"Το θρησκευτικό και η φύση στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη". Πολιτιστικό πρόγραμμα που υλοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2016-17 από το τμήμα Γ4 του Πρότυπου Γυμνασίου Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων με υπεύθυνες καθηγήτριες την κ. Λευκοθέα Νόννη- Βλάχου και την κ. Παρασκευή Τσιώρη.

1. Πολιτιστικό πρόγραμμα που
πραγματοποιήθηκε κατά το Σχολικό
έτος 2016-17
ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΒΙΩΜΑ ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ
ΣΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

2. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Το συγκεκριμένο πολιτιστικό πρόγραμμα
επιχειρεί να προσεγγίσει γραμματολογικά κι
ερμηνευτικά τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη
μέσα από τη μελέτη των ποιημάτων που
επέλεξαν κι επεξεργάστηκαν οι μαθητές του
τμήματος Γ4 του Πρότυπου Γυμνασίου
Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων.
Με τη χρήση των ΤΠΕ οι μαθητές καλούνται
να γνωρίσουν περαιτέρω τον συγγραφέα
Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

3. Διδακτικοί στόχοι
 Γνωριμία των μαθητών με τον συγγραφέα και
μέρος του ποιητικού του έργου.
 Τα μηνύματά του Παπαδιαμάντη.
 Παραγωγή λόγου με ενεργητική συμμετοχή
των μαθητών.

4. Παιδαγωγικοί στόχοι
 Ανακαλυπτική – διερευνητική και βιωματική
μάθηση.
 Διαθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση.
 Ανάπτυξη συνεργατικών δεξιοτήτων – άσκηση
στην ομαδοσυνεργατική παραγωγή λόγου.

5. Τεχνολογικοί στόχοι
 Να καλλιεργηθούν μεταξύ των μαθητών
δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού.
 Η αναζήτηση της γνώσης μέσα από
ηλεκτρονικά περιβάλλοντα.
 Να αναπτύξουν οι μαθητές δεξιότητες
αναζήτησης, επιλογής και αξιοποίησης της
πληροφορίας από το διαδίκτυο.
 Η παραγωγή ψηφιακού λόγου
 Η αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία.

6. Διδακτικά αντικείμενα
 Λογοτεχνία
 Νεοελληνική Γλώσσα
 Θρησκευτικά

7. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΤΜΗΜΑ
 Οι μαθητές:
 χωρίστηκαν σε ομάδες, αναζήτησαν και
επεξεργάστηκαν το υλικό μελέτης – ποιήματα του
Παπαδιαμάντη.
Δημιούργησαν παρουσιάσεις για τις εργασίες της
κάθε ομάδας.
Οι διδάσκουσες :
δεν πρόσφεραν έτοιμη γνώση.
 παρενέβησαν μόνο επικουρικά και διορθωτικά.
δημιουργεί κίνητρα, ευνοϊκές συνθήκες και
συνεργατικό περιβάλλον για τους εμλεκόμενους
μαθητές.
 Δραστηριοποιήθηκαν ως και σύμβουλοι.

8. ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ

9. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑ ΣΤΟ ΠΥΡΓΙ
Αναστασία Παπαηλία
Αλεξάνδρα Πλιακοπάνου
Ναταλία Χρήστου
Τάξη: Γ’4
Σχ. Έτος: 2016-17
ΠΡΟΤΥΠΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΖΩΣΙΜΑΙΑΣ ΣΧΟΛΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Υπεύθυνες καθηγήτριες:
Λευκοθέα-Νόννη Βλάχου
Παρασκευή Τσιώρη

10. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1815-1911)
Γιος φτωχού ιερέα, γεννήθηκε στη
Σκιάθο, όπου έμαθε τα πρώτα γράμματα·
έπειτα φοίτησε, με διακοπές, σε Γυμνάσια
της Χαλκίδας, του Πειραιά και της
Αθήνας. Τελείωσε τη Μέση Εκπαίδευση
το 1874, σε ηλικία 23 ετών. Την ίδια
χρονιά γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή
Αθηνών. Παράλληλα μελετούσε μόνος
του ξένες γλώσσες. Οι οικονομικές
δυσκολίες τον ανάγκασαν να διακόψει τις
σπουδές του και να στραφεί στο
βιοπορισμό· εργάστηκε κυρίως ως
μεταφραστής αγγλικών και γαλλικών
κειμένων σε εφημερίδες. Έζησε με
στερήσεις και πέθανε στη Σκιάθο.

11. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1815-1911)
Ήταν άνθρωπος βαθύτατα θρησκευόμενος,
ταπεινός και μοναχικός.
Άρχισε το συγγραφικό έργο του με ιστορικά
μυθιστορήματα, περιπετειώδη και
ρομαντικά (Η μετανάστις, Οι Έμποροι των
Εθνών, Η γυφτοπούλα), αλλά αργότερα
στράφηκε στο διήγημα, όπου και διέπρεψε.
Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους
νεοέλληνες πεζογράφους και ο κυριότερος
εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος.

12. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1815-1911)
Το έργο του το διακρίνει βαθιά θρησκευτική
πίστη, προσήλωση στην παράδοση,
συγκατάβαση στις αδυναμίες των ανθρώπων
και συμπάθεια στις δυστυχίες τους, αλλά και
ευαισθησία απέναντι στη φύση και στη ζωή.
Χρησιμοποιεί μια γλώσσα ιδιότυπη (κατά βάσιν
καθαρεύουσα στην αφήγηση και στην
περιγραφή, δημοτική με συχνούς
ιδιωματισμούς της Σκιάθου στα διαλογικά
μέρη) βασικό και αναπόσπαστο στοιχείο της
γοητείας που εξακολουθεί να ασκεί το έργο του.

13. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1815-1911)
Χρονικά, ανήκει στη γενιά, του 1880, αν και έμεινε έξω
από τους αγώνες και τις αγωνίες αυτής της γενιάς.
Κρατήθηκε μακριά, από τις φιλολογικές ζυμώσεις της
εποχής του: φιλολογικοί καβγάδες, γλωσσικό ζήτημα,
νέοι φιλολογικοί προσανατολισμοί φαίνεται να τον
αφήνουν ασυγκίνητο. Αυτό όμως είναι εντελώς
εξωτερικό.

14. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1815-1911)
Ο Παπαδιαμάντης έχει το δικό του κόσμο, και
σύμφωνα μ' αυτόν πλάθει το δικό του έργο. Στα
μεγάλα, φιλολογικά, προβλήματα του καιρού του
δίνει τις προσωπικές του λύσεις. Γι 'αυτό και μένει
μόνος στα γράμματα χωρίς εταίρους και
απογόνους όπως μόνος έμεινε και στη ζωή.
Γενικά, ο Παπαδιαμάντης χάρισε σελίδες
αριστοτεχνικές στη νεοελληνική λογοτεχνία και
θεωρείται ένας από τους κορυφαίους
διηγηματογράφους μας.

