Aπό την Αρχαία Ελλάδα στην Ρώμη· το πάντα επίκαιρο μήνυμα της δημιουργικότητας και του ονείρου

1. Δαίδαλος και Ίκαρος
Aπό την Αρχαία Ελλάδα στην Ρώμη· το πάντα επίκαιρο μήνυμα της
δημιουργικότητας και του ονείρου
ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΒΑΜΟΥ, 2018-19,
«Ελληνορωμαϊκός Πολιτισμός και Ευρωπαϊκή Ιδέα: Από τη συνείδηση της Ιστορίας στη διαμόρφωση της
Ευρώπης των Αξιών», Νάπολη Ιταλίας, 15 - 19 Νοεμβρίου 2017

2. Καταγωγή - Επιβίωση
• Ο μύθος αυτός ήρθε στην Μεσόγειο από την
Αίγυπτο και την Ανατολή μέσω του Μινωικού
Πολιτισμού.
• Από εκεί πέρασε στην Αρχαία Ελλάδα και
στην συνέχεια στη Ρώμη.
• Η Ρώμη τον κληροδότησε στον υπόλοιπο
δυτικό πολιτισμό.
• Ο μύθος του Δαίδαλου και του Ίκαρου είναι
από τους σπάνιους ελληνικούς μύθους που
περιλαμβάνουν το τεχνικό στοιχείο και είναι ο
μόνος ελληνικός μύθος που δεν πέθανε ποτέ
και που απασχολεί χωρίς διακοπή την δυτική
φαντασία μέχρι σήμερα.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

3. Πού οφείλεται η επιρροή των μύθων;
Στην λειτουργία των μύθων
• ως απάντηση σε θεμελιώδεις ανθρώπινες ανάγκες και
αναζητήσεις
• ως θεσμών
• ως μεταβλητών νοητικών εργαλείων για την κατανόηση της
ανθρώπινης εμπειρίας
• ως του τελικού αποτελέσματος μιας συνδυασμένης διαδικασίας
αφηγητών και ακροατηρίων που επιλέγουν τα στοιχεία που έχουν
την μεγαλύτερη σημασία ή σχέση με την ανθρώπινη εμπειρία την
δεδομένη στιγμή
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

4. Πού οφείλεται η διαχρονική επιρροή
του συγκεκριμένου μύθου;
Όσα προαναφέρθηκαν εξηγούν την αντοχή ορισμένων τμημάτων του
κύκλου του μύθου του Δαίδαλου και του Ίκαρου που δεν είναι άλλα από
αυτά που επέλεξε και ο Οβίδιος να συμπεριλάβει στις Μεταμορφώσεις του
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

5. ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

6. P. Ovidius Naso, Metamorphoses
• Ο Οβίδιος στο όγδοο βιβλίο των Μεταμορφώσεών του (ποιητικό
έργο που γράφτηκε μετά τον 1ο μ.Χ αιώνα σε δεκαπέντε βιβλία και
12.000 εξάμετρους στίχους) στους στίχους 183-235, εξιστορεί τον μύθο
του Δαίδαλου και του Ίκαρου, ο οποίος περιλαμβάνεται στις
Μεταμορφώσεις, αν και δεν είναι μεταμόρφωση με την στενή έννοια της
λέξης.
• Παράλληλα είναι ο πιο τεχνολογικός μύθος των Μεταμορφώσεων.
• Ενώ ο μύθος αυτός αποτελεί ένα ζωντανό θεματικό νήμα από τον
Όμηρο έως τον 21ο αιώνα, η εκδοχή του Οβίδιου είναι αυτή που
όλους αυτούς τους αιώνες άσκησε και εξακολουθεί να ασκεί την
πιο σημαντική επιρροή.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

