Science about universe

1. 1
TRI TUE VU TRU
Tri t h c Phương đông coi con ngư i là Vũ tr thu nh
và, đ c bi t đư c Đông y dùng làm cơ s nghiên c u
cơ ch phát sinh b nh t t, giúp phát tri n y thu t, tr
b nh c u ngư i .
Tri t h c Phương tây thì kh ng đ nh Thư ng đ sáng
t o ra Vũ tr và sau đó sáng t o ra con ngư i theo
đúng hình nh c a mình .
Th nhưng, ngoài th xác, con ngư i còn có Ý th c,
có Tư duy, nghĩa là có Trí tu , thì Vũ tr th hi n
nh ng cái đó ch nào?
Đó là m t bí n l n, t o nên nh ng nút th t trong nh n
th c Th gi i Tâm linh, mà cho đ n t n hôm nay, v n
chưa có đư c ti ng nói chung nào .G ra nh ng nút
th t này, ta có cơ may nh n bi t đư c nhi u giá tr
nh n th c thú v .

2. 2
1. Bí n Big-bang: T i sao Vũ tr đã xu t hi n ? Không
m t đ nh lu t V t lý nào rút ra t s quan sát, cho phép
tr l i nh ng câu h i đó . Th nhưng, cũng nh ng đ nh
lu t y l i cho phép chúng ta mô t chính xác nh ng gì
đã x y ra t th i đi m 10 - 43 giây sau v n l n (Big-
Bang), m t kho nh kh c nh bé không tư ng tư ng
n i, so v i kho nh kh c này, m t lóe sáng ch p nh
còn dài hơn 1 t t t l n th i gian c a toàn b l ch s
mà 10 - 43 giây chi m trong m t giây . V y, cái l ch s
ch p nhoáng t 10 - 43 tr v zéro, lúc v n bùng
phát, là gì ? Cho t i nay, đó là bí m t tuy t đ i, vì th i
đi m 10 – 43 là biên gi i c a nh n th c, mà V t lý h c
g i là “B c tư ng Planck” . Bên kia b c tư ng, các
đ nh lu t V t lý không còn hi u l c, toán h c g i đó là
đi m kỳ d . Ch có th , đó là “Năng lư ng ban đ u :
M t đai dương năng lư ng vô h n .
S t n t i m t gi i h n nh n th c b i “b c tư ng
Planck” có m t h qu tri t h c r t cơ b n, vư t ra
ngoài lôgic c đi n . Hi n nay chúng ta đang t p s
m t phương th c tư duy m i: Tư duy siêu lôgic (còn
g i là tư duy phi tuy n) . T m quan tr ng c a s
chuy n d ch tư duy này là ch : trong khi tư duy lôgic

3. 3
(còn g i là tư duy tuy n tính) t gi i h n s phân
tích có h th ng v nh ng hi n tư ng chưa bi t, -
nhưng, cu i cùng, v n có th bi t, thì tư duy phi tuy n
đã vư t qua ranh gi i cu i cùng phân chia nó v i cái
không th bi t : n m bên kia các ph m trù c a lý trí,
nó ti p c n cái bí n đó và c g ng mô t chúng . Có
th l y ví d như “Tính không th quy t đ nh đư c”
trong Toán h c (không th ch ng minh đư c m t
m nh đ nào đó là đúng hay sai ), hay “Tính b sung
trong V t lý” (các hi n tư ng cơ b n v a là h t v a là
sóng) .
Vi c đ u tiên có ý nghĩa quy t đ nh nh t c a Tư duy
phi tuy n là, ch p nh n có nh ng gi i h n V t lý đ i
v i nh n th c . NhàV t lý Đ c Max Planck, đã làm
sáng t m t trư ng h p đ c bi t có ý nghĩa c a m t
“hàng rào” V t lý như v y . Đó là Lư ng t tác d ng
(còn g i là h ng s Planck) .
V i m t giá tr nh bé cùng c c : 6,626 . 10 – 34 jun
m i giây, đó là lư ng năng lư ng nh nh t t n t i
trong th gi i V t lý c a chúng ta.

4. 4
S t n t i c a m t gi i h n dư i, trong lĩnh v c tác
d ng V t lý, t t nhiên s d n t i nh ng gi i h n tuy t
đ i khác xung quanh Vũ tr có th tri giác đư c, b i vì
còn đ ng ph i m t đ dài cu i cùng : Đ dài Planck, đó
là kho ng cách nh nh t có th có, gi a hai đ i tư ng
. Cũng v y, Th i gian Planck : ch th i gian nh nh t
có th có .
Ranh gi i nh n th c t h qu c a bí n Big-Bang,
cùng v i hi n th c b t đ nh mà lý thuy t lư ng t xác
l p, h u như làm cho t t c các nhà V t lý đang tr i
qua s th nghi m v m t thuy t B t kh tri theo ki u
m i .
H qu ti p theo là v n đ , T i sao nh ng ranh gi i y
t n t i ? Ai, hay cái gì, đã quy t đ nh s t n t i, cùng
v i giá tr c c kỳ chính xác c a chúng ?
Thuy t V n l n đư c khoa h c công nh n, đã làm
cho Nhà th Cơ đ c giáo hân hoan tuyên b , Big-Bang

5. 5
là minh ch ng s hi n h u c a Sáng th và, qua đó,
Thư ng đ th c s t n t i, Giáo hoàng Pie XII đã coi
Big-Bang đ ng nh t v i fiat lux c a Kinh thánh (ý nói
l i phán c a Chúa r ng, ”Ph i có s sáng, thì có s
sáng” ) .
Cái n d u đ ng sau b c tư ng Planck là m t d ng
năng lư ng đ u tiên, m t s c m nh vô h n . đó có
m t “T ng th i gian (Temps Total) vô t n”ng tr ,
nhưng chưa đư c m ra, chưa phân chia thành quá
kh , hi n t i, tương lai và cũng chưa đư c phân chia
theo m t tr t t đ i x ng, trong đó hi n t i ch là t m
gương hai m t mà th i gian tuy t đ i chưa đi qua đó,
nó phù h p v i th năng lư ng ban đ u vô t n y .
Đ i dương năng lư ng vô t n, đó chính là Đ ng Sáng
t o . N u như con ngư i không th đi t i hi u đư c cái
gì n m đàng sau b c tư ng Planck, thì đó chính là vì,
t t c các đ nh lu t V t lý không đ ng v ng đư c
trư c s huy n bí tuy t đ i c a Thư ng đ và c a
Sáng t o mà thôi .

6. 6
Trong khi đó, Thuy t Vũ tr tu n hoàn c a Ph t giáo
(Tu n hoàn nhưng không l p đi l p l i), coi Big-Bang
ch là m t phân đo n trong lòng m t continuum không
đ u, không cu i . Nó đơn gi n ch là s kh i đ u m t
chu kỳ m i trong “chu trình sinh-di t” vô t n c a Vũ tr
. Theo quan đi m c a Ph t giáo, s k t thúc c a m t
chu kỳ, đư c th hi n ra ngoài b ng m t s bùng n
cu i cùng, sau đó là s tiêu tan c a Vũ tr vào chân
không, r i t chân không đó, m t chu kỳ m i l i xu t
hi n .
Tri t h c Ph t giáo không th a nh n m i s b t đ u
mà không c n có nguyên nhân cho s b t đ u đó, do
đó . cũng không th a nh n s t n t i c a m t Đ ng
t o hóa là nguyên nhân c a chính mình .
2 . Bí m t đ án Vũ tr :
a ) Lư c s th i gian
T th i đi m 10 – 43 giây, sau Big-Bang, toàn th Vũ
tr v t ch t, v i t t c nh ng gì nó s ch a đ ng sau
này : Các Thiên hà, các hành tinh, Trái đ t, cây c i,

7. 7
sinh v t, v.v.. T t c nh ng th đó đư c ch a trong
m t kích thư c vô cùng nh bé : 10 – 33 cm, t c là
m t ph n t t t l n nh hơn m t h t nhân nguyên t (
10 – 13 cm) . Đó chính là kích thư c Vũ tr lúc sơ
khai, M t đ và nhi t đ c a Vũ tru lúc ban đ u y, đ t
t i nh ng con s không th tư ng tư ng n i : Nhi t đ
t i 10 32 đ C ! Vư t qua “b c tư ng nhi t đ ” này,
V t lý c a chúng ta s s p đ . “V t ch t” lúc này là
m t th “bùn h l n” c a các h t cơ b n nguyên th y :
nh ng t tiên xa c a quark . giai đo n này 4 tương
tác cơ b n ( l c h p d n, l c đi n t , l c h t nhân
m nh và l c h t nhân y u) chưa phân hóa, chúng h p
thành m t Siêu l c duy nh t . Th i đó, có l là th i
điên cu ng nh t c a toàn b l ch s Vũ tr , như các
nhà v t ly đánh giá . Nh ng s ki n di n ra ch p
nhoáng v i m t nh p đ kỳ l , đ n m c nh ng đi u
di n ra trong ph n t giây y, l i nhi u hơn nh ng gì
di n ra trong hàng t năm sau đó .
N u có m t th c th có ý th c nào đó, có th s ng và
ch ng ki n Vũ tr vào th i đi m y, thì ch c ch n h
có c m giác th i gian ch p nhoáng y dài vô t n, g n
như vĩnh c u, đã trôi qua gi a các s ki n . Ch ng

8. 8
h n, s ki n mà ngày nay chúng ta c m nh n, ví d ,
m t cái lóe sáng ch p nh, thì trong Vũ tr lúc y,
ngang v i th i gian dài hàng t năm . T i sao ? b i vì,
lúc đó m t đ c c đ i c a các s ki n, đòi h i m t s
m t cân đ i v th i gian đ đ cho các s ki n hoàn
thành . Hay nói cách khác, th i gian tâm lý ph i tương
x ng v i m t đ s ki n . Đi u này tr c ti p suy ra t
nguyên lý tương đ i .
Sau Big-Bang, ch c n vài ph n t giây là đ , đ cho
Vũ tr bư c vào m t giai đo n, mà các nhà v t lý g i là
“K nguyên l m phát” . Trong giai đo n ng n ng i y,
t 10 – 35 đ n 10 – 32 giây, Vũ tr giãn n r t nhanh
theo h s 10 50 . Nghĩa là, nó t ch có t m vóc m t
h t nhân nguyên t , l n lên t i t m vóc m t qu cam
có đư ng kính 10 cm . Nói cách khác, t c đ giãn n
chóng m t y, còn l n hơn t c đ giãn n ti p theo: t
k nguyên l m phát cho đ n ngày nay .
Th “v t ch t bát nháo” đi n t , quark, nơtrino, photon
và nh ng ph n h t c a chúng, xu t hi n sau kho nh
kh c 10 – 32 giây y, không ph i là hoàn toàn đ ng

9. 9
nh t . N u có th quan sát th i đi m y, ngư i ta s
th y qu cam kia mang theo nh ng đư ng r ch, bi u
hi n s không đ u v m t đ . Th nhưng, s t n t i
c a chúng ta ngày nay, l i nh vào nh ng s không
đ u ban đ u y . B i vì nh ng đư ng r ch tí xíu kia,
s phát tri n lên, đ sau này t o ra các Thiên hà, các
ngôi sao và các hành tinh. Tóm l i “ t m th m”Vũ tr
ban đ u s đ ra t t c nh ng gì chúng ta bi t hi n
nay, ch trong vài ph n t giây .
Cũng vào lúc 10 – 32 giây, L c m nh (l c b o đ m c
k t c a h t nhân nguyên t ) tách kh i L c đi n y u
(do s h p nh t gi a l c đi n t và l c phân rã phóng
x đ ra) . Vào th i đó, Vũ tr đã l n lên theo nh ng t
l kỳ l : Bây gi nó đã đ t đư c 100 mét đư ng kính .
Bên trong nó là vương qu c c a bóng tôi tuy t đ i v i
nhi t đ cao không th tư ng tư ng n i . Vào 10 - 11
giây, L c đi n y u chia thành hai l c khác nhau : L c
đi n t và L c y u . Các photon không còn b l n v i
nh ng h t khác, như quark, gluon và lépton n a . B n
l c cơ b n xu t hiên .

10. 10
T 10 – 11 đ n 10 – 5 giây, s phân hóa v n ti p t c .
Nhưng vào th i đi m y, m t s ki n căn b n xen vào
: các quark liên k t thành proton và nơtron, và ph n
l n các ph n h t bi n m t đ như ng ch cho các h t
c a Vũ tr hi n nay . Vào m t ph n v n giây, các h t
cơ b n như v y, đã đư c đ ra trong m t không gian
không gian m i đư c s p x p tr t t . Vũ tr ti p t c n
ra và l nh đi . Kho ng 200 giây, sau kho nh kh c ban
đ u, các h t cơ b n t t p l i đ t o nên các đ ng v
c a các h t nhân Hydro và Heli :Th gi i, như chúng
ta đang bi t, d n d n hình thành.
L ch s mà chúng ta v a tr i qua, kéo dài kho ng ba
phút . Sau đò m i vi c di n ra ch m hơn nhi u . Trong
hàng ch c tri u năm, Vũ tr đư c t m trong b c x và
plasma khí quay cu ng . Vào 100 tri u năm, nh ng
ngôi sao đ u tiên đư c t o ra trong nh ng cơn l c b i
vô t n . Chính bên trong nh ng cơn l c y, các nguyên
t Hydro và Hêli h p nh t l i đ t o ra nh ng nguyên
t n ng, nh ng nguyên t này s tìm th y đư ng đi
c a mình trên Trái đ t, r t lâu, t i hàng t năm v sau
này.