15. Ο Παπαδιαμάντης απεβίωσε τον Ιανουάριο του 1911, ύστερα
από επιδείνωση της υγείας του. Η κηδεία του τελέστηκε
μέσα στο πένθος όλων των απλών ανθρώπων του νησιού.
Με την είδηση του θανάτου του, το πένθος έγινε
πανελλήνιο. Ορισμένοι ποιητές συνέθεσαν εγκωμιαστικά
έργα (Μαλακάσης, Πορφύρας κ.ά.) και τα φιλολογικά
περιοδικά της εποχής εξέδωσαν τιμητικά τεύχη, αφιερωμένα
στη μνήμη του. Το 1933 έγιναν ομιλίες μπροστά στην
προτομή του για το έργο του, με την παρουσία και
συμμετοχή τετρακοσίων Γάλλων διανοούμενων που
επισκέφθηκαν τη Σκιάθο, καθώς και εκατόν πενήντα
Ελλήνων λογοτεχνών και άλλων θαυμαστών του. Διηγήματα
του Παπαδιαμάντη άρχισαν να εκδίδονται στα γαλλικά και
πολλοί Γάλλοι ελληνιστές ασχολήθηκαν πλατύτερα με το
έργο του.

16. Αυτοβιογραφία
Εγεννήθην εν Σκιάθω, τη 4η Μαρτίου 1851. Εβγήκα από
το Ελληνικόν Σχολείον εις τα 1863, αλλά μόνον τω 1867
εστάλην εις το Γυμνάσιον Χαλκίδος, όπου ήκουσα την Α΄ και
Β΄ τάξιν. Την Γ΄ εμαθήτευσα εις Πειραιά, είτα διέκοψα τας
σπουδάς μου και έμεινα εις την πατρίδα. Κατά Ιούλιον του
1872 υπήγα εις το Άγιον Όρος χάριν προσκυνήσεως, όπου
έμεινα ολίγους μήνας. Τω 1873 ήλθα εις Αθήνας και
εφοίτησα εις την Δ΄ του Βαρβακείου. Τω 1874 ενεγράφην εις
την Φιλοσοφικὴν Σχολήν, όπου ήκουα κατ' εκλογήν ολίγα
μαθήματα φιλολογικά, κατ’ ιδίαν δε ησχολούμην εις τα ξένας
γλώσσας.
Μικρὸς εζωγράφιζα Αγίους, είτα έγραφα στίχους, και
εδοκίμαζα να συντάξω κωμωδίας. Τω 1868 επεχείρησα να
γράψω μυθιστόρημα. Τω 1879 εδημοσιεύθη «Η
Μετανάστις» , έργον μου, εις το περιοδικὸν «Σωτήρας». Τω
1882 εδημοσιεύθη «Οι έμποροι των Εθνών» εις το «Μὴ
χάνεσαι». Αργότερα έγραψα περί τα εκατόν διηγήματα,
δημοσιευθέντα εις διάφορα περιοδικά και εφημερίδας.

17. Σύντομο βιογραφικό
σημείωμα του
Αλέξανδρου
Παπαδιαμάντη,
γραμμένο από τον ίδιο.

18. Το σπίτι του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο (σήμερα
μουσείο). Φωτ. Μουσείο Παπαδιαμάντη. Πηγή: www.lifo.gr

19. Το ποίημα
Ἅφες μοι ἵνα ἀναψύξω πρὸ τοῦ μὲ ἀπελθεῖν
καὶ οὐκέτι οὐ μὴ ὑπάρξω.
(Ψαλμὸς τοῦ Δαυίδ)
Χαίρετ᾿ ὁ Ἰωακεὶμ κι ἡ Ἄννα,
ποῦ γέννησαν χαριτωμένη κόρη
στὴν Παναγίτσα στὸ Πυργί!
Χαίρεται ὅλ᾿ ἡ ἔρημη ἀκρογιαλιὰ
κι ὁ βράχος κι ὁ γκρεμὸς ἀντίκρυ τοῦ
πελάγους,
ποὺ τὸν χτυποῦν ἄγρια τὰ κύματα,
χαίρεται ἀπ᾿ τὴν ἐκκλησίτσα,
ποὺ μοσχοβολᾷ πάνω στὴ ράχη.
Χαίρεται τ᾿ ἄγριο δέντρο, ποὺ γέρνει
τὸ μισὸ ἀπάνω στὸν βράχο, τὸ μισὸ στὸν
γκρεμό·
χαίρετ᾿ ὁ βοσκός, ποὺ φυσᾷ τὸν αὐλό του,
χαίρετ᾿ ἡ γίδα του, ποὺ τρέχει στὰ βράχια,
χαίρεται τὸ ἐρίφιο, ποὺ πηδᾷ χαρμόσυνα.
Κι ἡ πλάση ὅλη ἀναγαλλιάζει
καὶ τὸ φθινόπωρο ξανανοιώνει ἡ γῆς,
σὰ σεμνὴ κόρη, ποὺ περίμενε χρόνια
τὸν ἀρραβωνιαστικό της ἀπ᾿ τὰ ξένα
καὶ τέλος τὸν ἀπόλαψε πρὶν εἶναι
πολὺ ἀργά·
καὶ σὰν τὴ στεῖρα γραῖα, ποὺ γέννησε
θεόπαιδο
κι εὐφράνθη στὰ γεράματά της!
Δός μου κι ἐμένα ἄνεση, Παναγιά μου,
πρὶν ν᾿ ἀπέλθω καὶ πλέον δὲν θὰ
ὑπάρχω.

20. Νόημα
Το ποίημα αναφέρεται στην παρηγοριά και
την ανακούφιση που παρέχει η θρησκευτική
πίστη στους ταλαιπωρημένους από τα βάσανα
της ζωής. Είναι εμπνευσμένο από τη χαρά της
Γέννησης της Θεοτόκου. Το φθινοπωρινό
τοπίο με την ακρογιαλιά, τον βράχο, τον
γκρεμό, την εκκλησιά, το δέντρο, τη γίδα, το
κατσίκι συμμετέχει στη χαρά, ενώ και το
ανθρώπινο στοιχείο είναι παρόν με τον βοσκό
που παίζει τον αυλό του.

21. Νόημα
Ολόκληρη η φύση αναζωογονείται, όπως η
σύζυγος όταν ξανασυναντά τον ξενιτεμένο άνδρα
της και η στείρα ηλικιωμένη γυναίκα που
καταφέρνει να κυοφορήσει. Ο ποιητής,
συμπάσχοντας με τους ήρωές του και βαρυμένος
από τα γεράματα, κοντεύοντας στο θάνατο
παρακαλεί την Παναγία να τον ανακουφίσει από
τον πόνο του πριν πεθάνει. Έτσι δίνει μια
διάσταση καθολική στο ποίημα και εκφράζει την
αντίληψη ότι η καταφυγή στη θρησκεία (και στη
φύση) αν και δεν μειώνει την τραγικότητα,
χαρίζει ανακούφιση και αντοχή (άνεση).

22. Η φύση μέσα από τα μάτια του Παπαδιαμάντη
Ο ποιητής είναι νατουραλιστής. Εξυμνεί τη φύση
και προβάλλει την αντίληψη ότι το φυσικό
περιβάλλον διαμορφώνει τα ήθη και την
ψυχοσύνθεση των ανθρώπων, ενώ δείχνει την
πίστη του στην ενότητα φύσης και ανθρώπου
μέσα από τις λυρικές περιγραφές του φυσικού
τοπίου. Η φύση προσωποποιείται, καθώς τα
άψυχα (ακρογιαλιά, βράχος, γκρεμός, εκκλησιά)
παρουσιάζονται ως ζωντανά και συμμετέχουν στο
ανθρώπινο πάθος, τονίζοντάς το και δίνοντάς του
ευρύτερες διαστάσεις, κάνοντάς το αξιόλογο.

