nabos del bosque

2. GEOSFERA
· Geosfera Lurreko geruza harkaiztsuek osatzen duten sistema
da, hidrosfera eta atmosfera kontuan hartu gabe.
· Hainbat geruzaz osatuta dago.

3. UHIN SISMIKOAK
· Uhin sismikoak sismo edo leherketa baten ondoren Lurraren materialen arteko
mugimenduak sortzen dituen uhinak dira.
· Materialen dardarak uhin modura mugitzen dira Lurra alde batetik bestera
zeharkatuz.
· Bi mota uhin daude: P eta S uhinak.

4. UHIN MOTAK
· P uhinak:
· luzetarako konpresio-distentsio dardaren bidez igortzen dira, hau da, P uhinak
bidean aurkitzen dituen haitzak konprimituz eta atzean utzitakoak dilatatuz
hedatzen dira, uhinaren hedatzearen noranzko berean.
· S uhinak:
· materialen zeharkako dardaren bidez hedatzen dira, eta horren ondorioz forma
aldaketak eragiten dituzte material horietan
Uhinak sismografoarekin neurtzen dira.

5. SISMOGRAFOA
· Lurrikarak edo sorturiko sismo txikiak neurtzeko erabiltzen den gailua da.
· Gaur egun azelerometro baten antza dute eta elektronikoak dira.

7. EREDU GEOKIMIKO
Lurrazala: Lurraren kanpo-geruza da. Bi atal
ditu: azal kontinentala eta azal
ozeanikoa.
a) Azal kontinentala: era askotako
materialek osatzen dute eta
antzinatasun handia du.
b) Azal ozeanikoa: geologiaren
ikuspuntutik begiratuta,
homogeneoagoa da eta arroka nahiko
gazteez osatua.

8. MANTUA
Mantua: Azalaren azpian dago. Askoz osaera uniformeagoa du, baina bi
sektore aski desberdinak ditu:
a) Olibinoa duen goi-mantua . 3/70km.tik 670km.ra.
b) Materia dentsoagoz (silikatoz, esaterako, baina burdina gehiagorekin)
osatutako behe-mantua. 670km.tik 2900km.ra.
c) Mohorovicic etegunean hasi eta Gutenberg etegunean moztu.

9. NUKLEOA
Nukleoa: Lurraren zentruan kokatzen da nukleoa eta mantua baino
dentsoagoa da material metalikoaren proportzioa handiagoa
delako (burdina eta nikela).
a) Barne nukleoa: solido egoeran dago. 1.220km.ko erradioa du.
b) Kanpo nukleoa: likido egoeran dago. Lurraren erdigunetik 3.400km.ra.

10. EREDU DINAMIKOA
Litosfera: Kanpoko geruza da;
lurrazalaren eta goi-mantuaren zati
banak osatzen dute. Geruza zurruna
da. Litosfera ozeanikoaren lodiera
50–140km.koa da eta
kontinentalarena, berriz, 40–280
kilometro.
Astenosfera: Litosferaren azpian dago.
Astenosfera da mantuaren sakonera
txikieneko zatia. Geruza plastikoa
da eta, tenperaturaren eta presio
altuen ondorioz, arrokak urtu egiten
dira gune batzuetan. 100
kilometroko sakoneran aurkitu
daiteke.

11. Mesosfera: astenosferari ez dagokion
mantuaren gaineko zatiak osatutako
geruza. Nukleoa ukitzen duen gunean, D
eremua dago; eremu horretan, uste
denez, material urtuak egon litezke.
Endosfera: Barne-barneko geruza da;
barneko nukleoa eta kanpoko nukleoa
hartzen ditu. Uhin sismikoen hedapenari
buruzko ikerketek erakutsi dutenez,
endosferaren kanpoaldea (kanpoko
nukleoa) material urtuz osatuta dago,
izan ere, gune horretan uhin batzuen
transmisioa eten egiten baita.

12. ETEN SISMIKOA

13. Lurrikaretan sortzen diren uhin sismikoek lurraren barrualdea
igarotzen dute, eta mundu osoko sismografoek hautematen
dituzte.
Uhin sismikoak lurraren geruza batetik beste ezaugarri batzuk
dituen beste geruza batera igarotzen direnean, abiaduraz
aldatu, ibilbidetik atera eta uhinaren zati bat.

14. Lau eten sismiko ezagutzen ditugu:
1. Mohorovicic etena.
2. Repetti etena.
3. Gutenberg etena.
4. Lehman etena.

15. MOHOROVICIC ETENA
Lurrazalaren eta mantuaren artean dago.
30/70km-ko sakonera du.

16. REPETTI ETENA
Goi-mantua eta behe-mantua banantzen ditu.
670km-ko sakonera du.

17. GUTENBERG ETENA
Mantua eta kanpo-nukleoa banantzen ditu.
2900km-ko sakonera du.

18. LEHMAN ETENA
Kanpo-nukleoa eta barne-nukleoa banantzen ditu.
5150km-ko sakonera du.

19. BARNE ENERGIA
T E R M O D I N A M I K A N , S I S T E M A B AT E N B A R N E
E N E R G I A , I K U S P U N T U M A K R O S K O P I K O B AT E T I K ,
S I S T E M A R E N B A R N E A N D A G O E N E N E R G I A D A E TA
B I E N E R G I H A U E N B AT U R A D A :
- B A R N E E N E R G I A Z I N E T I K O A , H A U D A ,
S I S T E M A K O P A R T I K U L A G U Z T I E N E N E R G I A
Z I N E T I K O E N B AT U R A .
- B A R N E E N E R G I A P O T E N T Z I A L A , P A R T I K U L E N
A R T E K O I N T E R A K Z I O A R I D A G O K I O N A .

20. HIGADURA
Higadura lurrazaleko gaien karraskatze eta suntsitzea da
(lurra, lokatza, arroka eta beste) agente geologikoen
eraginpean. Etengabeko marruskatze-lana ibaiek, euri urek,
haizeak, izotzak edo itsasoak eragiten dute,

21. SEDIMENTAZIOA
Sedimentazioa: Prozesu geologiko bat da, non material solidoa, korronte
batek garraiatua, ibaiaren, urtegiaren, nabigazio kanalaren hondoan
metatzen den, edo xede horretarako eraikitako gailua.