11. 11
b) Bí n vĩ đ i
S ti n hóa c a Vũ tr , cũng như c a m i h th ng V t
lý khác, đ u do, cái mà ngư i ta g i là, “nh ng đi u
ki n ban đ u” và “các h ng s V t lý” qui đ nh . V y
mà, đ i v i quá trình ti n hóaVũ tr , ngoài nh ng đi u
ki n ban đ u, như m t đ v t ch t, T c đ giãn n v t
ch t ng v i xung l c c a Big-Bang, thì ch có 15
H ng s V t lý quy t đ nh chi u hư ng t n t i và d n
d t Vũ tr ti n hóa trong tương lai .Ch ng h n, H ng
s h p d n qui đ nh l c h p d n, Tương t , ba con s
khác qui đ nh cư ng đ c a các l c : h t nhân m nh,
y u và l c đi n t , sau đó là v n t c ánh sáng và h ng
s Planck qui đ nh kích thư c nguyên t , ti p theo là
các s đ c trưng cho kh i lư ng các h t cơ b n : kh i
lư ng proton, électron v..v.. . Các h ng s này không
thay đ i trong không gian và th i gian .
Vũ tr dư ng như đư c đi u ch nh b i s l a ch n h t
s c t m nh ng con s đó, đ cho phép xu t hi n m t
v t ch t có tr t t , r i s s ng và cu i cùng là Ý th c .
Hơn n a, ch c n m t trong nh ng H ng s ph bi n,
ch ng h n h ng s H p d n, T c đ ánh sáng, hay

12. 12
h ng só Planck, v. v.., ngay t ban đ u, ch u m t s
thay đ i h t s c nh bé, thì Vũ tr đã không có cơ may
nào, đ các th c th s ng và có trí tu đó c .Hay
m t ví d khác, v đi u ki n ban đ u : N u m t đ v t
ch t ban đ u, ch sai l ch kh i giá tr t i h n c a nó, thì
Vũ tr đã không hình thành . Còn có th k ra nhi u ví
d n a …
T i đây, chúng ta đ ng ph i m t câu h i, mang tính
Tri t h c nhi u hơn là Khoa h c, không th né tránh, là
: S ti n hóa c a Vũ tr , cho đ n ngày hôm nay, là k t
qu ch c a “ng u nhiên”, như nhà Sinh h c Jacques
Monod suy nghĩ, hay s ti n hóa y, đã đư c thi t k
trư c b i m t ngu n Tư duy r ng l n, ng tr trong b n
thân Vũ tr , đã v ch ra b n đ án t ng th Vũ tr v i
nh ng thi t k đ s , mà m i y u t c a nó đư c tinh
toán t m đ n như v y ? Câu tr l i s đư c trình bày
ph n H qu Tri t h c . đây chúng ta đã có th
mư ng tư ng th y r ng : Vũ tr th t thông minh trong
l a ch n m t t p h p s , đ thi t l p m t s đ ng b
duy nh t, có đư c Vũ tr như ngày nay.

13. 13
3. Bí n b n đ án t o ra s s ng :
S khác bi t duy nh t v căn b n gi a cái ỳ và cái
s ng là ch , cái s ng phong phú v thông tin hơn cái
ỳ r t nhi u, Nhưng n u s s ng ch là v t ch t đư c
thông tin nhi u hơn, thì thông tin y t đâu mà ra ?
Cho t i hi n nay nhi u nhà Sinh h c và Tri t h c cho
r ng nh ng sinh v t đ u tiên đư c đ ra “ng u nhiên”
trong các làn sóng t i và các làn sóng d i l i, c a đ i
dương nguyên th y, cách đây 4 t năm .
Đúng là nh ng qui lu t ti n hóa do Darwin nêu lên, là
có th t và các qui lu t đó dành cho tính b p bênh m t
v trí to l n, nhưng ai đã quy t đ nh các qui lu t này ?
B ng “ng u nhiên” nào mà m t s nguyên t xích l i
g n nhau đ t o thành nh ng phân t axit amin đ u
tiên ? và b ng ng u nhiên nào mà nh ng phân t y
t p h p l i đ đi t i tòa nhà ph c t p ghê g m là ADN
y ?
Nhà Sinh h c Francoirs Jaccop, đã có l n đ t ra câu
h i : Ai đã v ch ra các đ án c a phân t ADN đ u

14. 14
tiên, mang theo thông đi p đ u tiên, cho phép t bào
s ng đ u tiên t sinh s n ?
Nh ng câu h i đó, và m t lo t nh ng câu h i khác,
v n chưa có tr l i n u ch bám ch t vào thuy t “ng u
nhiên”. Đó là lý do t i sao, t nhi u năm nay, quan
đi m c a nhi u nhà Sinh h c đã b t đ u thay đ i .
Nh ng nhà nghiên c u đi trư c, không còn băng lòng
vơi vi c đ c thu c lòng, các qui lu t c a Darwin mà
không suy nghĩ, H d ng lên m t lý lu n m i, thư ng
gây ra nhi u ng c nhiên . Đó là nh ng gi thuy t rõ
ràng, d a vào s can thi p c a m t nguyên lý t ch c
siêu vi t vào v t ch t .
Theo nh ng cách ti p c n m i, càng ngày càng lay
chuy n ni m tin giáo đi u v cái g i là “ng u nhiên
sáng t o “ y, s s ng là m t thu c tính n i lên t v t
ch t, m t hi n tư ng tuân theo m t lo i tính t t y u
n m ngay trong cái không s ng . Đi u này l i càng
đáng chú ý hơn qui mô Vũ tr : S s ng ph i m
m t con đư ng khó khăn, đ y r y nh ng chư ng ng i,
đ cu i cùng xu t hi n đư c . Ch ng h n, không gian,

15. 15
nơi thì tr ng r ng, l nh đ n đông c ng v i nhi t đ
g n 273 đ âm, nơi thì v t ch t c a các ngôi sao nóng
b ng, không m t sinh v t nào có th ch u đư c, nơi thì
các loai b c x thi nhau b n phá không cho cái s ng
bi u hi n ra g n như kh p nơi, th mà, b t ch p m i
đi u đó, s s ng v n xu t hi n, ít ra là trên hành tinh
c a chúng ta .
Do đó, v n đ đ t ra v i các nhà Khoa h c và các nhà
Tri t h c là tìm bi t xem gi a v t ch t và s s ng, có
m t s chuy n ti p liên t c không . Hi n nay, Khoa h c
đang nghiên c u ch n i nhau y c a cái ỳ và cái
đ ng, nó mu n ch ng minh ràng, có m t vùng liên t c,
nói cách khác, cái s ng là k t qu c a m t s thăng
ti n t t y u c a v t ch t . Nó có s m nh không cư ng
đư c, là ph i vư t qua m t thang đi lên t nh ng hình
th c g n gũi v i v t ch t nh t (như các siêu vi khu n),
cho t i nh ng hình th c cao nh t, có m t s đi lên
trong ti n hóa : Cu c phiêu lưu c a s s ng đã đư c
m t nguyên lý t ch c s p x p .

16. 16
V y ph i xem, nguyên lý đó có th n m ch nào . Đ
làm vi c này, chúng ta ph i d a vào nh ng công trình
c a m t trong nh ng nhà Sinh hóa n i ti ng nh t, đo t
gi i nobel Hóa h c: Ilya Prigogine .
Nh ng nghiên c u c a ông, b t ngu n t m t ý tư ng
h t s c đơn gi n :H n lo n không ph i là m t tr ng
thái t nhiên c a vât ch t, mà ngư c l i, là m t giai
đo n đi trư c c a s xu t hi n m t tr t t cao hơn .
Quan ni m đó, trư c h t, gây ra s ch ng đ i c a gi i
Khoa h c, vì nó đi ngư c l i v i nh ng quan ni m đã
đư c th a nh n, Tuy nhiên s ch ng đ i y, ch ng
làm lay chuy n ni m tin c a ông : Các qui lu t chưa
bi t, s ph i gi i thích Vũ tr và s s ng sinh ra t h n
lo n ban đ u như th nào . Ni m tin y c a Prigogine,
không ph i ch có tính ch t lý thuy t, mà còn d a vào
k t qu c a m t thí nghiêm . g i là thí nghi m Bénard .
Nó h t s c đơn gi n : L y m t dung d ch, ch ng h n
như nư c, đun nóng nó lên trong m t cái bình . Chúng
ta th y gì ? Th y các phân t c a dung d ch t t ch c
l i, t p h p l i theo m t cách tr t t đ t o thành
nh ng ô sáu góc g n gi ng như m t ngoài c a m t t
ong . Hi n tư ng b t ng y, đư c bi t v i tên g i

17. 17
“Tính không n đ nh Bénard” đã làm cho Prigogine băn
khoăn: T i sao và như th nào, nh ng “ô” y đã xu t
hi n trong nư c ? Ai đã làm n y sinh ra m t c u trúc
có tr t t bên trong h n lo n?
Có m t s tương t gi a s hình thành nh ng c u
trúc khoáng ch t y và s xu t hi n nh ng t bào s ng
đ u tiên . Đó là k t lu n mà Prigogine đi t i . Cái có th
x y ra trong đ ng l c h c c a các dung d ch, cũng
ph i x y ra trong Hóa h c và Sinh h c.
Nhưng đ hi u rõ hơn l p lu n c a Prigogine, c n ph i
d ng l i nh ng giai đo n chính c a hi n tư ng này .
Trư c h t, c n ghi nh n răng, s v t xung quanh ta,
có cách ng x như h th ng m , t c là chúng trao
đ i thư ng xuyên v t ch t, năng lư ng và, quan tr ng
nh t : Thông tin, v i môi trư ng c a chúng . Nói cách
khác, các h th ng thư ng xuyên v n đ ng y, thay
đ i m t cách đ u đ n qua th i gian và ph i đư c coi là
Thăng giáng . Th nhưng, nh ng thăng giáng y có
th quan tr ng đ n m c, t ch c mà nh ng thăng
giáng y đưa vào, không th cho phép có chúng mà

18. 18
không t bi n đ i . T cái ngư ng quy t đ nh y, có
hai gi i pháp đư c Prigogine mô t chi ti t : ho c h
th ng b phá v b i t m r ng l n c a nh ng thăng
giáng, ho c nó đi t i m t tr t t n i t i m i, có m t
trình đ t ch c cao hơn . Như v y, đi m chính trong
s phát hi n c a Prigogine là : S s ng d a vào
nh ng c u trúc đ ng l c mà ông goi là “ Các c u trúc
tiêu tán “ (Structures dissipatives), v i vai trò c a
chúng đúng là làm tiêu tán lu ng năng lư ng, v t ch t
và thông tin gây ra m t thăng giáng. (Trong nh ng
năm 60 c a th k trư c, l n đ u tiên Vi t nam, Giáo
sư T Quang B u cũng đã có m t bài vi t dài, gi i
thi u n i dung và ý nghĩa “V tính không n đ nh
Bernard” và “Các c u trúc tiêu tán” này trong công trình
c a Prigogine, trên T p chí Ho t đ ng Khoa h c k
thu t c a UBKHKTNN . bài vi t c a GS . T Quang
B u đã làm nóng lên không khí h c thu t c a các nhà
khoa h c Vi t nam lúc đó . Tác g bài vi t nh này,
cũng đư c may m n đ c bài vi t đó c a GS m t cách
h h i và suy ng m v ý nghĩa c a nó trong nhi u năm
sau) .

