Dersin Video Linkleri https://youtu.be/BnEdQZgQJQ0 https://youtu.be/zFSW7muCDD8

1. Gravimetri ve İzostazi - 03
1 5 : 3 0 - 1 6 : 3 0
P a z a r t e s i , 1 0 O c a k
M s Te a m s K a t ı l ı m L i n k i
h t t p s : / / b i t . l y / 3 J B N T U U
Harita Mühendisliği
GRAVİMETRİ DERSİ

2. İzostazik Denge Modelleri - Telafi
Airy Pratt
Pratt Modelini
Şekille Açıklayınız?
Airy Modelini
Şekille Açıklayınız?

3. Mass
Excess
Mass Deficit
Airy
Model
Airy Modelinde,
 Kabuk dağların altında daha kalın ve okyanusların altında daha
ince.
 Okyanusların altındaki kütle ağırlığı, daha sığ ve yüksek yoğunluklu
bir manto ile ilişkili.
 Dağların altında ki kütle noksanlığı kabuk kökleriyle alakalı.

4. Pratt
Pratt Modelinde,
Gözlemlerin, homojen kalınlıktaki bir kabuk içindeki yoğunlukta ki
yanal değişimlerle açıklanabileceğini ileri sürüldü.

5. Pratt Denge Modeli :
 Malzeme yoğunlukları değişir (yanal yoğunluk değişimleri orojenleri
destekler)
Whole Earth Geophysics ©1999 Robert J. Lillie

6. Whole Earth Geophysics ©1999 Robert J. Lillie
Airy Denge Modeli:
 Malzeme kalınlıkları değişir (kalın, düşük yoğunluklu orojenik kökler
yüksek yoğunluklu mantoyla yer değiştirir)

7. Gerçekte, her iki koşul da çalışır ve geçerlidir. Whole Earth Geophysics ©1999 Robert J. Lillie

8. Lokal İsostazi Fig 8.18 of Lillie
 Hidrostatik basınç, su kütlesi
içindeki bir noktaya uygulanan
basınçtır.
 Benzer şekilde, Dünya içinde belirli
bir derinlikteki basınç, Litostatik
basınç olarak görülebilir.
P=ρ g z
Burada
 P = dünyanın içinde bir noktadaki basınç
 ρ =noktanın üzerindeki malzemenin
ortalama yoğunluğu
 G = yerçekimi nedeniyle ivme
(9,8 m/s2)
 Z = derinlik

9. Local Isostazi
Modeller (Pratt/Airy) için bir
kabuk bloğu tarafından
uygulanan basınç şu şekilde
ifade edilebilir:
P=ρ g h
Burada:
P = kabuk bloğu tarafından uygulanan
basınç
ρ = kabuk bloğunun yoğunluğu
h= kabuk bloğunun kalınlığı
 g = yerçekimi nedeniyle ivme
(9,8 m/s2)

10. Whole Earth Geophysics ©1999 Robert J. Lillie
Lokal Isostazi : Pratt Modeli
İki modelde (Pratt/Airy) kompanzasyon derinliğinde basınç her yerde
aynı olmalıdır. Pratt modeli için her bloğun tabanı, aşağıdaki gibi tam
telafi derinliğindedir:
P= ρ2gh2 =ρ3gh3 =ρ4gh4 = ρ5gh5
ρ2, ρ3, ρ4, ρ5= Her bir blokun yoğunluğu
h2, h3, h4, h5= Her bir blokun kalınlığı
g = yerçekimi nedeniyle ivme (9,8 m/s2)

11. Local Isostazi: Pratt Modeli
Sabit bir yerçekimi ivmesini (g) bölmek:
P/g = ρ2h2 =ρ3h3 =ρ4h4 = ρ5h5
Yukarıda gösterilen Pratt modeli için,
ρ5<ρ4<ρ3 <ρ2 <ρ1
ρ1 burada yerin içinde ki manton’nun yoğunluğu.
Whole Earth Geophysics ©1999 Robert J. Lillie

