Materiały na zajęcia z metodologii nauk społecznych. Instytut Socjologii UwB

1. Czy powinniśmy być
rozczarowani socjologią?
Metodologia nauk społecznych
12 maja 2014

2. Kotarbiński
Łukasiewicz
Tatarkiewicz
Malinowski
Stanisław Ossowski
(1897-1963)

3. • Studia filozoficzne na UW
• Udział w wojnie 1920 roku
• Doktorat u Kotarbińskiego w
1925 r.(Analiza pojęcia znaku)
• Udział w kampanii wrześniowej
• Okupacja we Lwowie i
Warszawie
Stanisław Ossowski (1897-1963)

4. • Po wojnie związany z
Uniwersytetem Łódzkim
• Od 1948 pracuje na UW
• W 1952 roku usunięty z
uniwersytetu z przyczyn
politycznych, przywrócony na
fali odwilży
• W 1957 tworzy PTS, w latach
1959-62 przewodniczący MTS
Stanisław Ossowski (1897-1963)

5. • U podstaw estetyki (1933)
• Nauka o nauce (1935)
• Więź społeczna i dziedzictwo
krwi (1939)
• Struktura klasowa w
społecznej świadomości
(1957)
• O osobliwościach nauk
społecznych (1962)
• O ojczyźnie i narodzie (1984)
Najważniejsze prace

6. Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa
„w epoce Ozonu,
w epoce getta
ławkowego
wracając do siebie
ze śródmieścia
przenoszę się w
inny świat,
odzyskuję
poczucie swobody,
czuję się wśród
swoich”

7. Uczony nie powinien
być posłuszny „ani
synodowi, ani
komitetowi, ani
ministrowi, ani
cesarzowi, ani Panu
Bogu. Jeżeli jest
posłuszny, jeżeli poglądy
swoje zmienia na rozkaz,
albo jeżeli myśl jego nie
jest w zgodzie z jego
słowami,
sprzeniewierza się
swoim obowiązkom”
Przegląd Kulturalny, 1956, nr 13

8. „O osobliwościach nauk
społecznych” (1962)
• Gwałtowne zmiany
społeczne
• Rozwój nauk
społecznych
• Wielkie pytania przed
socjologią

9. „Między młotem a kowadłem”
Ideologia
Nauka

10. Rozczarowanie
socjologią

11. Bezradność

12. „Mężowie stanu korzystają z
socjologii jak pijak z latarni: nie
szukają tam światła, ale oparcia”

13. „Niedorozwój”
socjologii
• Trudność
przewidywań i
beztroskie
wyjaśnianie „post
factum”
• Wpływ ideologii
• Brak ostrych granic
między nauką a
publicystyką

14. Pewność czy
ogólność?
„Socjolog musi
wybierać
pomiędzy
ubieganiem się o
rezultaty, które są
pewne, ale mało
ważne, albo takie,
które są ważne,
ale niepewne”

15. Autorefleksyjność
„socjologia
składa się
głównie z
twierdzeń
wyrażających
różnorodne
przekonania,
czym socjologia
być powinna”
Otto Neurath „Foundations of Social
Sciences”

16. Przyczyny zapóźnienia socjologii
Chronologia czy
osobliwość?

17. Bezpośredni wpływ
czynności badawczych
na rzeczywistość
społeczną
• Efekt Hawthorne
• Respondent przed i po
badaniu
• Czy sondaże wpływają
na preferencje
wyborcze?

18. Wpływ rezultatów
badań na rzeczywistość
społeczną
• Przewidywania jako
wiedza społeczna
• Samospełniające i
samorujnujące się
proroctwa

19. Doświadczenie wewnętrzne w
praktyce badawczej nauk
społecznych
• Intuicja psychologiczna
• „Wczuwanie się”
• Interpretowanie
• Jak ja bym się zachował
• Odwołanie się do
doświadczenia
wewnętrznego

20. Kto ma rację?
• „Naukowiec” posługujący się
metodami kwantytatywnymi, dążący do
dostarczania ścisłych wskazówek do
społecznego działania?
• „Humanista” budujący teorie na
podstawie szerokich studiów
porównawczych, opartych na różnych
metodologiach o zróżnicowanym
stopniu pewności, posługujący się
intuicją i własnym doświadczeniem?

21. Wzajemne zarzuty
„Badaczu społeczny”!
Wulgaryzujesz język,
nie dbasz o formę,
brak ci wrażliwości na
ludzkie sprawy, nie
masz za grosz
empatii!
Humanisto! Twoje
teorie są może piękne i
ogólne, ale nie służą
rozwiązywaniu
ludzkich problemów.
Co z Twojej empatii,
skoro ludzie cierpią z
powodu problemów
społecznych?

22. Dyskusja
• Czy powinniśmy być rozczarowani
socjologią?
• Czy zadaniem socjologii powinno być
rozwiązywanie problemów
społecznych?
• Czy socjologia jest „opóźniona”, czy też
„inna”?
• Kto ma rację: naukowiec czy humanista?