19. 19
N u trong m t h th ng kín tuân theo Nguyên lý th
hai c a Nhi t đ ng h c, nói r ng, theo th i gian, các
h th ng kin chuy n t tr t t sang h n lo n, không
th cư ng đư c, thì trong h th ng m , như s s ng,
ph i chăng đã di n ra đi u ngư c l i ? Các nhà khoa
h c đã xem xét l ch s các hóa th ch, nh n th y r ng
các t ch c t bào thư ng b bi n đ i, đư c c u trúc
thành t ng b c, ngày càng ph c t p . Nói cách khác,
s s ng ch là l ch s c a m t tr t t ngày càng cao và
càng ph quát hơn . Vì, khi Vũ tr tr v tr ng thái cân
b ng, thì nó ph i xoay x , b t ch p m i cái, đ t o ra
nh ng c u trúc ngày càng ph c t p . Đó chính là đi u
Prigogine ch ng minh . Dư i con m t c a ông, v t
ch t có xu hư ng t c u trúc đ tr thành v t ch t
s ng . m c phân t , m t s c u trúc như v y di n
ra theo các qui lu t hi n còn r t bí n . Các nhà khoa
h c nh n th y l i “ ng x thông minh” l thư ng c a
nh ng phân t hay nh ng t p h p phân t , mà không
th nào gi i thích đư c nh ng hi n tương đó .
H t s c b i r i vì s có m t kh p nơi c a tr t t n m
bên dư i v h n lo n b ngoài c a v t ch t y,
Prigogine đã tuyên b : “Đi u gây ng c nhiên là, m i

20. 20
phân t bi t các phân t khác làm gì đ ng th i v i nó,
và v i kho ng cách h t s c l n . Nh ng thí nghi m
c a chúng tôi, cho th y các phân t giao ti p v i nhau
như th nào . T t c m i ngư i đ u ch p nh n thu c
tính y trong h th ng s ng, nhưng không có trong h
th ng ỳ “ .
Như vây là có m t s k t nôi liên t c gi a v t ch t g i
là “ỳ” và v t ch t s ng . Trong th c t , s s ng rút
nh ng thu c tính c a nó m t cách tr c ti p t thiên
hư ng bí n này c a v t ch t : Thiên hư ng t t ch c
m t cách t phát đ đi t i nh ng tr ng thái ngày càng
tr t t hơn và ph c t p hơn .
M t l n n a, Vũ tr th t là thông minh . Vũ tr là m t tư
duy r ng l n ! Tư duy y có t ng h t, t ng nguyên
t , t ng phân t , tưng t bào c a v t ch t, có m t tinh
toàn hi n ( Omnipresence) s ng và ho t đ ng l ng l ,
không cho ai hay bi t c .

21. 21
Xét v m t Tri t h c, nh ng đi u v a nêu trên, có
nhi u h qu : Vũ tr có m t cái hư ng . Cái hư ng
sâu xa y n m bên trong nó, dư i hình th c m t
nguyên nhân siêu vi t :
N u trong Vũ tr có m t s chuy n ti p t cái không
thu n nh t sang cái thu n nh t, n u có m t s ti n b
thư ng xuyên c a v t ch t sang nh ng tr ng thái có
tr t t hơn, và n u có m t s ti n hóa c a các gi ng
loài, t i m t “siêu gi ng loài” (th m chí có th là loài
ngư i), thì t t c nh ng đi u đó, bu c chúng ta ph i tin
r ng, cơ s c a chính b n thân Vũ tr , có m t
nguyên nhân đưa l i s hài hòa c a các nguyên nhân :
“M t Trí tu ”. S hi n h u rõ ràng c a trí tu đó đ n
t n gi a lòng v t ch t . Đó là cơ s đ bác b quan
ni m v m t Vũ tr xu t hi n “ng u nhiên” và t o ra Ý
th c (trí tu ) cũng “ng u nhiên” . Đ làm rõ hơn cơ s
này, chúng ta xét m t trư ng h p c th : M t t bào
s ng bao g m kho ng hai ch c axit amin t o thành
m t chu i ch t kín . Ch c năng c a các axit amin y,
đ n lư t nó, ph thu c vào kho ng 2000 enzym đ c
thù . Theo sơ đ y, các nhà sinh h c đã tinh ra r ng,
đ 1000 enzym khác nhau, xích l i g n nhau m t cách
có tr t t đ t o thành m t t b o s ng, (trong m t ti n

22. 22
trình nhi u t năm), thì ph i có xác su t là 10 1000 l y
m t .Có th nói cơ may y b ng không . Đi u này đã
thúc đ y Francis Crick, gi i Nobel sinh h c, d a vào
phát hi n v ADN, đi t i k t lu n, theo hư ng đó, r ng
: “M t ngư i trung th c, đư c trang b m i tri th c hi n
có, s ph i kh ng đ nh r ng, ngu n g c s s ng hi n
nay, có v như m t phép màu, m t khi h i đ nh ng
đi u ki n t o ra nó “ .
Trong Hóa h c có m t nguyên lý, đư c bi t dư i cái
tên “ n đ nh hình th đi n tích” (Stabilisation
topologique de charges), nguyên lý này đòi h i các
phân t , trong c u trúc c a chúng, mang nh ng chu i
nguyên t thay th nhau ( và, đ c bi t là cacbon, azot
và oxy ), t o ra các h th ng n đ nh trong khi t p h p
l i . Đó chính là nh ng b ph n căn b n t o nên cơ
h c c a cái s ng : Các axit amin !
V n theo nguyên lý “ái l c nguyên t ” này, các axit
amin, đ n lư t chúng, l i t p h p đ t o nên nh ng
chu i đ u tiên c a các v t li u quí giá cho s s ng, đó
là các peptit .

23. 23
Trong nh ng làn sóng đen kh c nghi t c a các đ i
dương, vào nh ng ngày đ u tiên Trái đ t, đã b t đ u
xu t hi n nh ng phân t azot đ u tiên (mà ngư i ta
g i là “purin” và “pyrimidin” ) theo cùng m t quá trình
y, t nh ng phân t này, v sau, đã n y sinh ra mã di
truy n . Th là cu c phiêu lưu l n b t đ u, ch m rãi
đưa v t ch t lên cao hơn trong m t vòng xoáy trôn c
đi lên, không th cư ng l i đư c : Nh ng phân t azot
đ u tiên đư c c ng c , k t h p v i ph t phát và
đư ng, cho đ n khi v ch ra đư c nh ng nguyên m u
c a Nucleotit, nh ng y u t n n t ng này, đ n lư t
chúng, v a t o ra nh ng chu i vô h n, v a d n t i giai
đo n căn b n c a cái s ng : S xu t hi n Axit
Ribonucleic ( ARN – n i ti ng không kém gì ADN ).
Như v y, trong vài trăm tri u năm gì đó, s ti n hóa đã
đ ra h th ng sinh hóa, b n v ng, t ch , đư c b o
v bên ngoài b ng nh ng màn t bào, và đã gi ng
v i m t s vi khu n nguyên th y .

24. 24
Ngoài vi c cung c p năng lư ng (mà h i đó ch a đ y
trong môi trư ng), v n đ th c s , mà các t bào c
xưa y đ ng ph i, là v n đ sinh s n,
Đúng v y, làm th nào đ duy trì nh ng t p h p quí
giá y, nh ng kỳ quan nh bé c a T nhiên y, có th
b o đ m tính vĩnh h ng c a chúng ? Chúng ta v a
th y r ng, các axit amin t o ra nh ng t p h p này đã
tuân theo m t tr t t chính xác . Như v y nh ng t bào
đ u tiên y, ph i h c cách “sao chép” đâu đó s xâu
chu i này trong khi t o ra nh ng protein cơ s c a
chúng, đ cho chính b n thân chúng, có th t o ra
nh ng protein m i, hoàn toàn phù h p v i nh ng
protein trư c đó .
V n đ là, làm th nào, nh ng t bào đâu tiên đã bày
đ t ra đư c vô s nh ng mưu lư c d n t i s kỳ di u
này : S sinh s n !
Có m t “qui lu t” đư c kh c vào lòng v t ch t, cho
phép d n t i phép l : Các Axit amin có c c tính m nh
nh t ( t c là nh ng Axit amin mang m t đi n tích tĩnh
cao ) b hút m t cách t phát b i nh ng phân t Azot,

25. 25
trong khi nh ng axit amin g n hơn, l i t p h p v i
nh ng h khác, như sytosin .
Th là đã xu t hi n B n phát th o đ u tiên c a Mã di
truy n : B ng cách làm cho m t s nucleotit xích l i
g n nhau ( mà không ph i là nh ng th khác ), nh ng
Axitt amin y đã t t v ch ra nh ng sơ đ c u trúc
riêng c a chúng, b i nh ng công c và v t li u đã ch
t o ra chính chúng.
Rõ ràng, qua lư c đ đư c mô t trên, ta th y không
có thao tác nào có th đư c th c hi n m t cách ng u
nhiên c .
Hãy l y m t trong nhi u ví d : Đ cho vi c ghép các
Nucleotit m t cách “ng u nhiên” đ cho ra m t phân t
ARN dùng đư c, thì T nhiên c n ph i mò m m, th
đi th l i nhi u l n, m t ít ra 10 15 năm, t c là g p m t
trăm nghìn l n tu i c a Vũ tru chúng ta!
Nói cách khác, ch m t l n th ng u nhiên trên Trái đ t
cũng đ thu h t c Vũ tr ! Đi u đó có v gi ng như

26. 26
toàn b sơ đ ti n hóa đã đư c thi t k trư c, t
ngu n g c .
N u qu s ti n hóa c a v t ch t hư ng t i s s ng
và Ý th c, đòi h i m t Tr t t , thì đó là tr t t nào ? Đó
ch có th là Tr t t c a m t Tư duy giàu trí tu . B i
vì, đ ý r ng, N u Ng u nhiên có xu hư ng phá h y
tr t t , thì ngư c l i, Trí tu l i bi u hi n ra s t
ch c m i v t, s đem l i m t tr t t t h n lo n . Do
đó, khi quan sát tính ph c t p đáng kinh ng c c a s
s ng, chúng ta không th không k t lu n r ng, b n
thân Vũ tr th t “Thông minh” : M t trí tu siêu vi t, t n
t i trên bình di n hi n th c ( t n t i ngay kho nh
kh c ban đ u khai sinh Vũ tr ) đ “ra l nh” cho v t
ch t đ ra s sông .
4. Nh ng h qu Tri t h c.
a) Tr t t t h n lo n : chi u hư ng ph bi n c a v n
đ ng v t ch t
Lý thuy t Lư ng t có th mô t r t chính xác ng x
c a m t nhóm h t, nhưng khi đ ng t i m t h t riêng

27. 27
bi t, thì nó ch có th nêu ra nh ng xác su t . Như v y,
đi u mà chúng ta th y b p bênh m t m c nào đó, l i
t ra có tr t t m t m c cao hơn . Đi u đó ch ng t
r ng, cái mà chúng ta g i là “ng u nhiên” ch là sư b t
l c c a chúng ta trong vi c hi u m t m c đ tr t t
cao hơn mà thôi . Đ ng tình v i tư tư ng này, nhà V t
lý ngư i Anh David Bohm, cho r ng : Nh ng v n đ ng
c a các h t b i trong m t tia n ng, ch tán lo n vè b
ngoài : Dư i cái v h n lo n c a các hi n tư ng, có
m t tr t t sâu xa m c đ r t cao . Đi u đó cho phép
gi i thích, cái mà chúng ta th y như k t qu c a ng u
nhiên.
M t minh ch ng khác, hãy nh l i m t thí nghi m n i
ti ng trong V t lý : Thí nghi m hai khe . Phương ti n
thí nghi m r t đơn gi n : Đ t m t t m màn có hai khe
h song song theo chi u d c, gi a m t t m phim và
m t ngu n sáng, phóng các photon (các h t ánh sáng)
đi t i t m màn . Khi phóng các h t ánh sáng t ng h t
m t t i các khe, chúng ta không th nói đư c h t đó đi
qua khe nào, cũng như nó s t i t m phim đúng vào
đi m nào . Theo đó, v n đ ng và quĩ đ o c a h t ánh
sáng là b p bênh và không d đoán đư c.

28. 28
Th nhưng, sau kho ng m t nghìn l n b n liên ti p,
các photon không đ l i m t v t tán lo n nào trên t m
phim c . Toàn b các h t đư c b n tách r i nhau y,
t o thành m t hình hoàn toàn có tr t t , đư c bi t
dư i cái tên : nh ng vân giao thoa . Hình này, v đ i
th , là có th d đoán đư c . Nói cách khác, tính ch t
“b p bênh” v ng x c a m i h t riêng bi t, th t ra đã
ch a đ ng m t m c đ tr t t r t cao, mà chúng ta
không th lý gi i đư c.
Thí nghiêm này, t m vi mô, cùng v i nh ng ví d
t m vĩ mô, nêu các ph n trư c, có th khái quát m t
chân lý : Vũ tr không ch a đ ng ng u nhiên, mà là
nh ng m c đ tr t t khác nhau, còn chúng ta thì ph i
khám phá ra Th b c c a nh ng m c đ .
T h qu đó, có th hi u đư c, t i sao khi quan sát
T nhiên và các qui lu t toát lên t T nhiên, ngư i ta
c m th y dư ng như toàn th Vũ tr Tràn ng p Ý th c
hư ng t i tính ph c t p vô t n c a nó, b t ch p nh ng
v b ngoài đ i đ ch nhau đ bi u hi n ra Trí tu .
Nh n th c m i này, đư c Tôn giáo và Tín ngư ng đón
nh n như m t n n t ng thiêng liêng trong đ i s ng
Tâm linh c a mình : Hi n th c c a m t Đ ng Sáng th
!

