1. ΘΕΜΑ:
Στη σημερινή εποχή, κυρίως μετά τις τελευταίες εξελίξεις, μεταβολές και
ανακατατάξεις που σημειώθηκαν στον ευρύτερο ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο χώρο,
παρατηρείται μια ιδιαίτερα έντονη έξαρση του φαινομένου του εθνικισμού.
Αφού ορίσετε την έννοια του εθνικισμού, να επισημάνετε:
α) Τις αιτίες που γεννούν αυτό το φαινόμενο, καθώς επίσης τα θετικά και τα
αρνητικά στοιχεία του.
β) Ποιοι πιστεύετε πως είναι οι κίνδυνοι από τη μεγάλη έξαρση του εθνικισμού
στις μέρες μας σε παγκόσμιο επίπεδο και με ποιους τρόπους μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν
έγκαιρα;
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ:
Προσέγγιση της έννοιας του εθνικισμού μέσα στα πλαίσια της σημερινής
πραγματικότητας.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ:
Ο εθνικισμός απαντάται τον προηγούμενο αιώνα, τότε που όλα σχεδόν τα έθνη
προσπαθούσαν να μορφοποιηθούν σε κράτη, διασφαλίζοντας το ζωτικό τους χώρο.
Αποτέλεσμα του εθνικιστικού αυτού κλίματος που επικράτησε ήταν οι συγκρούσεις μεταξύ
των κρατών, με αποκορύφωμα τους δύο παγκόσμιους πολέμους.
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ:
Σήμερα συντελούνται σημαντικές αλλαγές τόσο στον ευρωπαϊκό όσο και στον
παγκόσμιο χώρο. Αυτές οι αλλαγές, μεταβολές και ανακατατάξεις έχουν ως θετική συνέπεια
την επικοινωνία και τη συνεργασία μεταξύ των λαών. Όμως, από την άλλη πλευρά οδηγούν
και σε προστριβές που παίρνουν τη μορφή ένοπλων συγκρούσεων. Έτσι έχει δημιουργηθεί
στις μέρες μας το πρόσφορο κλίμα για την ανάδυση του εθνικισμού.
ΟΡΙΣΜΟΣ:
Λέγοντας εθνικισμό εννοούμε την υπερβολική προσήλωση στο έθνος, στα εθνικά
ιδανικά, που χαρακτηρίζεται από τάση για εκμετάλλευση, για υποδούλωση των ατόμων στο
κράτος και πολλές φορές για επικράτηση σε βάρος άλλων εθνών.
ΕΡΩΤΗΜΑ Α:
ΑΙΤΙΕΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ:
1. Η δημιουργία πολυεθνικών κρατών για λόγους εξυπηρέτησης πολιτικών σκοπιμοτήτων.
πολλές φορές λαοί διαφορετικοί μεταξύ τους αναγκάστηκαν με Την άσκηση βίας ν’
αποτελέσουν ένα κράτος, γεγονός που είχε δυσάρεστες συνέπειες όπως αναδεικνύεται από τη
σημερινή πραγματικότητα.
2. Η ύπαρξη μειονοτήτων, φαινόμενο στενά συνδεδεμένο με τη δημιουργία πολυεθνικών
κρατών. Η συχνή καταπάτηση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων αυτών οδήγησε στην
έξαρση του εθνικισμού, μέσω του οποίου επιδιώκεται αυτοδιάθεση, δημιουργία ανεξάρτητων
κρατών ή ένωση με κάποιο γειτονικό κράτος ομοεθνές.
3. Η κοινωνική ανισότητα, η αδικία, η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων
εξαπατούν το εθνικιστικό πνεύμα και καταρρίπτουν το όραμα των ανθρώπων για τη
δημιουργία ενός κόσμου δικαιοσύνης, ειρήνης, συνεργασίας.
4. Ο χωρισμός του κόσμου σε ανεπτυγμένες και υπανάπτυκτα κράτη καθώς και η πολιτική
εκμετάλλευσης των οικονομικά αδύνατων χωρών συντελεί στην καλλιέργεια του φαινομένου
του εθνικισμού.
5. Η εμφάνιση σε πολλές χώρες στη σημερινή εποχή ιδεολογιών που στρέφονται εναντίον
άλλων ανθρώπων και λαών όπως του ρατσισμού, ενισχύουν τον εθνικισμό με τη μορφή του
σοβινισμού.

2. 6. Συμφέροντα πολιτικά, οικονομικά, στρατιωτικά υποθάλπουν την κατάσταση αυτή και
καλλιεργούν έντεχνα το εθνικιστικό πνεύμα.
7. Μια τελευταία αιτία θα πρέπει να την αναζητήσουμε στο ιστορικό φαινόμενο της
αποικιοκρατίας, που σήμερα εκφράζεται με την οικονομική διείσδυση και έλεγχο των χωρών,
κυρίως του τρίτου κόσμου.
8. μετανάστευση, εγκληματικότητα, ανασφάλεια.