7. Η εκδοχή του Οβίδιου
• Ο Οβίδιος επιλέγει το επεισόδιο της φυγής/πτήσης από την
Κρήτη των φυλακισμένων Δαίδαλου και Ίκαρου με την
βοήθεια φτερών που κατασκεύασε ο εφευρετικός και
ταλαντούχος Δαίδαλος.
• Πατέρας και γιος ήταν παγιδευμένοι στην Κρήτη και
συγκεκριμένα στον λαβύρινθο τον οποίο είχε κατασκευάσει
ο ίδιος ο Δαίδαλος για τον βασιλιά Μίνωα, προκειμένου να
φυλακίσει τον γιο της γυναίκας του Πασιφάης, Μινώταυρο.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

8. • Ο Δαίδαλος ως τεχνίτης, επινόησε
το πέταγμα ως μοναδική διέξοδο.
Έτσι, κατασκεύασε φτερά για τον
ίδιο και για τον γιο του τον οποίο
συμβούλευσε να ακολουθεί μόνο
τον ίδιο και να πετάει μόνο στην
μεσαία πορεία του ουρανού.
• Όμως, ο Ίκαρος παράκουσε τις
συμβουλές του πατέρα του, και,
αφού πλησίασε κοντά στον ήλιο,
έλιωσε το κερί που συγκρατούσε τα
φτερά του, με αποτέλεσμα αυτά να
διαλυθούν και ο Ίκαρος να πέσει
στο πέλαγος, το οποίο έκτοτε
ονομάζεται Ικάριο.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19
Η πτώση του Ίκαρου
(Τοιχογραφία από την Οικία του ιερέα
Amandus, περίπου 40-79 μ.Χ.)

9. Η πτώση του Ίκαρου
(Τοιχογραφία από την Πομπηία, περίπου 50-75 μ.Χ., Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο)
Το θέμα αυτής της τοιχογραφίας είναι σίγουρα παρμένο από την αφήγηση του Οβίδιου, γιατί ο
Ίκαρος πετά πάνω από ένα χωρικό και ένα ψαρά.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

10. Συγκρίνοντας τον μύθο
• Ο Οβίδιος πραγματευόμενος τον μύθο έκανε συγκεκριμένες επιλογές.
• Ξεκινά την ιστορία του από την Κρήτη δίνοντας έμφαση στην αιχμαλωσία και την επιτακτική
ανάγκη απόδρασης παραλείποντας τον λόγο για τον οποίο βρίσκεται εκεί ο Δαίδαλος
και ο Ίκαρος.
• Ο Δαίδαλος φυλακισμένος από τον Μίνωα ασφυκτιά.
• Ο Μίνωας κύριος των επίγειων και θαλάσσιων οδών κάνει κάθε ελπίδα διαφυγής αδύνατη.
• Ο πολυμήχανος Δαίδαλος, όμως, διαπιστώνει πως ο παντοδύναμος Μίνωας δεν
ελέγχει τους αιθέρες.
• Έτσι βρίσκει την μοναδική οδό διαφυγής, μέσω του αιθέρα. Για να επιτευχθεί, όμως, αυτό
είναι αναγκαίο ο Δαίδαλος να πετάξει.
• Έτσι, ο Δαίδαλος εφευρίσκει την αεροναυπηγική.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

11. Ο Οβίδιος αναφέρει πως, όταν άρχισε
να εργάζεται πάνω στα φτερά, ο
Δαίδαλος «γύρισε την σκέψη του στις
άγνωστες τέχνες, αλλάζοντας τους
νόμους της φύσης»
(Ovid, Metamorphosis, 8.189-90).
Ανάγλυφο του 17ου αιώνα με τον
λαβύρινθο στα δεξιά (Musée Antoine
Vivenel)
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