29. 29
M t Trư ng phái tư tư ng Tri t h c khác, cũng t h
qu trên, cho r ng : “ V t ch t không có Ý th c ch là
s s p đ c a Vũ tr “ . Không có chúng ta, không có
m t Ý th c đ ch ng nh n chính b n thân nó, Vũ tr
s không th t n t i : Chúng ta là b n thân Vũ tr , Là
S s ng, Ý th c, Trí tu c a nó .
b . Thư ng đ có t n t i ?
S ch ng t Vũ tr ng x thông minh như m t Tư
duy r ng l n, m t Trí tu siêu vi t, đã làm ý ni m v
m t Thư ng đ toàn năng, hi n h u hơn bao gi h t
trong quan ni m c a Tôn giáo .
Trong khi đó, Tri t h c Ph t giáo nói r ng, Vũ tr
không có “b t đ u” và không có “k t thúc”, do đó không
có khái ni m “Sáng th ”, vì v y, Thư ng đ không có
lý do t n t i . S xu t hi n c a các hi n tư ng đ u
thông qua nguyên lý v S ph thu c l n nhau . T c
là, m i s ki n hay m i hi n tư ng đ u ph i có m t
nguyên nhân . M i quan h Nhân – qu , n i ti p vô
cùng này, ch c ch n s đi ngư c l i ni m tin siêu hình
c a phương Tây, c a Tôn giáo, cũng như c a các nhà

30. 30
Khoa h c, nh ng ngư i mu n, b ng m i giá, ph i gán
m t s “B t đ u”, m t “Nguyên nhân đ u tiên “ cho v n
v t . Mong mu n tìm ra m t đi m b t đ u v i ni m tin
r ng, v n v t t n t i th c và b n v ng, như trí óc bình
thư ng c a chúng ta c m nh n.
Ch ng minh s t n t i m t đi m “b t đ u, t c là ch ng
minh tính hi n th c c a “Sáng th ”, đ ng nghĩa v i s
hi n h u c a Thư ng đ . Do đó không d gì lay
chuyên ni m tin y, đã ng tr lâu đ i trong h tư
tư ng Tôn giáo, cho dù v m t Khoa h c, Cơ h c
lư ng t cho phép tránh đư c quan ni m v nguyên
nhân đ u tiên c a Vũ tr . S “b t đ u” c a v n v t
không còn c n thi t n a .
Tuy nhiên, n u kh ng đ nh m t ni m tin “sáng th ”, thì
nguyên lý sáng th y ph i mang trong lòng nó nh ng
nguyên nhân và k t qu , c a Vũ tr . V y thì nó ph i
không ng ng t o ra Vũ tr . V m t phương di n nào
đó, t a như m t Big-Bang vĩnh c u : nghĩa là liên t c
n ra Big-Bang ! Đó là đi u phi lý .

31. 31
M c khác, nói “Thư ng đ t o ra Vũ tr ” s vô nghĩa
n u Th i gian không t n t i . Hành đ ng sáng t o ra
Vũ tr ch có th ti n hành trong Th i gian . V y
Thư ng đ n m trong hay ngoài Th i gian ? . Mà như
Einstein kh ng đ nh, th i gian không ph i là tuy t đ i .
Th i gian có th co giãn, v y m t Thư ng đ trong
th i gian, th m chí là chính th i gian, s không còn là
đ ng toàn năng n a vì ph i tuân theo nh ng bi n thiên
c a th i gian do các chuy n đ ng có gia t c, hay do
các trư ng h p d n m nh (xung quanh l đen) gây ra .
N u m t Thư ng đ ngoài th i gian, s có s c m nh
v n năng, thì l i không th c u r i chúng ta đư c, vì
nh ng hành đ ng c a chúng ta đ u n m trong th i
gian . Còn, n u Thư ng đ vư t lên trên c th i gian,
thì Ngài h n đã bi t trư c tương lai, v y thì t i sao
Thương đ l i ph i b n tâm đ n s ti n b trong cu c
đ u tranh c a con ngư i ch ng cái ác ? Vì Ngài ch ng
đã bi t t t c t trư c r i hay sao . Ho c, n u Thư ng
đ là b t bi n, thì như v y Ngài không th sáng t o
đư c, ho c là, Thư ng đ n m trong th i gian thì Ngài
không b t bi n . Đây chính là m t trong nh ng mâu
thu n mà khái ni m “Nguyên nhân đ u tiên” d n đ n .

32. 32
Tuy nhiên, đây ch bác b m t Thư ng đ đư c
“nhân hóa” như m t th c th hi n h u . Còn trên
phương di n th c hành Tâm linh, thì ni m tin vào
Thư ng đ , đ i v i m t s ngư i, có th t o ra m t s
tình c m thân thi n v i ngư i sáng t o ra chúng ta và
kích thích chúng ta nuôi dư ng tình yêu và lòng v tha,
đ th hi n lòng bi t ơn c a mình và đ tham gia vào
tình yêu c a Thư ng đ đ i v i m i chúng sinh,
Tóm l i, khi ngư i ta d n thân vào m t con đư ng
Tâm linh nào đó, đi u quan tr ng là vi c hành đ o ph i
phù h p cao nh t v i s phát tri n trí óc c a mình, và
v i nh ng thiên ch t và khuynh hư ng Tâm linh c a
mình .
c . Ph i chăng hi n tư ng Ý th c t n t i trong lòng
Vũ tr ?
Ý th c là n n t ng c a Tư duy . Tư duy là hành vi c a
Ý th c . Trí tu là thư c đo năng l c Tư duy . Tư duy
phát huy nên Trí tu . Chúng là nguyên nhân và k t
qu c a nhau : “Có cái này, m i có cái kia “ .

33. 33
* Chân lý hi n lên t nh ng vương v n hoài nghi?
Sau khi lo i b kh năng hi n th c c a m t “Đ ng
Sáng t o”, thì ti n hóa c a Vũ tr , dư ng như, đư c
d n d t b i m t Tư duy r ng l n, v i t m Trí tu siêu
vi t, hi n hi n trong t ng chi ti t, t Th gi i vi mô :
Các h t cơ b n, các nguyên t , các phân t , cho đ n
Th gi i vĩ mô : Các hành tinh, các ngôi sao, các Thiên
hà …
Nh ng bi u hi n chính xác, đ y tính lôgic y, ngoài s
sáng su t c a Ý th c, không th là cái gì khác : Ch c
ch n t n t i m t Trư ng mang thông tin ch c năng Ý
th c, v n đ ng vĩnh h ng trong th i gian và r ng l n
trong không gian là m t th c t i c a Vũ tr .
Đ c trưng cơ b n c a Trư ng là dao đ ng, cho nên
Trư ng cũng có nghĩa là Sóng, dù không ph i là sóng
V t lý, thì Sóng luôn g n v i chuy n đ ng . Vì là phi
v t th , nên Trư ng sóng mang thông tin “ch c năng Ý
th c” này, t n t i trong Th gi i siêu hình c a Vũ tr .

34. 34
Ý th c, theo Tri t Ph t, là m t ch c năng h u hi u,
không có hi n th c n i t i và cũng không có đi m “b t
đ u”. Ý th c bao hàm m t lư ng l n quan h , mà ta
có th xem như chúng sinh ra m t Trư ng, cũng có
nghĩa là m t Sóng, ngay c khi nó không ph i là m t
sóng V t lý . Ngư i ta có th mô t Ý th c như m t
dòng ch y, m t ch c năng duy trì vĩnh vi n, nhưng
không nh t thi t ph i mang theo m t th c th tách bi t
nào, nghĩa là, có m t s lan truy n m t ch c năng và
các thông tin, ch không có s chuy n d ch v t ch t,
hay các th c th c th nào . Ý th c và thân xác không
có ranh gi i Ch th - Khách th . Chúng b sung cho
nhau và Ph thu c l n nhau, th ng nh t trong m t
T ng th con ngư i và Th gi i . Ph t giáo cho r ng, Ý
th c có nhi u c p đ : C p đ Thô, c p đ Tinh và c p
đ c c kỳ tinh .
C p đ Thô g n li n v i não b , và ch đư c th hi n
khi còn thân xác . Đi u đó có nghĩa là, c p đ Thô l y
thân xác làm giá đ : g i là giá đ v t ch t, hay giá đ
v t lý, Ý th c c p đ Tinh và C c kỳ tinh, không nh t
thi t c n đ n giá đ v t lý . Nghĩa là, dù cái ch t làm
cho thân xác tiêu tan, nhưng Ý th c c p đ cao y

35. 35
v n duy trì vĩnh vi n, mang theo Thông tin ký c, và
ti p t c t n t i trong T ng th Vũ tr .
Đ n đây, chúng ta th y gì ? Chúng ta th y, b ng chiêm
nghi m v i công c Tư duy s c bén, Tri t h c Ph t
giáo đã đoán nh n “B n ch t c a Ý th c”, trùng h p
v i hi n tư ng “trí tu ”, phát l ngay trong lòng Vũ tr ,
đang v n đ ng như m t dòng ch y vĩnh h ng, đư c
bi t như m t Trư ng Thông tin mang ch c năng Ý
th c, tràn đ y Vũ tr .
Ý th c, Tư duy, là khái ni m thu cTh gi i siêu hình
h c . Thiên văn h c hi n đ i nói cho chúng ta bi t,
trong Vũ tr , th gi i v t ch t ch chi m m t ph n ít i,
kho ng x p x 5%, Còn l i, choáng g n h t Vũ tr là
Th gi i siêu hình, mà các nhà Khoa h c g i Th gi i
y là “V t ch t t i” (cũng có lúc g i là “Năng lư ng t i”
) . Không có b t kỳ b c x nào phát ra t nó, Nó vô
hinh, nhưng rõ ràng nó t n t i, thông qua tương tác
c a mình, nó g n k t v i ph n V t ch t còn l i c a Vũ
tr , như m t t ng th th ng nh t, làm cho Vũ tr v n
hành . Đó là bí n l n đôi v i Khoa h c . Còn đ i v i

36. 36
Tri t h c Nhân sinh Phương đông, thì đó không h là
bí n khi tìm cách tr l i câu h i sau đây :
N u năng lư ng t i, ph n siêu hình h c y, quy t đ nh
s v n hành, th m chí là s ph n c a Vũ tr , thì m t
đ ng v t cao c p, có Ý th c, có Tư duy, như con
ngư i chúng ta, thì s ph n đư c quy t đ nh b i cái gì
?
Ai cũng hi u r ng, Th gi i Tư duy con ngư i có t m
r ng l n, g n như vô h n, còn “Th gi i “ thân xác thì
h n h p : Nó nh bé trong không gian và ng n ng i
trong th i gian . Nghĩa là, có s tương đ ng v i Vũ tr ,
con ngư i Th gi i siêu hình cũng v n là b t t n,
Cho nên, cái ph n siêu hình h c mà đ i s ng Tinh
th n, đ i s ng Tâm linh ng tr , m i th t s là quy t
đ nh giá tr và ph m ch t đ i ngư i . Đó là chân lý mà
Khoa h c v ti n hóa c a Vũ tr cung c p b ng ch ng
cho chúng ta : R ng, chúng ta là hình nh phóng chi u
c a Vũ tr .
* Và chân lý có th đã đư c ch ng minh?
Vào nh ng th p k cu i th k XX, m t quan đi m
Tri t h c, đã đư c Khoa h c Ch ng minh và, nhanh
chóng, chuy n thành Khoa h c công ngh . Nh ng

37. 37
ng d ng sau đó, đã gây nên m t cu c cách m ng
Khoa h c, có s c ch n đ ng không nh , Quan đi m y
nói r ng : “ Cái b ph n đư c ch a trong Toàn th và
cái Toàn th đư c ph n nh trong B ph n.” Ho c có
th phát bi u theo Lý thuy t Thông tin “Thông tin c a
B ph n có trong Toàn th và thông tin c a Toàn th
ch a trong B ph n”.
Có th d n ra khá nhi u ví d v ng d ng nguyên lý
này trong th c ti n:
1) Trong Th gi i đ ng v t : Ch c n m t t bào phôi,
b ng m t qui trình nuôi c y ch t ch , đánh th c thông
tin Toàn b con v t, đư c lưu gi trong đó, ngư ta có
th cho ra đ i hoàn ch nh m t con v t cùng gi ng loài .
Đó là k thu t nhân b n vô tính.
2) Trong th gi i th c v t còn đơn gi n hơn: Ch c n
m t t bào lá, có th nhân b n thành cây . Đó là k
thu t ươm cây gi ng đ tr ng hàng tri u hecta r ng .
3) Trong Th gi i vô sinh: Ngư i ta đã ch t o đư c
m t lo i h p kim có trí nh , lưu gi thông tin toàn b

38. 38
v s n ph m làm t h p kim này . N u đem s n ph m
y h y ho i b ng cách đ p b p, cán d t ch còn là
d ng ph li u, nhưng khi đem m u ph li u y gia
nhi t, thì l p t c, nó bung ra và l y l i chính xác hình
dáng s n ph m ban đ u . T c là, s n ph m đã lưu gi
toàn b thông tin ký c vè s toàn v n c a chính nó .
4) Cũng trong Th gi i vô sinh: Gi s , ta có m t t m
phim “toàn nh”ch p c t c Hà n i b ng k thu t
hologramme – Đây là k thu t ch p, mà nh thu đư c
b ng phương pháp, trong đó, toàn b thông tin v v t,
đ u đư c ghi l i t c cư ng đ l n pha c a sóng ánh
sáng . Nh đó, nh th hi n đư c c ba chi u trong
không gian . Bây gi , n u ta xé v n t m phim ra hàng
ch c, hàng trăm m nh . Nhưng khi đem m t m u v n
v a xé y, đ t vào m t máy chi u Laser, Ta s th y
hi n lên nguyên v n hình nh C t c Hà nôi . Đi u đó
cho th y, thông tin v toàn b hình nh (C t c ), đã
đư c ghi kh p nơi trên t m phim toàn nh, khi n cho
m i B ph n c a t m phim ph n nh cái Toàn b .
Ngày nay, nh ng ví d như v y r t nhi u, tr thành
ph bi n trong đ i s ng xã h i.

