эд

1. ЭДИЙН ЗАСГИЙН ОНОЛЫН
ФИЛОСОФИ АСУУДЛУУД
L-9

2. Дэд сэдэв
• 9.1 Эдийн засгийн учир шалтгаан, онолын
урсгал
• 9.2. Өрсөлдөөн ба хувьслын онол

3. 9.1 Эдийн засгийн учир шалтгаан,
онолын урсгал, сургаалиуд
Эдийн засгийн шинжлэх ухааны философи нь:
• оновчтой сонголт,
• эдийн засгийн байгуулал, үйл явц, үр дагаварын
үнэлгээ
• эдийн засгийн үзэгдлийн онтологи, энэ талаар м
эдлэг олох боломж зэрэгт хамаарах шинжилгээ,
судалгаанаас бүрддэг.

4. Эдийн засгийн талаархи
философийн тусгалууд:
Аристотель өрхийн аж ахуй эрхлэх зарим
асуудлаар
Схоластик философчид мөнгө бий болсонтой
холбогдуулан судлаж
Мерканталист философчид худалдаа хөгжиж,
үндэстний улс үүссэн үеийн эдийн засгийг
судлаж худалдааны тэнцэл, валютын
зохицуулалтын талаар
Орчин цагийн эдийн засгийн философи XVIII
зууны эхэнд гарсан Кантиллон (1755), Давид
Юм, Адам Смитт нарын ажлаар илэрхийлэгддэг.

5. Адам Смитт
• "Үндэстний баялагийн мөн чанар, үндсэн шалтгаан
ы судалгаа "
• номдоо бичиж феодалийн үе залгамжлалын талаар
судлаад санамсаргүй үр дагавар гарч байгааг онцл
он алдарт
• "үл үзэгдэгч гар"-ын талаар бичсэн.

6. Эдийн засгийн үйл ажиллагаа нь го
л болон туслах олон шалтгаантай
• Хувь хүн хөрөнгө, тансаг зүйлийг эрэх, илүү х
өдөлмөрлөхөөс зайлсхийхдээ алдаатай замаар я
вах биш харин оновчтой үйлдэл хийдэг гэж үзс
эн байна.
• Неоклассик хувьсгалын үр дүнд хэрэглээний он
ол гарч ухаалаг сонголтыг түүнтэй холбож өгсө
н.
• Хэрэглээний зарим объектийн үнэ нийт ашигта
й зүйлтэй холбоотой бус харин түүний ахиуц а
шигтай зүйлд хамаардаг гэдэг онол.
Жон
Стюарт
Милль

7. Капиталист эдийн засгийн талаар судалгаа:
1889 онд "Улс төрийн эдийн засгийн шүүмжи
д нэмэрлэх нь" зохиол
э/з/ф-ийн үндсийг тавьсан.
• К.Маркс - Рейн мужид ойгоос хулгайгаар мод огтолдог тариачид
• мужийн захирагчийн явуулсан тэмцэл
• экспортын маргааны талаар сонинд нийтлэж,
• газарт суурилсан өмчийн талаар мэтгэлцээн
• эдийн засгийн асуудалд анхаарсан.
• ГЕГЕЛИЙН ХУУЛЬ ЗҮЙН ФИЛОСОФИД ЭРГЭЛЗЭЖ,
• хууль ёсны харилцаа, улс төрийн хэлбэрийг аль алиныг
• хүмүүний сэтгэхүйн хөгжил гэж ч
• ЭСРЭГ- ТЭДГЭЭР НЬ АМЬДРАЛЫН МАТЕРИАЛЛАГ ТАЛААС НЬ ЭХЛЭЛТЭЙ.

8. Марксын дүгнэлт
• ЙЛДВЭРЛЭЛИЙН Ү ХАРИЛЦААНЫ НИЙЛБЭР НЬ
– нийгмийн эдийн засгийн бүтэц,
– бодит суурийг бүрдүүлж дээр нь хууль цааз,
– улс төрийн давхрага сүндэрлэн,
– тэр сууринд нийгмийн ухамсрын тодорхой хэлбэрүүд тохирч байдаг байна.
• Хүмүүсийн ухамсар нь тэдний ахуйг тодорхойлохгүй, харин ч хүмүү
сийн нийгмийн ахуй нь тэдний ухамсрыг тодорхойлно.
• Үйлдвэрлэлийн харилцаа зөвхөн хууль цаазны илрэл болох өмчийн
харилцааны дотор хөгжсөөр яваад хөгжлийнхөө тухайн шатанд тэрхү
ү харилцаатай зөрчилтэй болдог байна.
• Эдгээр харилцаа нь үйлдвэрлэх хүчийг хөгжүүлэх хэлбэр байснаа са
ад болон хувирна. нийгмийн хувьсгалын үе эхэлнэ.