23. Εκφραστικά μέσα (ρόλος)
Το ποίημα είναι πλούσιο σε εκφραστικά μέσα. Οι
λυρικές εικόνες(οπτικές: το ερίφιο που πηδά, η
γίδα που τρέχει στα βουνά, ηχητικές: ο αυλός του
βοσκού, τα κύματα που χτυπούν στον βράχο,
οσφρυτικές: η εκκλησιά που μοσχοβολά), οι
επαναλήψεις (χαίρεται…), οι αντιθέσεις, η
κλιμάκωση από τα άψυχα στα έμψυχα, τα
επίθετα(άγρια, έρημη, σεμνή) και οι μεταφορές, οι
προσωποποιήσεις :
συμβολίζουν και αποδίδουν παραστατικά το
ανθρώπινο πάθος

24. Εκφραστικά μέσα (ρόλος)
αναδεικνύουν το στενό σύνδεσμο του ανθρώπου
της αγροτικής κοινωνίας με τη φύση
παρουσιάζουν την επίδραση του φυσικού
περιβάλλοντος στη διαμόρφωση των
ανθρώπινων ηθών (το άγριο, ταλαιπωρημένο
τοπίο, ένας αφιλόξενος τόπος οδηγεί τους
άνδρες στην ξενιτιά και καταδικάζει τις γυναίκες
σε ατέλειωτη αγωνία και αναμονή)
μαρτυρούν τη νοσταλγία του ποιητή και την
ανάγκη φυγής και αναχώρησης.

25. Στοιχεία τεχνικής
 ΓΛΩΣΣΑ: ιδιόμορφη γλώσσα Η καθαρεύουσα συμβάλλει στη
δημιουργία μιας υποβλητικής ατμόσφαιρας καθώς μοιάζει με τη
γλώσσα των Γραφών, προσδίδοντας ένταση και ζωντάνια.
 ΥΦΟΣ: Λιτό, απλό, εξομολογητικός και αντιποιητικός τόνος που
ενισχύεται από την αντιποιητική μορφή (χωρίς ομοιοκαταληξία
και μέτρο). Ο ελεύθερος στίχος , η ασυνήθιστη γλώσσα και η
πεζολογική μορφή δίνουν έμφαση στο νόημα, προσδίδοντας
δραματικότητα και ένταση.
 ΑΦΗΓΗΣΗ: τριτοπρόσωπη περιγραφή που διακόπτεται από τον
άμεσο λόγο σε α’ και β’ πρόσωπο (Δός μου κι ἐμένα ἄνεση,
Παναγιά μου, πρὶν ν᾿ ἀπέλθω καὶ πλέον δὲν θὰ ὑπάρχω).

26. Στοιχεία τεχνικής
 ΧΡΟΝΟΣ: Αοριστία χρόνου τα γεγονότα συμβαίνουν σε
απροσδιόριστο χρόνο και παρουσιάζονται ως επαναλαμβανόμενα,
τονίζοντας την κοινή ανθρώπινη «περιπέτεια» και την τραγική
μοίρα, ενώ ο δραματικός ενεστώτας επιτείνει την εντύπωση της
διαχρονικότητας.
 ΠΡΟΣΩΠΑ: Πρωταγωνιστές είναι τα πιο ταπεινά και βασανισμένα
«πλάσματα» (η έρημη ακρογιαλιά, ο βράχος κι ο γκρεμός, η
εκκλησιά, το άγριο δέντρο, ο βοσκός, η γίδα)στα οποία η Παναγία
δίνει χαρά. Οι ήρωες δεν προσδιορίζονται με ατομικά
χαρακτηριστικά. Έτσι τονίζεται η συλλογική ζωή, το κοινό ήθος, οι
κοινές ενέργειες, η επαφή μεταξύ τους, το συλλογικό πνεύμα και η
κοινή πίστη στην Παναγία που τους ανακουφίζει και τους
παρηγορεί.

27. Παπαδιαμάντης και θρησκεία
Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του Παπαδιαμάντη είναι
αδιαπραγμάτευτες. Γιος ιερέα, μεγαλωμένος με αυστηρές
χριστιανικές αρχές και μυημένος βαθιά στις εκκλησιαστικές
τελετουργίες έδωσε στη θρησκεία το βαθύτερο χαρακτήρα του
αιώνιου συντρόφου, που ταυτίζεται με την ύπαρξη σε όλες τις
χαρές και όλες τις λύπες. Η θρησκεία δεν είναι μόνο καταφύγιο
και παρηγορητής, αλλά κινητήρια δύναμη της ανθρώπινης
δράσης, αναπόσπαστα δεμένη με όλες τις πτυχές της
καθημερινότητας. Ο Παπαδιαμάντης λοιπόν, υπήρξε πάντοτε
αφοσιωμένος στη χριστιανική θρησκεία και η αφοσίωσή του
αυτή είναι εμφανής στα έργα του, τόσο από την επίδραση που
ασκεί η χριστιανική πίστη στους ήρωές του, όσο και μέσα από τις
παραθέσεις χωρίων από θρησκευτικά κείμενα (το συγκεκριμένο
ποίημα αρχίζει με τον Ψαλμό 38 του Δαυίδ).

28. Παπαδιαμάντης και θρησκεία
Ο συγγραφέας αντικρίζει τον κόσμο ως πιστός χριστιανός, με
αποτέλεσμα η θρησκεία να είναι διαρκώς παρούσα στο έργο
του. Οι ήρωες του Παπαδιαμάντη στις δύσκολες στιγμές τους
θυμούνται την πίστη τους και στρέφονται προς την εκκλησία,
για να βρουν παρηγοριά ή σωτηρία. Η θρησκεία στα έργα του
σηματοδοτεί την αδιάσπαστη ενότητα, την κοινωνική
ταυτότητα των ανθρώπων που αποτελούν σύνολο και
λειτουργούν ως σύνολο. Ο Θεός του Παπαδιαμάντη είναι
φιλάνθρωπος, ο Θεός της αγάπης, της συμπόνιας, της
συγχώρεσης. Στα έργα του φαίνεται διάχυτη αυτή η ευσπλαχνία
του Θεού προς τον άνθρωπο (στο συγκεκριμένο ποίημα ο Θεός
έδωσε στην στείρα ηλικιωμένη το πολυπόθητο παιδί της).

29. Ο άνθρωπος και τα πάθη του μέσα από
τα μάτια του Παπαδιαμάντη
Στο ποίημα φαίνεται η συμπάθεια του Παπαδιαμάντης για τον
άνθρωπο και τα πάθη του. Ο ποιητής συμπάσχει με τους ήρωές του,
η τραγικότητα της ανθρώπινης μοίρας είναι κοινή (μέσα από την
διπλή πλατιά παρομοίωση των τελευταίων στίχων φαίνεται η
τραγικότητα της ανθρώπινης μοίρας, μαρτυράται η συμπάθεια του
ποιητή για τον άνθρωπο και τα πάθη καθώς και η συμπάθεια του
ποιητή για τους ήρωές του και η αντίληψή του για την τραγικότητα
της ζωής). Η συμπάθειά του αυτή δίνει μια καθολικότητα στο
ανθρώπινο πάθος και γενικεύει την τραγικότητα της ανθρώπινης
μοίρας.