39. 39
Tóm l i, con ngư i là m t b ph n c a Vũ tr . Vì v y,
Ý th c, Tư duy, Trí tu , nghĩa là nh ng gì thu c Th
gi i siêu hình, mà con ngư i s h u, ch là ph n nh
đ y đ t cái Toàn b , mà th c t i Vũ tr đang hi n
h u mà thôi . Nói cách khác, Ý th c, Tư duy, Trí tu ,
hi n h u nơi con ngư i, v n cũng hiên h u và lan tràn
trong Vũ tr .
d . Đ u m i và nh ng nút th t :
T nh ng lu n c đã d n trên đây, có cơ s đ xác
nh n h c thuy t Ph t giáo cho r ng : Ý th c không đ t
sinh ( emergence ) t v t ch t . B i vì, ph i có s c ng
thông b n ch t gi a k t qu và nguyên nhân, thì s
“n y sinh” m i th c hi n đư c . N u không, thì “b t c
cài gì cũng có th n y sinh t b t c cái gi” là đi u phi
lý . Do đó, v t ch t và Ý th c không cùng b n ch t, thì
không th n y sinh t nhau . Ý th c, như đã ch ng t ,
ch là m t trư ng sóng phi v t lý, v n đ ng như m t
dòng ch y liên t c, không có b t đ u và không có k t
thúc . Gi đây, chúng ta bi t thêm đư c r ng, trư ng
sóng y hi n di n kh p nơi trong Vũ tr , tràn ng p Th
gi i xung quanh như m t Trư ng thông tin . B ng

40. 40
thông đi p c a mình, nó d n d t V n v t xây d ng Tr t
t t H n lo n mà ti n hóa lên . Não b không sinh ra
Ý th c mà đư c trang b Ý th c, ti p nh n t Vũ tr .
Cũng t a như cây c i t o nên màu xanh r c r , là do
ti p nh n ánh sáng, mà Vũ tr ban cho, đ di p c a lá
r c lên màu l c v y . Ho c : máy phát sinh ra đi n là
do ti p nh n năng lư ng t dòng nư c sông đang vô
tư lưu ch y ngày đêm kia v y . Đó chính là Đ u m i
c a m i huy n bí Tâm linh, gi đây đã d n hé l , đư c
nh n di n t trong ch ng ch t c a muôn vàn s c thái,
trong Th gi i các hi n tư ng quanh ta .
T đó n y ra v n đ : Th thì, vai trò c a Não b ch
th đ ng c a “m t chi c máy thu” Th gi i siêu hình ?
Rõ ràng là ph i như v y, nhưng đó là “Máy thu Đ i t n”
ch không ph i là “Máy thu tr c ti p”, b i vì, Ý th c,
và ho t đ ng ch c năng c a Ý th c-là s n ph m phi
v t th c a Th gi i siêu hình, chúng không có s
c ng thông b n ch t v i v t ch t c a não, nên não b
không th ti p nh n tr c ti p m t trư ng sóng siêu
hình mà không b “nhi u” làm r i lo n,

41. 41
Nguyên lý thu đ i t n trong k thu t thu thanh hi n đ i,
là máy thu t t o ra m t trư ng sóng n i t i, (thu t ng
chuyên môn g i là Dao đ ng n i ), trư ng sóng này
giao thoa v i trư ng sóng phát, mà máy thu c m nh n,
hình thành m t sóng trung gian phù h p v i các thông
s ph m ch t c a máy, t o s n đ nh b n v ng cho
ho t đ ng c a máy thu.
Đ i v i não b , Ý th c Thô s m vai c a b Dao đ ng
n i . Nó t o ra m t trư ng phi v t th đ giao thoa v i
Trư ng ngoài, có cùng b n ch t.
Xét thu n túy v m t ho t đ ng v t ch t, não là trung
tâm ch huy c a m t h th ng “Đi u khi n h c sinh
h c” t thích nghi, đ nh hư ng hành vi b n năng c a
đ ng v t. Con ngư i, ngoài b n năng, v i tư cách là
m t đông v t cao c p, não b có c u trúc r t ph c t p,
cũng chi là ki n t o “m t h t ng cơ s ”, đ ti p nh n
m t cách hi u qu Y th c, v i các c p đ khác nhau
mà thôi .

42. 42
V i c u trúc và t ch c v t ch t c a não b m c đ
đó, đã có th đưa nó bư c vào c a ngõ c a Th gi i
siêu hình, cùng v i Ý th c v Cái Tôi c p đ Thô đã
đư c hình thành trư c đó.
Nói m t cách có hình nh, v i c p đ này, não b thi t
l p m t cái “V nh” n i thông v i đ i dương, mà Trư ng
Thông tin mang ch c năng Ý th c, tràn ng p trong đ i
dương đó .. V nh v a là b ph n, thu c hình th đ a lý
c a đ a phương, th ng nh t “máu th t” trong t ng th
đ a lý c a đ a phương, v a là b ph n c a bi n c .
ch u s đi u khi n c a bi n c , nghĩa là đư c nuôi
dư ng b ng ngu n thông tin c a bi n c .Tình hình
cũng tương t : Chu i ký c h n sâu trong não b ,
v a là m t b ph n th ng nh t trong t ng hòa đ i s ng
con ngư i, v a là b ph n c a dòng Ý th c mang
thông tin, truy n lan trong Vũ tr .và đư c nuôi dư ng
b ng chính trư ng thông tin đó.
Lư ng thông tin bi n c , mà v nh ph n nh đư c, có
th khác nhau, ph thu c vào hình th và kh u đ c a
c a V nh, n i thông v i đ i dương . Đi u này tương

43. 43
đương v i ch t lư ng Thông tin mà não b thu nh n
đư c, cũng s ph thu c vào c u hình t ch c và t c
đ k t n i m ng nơ-ron th n kinh, cũng như các trung
khu c a não b . Đi u này d n đ n s khác nhau v
ph m ch t Ý th c, th hi n trên t ng cá th .
M t tr n đ ng đ t h y ho i hình th c a V nh, có th
làm thay đ i sinh thái và hình thái c a V nh : Khi đó
V nh, ho c là, ch còn là m t cái đ m phăng l ng, sinh
thái nghèo nàn, ho c là V nh tr nên r ng m v i bi n
c hơn, làm cho sinh thái tr nên phong phú, mang
tính bùng n , mà trư c cơn đia ch n không h có .
Hi n tư ng y, cũng gi ng như m t tai bi n s c kh e,
d n đ n làm bi n d ng c u hình t ch c c a não b ,
làm cho t c đ và năng l c k t n i trong m ng nơ-ron
th n kinh, b bi n d ch sang m t c u hình m i, khác
thư ng, gây đ t bi n kh năng ti p nh nThông tin, làm
xu t hi n nh ng năng l c m i, d thư ng .

44. 44
Khoa h c Gi i ph u th n kinh và Não h c, trong nhi u
nghiên c u cho th y, b ócThiên tài không có s liên
quan rõ r t v i s lư ng nơ-ron trong t ng Trung khu
c a não b . Th m chí là không khác v i não b c a
ngư i bình thư ng . Đ c bi t, có trư ng h p, m t
ngư i s ng, làm vi c và Tư duy bình thư ng, trí tu
minh m n, nhưng trong h p s c a anh ta, g n như
tr ng r ng, nói chính xác ch tìm th y “V t” não ! Đó là
trư ng h p r t đi n hinh, x y ra vào năm 1935, Trong
quá trình đi u tr cho m t sinh viên Khoa toán, Trư ng
Đ i h c Sheffield, hay b m v t, Giáo sư Lorber phát
hi n th y, c u ta hoàn toàn không có não khi ch p
CAT – scan . L ra, hai bán c u não ph i l p đ y h p
s v i đ sâu 4,5 cm, nhưng sinh viên này ch có chưa
đ y 1 mm mô não ph trên đ nh c t s ng . Không hi u,
b ng cách nào mà c u v n s ng bình thư ng . Ch s
IQ c a c u ta r t cao :126 ! H c l c còn r t xu t s c,
t ng đ t h c v danh d ngành Toán h c . Năm 1970,
ngư i thanh niên này ch t tu i 35 . Khi m t thi,
m t l n n a, các bác sĩ đã ch ng th c vi c c u không
h có não .

45. 45
Còn có th k nhi u ví d khác . Y h c đã có th th ng
kê hàng trăm trư ng h p như th cho đ n nh ng năm
g n đây .
Đi u đó d n đ n m t nh n đ nh m i : Não ti p nh n và
x lý Thông tin b ng k t n i và t c đ k t n i . Phương
th c này, cho phép không ph thu c vào s lư ng nơ-
ron . Mư i ngư i h n h g p nhau, không phài di n ra
b ng mư i cái b t tay, mà b ng 45 cái ! Đây là m t Ma
tr n, mà kh năng k t n i r t l n . M t m ng ch a
hàng trăm t ph n t lôgic, như m ng nơ-ron, thì Ma
tr n k t n i đư c, lên đ n con s kh ng l . Đ đ x
lý ch n l i gi i t i ưu, tương thích v i kh i lư ng d
li u mà trư ng thông tin ngo i biên d n d p g i đ n .
V n đ ch còn là t c đ k t nôi . Và đây chính là
thư c đo năng l c Tư duy : Nh n th c cùng m t v n
đ , nhưng nhanh ch m khác nhau t ng cá th .
Tóm l i, “Tiên đ ” v Ý th c con ngư i đư c “trang b ”
t ngu n Vũ tr , như đã ch ng t , cung c p cho hi u
bi t c a chúng ta m t cơ h i, có th ti p c n đúng
hư ng vào Th gi i Tâm linh bí n . D a trên 3 cơ s
có tính nguyên lý, là :

46. 46
1) T n t i m t Trư ng phi v t ch t, mang thông tin
Ch c năng Ý th c, chi m đ y không gian và v n đ ng
vĩnh vi n trong th i gian .
2) Thông tin B ph n ch a trong Toàn th . Thông tin
Toàn th ph n nh trong B ph n
3) V t ch t và Ý th c ( hay V t lý - siêu hình ) t n t i
trong m t Th gi i th ng nh t, ph thu c l n nhau và
b sung nhau .
Nguyên lý th 2 và th 3, Khoa h c, cũng như Tri t
h c đã ch ng minh giá tr chân lý đúng đ n, Nguyên lý
th nh t, tuy đã ch ng minh nhưng c n ki m tra thêm
b ng th c nghiêm, vi vai trò Đ u m i c a nó là r t
quan tr ng : M t đ t phá kh u !
Các d ng Tâm linh huy n bí, g i theo ngôn ng dân
gian truy n th ng, như : Tái sinh luân h i, Th n đ ng,
giao di n linh h n v..v.. đ u d a trên cơ ch khai m
Ti m th c, gi i phóng ký c cá nhân ch a trong “ cái
toàn th “,v n còn ti p t c v n đ ng trong không gian,
sau khi th xác không còn .

47. 47
Cho đ n hi n tư ng Tâm th , phát công năng d
thư ng, như : Vi n di, Th u th , V n công tr thương
v..v.. không thu c Th giơi Tâm linh, mà thu c nguyên
nhân gi i phóng năng lư ng ti m n c a Tâm th ,
nguyên nhân đó, là do t o đư c c ng hư ng năng
lư ng Vũ tr ( cũng chi m đ y không gian ) thông qua
m t Môtip k t nôi đ c bi t c a m ng nơ-ron, làm kích
thích mãnh li t ho t đ ng Ý th c Thô, phá v cân
b ng, đ t tr ng thái c ng hư ng v i Trư ng năng
lương bên ngoài . làm tăng hi u qu tương tác, dư i
m t s d ng th c, gi a cơ th v i môi trư ng .
Thay l i k t : Trong nh ng năm 60 c a th k trư c,
đ hu n luy n các phi công du hành dài ngày trong Vũ
tr , các nhà Khoa h c Liên xô đã ch t o thành công
m t bu ng cách ly thông tin, Đư c g i là bu ng
“Không gian im l ng tuy t đ i” đ nghiên c u năng l c
làm ch b n thân c a ngư i đư c th nghiêm .
B ng thi t b thu hình h t s c tinh vi và bí m t, truy n
ra ngoài, cho th y, ngư i đư c th , xu t hi n tr ng
thái h ang lo n sau chưa đ y 20 phút .
Vì sao ? Theo l i k c a nh ng ngư i đư c th
nghi m, trong c m giác cô đơn rơi vào bóng t i dày

48. 48
đ c, cùng v i s thinh l ng ghê r n, m t th gi i âm
thanh ma quái phát ra t cơ th c a chính mình : Nh p
tim ho ng h t như mu n thoát ra kh i l ng ng c, ti ng
đ p thùng thình như rung rinh m t đ t dư i chân .
Ti ng rào rào máu ch y như chen nhau trong huy t
qu n . Ti ng th d n, mà nghe m ào như sóng bi n
n i nhau d i vào b …
H k r ng, hình như h ch k p hét lên m t cách h t
ho ng v i bên ngoài : Cái gì th ? R i v i vàng ch ng
tr và b ch y, nhưng th gi i ma quái y túm ch t l y
h .
Các chuyên gia y t Vũ tr cho bi t, h đã m t h t Ý
th c, ch còn m t th b n năng vô th c .
Đi u đó cho th y Trư ng thông tin mang ch c năng Ý
th c mà não ti p nh n không th gián đo n . M t hành
trình liên t c như máu lưu thông trong huy t qu n su t
đ i ngư i v y . Và cũng ch ng minh r ng : Não không
s n sinh ra Ý th c ! Não m t ngu n Ý th c khi cách ly
v i Trư ng ngoài . b m t đ nh hư nh, não rơi vào tình
th ho ng lo n .