9. 9.2. Өрсөлдөөн ба хувьслын онол
• Өрсөлдөөний онолын асуудлуудыг гол нь зах зээлийн эдийн засаг, Дарвин
ы эволюцын онолд авч үзсэн байдаг.
• Өрсөлдөөн нь:
– биологийн эволюц,
– соёлын эволюц,
– нийгмийн
– эдийн засаг
• Түүний зэрэгцээ, ялангуяа хувиа хичээсэн өрсөлдөөн нь хүн төрөлхтний тү
үхийн турш зэрлэг балмад явдал дайн дажныг үүсгэж, зовлон зүдгүүрийг ч
бий болгосоор ирсэн.

10. Биологийн эволюци дахь өрсөлдөөн
• Дарвины уламжлалт загвараар бол амьд организмууд амьд үлдэхи
йн төлөө, хоол тэжээл, газар нутаг, хань ижил болон бусад нөөцийн
төлөө тэмцэлддэг.
• Энэхүү процессийн олон үе дамжсан үр дүн нь эволюци
• Дарвины загварын дагуу эволюци явагдахад гурван зүйл: хуви
рал, селекц, нөхөн үржихүй зайлшгүй

11. • Генийн эволюци нь удаан хугацаанд явагддаг, тухайн амьд бие
тийн нөхөн үржихүйн насаар хязгаарлагддаг
• Харин ой санамжийн эволюци нь өөрийн бүх бүрдэл хэсгүүдий
н хүрээнд хүртэл түргэн хөгжиж, генетик программыг өөрийн амь
драх чадварыг хангах хэрэгсэл болгон ашиглах чадвартай болсн
оор яваандаа гене нь санамжийн боол болж, улмаар ой санамж
ийн /соёлын/ давамгайлал ноёрхоно.

12. • Гене нь ижил төстэй селекцийн үйл явцын үндэс болдог бо
ловч зан чанар онцлог шинж нь соёлын өв залгамжлалаар
уламжлагддаг.
• Үүнийг соёлын эволюци буюу соёлын селекц гэх бөгөөд со
ёлын онцлог шинжийн селекцийн судалгааг меметик.
•
• шилэлт сонголт хийх, бусдад дамжуулах үйл явцыг мемети
к гэж болно.

13. Соёлын олон салбарт чанарын гэхээсээ тоон өөрчлөл
түүд их явагддаг.
• Нийгмийн бүтэц, улс төр, эдийн засаг, шашин, бүлэг хооронд
ын, ОНМХ, санал гаргагчдын нөлөөллийн
• Өрсөлдөөний процесс нь ихэвчлэн эргэх олон холбоос
бүхий динамик шинжтэй.
• Систем дэх өөрийн туйлдаа хүрсэн өөрчлөлтийг л чанар
ын өөрчлөлт гэдэг.
• Соёлын динамикийг өөр нэг хувилбар социо-кибернетик “соё
лын шалгарал’’, “соёлын өөрчлөлт”-д хамаарна.

14. Зах зээлийн эдийн засаг дахь өрсөлдөөн
• Хүн, зөвхөн өөрийнхөө аюулгүй байдал, орлогын тухай л боддог.
• Зах зээл нь үл үзэгдэх гараар зохицуулагддаг буюу өөрийн дотоод хуу
ль, зүй тогтлоор хувьсаж, хөгжиж байдаг.
• Өрсөлдөөн бол эдийн засгийн үр ашгийн хамгийн гол хүчин зүйл.
• Гэхдээ чөлөөт өрсөлдөөнийг хязгаарладаг өөр хүчин зүйлүүд /монопо
ль, монопсони, олигополь, г.м./ байдаг.

15. Нийгэм дэх өрсөлдөөн
• Ардчилсан сонгууль- орчин үеийн нийгмийн хүчтэй нөлөө
бүхий өрсөлдөөний хэлбэр
• Хүмүүсийн мэдрэхүй олон янзын мэдээ, мэдээлэл, бусдын
сэтгэгдлийн нөлөөнд өртөж, чухам алинд нь итгэхээ мэдэх
гүй болгож байна.
• Хүмүүс чухам юу сонирхож байна вэ?

16. THANK YOU