1. Başlık Yeraltı Araştırmalarında
Mühendislik ve Etik
Konuşmacı Kadem EKŞİ
Tarih Çarşamba, 5 Aralık2012
Zaman 17:00 – 18.00
Yer İstanbul Jeofizik Şube - Şisli
ÖZET: Bugünkü konuşmamızın konusu mühendislikte etik
değerler. Önce mühendislik ve etik tanımlarını inceleyelim.
Mühendislik, matematiksel ve doğal bilimlerden; çalışma, deneyim
ve uygulama yollarıyla kazanılmış bilgileri akıllıca kullanarak,
doğanın madde ve kuvvetlerini insanoğlu yararına sunmak üzere
ekonomik yöntemler geliştiren bir meslektir. Geleceğin
mühendislerinin, bilim ve teknolojinin ve mühendislik
etkinliklerinin topluma olan etkilerini, mühendislerin bu etkilerden
doğan kişisel sorumluluklarını, kararlarında başvurdukları
değerleri ve etik ikilemleri tanımaları gerekmektedir. Bugün de bu
amaçla buradayız. Mühendislik etiği ise, etiğin bireysel ve evrensel
özgürlük boyutunun önemi, evrensel etik kurallar ve değerlerin
kavranması, mühendislik etiği ilkelerinin ve mesleki
sorumluluğun öğrenilmesi ve bunlara dayanarak mesleki
ikilemlerin sorgulanması yeteneğinin kazandırılması

2. amaçlanmaktadır. Bu amaca koşut olarak, mühendislerin ve
mühendis adaylarının yaşam kültürü düzeyini yükseltmek, bir bilgi
ve düşünce zenginliği yaratmak, etik ikilemleri tartışma yeteneğini
geliştirmekle mümkündür. Etik kavramı ahlaki düzen üzerinde bazı
amaçlara sahiptir.
Günlük yaşamda, dil ve eylem alışkanlıklarından hareket ederek,
insan eyleminin ahlaki açıdan iyi olarak görüldüğü koşulları
araştırarak ahlaki eylemi diğer olası eylemlere (ahlakdışı, ahlaki
olmayan) karşı sınamalı, iyi ile kötüyü birbirinden ayırt etmeyi
öğrenerek ahlaki yargı verme yeteneğini kazanmalı ve ahlaki
yetkinlik ile toplumsal sorumluluk arasındaki temel ilkesel
ilişkinin önemini, anlamını kavratmalıdır. Ahlaki yetkinliği
geliştirerek eleştirel, pratik yargılama gücü kazandırmalıdır.
Mühendisler, etik eğitim sayesinde bazı bilinç ve yetenekler
kazanmaktadır. Bunlar, Toplumsal deneyim: Kendi aile
çevresinden ve yüksekokuldakinden farklı bir sistemde sosyal
deneyim kazandırmalıdır. Bilgi: Öğrencinin felsefi etiğin
sorunlarını, insan bilimlerinin temel sorunlarını, tarihsel ve
sistematik olarak temellendirilmiş bir zeminden kavraması gerekir.
Sorun Bilinci: Etik sorunların ortaya konuş biçimlerini,
tartışabilirliğini görüp aktarabilmelidir.
Karar Verebilme Yeteneği: Kişisel, toplumsal ve yaşama ilişkin
sorunları etik açıdan yargılama yeteneği olmalıdır.
Sorunu Ortaya Koyabilme: Öğrenci derslerde sorunları somut
olarak ve genel bir bakış açısı ile yansıtabilmeli ve etik tartışma
bağlamında değerlendirebilmelidir.
Metin yorumları: Etik kavramları ve dile getirilen sorunları
kavrayabilmeli ve bunu yansıtmalı.
Öğrenim Sonrası Eğitim: Mühendisler, mühendis adaylarının
öğrenimini tamamladıktan sonra sosyal ve felsefi konulardaki
gelişmelerini izleyebilmeli, kişisel gelişimlerine yardımcı olmalı.

3. Aldığı etik eğitim sonucunda meslek sahibi olan kişilerin
sorumluluklarından bahsedelim. Karşımıza sürekli çıkan sorunlar
sadece mühendisler için mi var? Diğer meslekler için de benzer
sorunlar yok mu? Elbette var.
Müvekkilini savunurken gerekli özeni göstermeyerek, haksız yere
ceza almasına veya hak kaybına neden olan avukat; tıp biliminin
gerektirdiği tedavi yöntemlerini özenle uygulamayan ve bu nedenle
hastasının belki de yaşamını kaybetmesine neden olan hekim; ya
da meyvelerin biri ve sağlamlarını tezgahının önüne koyup, almaya
karar verdiğiniz zaman yarısını arkadaki çürüklerden dolduran
manavın sizce farkı var mı? Bu da demek oluyor ki nedenle toplum
içinde yeri, konumu ne olursa olsun herkes, davranışının hesabını
vermekle yükümlüdür. Mühendis adamın da bir ayrıcalığı yoktur,
olmamalıdır. Onlar da hukuka aykırı davranışlarının hesabını
vermek zorundadır. Ancak, hak arama bilincinin gelişmediği bizim
gibi toplumlarda ne yazık ki yapanın yanına kar kalmaktadır. Bu
nedenle her alanda sorumluluk bilincinin gelişmesi için de etik
değerlere gereksinim vardır.
Mühendislerden Uyması Beklenen Etik Kriterler: Adalet,
Eşitlik, Dürüstlük ve Doğruluk, Tarafsızlık, Sorumluluk, İnsan
Hakları, Hümanizm, Bağlılık, Hukukun Üstünlüğü, Sevgi,
Hoşgörü, Laiklik, Saygı, Tutumluluk, Demokrasi, Olumlu İnsan
İlişkileri, Açıklık, Hak ve Özgürlükler, Emeğin Hakkını Verme,
Yasa Dışı Emirlere Karşı Direnme.
Mühendislerin Bireylerle İlişkilerinde Kaçınmaları Gereken
Etik Dışı Davranışlar: Ayrımcılık, Kayırma, Rüşvet, Yıldırma-
Korkutma, İhmal, Sömürü, Bencillik, Yolsuzluk, İşkence,
Yaranma ve Dalkavukluk, Baskı, İlişkilerine çıkarlarını karıştırma,
Hakaret, Küfür, Bedensel ve Cinsel Taciz, Kötü Alışkanlıklar,
Görev ve Yetkinin Kötüye Kullanılması, Dedikodu,