49. 49
Đó là th c nghi m vô cùng qui báu, kh ng đ nh nguyên
lý th nh t đã nói trên đây .
Có đi u là v sau, ngư i ta không s d ng bài t p
ki m tra này n a, vì ký c mà não ghi l i tình hu ng
y, h n r t sâu . Ph i m t th i gian dài m i h i ph c .
K t qu cho th y, chưa có ngư i nào đ “b n lĩnh
thép” gi v ng Ý th c, làm ch hành vi c a mình,
trong “không gian im l ng tuy t đôi “ đó, trong th i gian
60 phút .
Tôi không th y có kho ng cách nào gi a vũ tr và b n
thân”

50. 50
GS Tr nh Xuân Thu n nói chuy n v i sinh viên
Nhân d p v nư c ra m t b n d ch ti ng Vi t cu n T
đi n yêu thích b u tr i và các vì sao c a mình, và nói
chuy n v i sinh viên m t s trư ng đ i h c t b c vào
nam v v t lý thiên văn, GS Tr nh Xuân Thu n đã tr
l i ph ng v n c aTia Sáng chung quanh nh ng v n đ
g n gũi v i ông.
- Trong các bài vi t c a Giáo sư, có th th y n i b t
hai v n đ . M t, nh ng gì n n khoa h c c a chúng ta
có th th c nghi m và ki m ch ng ch là m t ph n r t
nh trong nh ng bí n mênh mông c a vũ tr . Như
v y, cá nhân ông có tin ch c vào nh ng thành qu
đư c công nh n trong th i đi m hi n t i c a các nhà
khoa h c hay không?
- Tôi tin ch c ch n vào nh ng thành t u c a các nhà
khoa hi n nay. Vì đó không ch là k t qu nghiên c u
c a m t vài ngư i, mà đã đư c ki m ch ng b ng
nhi u phương ti n khoa h c hi n đ i, do nhi u ngư i

51. 51
trên th gi i cùng th c hi n. Các v n đ khoa h c liên
t c n y sinh, và chúng ta ph i tìm l i gi i đáp, mà l i
gi i đáp sau s b sung và ch nh lý cho k t qu có
trư c. Khi Einstein phát minh ra thuy t tương đ i, thì lý
thuy t v tr ng l c c a Newton v n đúng, và Einstein
v n công nh n công th c tính v n t c ánh sáng, t
nh ng nghiên c u c a Newton. Tuy nhiên m t s đ nh
lu t c a Newton tr nên không còn đúng n a. Theo
tôi, ch có m t cách ng x trư c th gi i t nhiên
r ng l n, v n vư t quá t m hi u bi t c a chúng ta, đó
là làm sao đ m i ngư i cùng c m nh n đư c v đ p
hài hòa, tuy t di u c a t nhiên, nơi m i con ngư i,
b i hoa h ng hay gi t nư c đ u có m i ràng bu c v i
nhau, và cùng nhau b o v trái đ t, ch trú n duy nh t
c a chúng ta trong vũ tr mênh mông. Chúng ta hãy
tôn tr ng t nhiên b ng cách không ng ng làm đ y
thêm hi u bi t c a mình, b i vì vũ tr t n t i trư c h t
là đ cho m t loài có kh năng nh n bi t và thư ng
th c nó, con ngư i, ho c không ch duy nh t con
ngư i, có kh năng đó.
- Đ i tho i v i thi n sư Matthieu Ricard, (sách Lư ng
t và Hoa sen) ông th a nh n s khác bi t gi a quan

52. 52
ni m Ph t giáo v i v t lý thiên văn và lư ng t đương
đ i. Đó là Ph t giáo nhìn s t n t i c a vũ tr trong
dòng v n đ ng vô th y vô chung, còn khoa h c coi vũ
tr có s kh i th y, có hi n t i và có m t tương lai s
đ n. Ông cũng th a nh n s hài hòa ch t ch và tinh
t vô cùng c a vũ tr theo nh ng quy lu t khoa h c đã
khám phá, không ph i ng u nhiên, mà có quy lu t t
ch c. V y đ ng sau quy lu t t ch c này, li u có m t
cơ c u v n hành nào đó còn siêu vi t hơn không?
- Tôi không th a nh n có m t cơ c u v n hành siêu
vi t nào đó đ ng sau quy lu t t ch c, ki u như Chúa
Tr i hay Đ ng t i cao. Quan ni m c a tôi, quy lu t t
ch c đó t n t i là đi u v n dĩ, là b n tính di u kỳ c a
s n có c a t nhiên.
- Albert Einstein cũng th a nh n ý nghĩa khoa h c
c a th gi i quan Ph t giáo và cho r ng nó là tri t h c
c đ i duy nh t có kh năng đương đ u m t cách ch c
ch n v i các v n đ khoa h c. Li u có ph i các nhà
khoa h c mu n tìm ki m thêm m t đi m t a cho s
v ng vàng trong nh ng phát minh v vũ tr , thông qua
tri t h c c đ i?

53. 53
- Hoàn toàn không có vi c khoa h c mu n tìm thêm
s h tr b ng tri t h c c đ i. Nh ng đi m tương
đ ng gi a v t lý thiên văn, lư ng t v i Ph t giáo, ch
là so sánh và liên h c a m t s nhà khoa h c, v i tư
cách cá nhân. Ngay c tôi cũng v y. Còn s dung hòa
gi a quan ni m tri t h c c v i khoa h c, trong nh ng
ý tư ng đã t ng đ i kháng, tôi nghĩ hoàn toàn có th .
Sau khi thuy t Big Bang ra đ i, các nhà khoa h c ti p
t c đ t ra v n đ có nhi u Big Bang đã x y ra, n i ti p
nhau. Như v y, r t g n gũi v i quan ni m th gi i t n
t i không có kh i đ u và cũng không k t thúc c a Ph t
giáo. V n đ là ph i tìm cách ch ng minh đư c nó.
- Theo quan ni m phương Đông, m i con ngư i là
m t ti u vũ tr , t c là bao hàm nh ng tính ch t và
tr ng thái ph r ng, cũng như tinh t c a vũ tr “l n”.
Là nhà khoa h c nghiên c u vũ tr , ông có ph i t
mình “tr thành vũ tr ” v i nh ng v n đ hi n t i c a
nó hay không?
- Tôi là con đ c a các vì sao, và t t c chúng ta đ u
như v y. T t c nh ng gì trong vũ tr này (k c

54. 54
nh ng đoá h ng, con ngư i, cây c i, núi non, v.v…)
đ u đư c xác đ nh b i m t lo t kho ng 15 h ng s v t
lý (ví d như v n t c ánh sáng, h ng s h p d n, h ng
s Planck, kh i lư ng c a electron, đi n tích c a
electron, v.v…) và nh ng đi u ki n sơ kh i (c th
như đ giãn n ban đ u, t tr ng sơ kh i c a v t ch t,
năng lư ng, v.v…)
Các h ng s c a t nhiên đã đi u khi n cu c s ng
hàng ngày c a chúng ta, chúng xác đ nh kích thư c và
kh i lư ng c a v t th , chúng làm cho th gi i như nó
đang t n t i. Đi u tư ng như là hi n nhiên này l i ph n
ánh kh năng l a ch n vô h n đ i v i kích thư c và
kh i lư ng mà t nhiên có trong tay đ d ng nên m i
v t trong vũ tr . Cho t i ngày nay, ngư i ta bi t đ n 15
h ng s trong vũ tr , 15 h ng s đó quy t đinh đ n t t
c các th b c trong vũ tr , t nguyên t bé nh cho
đ n cá thiên hà, cũng chính nh ng h ng s này qui
đ nh chi u cao c a con ngư i, chi u cao c a các ng n
núi, s di chuy n c a trái đ t t o ra ngày và đêm.

55. 55
Nh ng nhà v t lý đã xây d ng nh ng vũ tr o b ng
cách thay đ i nh ng h ng s v t lý và đi u ki n sơ
kh i này. H đã đi đ n m t k t lu n khá s ng s t: ch
c n m t thay đ i c c nh trong nh ng h ng s v t lý
hay đi u ki n sơ kh i, nh ng tinh tú đã không th hình
thành, nh ng nguyên t n ng đã không đư c s n sinh
và đ i s ng cũng như tri giác s không bao gi xu t
hi n. Đ i b ph n c a cái vũ tr bao la này s c n c i
vô sinh không có c m t con ngư i nhìn ng m nó. S
hoà đi u này đư c bi t là c c kỳ chu n xác. Tôi không
th y có kho ng cách nào gi a vũ tr và b n thân.
Công vi c c a ông là v d n lên t ng chi ti t trong m t
b c tranh vũ tr t ng th . Ông có th mô t qua v b c
tranh đó ngày nay như th nào đư c không?
Lý thuy t th nh hành nh t c a vũ tr ngày nay là
thuy t V n l n Big Bang. Các nhà v t lý thiên văn
nghĩ r ng, vũ tr c a chúng ta đư c b t đ u kho ng 14
t năm v trư c t m t tr ng thái vô cùng nóng, đ c,
nh trong m t V n và đ y các h p ph n c a vũ tr ra
kh i nhau. Vũ tr giãn n theo m t hàm s mũ (g i là

56. 56
s l m phát). đó là c i ngu n c a không gian và là
b t đ u c a th i gian. Pha l m phát k t thúc th i
đi m 10-32 giây sau V n . Sau đó, vũ tr giãn n
ch m d n và ngày nay chúng ta v n có th quan sát
đư c s giãn n đó. Câu chuy n v vũ tr cũng là câu
chuy n v s ti n hoá và t ch c c a v t ch t. T m t
chân không choáng đ y b i năng lư ng, xu t hi n m t
th xúp nguyên thu c a v t ch t t o b i các h t
quark, electron, photon, notrino và t t c các ph n h t
c a chúng. B i vì có s ưu tiên tinh t cho v t ch t
hơn là ph n v t ch t, kho ng m t ph n t , nên chúng
ta s ng trong m t vũ tr đư c c u thành b i v t ch t
v i m t t l kho ng t photon cho m i h t v t ch t.
Sau đó, c 3 h t quark k t h p v i nhau đ t o nên
proton và neutron. Proton và neutron đư c xem là
nh ng viên g ch t o nên nh ng ngưyên t nguyên
thu , ch y u là hydrogen và helium, c ng thêm m t
chút ít deuterium và lithium. Sau vài phút đ u tiên,
kho ng 3/4 kh i lư ng c a vũ tr là hydrogen và còn
l i 1/4 là helium. Nh ng ch t li u c u t o nên các ngôi
sao và thiên hà mà ngày nay chúng ta quan sát th y.
Vũ tr v n còn m đ c cho đ n 380.000 năm sau V
n . V sau khi vũ tr đã đ l nh (kho ng 10.000 K) đ

57. 57
cho phép t o thành các nguyên t , và t đây nó b t
đ u tr nên trong su t. Đó cũng là th i đi m b c x
n n đư c sinh ra và ng p tràn toàn b vũ tr mà ngày
nay chúng ta quan sát đư c dư i d ng sóng ng n. B t
gi trong nh ng gi ng th sâu c a v t ch t t i, các
đám mây hydrogen và helium co l i dư i s c h p d n
c a riêng nó đ hình thành nên nh ng ngôi sao và
thiên hà sau này. Ngày nay, sau m t quá trình ti n hoá
14 t năm, vũ tr quan sát đư c ch a hàng trăm t
thiên hà, m i thiên hà l i c u thành b i hàng trăm t
ngôi sao như M t Tr i. T t c đã d t nên b c th m vũ
tr tuy t m . Trong b c tranh vũ tr đó, có m t thiên hà
g i là D i Ngân Hà, vùng ngo i ô c a nó có m t ngôi
sao đ t tên là M t Tr i và m t hành tinh mang tên Trái
Đ t. R i trên hành tinh nh nhoi đó đã xu t hi n loài
ngư i có kh năng đ t nh ng câu h i v vũ tr , gán
cho nó m t ngu n g c và có th đánh giá v đ p và s
hài hoà c a nó. Nh ng nghiên c u c a riêng tôi t p
trung vào s hình thành và tiên hoá c a các thiên hà:
con đư ng mà t m t vũ tr đ ng đ u g n như hoàn
h o (đã đư c đo b i s thăng giáng nhi t đ trong
phông b c x n n v i giá tr 10-5), sau đó, nó đã t t
ch c và d t nên m t t m th m phì nhiêu v i nh ng