12. Η κατασκευή των φτερών
• Το παράδοξο εδώ είναι ότι ο τεχνίτης που σύμφωνα με τον αφηγητή
νεωτερίζει πάνω στους νόμους της φύσης, ταυτόχρονα αντιγράφει πιστά την
φυσική πραγματικότητα με αποτέλεσμα να αναπαραγάγει με
αεροναυπηγική οξυδέρκεια την κύρτωση που χαρακτηρίζει μια φυσική
φτερούγα.
• Ο Βιτρούβιος, ή Μάρκος Βιτρούβιος Πολλίωνας (Marco Vitruvio Pollione,
1ος αιώνας π.Χ.) στο έργο του De Architectura, III, 1, 3 αναφέρει πως το
ανθρώπινο σώμα είναι ένα μοντέλο μαθηματικής, γεωμετρικής και μουσικής
τελειότητας.
• Πάνω σε αυτό, λοιπόν, ο Δαίδαλος προσαρμόζει φτερούγες που
μιμούνται τις γνήσιες, καρπό παρατήρησης και υψηλής τεχνικής
δημιουργώντας ένα νέο, αρμονικό σύνολο που συνδυάζει τις ιδιότητες
δύο όντων, του ανθρώπου και του πουλιού.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

13. Το σύμβολο των φτερών
• Για τους Αρχαίους το να έχει κανείς φτερά σήμαινε ότι είναι πνεύμα ή
θεός.
• Ο Πλάτωνας λέει στον Φαίδρο ότι δύναμή του «είναι ότι μπορεί να
ανυψώσει και να κατευθύνει αυτό που είναι βαρύ προς τα ύψη, όπου
κατοικεί η φυλή των θεών. Από όλα τα πράγματα της ενσώματης φύσης,
τα φτερά είναι εκείνα που συμμετέχουν περισσότερο σε αυτό που είναι
θείο».
• Αλλά και σύγχρονοι, όπως, ο Σαιν-Ζον Περς ή Σαιν-Λεζέ Λεζέ (Saint-
John Perse ή Saint-Leger Leger, 31 May 1887 – 20 September 1975)
αναφέρει στο έργο του Πουλιά: «Από όλα τα ζώα που ανέκαθεν
γυροφέρνουν τον άνθρωπο σαν ζωντανή αψίδα, το πουλί, με
παρατεταμένες κραυγές, ήταν το μόνο που, προτρέποντας τον να
πετάξει, προίκισε τον άνθρωπο με μια καινούργια τόλμη».
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

14. Το τέλος (η αποτυχία) του Ίκαρου
• Ο Δαίδαλος όντως σώζεται, αλλά ο Ίκαρος αποτυγχάνει και πνίγεται.
• Ο λόγος της αποτυχίας του δεν είναι κάποιο λάθος του Δαίδαλου, αλλά το
ότι δεν τήρησε τις συμβουλές του πατέρα του, νικήθηκε από την λαχτάρα
του να φτάσει ψηλά και εκεί ανάμεσα στο όνειρο και την αδυσώπητη
πραγματικότητα τα φτερά του καταστράφηκαν και έπεσε.
• Ο Δαίδαλος είχε συμβουλεύσει τον Ίκαρο να κρατήσει μέση πορεία: να μην
πέσει χαμηλά, γιατί τα φτερά του θα βαρύνουν από το νερό, αλλά ούτε να
πετάξει ψηλά, γιατί τα φτερά του θα καούν από τον ήλιο.
• Πίσω από αυτές τις συμβουλές κρύβεται μια παραδοσιακή ηθική: η
επικράτεια του ανθρώπου δεν είναι ούτε των θεών, ούτε των ψαριών, και,
ακόμα, και, όταν πετά, ο άνθρωπος θα πρέπει να μείνει αυτό που είναι, ένα
πλάσμα της γης.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

15. Η τραγικότητα του τέλους στον Οβίδιο
• Την πτήση του Δαίδαλου και του Ίκαρου πρέπει να την ερμηνεύσουμε
ως το πέρασμα του ανθρώπου από μια κατάσταση υποταγής σε μια
κατάσταση ελευθερίας, σαν την μεταμόρφωση που συμβαίνει στον
κόσμο από την επενέργεια ενός δημιουργικού μυαλού.
• Την πτώση ο Οβίδιος την βλέπει ως το αποτέλεσμα της παράτολμης
νεότητας και της λαχτάρας του Ίκαρου (ο Ίκαρος, νέος αστόχαστος,
χαιρόταν την πτήση και σπρωγμένος από τη λαχτάρα ανέβηκε στα ύψη).
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