30. Δικτυογραφία
 http://latistor.blogspot.com/2011/10/blog-post_22.html#ixzz4ed78XG2r
 http://eranistis.net/wordpress/2013/04/29/%CE%B7-
%CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%85%CF%84%
CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-
%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-
%CE%B1%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81
%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CF%80/
 http://papadiamantis.net/
 https://www.sansimera.gr/biographies/1144
 http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSB105/438/2912,11417/
indexf_01.htm
 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B1%CE%B
D%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%A0%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%B4
%CE%B9%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B7%CF%82
 Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Β΄ Γενικού Λυκείου)

31. ΤΕΛΟΣ

32. ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΊΑ ΤΗΝ ΚΟΥΝΙ ΣΤΡΑ
Ελένη Χολέβα
Φώτης Σουτόπουλος
Παρασκευή Τζώρτζη
Έτος:2016-2017
Τάξη:Γ’4

33. ΠΟΙΗΜΑ
Ἐφανερώθης, κι ὅλος ὁ λαὸς
μετὰ θυμιαμάτων καὶ λαμπάδων
ἐν θείᾳ λιτανείᾳ σὲ προέπεμψε
κ᾿ ἐσήκωσεν ὡραῖον λευκὸν ναόν,
ποὺ μὲ πιατάκια ἑλληνικὰ σοῦ
στόλισε.
Κι ὅλος ὁ ἥλιος ἔλαμπεν εἰς τὸν
ναόν σου
καὶ φῶς τὸν πλημμυροῦσε
μαργαρῶδες,
ὅλα τ᾿ ἀστέρια ἐφεγγοβολοῦσαν,
καὶ ἡ σελήνη ἐχάιδευε γλυκὰ
τὰ ἁπλᾶ τῆς Ἐκκλησίας σου
καντηλάκια…
Εἰς ὅλην τὴν Χριστιανοσύνη
μία εἶναι μόνη Παναγία, ἁγνή
Κόρη, παιδίσκη, ᾎσμα τῶν
ᾈσμάτων,
χωρὶς Χριστόν, θεῖο παιδί, στὰ
χέρια,
καὶ τρεφομένη μὲ Ἀγγέλων ἄρτον.
Ἐσύ ᾿σαι ἡ μόνη Παναγία
Κουνίστρα,
ποὺ ἐφανερώθης στῆς Σκιάθου τὸ
νησί,
εἰς δένδρον πεύκου ἐπάνω
καθημένη,
κ᾿ αἰωρουμένη εἰς τερπνὴν
αἰώραν,
ὅπως αἱ κορασίδες συνηθίζουν.

34. ΠΟΙΗΜΑ
(ποὺ ἤρχετο ὥρα κ᾿ εἰς τοὺς
τοίχους ἐκτυπῶντο
μὲ φοβερὸν συγκλονισμόν),
κι ἄρχισες, θεία, νὰ
θαυματουργῇς.
Κ᾿ ἡ χάρη σου ξαπλώθηκε ὣς
τὰ πέρατα
τοῦ εἰρηνικοῦ νησιοῦ τῆς
Σκιάθου,
ὦ Παναγία μου, Κόρη
πάναγνη, καλή.
Κ᾿ ἴσως νὰ φτάσῃ κι ὣς ἐμένα
καὶ ν᾿ ἁπλώσῃ
γαλήνη στὴν ψυχή μου τὴν
ἁμαρτωλή.
Κ᾿ εἶδες, ἡ Κόρη, τοῦ λαοῦ τὴν
πίστιν,
εἶδες καὶ τὴν πτωχείαν κ᾿
εὐσπλαγχνίσθης,
ὅπως, τὸ πάλαι, εἶχε
σπλαγχνισθῆ ὁ Υἱός σου
τοὺς προγόνους τοῦ ἴδιου τοῦ
λαοῦ,
ὡς πρόβατα μὴ ἔχοντα
ποιμένα.
Κι ἄρχισες νὰ γιατρεύῃς τοὺς
ἀρρώστους
καὶ νὰ γιατρεύῃς τοὺς
δαιμονισμένους,

35. ΝΟΗΜΑ
Το ποίημα αναφέρεται στην Παναγία την Κουνίστρα, όπως
ονομάζει ο ποιητής, η οποία βρέθηκε πάνω σε ένα πεύκο
και εμφανίζεται σαν κορίτσι, με ανθρώπινο ύφος, χωρίς να
κρατάει στην αγκαλιά της τον Χριστό. Αφού φανερώθηκε
όλοι οι πιστοί του νησιού της Σκιάθου, έκαναν λιτανεία,
έχτισαν ένα ναό και στόλισαν την εκκλησία με διάφορα
διακοσμητικά. Σε αυτή τη γιορτή συμμετέχει και η φύση,
καθώς αναζωογονείται. Στη συνέχεια, αναφέρεται πως σαν
κόρη είδε πως βασανίζονται οι πιστοί και τους
σπλαχνίστηκε, όπως ο Χριστός, ο οποίος ήταν καλός
ποιμένας. Τέλος, η Παναγία γιατρεύει όλους τους
αρρώστους και παρακαλεί στην ψυχή του ποιητή να έρθει
γαλήνη και ηρεμία.

36. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗ
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης αναφέρεται στην Παναγία
αποκαλώντας την αγνή και κόρη, δηλαδή με χαϊδευτικό
τρόπο, καθώς αισθάνεται οικεία μαζί της. Το πρόσωπο της
Παρθένου, προβάλλεται άμεσα ή έμμεσα με δέος και
σεβασμό. Και η κάθε αναφορά του ποιητή δεν είναι απλή
περιγραφική ή λογοτεχνική, αλλά βιωματική, ορθόδοξη,
θεολογική και ανακλά τον εσωτερικό πνευματικό πλούτο
του ανδρός. Στο συγκεκριμένο ποίημα,θα έλεγε κανείς πως
βλέπει αυτήν την πανανθρώπινη ανάγκη, ο καθένας να
οικειοποιήσει το θείο γεγονός, να κάνει πιο δικό του το θείο
πρόσωπο. Ο ποιητής θέλει την Παναγία συμπατριώτισσά
του, η γενέτειρα εδώ διεκδικεί την ιερή αποκλειστικότητα.
Έτσι γίνεται αντιληπτό το γεγονός ότι ο Παπαδιαμάντης είχε
ιδιαίτερη αδυναμία στην Παναγία την Κουνίστρα, καθώς
είναι θαυματουργή για την πατρίδα του, τη Σκιάθο.

37. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗ
ΦΥΣΗ
Ο Παπαδιαμάντης θα μπορούσε να θεωρηθεί υμνητής του
μεγαλείου της φύσης, όχι μόνο γιατί το ενδιαφέρον του είναι
ευδιάκριτο όσον αφορά το περιβάλλον αλλά και για την
αρμονική ένταξη της θεώρησής του στα έργα του. Για το
φυσικό τοπίο ιδιαίτερα, δεν περιορίζεται στα
χαρακτηριστικά των αντίστοιχων δημιουργών της δυτικής
λογοτεχνίας του ρομαντισμού. Το βλέμμα του, απόλυτα
φυσικό, τονίζει τα υφιστάμενα στοιχεία, περιγράφοντάς τα
με λεπτομέρεια σε βαθμό ανεκτό, χωρίς υπερβολές και
εκφράσεις θαυμασμού. Ακόμα ιδιαίτερος είναι και ο τρόπος
περιγραφής, σαφής και περιεκτικός αλλά όχι στείρος
φαντασίας, τρόπος που συμβάλλει στον εντοπισμό και την
προβολή του τοπίου.

38. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗ
ΦΥΣΗ
Επίσης για τον Παπαδιαμάντη η φύση αποτελεί
αναπόσπαστο κομμάτι της θεϊκής δημιουργίας και
αποκάλυψης, που βαθμιαία ξεδιπλώνεται με ένα κολάζ
καθημερινών παραστάσεων. Με την εναλλαγή αυτών των
εικόνων από το φυσικό του τοπίο, ο πεζογράφος
ανασυσταίνει τη συμμετρία και την αρμονία όλων των
πραγμάτων, η δύναμη του οποίου παραλληλίζεται με τη
δύναμη των ενσαρκωμένων φυσικών στοιχείων.
Ακόμα, ο ποιητής εξυμνεί τη φύση και προβάλλει την
αντίληψη ότι το φυσικό περιβάλλον διαμορφώνει τα ήθη και
την ψυχοσύνθεση του ανθρώπου. Τέλος, η αγάπη του
Παπαδιαμάντη για τη φύση γίνεται αφορμή για μια
φαντασική επαφή με μια πραγματικότητα που περιέχει
εικόνες, χρώματα, ήχους, αισθήματα και επιθυμίες.

39. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
• Ύφος: το ύφος του ποιήματος είναι απλό, λιτό και με
εξομολογητικό τόνο.
• Γλώσσα: η γλώσσα του ποιήματος είναι καθαρεύουσα. Η
καθαρεύουσα συμβάλλει στη δημιουργία μιας
υποβλητικής “μαγικής” ατμόσφαιρας, προσδίδοντας μια
νέα ποιητική διάσταση.
• Απουσιάζει η ομοιοκαταληξία και το μέτρο, ο στίχος είναι
ελεύθερος. Ο ποιητής χρησιμοποιεί β’ ενικό πρόσωπο.
• Ο χρόνος είναι απροσδιόριστος, δηλαδή υπάρχει
αοριστία χρόνου.

40. ΤΕΛΟΣ

41. ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:2016-17
ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ:
ΛΕΥΚΟΘΕΑ ΝΟΝΝΗ-ΒΛΑΧΟΥ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΣΙΩΡΗ
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΦΩΤΙΟΥ
ΒΑΝΕΣΑ ΧΟΥΛΙΑΡΑ
Στην Παναγιά τη Σαλονικιά

42. Στο κέντρον της επάνω πόλεως
με το καμπαναριό της, που είν’ ένα
στολίδι
του λιμένος και της προσόψεως,
στέκει ο ναός της Παναγίας.
Ωραίος ο ναός, το τέμπλο ωραίο,
ωραία τα λαμπρά τα εικονίσματα,
ωραίες κι οι νορίτισσες που
εκκλησιάζονται,
όλα ωραία.
Στολισμένο το τέμπλο με χρυσές ποδιές,
στολισμένος ο χορός και τα στασίδια με
μυρτιές και δάφνες,
στολισμένες κι οι κόρες που πηγαίνουν
να εκκλησιασθούν στην Παναγία.
Αριστερά στο τέμπλο στέκεται
η εικόνα σου η μεγάλη θεόρατη
όλη ασημένια όλη, Παναγία μου,
με τ’ ασημοκάντηλά της.
Απάνω στην εικόν’ αφιερώματα
κρέμονται, καραβάκια, γολετίτσες,
καΐκια, βάρκες, μπάρκα τριοκάταρτα,
όλ’ αφιερώματα των πλοιάρχων.
Κι οι καπεταναίοι οι παλαιοί
καθένας έχει στο ναό βαλμένο
από ένα λίθο· και καθένας έχει
ένα στασίδι γύρω γύρω στο δεσποτικό
και γύρω γύρω στο παγκάρι όλοι τους.
Τάζουν στην Παναγία και τους δίνει
καλά ταξίδια, γαληνιάζ η θάλασσα
όταν στο πέλαγο την επικαλεσθούν
την Παναγία την Σαλονικιά.
Άμποτε να ’σαι βοηθός, Παρθένα μου,
κι εις τους χειμαζομένους εις του βίου
τα βάσανα και τας ανάγκας, άμποτε
να είσαι βοηθός και σωτηρία.

43. Αφήγηση του ποιήματος με εικόνες:
http://vod.sch.gr/video/view/1146

44. Νόημα του ποιήματος:
Το ποίημα ξεκινάει με αναφορά στην τοποθεσία και την
εξωτερική όψη του Ναού. Στη συνέχεια, περιγράφεται
αναλυτικά η διακόσμηση στο εσωτερικό της Εκκλησίας και
οι γυναίκες που βρίσκονται εκεί. Επιπλέον, παρουσιάζεται η
εικόνα της Παναγίας (το μέγεθος και το υλικό που έχει
κατασκευαστεί), καθώς επίσης και τα αφιερώματα που
υπάρχουν πάνω της. Αυτά τα αφιερώματα είναι συνήθως
από ντόπιους καπεταναίους, οι οποίοι έχουν μια ιδιαίτερα
δύσκολη ζωή, αφού διαρκώς περιπλανιούνται και
ταλαιπωρούνται. Τέλος, ο ποιητής επικαλείται την Παναγία
για λογαριασμό του δείχνοντας έτσι έμμεσα τα βάσανά του
και την ανάγκη να τον βοηθήσει η Παναγία.

46. Ενότητες- πλαγιότιτλοι
 1η ενότητα (1η στροφή): «Η εξωτερική όψη του ναού»
 2η ενότητα (2η-3η στροφή): «Η εσωτερική διακόσμηση του
ναού και οι γυναίκες που εκκλησιάζονται»
 3η ενότητα (4η-5η στροφή): «Η παρουσίαση της εικόνας της
Παναγίας»
 4η ενότητα (6η-7η στροφή): «Η πίστη των καπετάνιων στην
Παναγία»
 5η ενότητα (8η στροφή): «Επίκληση στην Παναγία»

47. Γλώσσα: Δημοτική με έντονο το στοιχείο της καθαρεύουσας.
Ο ποιητής προσθέτει με αυτό τον τρόπο ζωντάνια,
ρεαλιστικότητα και παραστατικότητα.
Ύφος: Απλό, λιτό και εξομολογητικό.