58. 58
b c tư ng thiên hà tr i dài hàng trăm tri u năm ánh
sáng bao quanh nh ng kho ng tr ng kh ng l .
7- Ch ng minh chi u không gian th tư b ng th c
nghi m?
6/11/2002
M t ý tư ng ngh thu t v chi u không gian th tư.
Các lý thuy t v t lý hi n đ i, như thuy t String, cho
r ng vũ tr có nhi u hơn 3 chi u không gian. Đ ch ng
minh đi u này, các nhà khoa h c M s ch t o m t
máy đo siêu nh (nano machine), nh m ch ra các hi u
ng khác l , d n t i k t lu n v s hi n h u c a các
chi u không gian khác.
Nhóm nghiên c u c a Ephraim Fischbach và Dennis
Krause, Đ i h c Purdue (M ), gi i thi u nguyên lý c a
thí nghi m này như sau: Theo thuy t String, các
kho ng không gian c c h p (c p đ nanomét), không
gian s b "cu n" l i trong các chi u khác (có th là
chi u th 4, th 5 ho c nhi u hơn). Đi u này s làm

59. 59
thay đ i l c h p d n gi a các v t th trong không gian
đó.
Vì th , n u ngư i ta xây d ng đư c m t thí nghi m đ
ch ra s thay đ i này c a l c h p d n, thì ngư i ta có
th k t lu n r ng, có chi u không gian th 4.
Các nhà khoa h c d đ nh s đo l c h p d n gi a hai
lá thép siêu m ng, đ t cách nhau m t kho ng c
nanomét (1 nanomét = 1 ph n tri u milimét). Đ đo
đư c chính xác l c h p d n này, ngư i ta c n lo i tr
m t đ i lư ng g i là hi u ng Casimir.
Theo cơ h c lư ng t , hi u ng này đư c sinh ra b i
các photon o, thư ng b t ng xu t hi n trong chân
không r i l i t đ ng bi n m t. Bình thư ng, trong
không gian xu t hi n các photon v i nh ng bư c sóng
r t đa d ng. Tuy nhiên, gi a hai t m kim lo i h p thì
đi u đó không th . đây, ch có các photon v i bư c
sóng nh t đ nh. H qu là, gi a hai t m này s có ít
photon hơn bên ngoài. S chênh l ch v các photon
trong và ngoài hai lá kim lo i s t o ra m t l c nh , ép
chúng l i v i nhau. L c đó g i là hi u ng Casimir.

60. 60
Đ lo i tr hi u ng trên, các nhà khoa h c s ph i
làm thí nghi m v i các lá thép gi ng h t nhau, nhưng
có đ ng v khác nhau. gi a chúng, hi u ng Casimir
s gi ng nhau, nhưng l c h p d n l i khác nhau (lá
thép có đ ng v l n hơn s n ng hơn, và t o ra l c h p
d n m nh hơn). B ng cách so sánh hai l c h p d n
này, ngư i ta có th lo i b hi u ng Casimir ra kh i
phép đo.
Các nhà khoa h c hy v ng s th c hi n đư c thí
nghi m này trong th i gian t i. N u thí nghi m thành
công, thì đây s là m t s ki n ch n đ ng, vì nó s
kh ng đ nh s t n t i c a chi u không gian th 4, đi u
mà theo Stephen Hawking là không th tư ng tư ng
đư c v i não b c a con ngư i bình thư ng.
Minh Hy (theo SPIEGEL)
8- Li u có l đen d ng chu i?
27/5/2002

61. 61
H đen t o ra xung quanh nó m t không gian cong c c
l n, hút s ch m i tín hi u (Hình mô ph ng)
Trong vũ tr bao la có th còn t n t i m t th kỳ d
n a, tương t như l đen, nhưng không ph i d ng
c u, mà là d ng chu i(Black String). Ph ng đoán này
là h qu c a m t mô hình toán h c v l đen trong
không gian nhi u hơn 3 chi u.
Ti n sĩ Gary Horowitz và TS Kengo Maeda, Đ i h c
California Santa Barbara (M ), đã nghiên c u các
d ng kỳ d c a vũ tr d a trên thuy t string. Theo đó,
chu i đen là v t th m t chi u, đư c bao b c b i m t
chân tr i s c (event horizon - hay còn g i là chân
tr i vũ tr - t c là ranh gi i mà các tín hi u đi n t
không th quay l i đư c n a). Nó cũng gi ng như m t
l đen, nhưng l i b kéo dài ra thành m t ng. Các
“ ng” này có th cu n thành vòng ho c giãn dài ra đ n
vô cùng.
Đ n nay các nhà v t lý cho r ng, m i m t bi n đ ng
nh đ u khi n Black String thay đ i hình d ng, vì th
nó r t không b n v ng, và có th nhanh chóng chuy n

62. 62
thành các l đen d ng c u quen thu c. Tuy nhiên, n u
th thì chân tr i s c c a chu i đen ph i t p trung
vào trung tâm, và b cong toàn b chu i đen.
Nay, mô hình toán h c xây d ng trên không gian
nhi u hơn 3 chi u, Gary Horowitz và Kengo Maeda đã
ch ra r ng, xác su t đ m t chu i đen d ng ng
chuy n thành l đen là b ng 0, vì s giãn n c a chân
tr i s c di n ra tuy t đ i đ u đ n trên su t chi u dài
c a chu i đen.
Đi u gì s x y ra n u m t nhà du hành ch m vào chu i
đen? "Cũng tương t như khi ch m vào l đen, anh ta
s không h nh n ra s t n t i c a nó" - nhà v t lý Luis
Lehener gi i thích - "Anh ta ch c m nh n th y m t gia
t c kh ng khi p, trư c khi b bi n m t hoàn toàn vào
phía sau c a chân tr i s c ".

63. 63
KHOA HOC VU TRU
9- Big Bang không ph i là kh i th y c a vũ tr
Mô hình này này đư c các nhà v t lý xây d ng trên
n n t ng c a thuy t string. Theo đó, Big Bang không
ph i là kh i đi m c a không-th i gian, mà ch là m t
c nh chuy n ti p trong màn k ch luân h i vô t n c a vũ
tr .

64. 64
Ý tư ng này có nhi u đi m gi ng như trong thuy t
luân h i c a n Đ giáo và Ph t giáo, cũng như
thuy t v "s l p l i vĩnh vi n c a các hi n tư ng"
c a Nietzsche.
Tuy nhiên, Giáo sư Paul Steinhardt, tác gi c a lý
thuy t m i nói r ng, ông không h quan tâm đ n tôn
giáo ho c Nietzsche. "Tôi là m t ngư i th c d ng v i
trái tim l nh giá. Tôi ch quan tâm t i khía c nh tri t lý
trên n n t ng c a các k t qu thí nghi m".
Giáo sư Steinhardt cùng c ng s là Neil Turok (c u
đ ng nghi p c a Stephen Hawking ĐH Cambridge)
đã xây d ng mô hình vũ tr luân h i trên thuy t string
(cho r ng vũ tr đư c c u thành t các chu i - string,
và có vô s chi u). Theo đó, bên c nh vũ tr c a
chúng ta còn t n t i m t vũ tr khác, như hai bàn tay
khép l i v i nhau. Chúng đư c ngăn cách b i m t
chi u không gian th 5 (trong vũ tr c a chúng ta,
không - th i gian làm thành m t h t a đ 4 chi u).
Gi a ai vũ tr t n t i m t trư ng l c, khi n chúng hút
và đ y nhau theo chu kỳ, như s v tay đ uh đ n c a

65. 65
hai bàn tay. C m i l n hai bàn tay ch m vào nhau là
chi u không gian th 5 bi n m t, và m t l n n a l i
xu t hi n Big Bang. Và th gi i l i hình thành t đ u.
C như v y, không có đi m b t đ u và k t thúc.
Gabriele Veneziano, m t trong nh ng ngư i tiên
phong xây d ng thuy t string, thu c Trung tâm nghiên
c u h t nhân CERN, r t tâm đ c v i h c thuy t m i.
Ông nói: "Đây có l là th i đi m mà chúng ta nên ch p
nh n Big Bang có th là k t qu c a m t cái gì đó, ch
không ch là nguyên nhân c a t t c ".
10- Vũ tr sinh - di t theo chu kỳ vài nghìn t năm
Các v n siêu tân tinh ngày các ít đi, vũ tr ngày càng
r ng ra và l nh hơn
Các nhà khoa h c M v a đưa ra m t lý thuy t m i v
chu kỳ sinh - di t c a vũ tr . Theo đó, c vài nghìn t
năm, vũ tr c a chúng ta l i va ch m v i m t vũ tr

66. 66
khác. V n này khi n nó b h y di t hoàn toàn và tái
sinh l i t đ u.
Đây là h qu m i nh t c a thuy t Brane - m t thuy t
v ngu n g c vũ tr , đư c xây d ng t n n t ng c a
thuy t String. Vì nh ng v n đ toán h c, thuy t String
không th áp d ng cho h t a đ 3 chi u, mà ch đúng
v i h t a đ ít nh t là 10 chi u, ho c 11 chi u như ý
ki n m i đây c a nhà v t lý ngư i Anh Stephen
Hawking.
Năm 1995, l n đ u tiên nhà v t lý M Ed Witten đưa ra
m t lý thuy t cho r ng vũ tr c a chúng n m trong m t
m t (Brane) c a hai m t cong úp vào nhau như hai
bàn tay. Hai m t này l i n m trong m t h t a đ 11
chi u (1 th i gian + 10 không gian như 10 ngón tay).
T i Brane ch a vũ tr c a chúng ta, ng tr các quy
lu t v t lý quen thu c. Tuy nhiên, Brane kia, 6 trong
s 10 chi u không gian b qu n cong trong m t bán
kính nh , mà v i đi u ki n k thu t hi n nay, chúng ta
chưa có kh năng khám phá.

67. 67
Cách đây vài năm, hai nhà v t lý ngư i Anh Paul
Steinhardt và Neil Turok đã gi i thích v n nguyên sơ
theo thuy t Brane. Theo đó, vũ tr c a chúng ta trư c
v n nguyên sơ v n l nh giá, tr ng r ng, và ch nh
vào năng lư ng va đ p v i Brane kia, nó m i đư c
hâm nóng.
T vài năm nay, ngư i ta bi t r ng vũ tr đang giãn n
v i t c đ ngày càng l n hơn. Do đó, các thiên hà
ngày càng xa r i nhau. Theo th i gian, t t c các ngôi
sao đ u s ngu i l nh, và vũ tr có th s tr v tr ng
thái như trư c v n nguyên sơ theo thuy t c a
Steinhardt và Turok. V n đ là bao gi x y ra hi n
tư ng này?
Steinhardt và Turok đã phát tri n ti p thuy t Brane v i
s b sung c a m t thành t m i: "năng lư ng t i" -
nguyên nhân quan tr ng gây giãn n vũ tr . L c c a
năng lư ng t i (ch ng l i l c h p d n) trong h t a đ
11 chi u có th đư c hình dung như m t lò xo n m
gi a hai Brane. Khi va đ p, lò xo đ y hai Brane ra kh i
nhau, nhưng khi chúng đã b kéo ra quá xa, l c lò xo

68. 68
l i co chúng l i. Chu kỳ này ư c tính kéo dài kho ng
vài nghìn t năm.
11- Năng lư ng t i và s ph n b t đ nh c a vũ tr
Năng lư ng t i tác đ ng ngư c l i l c h p d n, gây ra
s giãn n vũ tr (hình mô ph ng).
Ý tư ng cho r ng vũ tr sinh ra t v n Big Bang và
s ch t đi vì m t cú s p l n (Big Crunch) ít ra cũng làm
ngư i ta yên tâm v cái gì đó h u h n, như s ph n
con ngư i. Nhưng g n đây, các nhà thiên văn l i có
b ng ch ng cho th y, vũ tr s không s p đ , mà c
lan r ng ra mãi. Th ph m chính c a hi n tư ng này là
năng lư ng t i.
Theo các nhà thiên văn, vũ tr ch có 5% v t ch t
thư ng, t c là có th quan sát và đo đ c đư c. 95%
còn l i thu c lo i v t ch t "t i". Trong s v t ch t t i có
33% t n t i dư i d ng không nhìn th y đư c (như các
l đen), và 67% còn l i xu t hi n dư i d ng "năng
lư ng t i" (theo thuy t tương đ i, v t ch t và năng
lư ng có th hoán chuy n cho nhau). Ngu n năng