16. Επισημάνσεις - Συμπεράσματα
• Ο Οβίδιος γράφοντας τις Μεταμορφώσεις, όπως είχε κάνει νωρίτερα και ο Βιργίλιος,
επέλεξε να γράψει κάτι νέο και μοναδικό πάνω σε ένα νέο σχέδιο.
• Στην Ρώμη, όπως και στην αρχαία Ελλάδα, το έπος ήταν η κορωνίδα των ποιητικών
ειδών.
• Όμως η Ρώμη είχε το δικό της έπος, την Αινειάδα του Βιργίλιου.
• Ο Οβίδιος με τις Μεταμορφώσεις στράφηκε στο εναλλακτικό έπος που είχε την καταγωγή
του στον Ησίοδο και το οποίο αναβίωσε στην ελληνιστική εποχή.
• Οι Μεταμορφώσεις είναι μια ποιητική μυθολογία που στόχο έχει να αφηγηθεί την «Ιστορία
του Παντός» ξεκινώντας από την γέννηση του κόσμου και φτάνοντας μέχρι τις μέρες
του Οβίδιου.
• Η πρώτη ύλη ήταν ο μύθος και η κινητήρια δύναμη η μεταμόρφωση.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

17. • Στο πλαίσιο αυτό ο Δαίδαλος, όπως και ο Οβίδιος, είναι ο άνθρωπος
της επιδεξιότητας και της γνώσης, έμαθε αρκετά, για να ξέρει πως να
φτιάχνει αντικείμενα, όπως οι καλλιτέχνες ή οι συγγραφείς εξασκούνται
χρόνια, για να μάθουν τα εργαλεία της τέχνης του ο καθένας.
• Αλλά αυτά τα εργαλεία, η επιδεξιότητα και η γνώση, είναι άχρηστα
χωρίς την ενέργεια ή την καθοδήγηση, χωρίς την ώθηση που
προκαλεί τον καλλιτέχνη να δημιουργήσει.
• Αν ο Δαίδαλος αντιπροσωπεύει τον δημιουργό, τότε ο Ίκαρος είναι
η σπίθα, η δύναμη που οδηγεί την δημιουργία.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

18. Η ύπαρξη μαρτύρων - Επιβίωση
• Η πτήση του Δαίδαλου και του Ίκαρου πραγματοποιείται κάτω από την ματιά
προσεκτικών μαρτύρων, του ψαρά, του βοσκού και του γεωργού οι οποίοι
κατάπληκτοι τους παίρνουν για θεούς, στοιχείο που βρίσκουμε στον Οβίδιο.
• Όμως, η πτώση δεν έχει κανένα μάρτυρα.
• Η μόνη λεπτομέρεια που αναφέρεται αφορά στα εξαρθρωμένα φτερά που
έπλεαν στην επιφάνεια της θάλασσας.
• Είναι ένα από τα σπάνια παραδείγματα που ένας μύθος επιδιώκει την
πειστικότητα με μέσα εξωτερικά προς αυτόν.
• Μήπως γιατί μέσα σε αυτό το μύθο ο άνθρωπος κατόρθωσε το
ακατόρθωτο;
• Μήπως γιατί αυτός ο μύθος είναι ένας βαθιά αισιόδοξος μύθος για τις
δυνατότητες του ανθρώπινου γένους;
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

19. Είπε …
Ο Αλφόνς Τουσνέλ (Alphonse
Toussenel, March 17, 1803 - April 30,
1885) γράφει το 1883 στη μελέτη του
«L’ esprit des betes», Ornithologie
passionelle (Ορνιθολογία του
πάθους)
«Εμείς που δεν είμαστε ούτε
ηθικολόγοι ούτε ζηλόφθονοι και που
αξίζουμε περισσότερο από τους
πατέρες μας θα προσφέρουμε
δάκρυα στην πτώση του Ίκαρου
και θα του ανεγείρουμε αγάλματα,
όπως στον Προμηθέα που
ανακάλυψε τη φωτιά».
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

