2. შინაგანი გარემოს მუდმივობის
შენარჩუნებას ჰომეოსტაზი ეწოდება
(ბერძ. homoios - მსგავსი და statis - უძრაობა)
ტერმინი ჰომეოსტაზი შემოიღო
ამერიკელმა ფიზიოლოგმა უოლტერ
ქენონმა და მანვე შეისწავლა მისი
მექანიზმი.
3. • ჰომეოსტაზით რეგულირდება:
• წყლის მოცულობა ორგანიზმში,
გლუკოზის დონე სისხლში,
• ჟანგბადის და ნახშირორჟანგის
შემცველობა სისხლში,
• არტერიული წნევა,
• ნატრიუმის და კალიუმის შემცველობა
უჯრედში და უჯრედშორის.
• ამ მექანიზმების მოშლამ შეიძლება
გამოიწვიოს სხვადასხვა დაავადებები და
ადამიანის გარდაცვალებაც კი.
4. • ჩვენი სხეულისათვის ძალიან მნიშვნელოვანია ზოგიერთი
პარამეტრის მუდმივად შენარჩუნება. ორგანიზმი მუდმივად
საჭიროებს:
• 1. თერმორეგულაციას, ტემპერატურის შენარჩუნებას.
2. ჟანგბადს სისხლში (ფილტვები) – ჟანგბადის არ არსებობის
შემთხვევაში ჯერ დავკარგავთ გონებას და მერე
დავიღუპებით.
3. მარილის კონცენტრაციას (თირკმელები) – თუ ჩვენ
სიცხეში გავოფლიანდებით და დავლევთ ბევრ გამოხდილ
წყალს, ჩვენ დაგვეწყება კუნთის კრუნჩხვები, იმიტომ რომ
მარილის შემცველობა დაეცა. იგივე მოხდება, თუ მარილის
შემცველობა ორგანიზმში ძალიან ბევრია, შეიძლება
ადამიანი დაიღუპოს.
4. მჟავიანობას (სისხლის ბუფერული სისტემები) – სისხლში
არ უნდა იყოს არც ძალიან მჟავე და არც ძალიან ტუტე
გარემო, ის უნდა იყოს სტაბილური.
5. შაქრის დონეს სისხლში (ინსულინი, გლუკაგონი) – შაქრის
დონის დაცემისგან დავკარგავთ გონებას, რასაც შეიძლება
მოყვეს სიკვდილი.
5. • ჰომეოსტაზის შენარჩუნებაში დიდი როლი
განეკუთვნება ნერვულ და ენდოკრინულ
სისტემას.
• ნერვული – რომელიც რეაგირებს გარე და შიდა
სიგნალებზე, აკონტროლებს და კოორდინაციას
უკეთებს სხვა სისტემების მუშაობას;
• ენდოკრინული – ესეც დაკავებულია სხვა
სისტემების მუშაობის რეგულაციით.
• ენდოკრინული სისტემა ნერვულ სისტემასთან
ერთად მუშაობს, ოღონდ სხვადასხვა დროის
რეჟიმში. ნერვული სისტემა უზრუნველყოფს
სწრაფ და ხანმოკლე რეგულაციას, ხოლო
ენდოკრინული პასუხს აგებს ხანგრძლივ
პროცესებზე, რომლებიც ვითარდებიან უფრო
ნელა.
6. • ჰომეოსტაზურ მექანიზმს სამი მთავარი
სტრუქტურა გააჩნია:
• 1.დეტექტორი-რეცეპტორებია
• 2.საკონტროლო ცენტრი-თავისა და
ზურგის ტვინია
• 3.ეფექტორი-შემსრულებელი ორგანოა
• ( კუნთი ან ჯირკვალია)
7. • თუ ჰომეოსტაზი დაირღვა ორგანიზმი
ავადაა.მისი შენარჩუნება
ხდება“უკუკავშირის პრინციპით“.
განასხვავებენ დადებით და უარყოფით
უკუკავშირებს.ჰომეოსტაზის
შენარჩუნება ხდება უარყოფითი
უკუკავშირით.დადებითი უკუკავშირი
ორგანიზმისთვის დამღუპველია.
10. • (ბერძნ. therme სითბო, სიცხე, ლათ. regulo
ვაწესრიგებ) - ფიზიოლოგიური ფუნქცია,
რომელიც გარემოს ტემპერატურის
ცვლილებების პირობებში
უზრუნველყოფს ამა თუ იმ კონკრეტული
სახეობისათვის დამახასიათებელი
ოპტიმალური ტემპერატურის
შენარჩუნებას. თერმორეგულაცია
ორგანიზმის ჰომეოსტაზის
უმნიშვნელოვანესი მექანიზმია.