48. Το θρησκευτικό στοιχείο που υπάρχει στο ποίημα:
Στο κείμενο παρουσιάζονται οι ποικίλοι τρόποι (ατομική ή
ομαδική προσευχή, υλικά αφιερώματα, τάματα), με τους οποίους
εκδηλώνεται η πίστη σε ανθρώπους διαφορετικής τοπικής,
κοινωνικής και οικονομικής προέλευσης. H πίστη αποτελεί για
τον άνθρωπο καταφύγιο και παρηγοριά στις δύσκολες ώρες του,
του δίνει χαρά και εσωτερική πληρότητα όταν αισθάνεται ότι
προσφέρει στο συνάνθρωπο, γεννά μέσα του αγάπη και
ευαισθησία για όλα τα πλάσματα του Θεού. Aυτό που
προβάλλεται, επίσης, μέσα από τα κείμενα είναι ότι η σχέση που
αναπτύσσει ο άνθρωπος με το Θεό επηρεάζει τον τρόπο της
σκέψης και των ενεργειών του.Στο συγκεκριμένο ποίημα
εξυμνείται ιδιαίτερα ο συγκεκριμένος ναός και και τα τάγματα
που κάνουν οι άνθρωποι του νησιού προς την Παναγιά.

49. ΤΕΛΟΣ

50. ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΧΡΙΑ
Μια εργασία των:
Παππά Νικόλ/Πλέουρα Μαριάμ/Σφαιροπούλου Σωτηρίας
Υπεύθυνες καθηγήτριες:
κ. Νόννη Βλάχου/κ. Τσιώρη
Σχολικό Έτος: 2016-2017

51. Γλυκειὰ Παρθέν᾿, ἀξίωσέ με
νά ᾿ρθω καὶ πάλι στὸ ναό σου,
ὅπου φυσᾷ γλυκὰ ἡ αὔρα
στὰ πλατάνια τὰ θεόρατα
κάτω στὸ ρέμα, ποὺ ἡ πηγὴ
κελαρύζει
κ᾿ ἐπάνω θροΐζ᾿ ἡ αὔρα μαλακά.
Ὅλος ὁ ἥλιος λάμπει στὸ θόλο
τοῦ ὡραίου ναοῦ σου μὲ τὰ
πιατάκια τὰ ποικιλμένα
κ᾿ εὐωδιάζ᾿ ἡ μύρτος κ᾿ ἡ δάφνη
ὁλόγυρα κ᾿ ἡ βρύση κελαδεῖ
στὴν αὐλὴ ποὺ ἀνθεῖ ὁ
λιβανωτὸς κ᾿ ἡ μύρτος.
Στὰ νιάημερα τ᾿
ἀγαπημένα
τῆς δοξασμένης μεταστάσεώς σου
ἤθελα νά ᾿μαι νὰ ψάλω τὸ
«Πεποικιλμένη»
στὸ πανηγύρι τὸ σεμνό.
Νὰ βλέπω, νὰ θαυμάζω τὴ χλωμὴ
μορφή σου,
μὲ τὰ ματάκια τὰ κλειστά,
μὲ τὰ χεράκια σταυρωμένα,
κι ὁ Υἱός σου νὰ κρατῇ τὴν ἄμωμη
ψυχή σου
ὡς τρυγόνα στὰ χεράκια.
Κι Ἀπόστολοι ἐκ περάτων
στὰ σύννεφα ἐπάνω πετώντας
κι Ἄγγελοι μὲ σταυρωμένα χέρια
βλέπουν τὸ θάμα τὸ φριχτό!

52. Ψηλὰ ἐπάνω ἀπ᾿ τὸ δῶμα, ἀπὸ
δυὸ παραθυράκια
μὲ τὶς κουκοῦλες δυὸ
καλογεράκια
προβάλλουν καὶ τείνουν ἀπὸ ἕνα
τόμον ἀνοιχτό!
Κι ὁ ἕνας γράφει: «θνητὴ γυναίκα
τοῦ Θεοῦ Μητέρα»
κι ὁ ἄλλος: «τ᾿ οὐρανοῦ εἶσαι
πλατυτέρα
ὡς ἔμψυχος ναὸς καὶ Θρόνος τοῦ
Θεοῦ...»
Γλυκειὰ Παρθέν᾿, ἀξίωσέ με
νά ᾿ρθω καὶ πάλι στὸ ναό σου,
ὅπου φυσᾷ γλυκὰ ἡ αὔρα
στὸ ρέμα στὰ πλατάνια μυστικά!

53. Περιεχόμενο του ποιήματος
Το ποίημα είναι ένας ύμνος στην Παναγία μας, τη μητέρα
του Θεού και όλων μας και συγκεκριμένα αναφέρεται στην
γιορτή του Δεκαπενταυγούστου, στην κοίμηση-μετάσταση
της Θεοτόκου και στα εννιάμερα της. Το ποίημα είναι
επίσης μία δέηση στη Παναγία, από τον ίδιο τον ποιητή,
ώστε να τον αξιώσει να την τιμήσει και πάλι στη μεγάλη της
γιορτή, στο Πάσχα του καλοκαιριού. Ο ποιητής περιγράφει
με λυρικότητα τη φύση, που συμμετέχει και συνγιορτάζει με
τη χαρά και την ιερότητα της γιορτής και δείχνει την
ευσέβεια του προς τον Θεό και την Παναγία, αλλά και την
χαρά του να βρίσκεται στο ναό της, τον οποίο περιγράφει
επίσης με λυρικό τρόπο.

54. Παρουσίαση της φύσης
Η φύση παρουσιάζεται με τον καλύτερο τρόπο. Ο
συγγραφέας μιλά για τα δέντρα, τον άνεμο, την πηγή καθώς
και για αρωματικά φυτά: μύρτος, λιβανωτός, δάφνη. Με
αυτόν τον τρόπο δημιουργεί οπτικές, ηχητικές και
οσφρητικές εικόνες. Η φύση έχει πρωταρχικό ρόλο στο
ποίημα. Συγκεκριμένα χρησιμοποιείται για να δείξει το
μεγαλείο του ναού της Παναγίας <<...στὸ ναό σου, ὅπου
φυσᾷ γλυκὰ ἡ αὔρα στὰ πλατάνια τὰ θεόρατα κάτω στὸ
ρέμα, ποὺ ἡ πηγὴ κελαρύζει κ᾿ ἐπάνω θροΐζ᾿ ἡ αὔρα
μαλακά>>. Δίνει γλαφυρότητα στην περιγραφή και
ομορφαίνει το ποίημα.

55. Παρουσίαση θρησκευτικού βιώματος
Ο ποιητής είναι ένας θεοσεβής άνθρωπος, όπως
καταλαβαίνουμε και από το ποίημα που αναφέρεται στην
Υπεραγία Θεοτόκο. Επίσης, καταλαβαίνουμε την ευσέβεια
του προς το θείο από τους στίχους του ποιήματος: <<ἤθελα
νά ᾿μαι νὰ ψάλω τὸ «Πεποικιλμένη»>> και <<Κι Ἀπόστολοι
ἐκ περάτων…>>, στους οποίους φαίνεται πως ο ποιητής
γνωρίζει τα εκκλησιαστικά τροπάρια. Τέλος, η παρουσίαση
της εικόνας της Κοιμήσεως δείχνει την αγάπη του προς την
Παναγία, αλλά και τις γνώσεις του για τα γεγονότα της
Καινής Διαθήκης και συγκεκριμένα για το γεγονός της
Κοιμήσεως-Μεταστάσεως της Θεοτόκου.