20. Επιβίωση στον Μεσαίωνα και την
Αναγέννηση
• Ο Μεσαίωνας είδε στον Ίκαρο μια
προειδοποίηση ενάντια στο ακραίο
πέταγμα της επιθυμίας.
• Ο Δάντης κατηγορεί τον Δαίδαλο
υποστηρίζοντας ότι στρέφει την σκέψη
του προς άγνωστες τέχνες,
μεταβάλλοντας τους νόμους της φύσης.
• Κατακρίνει, δηλαδή, τον Δαίδαλο ως έναν
περιπλανημένο αλχημιστή, καθώς
επίσης ως κάποιον που ασχολείται με
άγνωστες τέχνες και αλλάζει τους νόμους
της φύσης, όπως αυτοί είναι αντιληπτοί
από την Χριστιανική Θεολογία.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

21. • Ο μύθος επα-ανακαλύπτεται στην
Αναγέννηση. Η μορφή του Ίκαρου
που πετάει ψηλά είναι από τα
προσφιλή θέματα της Ιταλικής και
της Ισπανικής Αναγέννησης
(σονέτα των Αριόστο, Σανναζάρο,
Κάρο, Καστελλάνο, Τανσίλλο,
Γκουαρίνι, Τάσσο κ.α.)
• Μάλιστα ο Σαίξπηρ τον δέκατο έκτο
αιώνα χρησιμοποιεί την εκδοχή του
Οβίδιου, για να κατανοήσει τις
ριζικές ιστορικές αλλαγές που
συνέβησαν και έφεραν τον Ριχάρδο
Γ΄ στην εξουσία.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

22. Η εποχή του Διαφωτισμού
Την περίοδο του Διαφωτισμού ο Ίκαρος συνδέεται με το μεγαλειώδες εγχείρημα του Μογκολφίερου να ανυψώσει αερόστατο (ωδή του Βιντσέντζο Μόντι).
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

23. • Ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ (Jean-
Jacques Rousseau, 28 Ιουνίου
1712 - 2 Ιουλίου 1778) στο
λίβελό του, Ο Νέος Δαίδαλος,
προτείνει στον ιπτάμενο
άνθρωπο να προσπαθήσει να
«αποκολληθεί» από το έδαφος
και από εκεί να παρατηρεί τα
παιδαριώδη τεχνάσματα των
μικρών εκείνων ανθρώπων που
σέρνονται άθλια στην γη».
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

24. Τους επόμενους αιώνες
• Από την πτήση του Ίκαρου εμπνέονται και Γάλλοι ποιητές, κλασικιστές
και ρομαντικοί (Ντεπόρτ, Μαλέρμπ, Μπωντλαίρ, Νερβάλ).
• Τον εικοστό αιώνα το όνομα του Δαίδαλου και του Ίκαρου συνδέονται με
τον φουτουρισμό και την επιστήμη του μέλλοντος, την αεροναυπηγική
(Ντ’ Αννούντσιο, Απολλιναίρ).
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

25. Ο σύγχρονος Οδυσσέας
• Τόσο ο Νίκος Καζαντζάκης στο έργο του Οδύσσεια (1938), όσο και ο James
Joyce στο έργο του Οδυσσέας ενσωματώνουν στοιχεία του μύθου του
Δαίδαλου και του Ίκαρου.
• Ο πρώτος χρησιμοποιεί τον δυϊσμό της μορφής του Δαίδαλου ως σύμβολο της
επινοητικής διάνοιας και της ψυχικής απελευθέρωσης και ο δεύτερος
ενσωματώνει στοιχεία του μύθου στον κύριο χαρακτήρα του έργου του.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

26. Καλλιτεχνικές
Αναπαραστάσεις
Από τον Μεσαίωνα έως και τον 21ο αιώνα
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