9. Η πολιτεία προσπαθεί κάποιες φορές να αποπροσανατολίσει τους πολίτες από
ουσιαστικότερα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
ΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ:
1. Βοηθά στην αναβίωση της παράδοσης, των εθνικών αξιών και αρετών. Καλλιεργεί την
εθνική γλώσσα, τονίζει τη σημασία της γνωριμίας και της γνώσης της ιστορίας του κάθε λαού.
2. Θωρακίζει εσωτερικά το κάθε κράτος ενισχύοντας την ικανότητα αντίστασης του απέναντι
σε εξωτερικούς εχθρούς.
3. Στρέφει το ενδιαφέρον των ανθρώπων στην εθνική ανάπτυξη και ευημερία,
απομακρύνοντάς τους από το στοιχείο της ξενομανίας.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Το φαινόμενο του εθνικισμού οδηγεί σε θετικά αποτελέσματα, μόνο όταν
συμβάλλει στην καλλιέργεια της φιλοπατρίας χωρίς να αποκτά τη μορφή του σοβινισμού και
να στρέφεται, χρησιμοποιώντας βία, εναντίον άλλων κρατών.
ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ:
1. Προκαλεί πάθη, φανατισμό και μίση μεταξύ των κρατών, που συχνά οδηγούν σε
συγκρούσεις.
2. Όταν ο εθνικισμός είναι άκρατος, υπερεκτιμά το συγκεκριμένο έθνος τις εθνικές αξίες και
αρετές, ενώ υποτιμά τις αξίες των άλλων εθνών.
3. Πολλές φορές στοχεύει στην υποδούλωση των άλλων κρατών, εκδηλώνοντας έτσι το
στοιχείο του μεγαλοϊδεατισμού και τις επέκτασης που υποκρύπτει μέσα του.
4. Δεν επιτυγχάνεται η ανταλλαγή πολιτισμικών στοιχείων.
5. Απορρίπτει τη δυνατότητα ευνοϊκής αντιμετώπισης των διεθνιστικών προβλημάτων.
6. Απομόνωση
Γενικά δυναμιτίζει τις αρμονικές σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και κρατών, καθιστώντας
εύθραυστη την παγκόσμια ειρήνη.
ΕΡΩΤΗΜΑ Β:
ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΑΡΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ:
Ο εθνικισμός, κατά γενική ομολογία, στη σημερινή εποχή έχει γνωρίσει μεγάλη
έξαρση που εκδηλώνεται με τη μορφή, κυρίως, πολεμικών συγκρούσεων.
Ήδη σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και ειδικότερα στον ευρωπαϊκό χώρο ο εθνικισμός
έχει επιφέρει μεγάλη αναστάτωση και επικρατεί μια επικίνδυνη ρευστότητα, όσον αφορά την
εξέλιξη των γεγονότων. Το κλίμα αυτό της αποσταθεροποίησης μπορεί να οδηγήσει σε μια
γενική ανάφλεξη, ξεκινώντας από περιοχές ιδιαίτερα ευαίσθητες και με πολλές
ιδιαιτερότητες. Χαρακτηριστικό είναι το πρόσφατο παράδειγμα του πολέμου στο Ιράκ. Όπως
γίνεται λοιπόν κατανοητό οι κίνδυνοι είναι πολλοί τόσο για τη διατήρηση της συνεργασίας,
της επικοινωνίας και της αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων όσο και για την αρμονική και
ειρηνική συνύπαρξή τους.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
1. Θα πρέπει να καλλιεργηθεί η έννοια της εθνότητας ως έκφραση της φιλοπατρίας, της
συνειδητοποίησης και γνώσης της εθνικής ταυτότητας, καταγωγής και πολιτιστικής
παράδοσης.
2. Ταυτόχρονα πρέπει να καλλιεργηθούν και οι έννοιες του διεθνισμού, της ανταλλαγής σε
όλους τους τομείς που μπορούν να φέρουν σε επαφή τους ανθρώπους και να τους οδηγήσουν
σε συνεργασία.
3. Θα πρέπει να επικρατήσει ο διάλογος σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο ως μοναδικό μέσο
επίλυσης όλων των διαφορών.

3. 4. Επιβάλλεται να συνειδητοποιήσουν οι άνθρωποι πως οι επεκτατικές βλέψεις σε βάρος
άλλων κρατών, οι πολεμικές συγκρούσεις και οποιαδήποτε άλλη εκδήλωση του εθνικισμού δε
συμβάλλουν στην πρόοδο και στην ευημερία. Δεν αποτελούν το σωστό τρόπο επίτευξης
κανενός σκοπού, αλλά δημιουργούν «πληγές» στο σώμα του παγκόσμιου οργανισμού.
5. Απαιτείται, κυρίως στη σημερινή εποχή, να γίνονται σεβαστά από όλους τα ανθρώπινα
δικαιώματα και γενικά να καλλιεργηθούν οι αρχές του ανθρωπισμού.
6. Η παιδεία και οι πνευματικοί άνθρωποι μπορούν να βοηθήσουν στην αποκλιμάκωση του
φαινομένου του εθνικισμού.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ:
Επιτακτική ανάγκη αποτελεί στη σημερινή πραγματικότητα η αντιμετώπιση του
φαινομένου του εθνικισμού για την εδραίωση της παγκόσμιας ειρήνης.