56. Γιατί έχει γραφεί το ποίημα αυτό:
Ο ποιητής έχει γράψει αυτό το ποίημα για να εκφράσει την
αγάπη του προς την Παναγία, αλλά και να Την παρακαλέσει
να τον αξιώσει να βρεθεί και πάλι στο ναό Της. Επίσης,
όπως ξέρουμε και από το βιογραφικό του Παπαδιαμάντη, τα
ποιήματα του δημοσιεύθηκαν μετά τον θανατό του, για αυτό
τον λόγο καταλαβαίνουμε πως ο ποιητής δεν έγραψε το
ποίημα του για να δημοσιευθεί και να μαθευτεί ο ίδιος και
το ταλέντο του, αφού ξέρουμε πως ζούσε όπως ένας
καλόγερος (εξ ου και το <<παρατσούκλι>> του,
κοσμοκαλόγερος) αλλά για τους παραπάνω λόγους.

57. Κεντρική ιδέα
➢Ο ναός της Παναγίας
➢Δέηση προς τη Παναγία
Δευτερεύουσες ιδέες:
➢Η φυσική ομορφιά γύρω από τον ναό της Παναγίας
➢Η διακόσμηση του ναού
➢Η παρουσία μοναχών

58. Δικτυογραφία:
https://www.sansimera.gr/biographies/1144
http://www.papadiamantis.org/

59. ΤΕΛΟΣ

60. Τέλης Γιώργος
Φωτίκας Κωνσταντίνος
Σχολικό Έτος: 2016-2017
Στον Χριστό του Κάστρου
Υπεύθυνες
Καθηγήτριες:
Λευκοθέα Νόννη
Βλάχου
Παρασκευή
Τσιώρη

61. Το Ποίημα
Μὲ χρόνους μὲ καιροὺς καὶ ἥμισυ
καιροῦ,
κάποιος ἀμαθής, ἁμαρτωλὸς χυδαῖος,
καμμία γυναίκα τοῦ λαοῦ πτωχὴ
σ᾿ ἐνθυμεῖται κ᾿ ἔρχεται νὰ σοῦ φέρῃ
ὄχι χρυσόν, ἀλλὰ ὀλίγο λιβάνι,
ἕνα κερί, κι᾿ ὀλίγο λάδι στὴν
μποτίλια
σ᾿ ἐσὲ ποὺ εἶσαι ὅλων ὁ δοτήρ.
Σ᾿ ἐνθυμεῖται ὅταν ἀρρωστήσῃ τὸ
παιδί της
καὶ δὲν ἔχῃ λεπτὰ νὰ δώσῃ στὸν
χαραμοφάγην τὸν γιατρὸν
ἢ ὅταν λείπῃ ὁ ἄνδρας της μὲ τὴν
βάρκαν
καὶ βλέπῃ τὰ κύματα νὰ ἀγριεύουν
ἀπειλοῦντα πνιγμόν.
Ἂς εἶσαι ἔρημος κι
ἐγκαταλελειμμένος,
στέκει ἐπάνω στὸν βράχον ἡ
ἐκκλησία σου
[κι αὐτὸς ὁ βράχος μοῦ
φαίνεται πὼς εἶναι]
τὴν ἔχεις κτίσει μὲ τὸ αἷμά σου
ἐκεῖ
καὶ πύλαι ᾍδου οὐ
κατισχύσουσιν αὐτῆς.

62. Νόημα
Στο εκκλησάκι του κειμένου μια φτωχή
γυναίκα πηγαίνει σε καιρούς που έχει ανάγκη
την προσευχή και θέλει να ικανοποιήσει τον
Χριστό για να την βοηθήσει στα προβλήματα
που συχνά αντιμετωπίζει ( όταν το παιδί της
είναι άρρωστο και δεν έχει χρήματα να
πληρώσει γιατρό, όταν ο άντρας της είναι σε
ταξίδι με την βάρκα και η θάλασσα είναι
άγρια).
Οι άνθρωποι
για να
ικανοποιήσο
υν τον
Χριστό, την
Παναγία, τον
Ιωάννη τον
Πρόδρομο
χτίζουν
εκκλησάκια
και
προσπαθούν
να πηγαίνουν
όποτε
μπορούν.

63. Γλώσσα: Καθαρεύουσα
Ύφος: Απλό, λιτό
Αφηγηματικές τεχνικές: Αφήγηση γ’ και β’ προσώπου στην 3η
στροφή όπου απευθύνεται στον Χριστό( Ἂς εἶσαι ἔρημος κι
ἐγκαταλελειμμένος, στέκει ἐπάνω στὸν βράχον ἡ ἐκκλησία
σου τὴν ἔχεις κτίσει μὲ τὸ αἷμά σου ἐκεῖ καὶ πύλαι ᾍδου οὐ
κατισχύσουσιν αὐτῆς.)
Εκφραστικά μέσα: οπτικές εικόνες( π.χ. τα άγρια κύματα, η
εκκλησία πάνω στον βράχο), επίθετα ( π.χ. φτωχή, αμαρτωλή,
χαραμοφάης), επαναλήψεις( π.χ. με καιρούς και ήμισυ
καιρού), προσωποποίηση( τα κύματα που θέλουν να πνίξουν
τον άντρα της γυναίκας)
Χρόνος: Ο χρόνος είναι απροσδιόριστος

64. Η σχέση του Παπαδιαμάντη με την θρησκεία
Η θρησκεία υπήρξε μια από τις βασικές μορφές έμπνευσης του
Παπαδιαμάντη. Μεγάλωσε σε οικογενειακό περιβάλλον με
βαθιές χριστιανικές πεποιθήσεις αφού ο πατέρας του ήταν
ιερέας και έτσι έδωσε μεγάλη σημασία στην θρησκεία η οποία
έγινε το καταφύγιο και η δύναμη του και θέμα πολλών έργων
του. Η αφοσίωσή του στην χριστιανική θρησκεία φαίνεται μέσα
από τα έργα του είτε με τον τρόπο αφήγησης και την γλώσσα
που θυμίζουν τις Άγιες Γραφές, είτε από τους χαρακτήρες του
που επηρεάζονται από το θρησκευτικό στοιχείο. Συγκεκριμένα,
η πίστη στο θεό κινεί τις συμπεριφορές των ηρώων και δίνει
δύναμη γι’ αυτά που πρόκειται να έρθουν. Ακόμη, σε πολλά του
έργα απευθύνεται στον Χριστό, την Παναγία και άλλους αγίους.

65. Η φύση ως πηγή έμπνευσης του Παπαδιαμάντη
Ο Παπαδιαμάντης λατρεύει και θαυμάζει την φύση και
αυτό φαίνεται ιδιαίτερα μέσα από τα έργα του στα οποία
την εξυμνεί είτε με περιγραφές είτε με προσωποποιήσεις
που υπερτονίζουν το φυσικό στοιχείο και του αποδίδουν
μια βαθύτερη έννοια στην ιστορία την οποία πολλες φορές
αλλάζει. Χρησιμοποιεί την πατρίδα του την Σκιάθο ως
πηγή έμπνευσής του αντλώντας στοιχεία από τα φυσικά της
τοπία.