27. Ο μύθος δεν έπαψε ποτέ να εμπνέει
Η πτώση του Ίκαρου
(Riederer, Friedrich, Spiegel
der waren Rhetoric, Freiburg-
im-Breisgau, 1493)
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

28. • Η πτώση του Ίκαρου (πιάτο,
αποδίδεται στον
Marcantonio,1533.
• Ο Δαίδαλος πετά στον ουρανό
την στιγμή που ο Ίκαρος πέφτει.
• Αριστερά ένας νέος και δεξιά
ένας θεός-ποταμός.
• Στο βάθος μια πόλη.
• Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο)
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

29. Στο κωδωνοστάσιο του
Τζιόττο ο Δαίδαλος
παριστάνεται ανάμεσα
σε σπουδαίους άντρες,
τον Αδάμ, το Νώε, τον
Ορφέα, τον Πλάτωνα,
τον Αριστοτέλη.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

30. Pieter Bruegel the Elder, 1555, "Τοπίο με την πτώση του
Ίκαρου«, Musées Royaux des Beaux-Arts, Brussels
• Οι τρεις μάρτυρες αποδεικνύουν πως ο Μπρέγκελ
έχει διαβάσει Οβίδιο.
• Βέβαια εδώ οι μάρτυρες δεν είναι έκθαμβοι,
συνεχίζουν την δουλειά τους, ενώ μέσα στην
θάλασσα διακρίνονται δύο μικροσκοπικές κνήμες
που ανήκουν στον Ίκαρο που πνίγεται.
• Πολλοί είδαν σε αυτόν τον πίνακα ειρωνεία προς
τον Ίκαρο.
• Άλλοι, όμως, παρατηρούν πως ο ορίζοντας είναι
πελώριος και φωτίζεται από έναν κίτρινο ήλιο.
• Μήπως αυτός ήταν ο στόχος του Ίκαρου, στόχος
άπιαστος και ακατανόητος για τους πολλούς;
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

31. Δεύτερος πίνακας του Pieter Bruegel πάνω στο ίδιο
θέμα, Μουσείο Νέας Υόρκης
• Στον πίνακα αυτό ο Δαίδαλος φαίνεται στο
βάθος.
• Ο ορίζοντας και εδώ αποτελεί μια πρόκληση,
βλέποντας τον κανείς, μαντεύει το όνειρο του
Ίκαρου, όμως ο Ίκαρος πέθανε κυνηγώντας
αυτό το όνειρο.
• Ίσως οι άνθρωποι του μόχθου που συνεχίζουν
την εργασία τους δηλώνουν πως το όνειρο αυτό
είναι άφταστο για τους πολλούς, επιθυμητό,
όμως, για τους λίγους και ξεχωριστούς.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

32. Landscape with the Fall of Icarus by William Carlos Williams
(1883-1963)
Musee des Beaux Arts by W. H. Auden (1907-1973)
• Ο ποιητής Carlos Williams αναφερόμενος στον πίνακα του
Μπρέγκελ λέει πως ο πνιγμός του Ίκαρου δεν ήταν παρά ένας
θόρυβος στο νερό που πέρασε σχεδόν απαρατήρητος (there was
a splash quite unnoticed/this was Icarus drowning).
• Λίγα χρόνια αργότερα ο ποιητής W. H. Auden αναφερόμενος
στον ίδιο πίνακα λέει πως το καράβι που περνά το μόνο που θα
παρατήρησε θα ήταν κάτι εντυπωσιακό, ένα αγόρι να πέφτει από
τον ουρανό (Something amazing, a boy falling out of the sky).
• Όπως και στον Οβίδιο έτσι και στον Μπρέγκελ και τους
παραπάνω ποιητές δεν είναι το τραγικό αυτό που τονίζεται.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

