2
bên chồi
VVááttkkhhooảảnngg22..55ccmm
4
Chèn chồi
đã vát vào
rãnh. Lớp
tượng tầng
của gốc dại
và chồi phải
thật khớp
với nhau.
Ghép gốc
hoàn tất
Cột chỗ
ghép với
miếng ny
lông, cũng
như trong
các cách
khác

65. 6
7
16 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 7 - Top Grafting 17
Cách duy trì một
cây ghép gốc
Một chồi lê
cải thiện
được ghép lên
trên một gốc lê
dại đã nảy chồi.
Sau 4 tháng, bỏ
lớp ni lông ra.
Cây con được
bảo vệ khỏi gia
súc.
Mơ, 2 năm
sau khi
ghép vào
một cây
đào địa
phương
Chăm sóc cho cây ghép
· Bảo vệ cây ghép khỏi gia súc
· Làm hào tròn quanh cây, và dùng hào này để cung cấp
nước và phân ủ bất cứ khi nào có thể
· Làm lớp phủ thật dày quanh thân cây
· Trồng cây bầu bạn quanh cây ghép
· Ngắt hay cắt đi các cành cây đâm chồi dưới cành ghép
Một vườn cây ăn trái ghép
ở Jajarkot, Nepal
Ở đây rau được
trồng dưới cây
ăn trái.
KKhhii đđãã gghhéépp ggốốcc ddạạii tthhàànnhh ccôônngg BBảảoo ddưưỡỡnngg

66. 18 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 7 - Top Grafting 19
Bạn có thể trồng nhiều thực vật như tỏi, hành, vạn thọ,
húng quế, bạc hà, sả, comfrey, ngò, thì là, ngải tây quanh cây
ăn trái, giúp nó mọc khỏe và ra trái tốt hơn.
· Cây bầu bạn giúp phòng vật hại.
Lợi ích của việc trồng cây bầu bạn
Cây bầu bạn Bảo vệ cây khỏi gia súc
Trời !Tôi thích
mổ mấy cái lá,
nhưng làm sao
được
Làm một cái hào quanh cây được ghép để
cung cấp nước và phân ủ khi cần thiết.
ĐĐọọcc tthhêêmm ttrroonngg cchhưươơnngg ““CCáácchh ttrrồồnngg ccââyy ăănn
ttrrááii”” đđểể bbiiếếtt tthhêêmm vvềề ccââyy bbầầuu bbạạnn
Cung cấp nước và phân ủ
· Chúng thu hút côn trùng có lợi
· Chúng cho rau, rau thơm, mật hoa cho ong,..
· Cắt và làm lớp phủ
· Chất chúng thành các lớp khác nhau
· Giúp cân bằng môi trường
· Giúp bảo tồn độ ảm trong đất
· Ngăn nhiều loại cỏ dại mọc nước phân ủ
Làm sao
ăn đây?

67. 20 The Farmers' Handbook, "The Fields" Chapter 7 - Top Grafting 21
Cây ghép đã mọt
tốt. Để tốt hơn, tỉa
một lần 1 năm vào
mùa đông. Đổ
thêm 1 rổ phân ủ
cùng lúc luôn.
Cần phải bảo dưỡng mỗi năm
phân ủ phân ủ
Tỉa cây
Bỏ các cành mọc từ gốc dại. Hãy đọc thêm
trong chương “Trồng cây ăn trái” để biết
thêm thông tin phần này.
Có thể ghép nhiều chồi vào một cây lớn
Đâylàcáccànhghépgốc
Để lại 1 cành của
gốc dại để hút nước
và dưỡng chất từ gốc
lên các chỗ ghép
mới. Saukhichỗghép
đãnảychồi,cóthểcắt
cànhnày.
Có thể ghép
nhiều chồi
vào thân
như thế này