69. 69
lư ng t i này tr i đ u trong vũ tr , tác đ ng ngư c l i
l c h p d n, và đ y các thiên hà xa r i nhau, khi n vũ
tr ngày càng giãn n .
Các nhà nghiên c u Đ i h c Washington (M ) đưa
ra gi đ nh cho r ng, cách đây kho ng 5 t năm - t c là
9 t năm sau Big Bang - vũ tr đã đ t đ n đ l n mà
l c c a năng lư ng t i vư t lên l c h p d n, khi n vũ
tr ch có th giãn n ra thêm ch không co l i đư c
n a. Như v y, m t s s p đ theo ki u "Big Crunch" là
đi u không th x y ra.
V y thì vũ tr s giãn n đ n đâu? Câu tr l i là, nó s
giãn n mãi mãi, vì chưa h có b ng ch ng nào cho
th y là quá trình đó s d ng l i. S không có m t ngày
t n th nào h t. Đành r ng đã có m t s m đ u là Big
Bang, nhưng mãi mãi s không có s k t thúc! S
ph n c a vũ tr là như v y, c loang r ng ra, c tr i
năng lư ng ra... nhưng không h có m c đích gì, và
cũng ch ng bao gi d ng l i.
Đó có ph i là bí m t t n cùng c a vũ tr ? Chưa ai tr
l i đư c câu h i này, cũng như chưa ai hi u gì v b n
ch t c a "năng lư ng t i" và "v t ch t t i". Các nhà v t
lý Washington đang c g ng đ t nh ng n n t ng đ u

70. 70
tiên cho vi c nghiên c u lo i v t ch t và năng lư ng
này.
Năm 1998, l n đ u tiên các nhà v t lý thiên văn ng i l i
v i nhau đ đàm lu n v năng lư ng t i khi phát hi n
ra m t siêu tân tinh l . Ánh sáng c a siêu tân tinh này
y u hơn nhi u so v i nh ng tính toán d a trên mô
hình vũ tr chu n (trong đó, nh ng y u t quan tr ng
là các l c vũ tr , tr ng lư ng và tu i đ i c a ngôi sao).
V trí l lùng này c a ngôi sao b t bu c ngư i ta b
sung thêm m t y u t m i vào mô hình vũ tr - y u t
đã đ y ngôi sao ra xa hơn bình thư ng. Đó chính là
năng lư ng t i.
12- Th ng nh t lý thuy t v v t ch t t i
Mô hình vũ tr bùng n và giãn n t m t đi m Big
Bang (màu vàng nh t).
Vũ tr ch có 5% v t ch t thư ng, t c là có th quan
sát và đo đ c đư c. 95% kia thu c lo i "b t bình
thư ng", hay còn g i là v t ch t "t i". Hi n có t i 40 lý
thuy t nói v lo i v t ch t này, nhưng mâu thu n nhau
nhi u đi m, gây tr ng i cho vi c nghiên c u. Kh c
ph c đi u đó, các nhà khoa h c M m i đưa ra m t
gi i pháp th ng nh t.

71. 71
Theo tính toán, trong s v t ch t t i, có 33% t n t i
dư i d ng v t ch t không nhìn th y đư c (như các l
đen), và 67% còn l i xu t hi n dư i d ng "năng lư ng
t i" (theo thuy t tương đ i, v t ch t và năng lư ng có
th hoán chuy n cho nhau).
Ngu n năng lư ng t i này tr i đ u trong vũ tr , tác
đ ng ngư c l i l c h p d n, đ y các thiên hà xa r i
nhau, khi n vũ tr ngày càng giãn n . Vì v y, vi c
nghiên c u năng lư ng t i là ph n quan tr ng nh t
trong vi c nghiên c u v t ch t t i nói chung.
Theo đ ngh c a nhà v t lý n i ti ng Neal Dalal, Đ i
h c California San Diego (M ), ngư i ta s th ng
nh t t t c 40 lý thuy t v năng lư ng t i thành m t lý
thuy t duy nh t. Đ làm đư c đi u đó, Dalal đưa ra ba
thông s :
•Thông s th nh t cho bi t tr ng lư ng trung bình c a
năng lư ng t i.
•Thông s th hai miêu t l c tương tác gi a năng
lư ng t i v i l c h p d n.
•Thông s th ba bi u đ t l c hút gi a năng lư ng t i
và v t ch t bình thư ng.

72. 72
Nh ng thí nghi m tương lai v tr ng thái c a năng
lư ng t i s cho phép các nhà khoa h c xác đ nh đư c
giá tr c a các thông s nêu trên. Ti p theo, h s so
sánh nh ng con s này v i các lý thuy t hi n nay đ
lo i b các lu n đi m b t h p lý. Cu i cùng, h s k t
h p các thông s đ t ng h p thành nh ng công th c
bi u đ t tr ng thái lý thuy t c a v t ch t t i.
Minh Hy (theo dpa)
13- Vũ tr đang m r ng
Siêu lân tinh c c xa đư c tìm th y trong h ngân hà
này
Lu ng sáng chói m t bùng lên t m t siêu lân tinh c c
xa. Xuyên qua th ánh sáng r c r đó, kính thiên văn
Hubble đã “nhìn” ra m t l c huy n bí nào đó đang tác
d ng ngư c l i v i l c h p d n và đ y các h ngân hà
ra xa nhau. Phát hi n này đánh d u m t trong nh ng

73. 73
khám phá có ý nghĩa nh t trong l ch s v tr ng thái t
nhiên c a vũ tr : Nó đang n r ng.
Siêu lân tinh, m t ngôi sao đang bùng n , n m cách
cách trái đ t kho ng 10 t năm ánh sáng, v t th xa
nh t mà con ngư i t ng phát hi n đư c. Nó phát
quang dư ng như m nh hơn nhi u so v i bình thư ng
và lý gi i duy nh t cho hi n tư ng này là s t n t i c a
m t d ng “năng lư ng t i” bí hi m lan to trong vũ tr .
Khái ni m “năng lư ng t i”, l c đ y đã mang các h
thiên hà ra xa nhau v i t c đ tăng lên không ng ng,
l n đ u tiên đư c Albert Einstein đưa ra và th o lu n
vào th k trư c.
Cách đây 3 năm, khi nghiên c u th ánh sáng m
nh t không bình thư ng c a m t s siêu lân tinh xa,
các nhà thiên văn đã nh n th y vũ tr đang m r ng
v i t c đ nhanh hơn trong quá kh và h cho r ng s
n ra đó ch b t đ u g n đây. Ngư i ta đã c g ng gi i
thích hi u ng tăng t c này b ng nhi u cách khác
nhau, trong đó có c ý tư ng “năng lư ng t i”.
Nay, nh ng quan sát m i nh t do Hubble ch p đư c
đã c ng c thêm ý tư ng này. Các nhà khoa h c đã có

74. 74
nh ng b ng ch ng đ u tiên cho th y, sau v n Big
Bang, l c h p d n (tr ng l c) đã làm ch m l i t c đ
m r ng c a vũ tr . Và ch đ n g n đây, năng lư ng
t i m i chi n th ng s c hút c a tr ng l c và b t đ u
đ y các h thiên hà ra xa nhau.
“Dư ng như vũ tr th hi n thái đ c a m t ngư i lái
xe v y. Anh ta gi m t c đ trư c đèn đ và sau đó
tăng v t ga khi đèn xanh b t lên”, Adam Riess, Vi n
Khoa h c Thiên văn Không gian M ví von.
15- B n đ l n nh t v vũ tr xác nh n năng lư ng
t i
Các thiên hà đư c xác đ nh trong không gian hai chi u
(ph i) sau đó đư c đo kho ng cách và đ t vào b n đ
ba chi u (trái).
Các nhà thiên văn v a biên so n xong m t b n đ l n
và chi ti t nh t v vũ tr t trư c đ n nay. H tin r ng
b n đ này cũng lo i b nh ng nghi ng cu i cùng v
s t n t i c a m t lo i “năng lư ng t i” lan t a kh p
các thiên hà.

75. 75
B n đ 3 chi u ch a 20.000 thiên hà và bao ph
kho ng 6% không gian vũ tr . Nh ng thiên hà xa nh t
mà nó ghi nh n n m cách chúng ta 2 t năm ánh sáng.
B n đ đư c xây d ng t H th ng Kh o sát B u tr i
S Sloan - m t chương trình qu c t v i s tham gia
c a hơn 200 nhà thiên văn t 13 vi n nghiên c u trên
kh p th gi i.
Đ xây d ng công trình này, các nhà thiên văn trư c
tiên xác đ nh nh ng thiên hà đơn l trên nh ng b c
nh ch p góc đ l n, đư c thu th p b i kính thiên
văn đ t t i đài quan sát Apache Point, New Mexico.
Ti p đó, h s d ng h th ng s i quang đ c bi t c a
kính thiên văn đ ghi l i quang ph c a 608 thiên hà
cùng lúc, cho phép tính toán kho ng cách m i thiên hà
và đ t nó vào v trí chính xác trong b n đ 3 chi u.
Cho đ n gi a th p k 1990, h u h t các nhà vũ tr h c
tin r ng l c h p d n đư c t o b i v t ch t thông
thư ng và nh ng v t ch t t i không nhìn th y. Tuy
nhiên, các v n sao trong nh ng kho ng không gian
xa xôi đư c phát hi n sau đó đã g i ý r ng, m t l c vũ
tr nào đó đang đ y vũ tr giãn ra. Các nhà thiên văn
g i l c này là năng lư ng t i.

76. 76
Tháng 2/2003, các nhà nghiên c u đã h p nh t s li u
t m t b n đ thiên hà quy mô l n (cu c kh o sát 2dF
c a Anh- Ausatralia v d ch chuy n đ c a thiên hà)
v i d li u h i c v v n Big Bang (do tàu thăm dò
WMAP c a NASA th c hi n). K t qu t ng h p đã
cung c p nh ng b ng ch ng m nh m v năng lư ng
t i.
Công trình m i này cung c p k t qu tương t nhưng
có đ chính xác cao hơn, và đ y lùi nh ng nghi ng v
s t n t i c a lo i năng lư ng này. Nó cũng xác nh n
r ng 70% c a vũ tr là năng lư ng t i, 25% là v t ch t
t i và ch có 5% là v t ch t thông thư ng - nh ng th
t o nên trái đ t và các ngôi sao. V i vi c năng lư ng
t i đư c xác nh n v m t quan sát, các nhà lý thuy t
nay s ph i đưa ra l i gi i thích chính xác v thành
ph n, c u t o c a nó.
16- Năng lư ng t i cũng nh hư ng t i s s ng
Năng lư ng t i làm vũ tr giãn n ngày càng
nhanh.
Các nhà v t lý thiên văn M m i đưa ra lý thuy t cho
r ng, s s ng ch có th xu t hi n nh ng h m t tr i

77. 77
cùng đ tu i v i thái dương h c a chúng ta. Lý do là
s gia tăng c a năng lư ng t i làm các h sao xu t
hi n sau này ngày càng có kích c nh hơn, nên
không đ kh năng t o ra nh ng hành tinh như trái
đ t.
Nhóm nghiên c u c a Jaume Garriga, Đ i h c
Barcelona (Tây Ban Nha), và Alexander Vilenkin, Đ i
h c Tufts Medford, bang Massachusetts (M ), cho
r ng, các h sao m i quá nh bé đ có th t o ra các
hành tinh ch a silic và s t - hai nguyên t quan tr ng
c a s s ng.
Lý do là trong m t h m t tr i nh , n u m t hành tinh
xu t hi n và ch a các nguyên t như s t và silic, thì nó
s quá n ng, và s b hút ngay vào sao m (nói chung,
xác su t đ m t hành tinh b hút vào sao m h m t
tr i bé thư ng l n g p nhi u l n h m t tr i l n).
Vì sao các h m t tr i sinh ra sau này (sau h m t tr i
c a chúng ta) ngày càng nh đi? Câu tr l i n m
ho t đ ng c a năng lư ng t i. Theo các nhà v t lý, l n
đ u tiên khái ni m năng lư ng t i đư c đưa ra là
phương trình vũ tr c a Einstein. Năng lư ng t i t o ra
m t ph n l c, hư ng ngư c l i l c h p d n, khi n vũ

78. 78
tr ngày càng giãn n . Tuy nhiên, đ n nay ngư i ta
v n chưa h bi t gì v nó.
Nh ng quan sát g n đây cho th y, vũ tr c a chúng ta
ngày càng giãn n , ch ng t năng lư ng t i đã vư t
lên l c h p d n. Nhi u nhà khoa h c cho r ng vũ tr
không th co l i đư c n a. S ph n c a nó là b t đ nh
và bu n th m. Nó s giãn n ra mãi mãi, cho đ n lúc
các vì sao tách ra xa h n nhau và tàn l i. Vũ tr khi đó
s r t r ng, loãng, l nh và t i, nhưng không th co l i
đ tái sinh.
H m t tr i đư c sinh ra vào m t th i đi m may m n
hi m th y (cách đây 4,5 t năm), khi mà vũ tr còn đ
đ m đ c đ cho ra đ i và nuôi dư ng m t h th ng
các hành tinh như chúng ta th y ngày nay. Theo các
nhà khoa h c, các h sao đư c t o ra sau th i gian đó
s không th h i t đ đi u ki n đ nuôi dư ng m t
hành tinh như trái đ t n a. Nói cách khác, không th
có s s ng các h sao sau đó.