33. Άλλωστε περίπου την ίδια εποχή με τον Μπρέγκελ ο
ποιητής Φίλιπ Ντεπόρτ (1546-1606) στο ποίημά
του, Στο δρόμο που χάραξε ο Ίκαρος, αναφέρει:
…………………
Τόσο καλότυχο έργο κι ο νους δοξαστικός
Για τόσο εξαίσια νίκη πολύ μικρή η ζημιά
…………………
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

34. Δαίδαλος και Ίκαρος,
(Leighton, Frederic, 1869)
Ο Δαίδαλος παρατηρώντας τα φτερά.
Στο βάθος ο Λαβύρινθος,
(Holroyd, Charles, 1895,
χαλκογραφία Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο)
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

35. Θρήνος για τον Ίκαρο
(Draper, Herbert James,
1898 Lady Lever Art
Gallery)
Αισθησιακή αναπόληση
του πεσμένου ήρωα που
χτυπήθηκε από μια άδικη
μοίρα.
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

36. Το 1985 η ζωγράφος Najia
Mehadji δημιούργησε μια
σειρά έργων με θέμα τον
Ίκαρο ως σύμβολο
ελευθερίας
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

37. Γκράφιτι που αναπαριστά το νησί της Ικαρίας και τον Ίκαρο, έξω
από το χωριό Εύδηλος στην Ικαρία
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

38. Ίκαρος, Άγιος Κήρυκος. Ικαρία. Φωτό: Αργύρης Αγγελόπουλος
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

39. Κοσμοναύτες, οι μακρινοί απόγονοι του Ίκαρου
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

40. Bibliography
• Hoefmans, M., Myth into reality : the
metamorphosis of Daedalus and Icarus (Ovid,
Metamorphoses, VIII, 183-235), L’Antiquité
classique; v. 63, 137-160 1994
• Ide, Κ. J, The Daedalus of History and Myth:
The Meaning of Creation in Literature from
Homer to Joyce, A Senior Thesis, University of
California, Davis 2011
• Κατσιγιάννη, Α., Διακειμενικές μεταμορφώσεις
του αρχαίου μύθου, Ο Ίκαρος στη νεοελληνική
ποίηση, Νέα Εστία 1713, 1999
• Knox, P. E., (ed), A Companion to Ovid,
Copyright © 2009 Blackwell Publishing Ltd
• Lacarriere, J., Τα φτερά του Ίκαρου, Αθήνα
1995
• Παπαγγελής, Θ., Ovidius, Publius Naso,
Σώματα που άλλαξαν τη θωριά τους, 2009
• Rudd, N., Ovid Renewed. Cambridge, 1988
• Wise, V. (1977). Flight Myths in Ovid's
Metamorphoses: An Interpretation of
Phaethon and Daedalus. Ramus, 6(1), 44-
59. doi:10.1017/S0048671X00004240
• Verlag, W. F., The Envy of Daedalus: Essay
on the Artist as Murderer. Morphomata
lectures Cologne, 4 Marcello Barbanera,
München 2013.
• https://www.britannica.com/biography/Ovid-
Roman-poet
• http://www.greek-
language.gr/digitalResources/ancient_greek/
mythology/lexicon/crete/page_030.html
• http://ovid.lib.virginia.edu/trans/Ovhome.htm
• http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?do
c=Perseus%3Atext%3A1999.02.0028%3Abo
ok%3D8%3Acard%3D183
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19

41. Η εργασία αυτή δημιουργήθηκε για το 4ο Μεσογειακό Μαθητικό Συνέδριο, με
την επίβλεψη της Όλγας Καραδάκη, ΠΕ02
Παρουσίασαν οι μαθήτριες:
Βαρδάκη Αναστασία, Μαλεκάκη Βίκυ, Νικολουδάκη Ήλια, Προεστάκη Δέσποινα,
Σταυρουλάκη Ζαχαρένια
Η προετοιμασία των μαθητριών έγινε από τον κ. Ιωάννη Παναγιώτη Αμπελά, ΠΕ02
ΓΕΝΙΚΟΛΥΚΕΙΟΒΑΜΟΥ,2018-19