66. Δικτυογραφία
 https://www.sansimera.gr/biographies/1144
 http://www.papadiamantis.org/

67. ΤΕΛΟΣ

68. Στον Πρόδρομον στον Ασέληνον
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Υπεύθυνες Καθηγήτριες: Λευκοθέα Νόννη-
Βλάχου, Τσιώρη Παρασκευή
Μαθητές:
Παναγιωτόπουλος Βασίλης
Τσιόκα Δανάη
Συμεωνίδη Νάσια
Σχολικό έτος:
2016-17

69. Πίσω στὸν Ἀσέληνο, στὸ
ρέμα
ὅπου σταλάζουν τὰ ὅρη
γλυκασμὸν
καὶ τὸ δάσος ὅλον φαίνεται
ἔμψυχον
ἀπ’ τὸ πλῆθος τῶν κοσσυφιῶν
ὁπού λαλοῦν
Πάν’ ἂπ’ τὸ(ν) Ἀσέληνο
γιαλό,
στὸν κατήφορο ποὺ φέρνει
κατὰ τὴν ἄμμο
ἐκεῖ λάμπει τὸ μικρό, παλαιὸ
Μοναστηράκι
μὲ τὴν ἐκκλησία τοῦ τὴν
ἁγιασμένη.
Εκεῖ ἡ χάρις τοῦ
τιμίου Προδρόμου
ἐπισκιάζει
τῆς Ἐλισάβετ καὶ τοῦ
Ζαχαρίου ὁ βλαστός,
ὁπού ἐβλάστησε στὸ
γῆρας καὶ τὴν
στείρωσιν,
ἐκεῖ ἀνθεῖ καὶ θάλλει κ’
εὐωδιάζει.

70. Ἀπὸ τοῦτο τὸ δάσος, γύρω γύρω
ἄγρια δέντρα, κι ἀρεοὶ καὶ θιλύκια,
ἐκεῖ εἶναι τὸ μυστηριῶδες Δασκαλειὸ
ποῦ ἀπὸ μέσ’ ἂπ’ τὴν κουφάλα μίας δρυὸς
ὡραία βρύσις παραδόξως βγαίνει.
Ἀπὸ τὴν ἐρημία σου Ἅι μου Γιάννη
ποῦ ἤχησε τὸ πάλαι ἡ φωνὴ σὸ
θυμήσου μᾶς κ’ ἐμᾶς κ’ ἐμᾶς λυπήσου
ποῦ λυώνομε μέσα σὲ μία ἐρημία
γεμάτη ἀπὸ πληθυσμὸν ἀνθρώπινον.

71. Απόδοση περιεχομένου
Στο ποίημα, το οποίο είναι αφιερωμένο στον Ιωάννη τον
Πρόδρομο, ο Α. Παπαδιαμάντης συνδυάζει στοιχεία της
φύσης με το θρησκευτικό του συναίσθημα. Περιγράφει την
φύση στον Ασέληνο, το τοπίο του νησιού της Σκιάθου, από
όπου και κατάγεται, και τα μοναστήρια που βρίσκονται
εκεί. Αναφέρεται στην γέννηση του Ιωάννη του
Πρόδρομου, ο οποίος γεννήθηκε με έναν ιδιαίτερο τρόπο,
καθώς η μητέρα του ήταν μεγάλης ηλικίας. Τέλος, κάνει
παράκληση προς αυτόν, ζητώντας του να τους βοηθήσει να
ξεφύγει από την ερημιά που νιώθει παρά τον κόσμο που
υπάρχει γύρω του.

72. Ενότητες και Πλαγιότιτλοι
1η Ενότητα: (Πίσω στὸν Ἀσέληνο…τὴν ἁγιασμένη)
Περιγραφή του Ασέληνου
2η Ενότητα: (Εκεῖ ἡ χάρις τοῦ τιμίου...παραδόξως βγαίνει) Η
χάρη του Ιωάννη του Πρόδρομου
3η Ενότητα: (Ἀπὸ τὴν ἐρημία σου...ἀπὸ πληθυσμὸν
ἀνθρώπινον) Παράκληση προς τον Ιωάννη τον Πρόδρομο

73. Ύφος: Το ύφος του ποιήματος είναι απλό, λιτό και
παρακλητικό.
Τόπος: Το ποίημα περιγράφει την τοποθεσία του Ασέληνου
στη Σκιάθο.
Χρόνος: Ο χρόνος είναι απροσδιόριστος .

74. Εκφραστικά μέσα
Επίθετα : μικρο και παλαιό
Μοναστηράκι,
αγιασμένη εκκλησία,
άγρια δέντρα,
μυστηριώδες Δασκαλειό,
ωραία βρύσις
Μεταφορές : σταλάζουν τα
όρη γλυκασμόν, το δάσος
όλον φαίνεται έμψυχον, η
χάρις του τιμίου Προδρόμου
επισκιάζει, λυώνομε μέσα σε
μια ερημία .
Αντίθεση: λυώνουμε σε μια
ερημια γεμάτη από
πληθυσμόν ανθρώπινον

75. ●Σε ποια σημεία ο ποιητής
αναφέρεται στη φύση; Τα βλέπει
θετικά ή αρνητικά;
Ο ποιητής ενσωματώνει στο ποίημα διάφορες περιγραφές της
φύσης στον Ασέληνο. Περιγράφεται το τοπίου του νησιού,
με το ρέμα να κυλά και το ζωντανό δάσος να είναι γεμάτο
από ζώα και πουλιά που κελαηδάνε. Παρουσιάζει με
ακρίβεια το μικρό και παλαιό Μοναστηράκι και το τοπίο
που βρίσκεται γύρω του (ο γιαλός και η άμμος). Ο ποιητής
βλέπει θετικά τα στοιχεία της φύσης τα οποία αναφέρει στο
ποίημα. Τα περιγράφει αναλυτικά, με λαμπερές και
ζωντανές εικόνες, πράγμα που μας βοηθάει να
συμπεράνουμε πως κάθε άλλο παρά αρνητικά μπορεί να
αντιμετωπίζει την φύση.

76. ●Ποια σημεία έχουν σχέση με το
θρησκευτικό του συναίσθημα;
Ο Α. Παπαδιαμάντης κάνει αναφορά σε σημεία σχετικά με το
θρησκευτικό του συναίσθημα. Το ποίημα είναι αφιερωμένο
στον Πρόδρομο, ο οποίος γεννήθηκε από την Ελισάβετ σε
μεγάλη ηλικία με έναν ιδιαίτερο τρόπο και η χάρη του
κυριαρχεί στον Ασέληνο. Επίσης, γίνεται παράκληση στον
Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Ο Άγιος Ιωάννης, καθώς ζούσε
και αυτός στην ερημιά, τον παρακαλεί να θυμηθεί πώς
ένιωσε ερημιά ενώ περιτριγυριζόταν από πολύ κόσμο και
του ζητάει να τον βοηθήσει και να απομακρύνει από πάνω
του την ερημιά.

77. Δικτυογραφία
 https://antexoume.wordpress.com/2014/01/07/%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-
%CF%80%CF%81%CF%8C%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%BF-
%CF%84%CE%BF%CE%BD-
%CE%B1%CF%83%CE%AD%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CE%BD-
%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CE%B1%CE%BB%CE%AD/
 https://www.youtube.com/watch?v=CQPG-FfOB-k#action=share
 https://www.sansimera.gr/biographies/1144
 http://www.papadiamantis.org/

78. ΤΕΛΟΣ