12. Lokal Isostazi : Pratt Modeli
 SORU: 5 km yüksekliğindeki
Tibet Platosu (B)'nun
açıklanması için hangi
kabuk yoğunluğuna (ρ 1)
ihtiyaç vardır?
ρC = 2800 kg m-3
ρm = 3100 kg m-3
t = 30 km
ρ 1 =?
 CEVAP : ρ 1 = 2400 kg m-3
varsayalım.
 Bu tür bir yoğunluk
değişimine ne neden
olabilir?
Kompanzasyon derinliğinde, basınç her noktada
eşittir (sıvı gibi davranır). Bu nedenle,
kompanzasyon derinliğinde, dağın (B) altındaki
basınç, Hint ovalarının (A) altındaki basınca eşit
olmalıdır.
𝜌1 =
𝜌𝑐𝑡
(ℎ + 𝑡)
𝜌𝑐𝑡 = 𝜌1 (h+t)

13. P/g = ρ5h5 =(ρ2h4 + ρ1h’4)
= (ρ2h3 + ρ1h’3)
= (ρ2h2 + ρ1h’2)
= constant
Manto
Yoğunluğu
Kabuk
Yoğunluğu
ρ2 < ρ1
Local
Isostazi :
Airy Modeli
 Sadece en kalın kabuk bloğu kompanzasyon
derinliğine kadar uzanır.
 Yukarıda verilen Airy izostatik modeli için,
kompanzasyon derinliğinde uygulanan
basınç (g'ye bölünür):
 h’2, h’3, h’4 = Her bir kabuk bloğunun
tabanından kompanzasyon derinliğine kadar
manto kolonunun kalınlığı

14. Lokal Isostazi : Airy Modeli SORU: 5 km
yüksekliğindeki Tibet
platosunda desteklemek
için ne kadar derin bir köke
ihtiyaç var?
h=5 km ρC = 2800 kg m-3 ρm =
3100kgm-3
(h+t+r)= ?
CEVAP : r = 47 km and
Kabuk Kalınlığı=
h + t + r = 82 km.
 George Airy Tibet'teki
kabuk kalınlığı konusunda
haklı mı? Modern sismik
keşifler, Güney Tibet'teki
kabuk kalınlığının 75-85
km aralığında olduğunu
göstermiştir.
Yoğunluk ortamında bir derinlik h basınç P =
ρgh tarafından verilir Böylece 'A' ve 'B' de
kompanzasyon derinliğindeki basıncı eşitleyen
denklemi yazabiliriz.
𝑡 𝜌𝑐 + 𝑟 𝜌𝑚 =(h+t+r) 𝜌𝑐
𝑟𝜌𝑚 = h𝜌𝑐+r𝜌𝑐
𝑟 = h𝜌𝑐/(𝜌𝑚 −𝜌𝑐)
Kabuk kök kalınlığı

16. Airy, Pratt modelinden genellikle
İzostatik kompanzasyona daha
yakındır.
Airy Modeli için açıklayıcı çizimler:
 Okyanus ve kıta kabuğuna sahip
bölgeler.
 Dağlar tarafından ağırlaştırılmış
kalınlaşmış kabuk
 Airy modeline göre, yükseltilmiş
bölgelerin altındaki kabuk kökü,
 tipik olarak topografik
kabartmanın yüksekliğinin 5 ila 8
katı gibi görünmektedir.

17. CRUSTAL BUOYANCY
Parks and Plates©2005 Robert J. Lillie
KıtaçarpışmasınedenDünya'nınenyüksekkotlarınayolaçıyor?

18. CRUSTAL BUOYANCY – YÜZEN KABUK
KıtaçarpışmasınedenDünya'nınenyüksekkotlarınayolaçıyor?
Parks and Plates©2005 Robert J. Lillie

19. CRUSTAL BUOYANCY
KıtaçarpışmasınedenDünya'nınenyüksekkotlarınayolaçıyor?
Parks and Plates©2005 Robert J. Lillie

20. Small
Buoyancy
CRUSTAL BUOYANCY
Kıta çarpışması neden
Dünya'nın en yüksek kotlarına yol açıyor?
Parks and Plates©2005 Robert J. Lillie

21. Small
Buoyancy
Large
Buoyancy
Parks and Plates©2005 Robert J. Lillie
CRUSTAL BUOYANCY
Kıta çarpışması neden
Dünya'nın en yüksek kotlarına yol açıyor?