2. Àãóóëãà
• ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• Òîâ÷ ò¿¿õ
• Ñèñòåìèéí àíãèëàë, òºðë¿¿ä
• Øèíý ¿ãñ
3. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• Êîìïüþòåð ñèñòåì íü:
• Õýðýãëýã÷èä
• Ïðîãðàìóóä
• ¯éëäëèéí ñèñòåì
• Òåõíèê õàíãàìæ
ãýñýí äýä õýñã¿¿äýýñ òîãòîíî.
4. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• ¯éëäëèéí ñèñòåì íü êîìïüþòåðèéí òåõíèê áîëîí êîìïüþòåð
äýýð àæèëëàõ õ¿í õî¸ðûã õîëáîã÷ ïðîãðàì þì.
• ¯éëäëèéí ñèñòåì íü áóñàä ïðîãðàìóóäûí àæèëëàõ ¿éë
àæèëëàãààã çîõèöóóëàã÷ ¿íäñýí ïðîãðàì þì.
• ¯éëäëèéí ñèñòåì íü êîìïüþòåð àñàõàä õàìãèéí ò¿ð¿¿íä
à÷ààëàãäàæ, êîìïüþòåð àñààëòòàé õóãàöààíä ¿ðãýëæ
àæèëëàñààð, êîìïüþòåð óíòðàõàä ë äóóñäàã ïðîãðàì þì.
• Êîìïüþòåð äýýð àæèëëàõ áóñàä á¿õ ïðîãðàìóóä íü ¿éëäëèéí
ñèñòåìèéí ôóíêö¿¿äýýð äàìæóóëæ êîìïüþòåðèéí òåõíèêèéã
ýçýìøèíý.
• ¯éëäëèéí ñèñòåì íü áóñàä á¿õ ïðîãðàìóóäûã õýðõýí
àæèëëóóëàõ áîëîí òýäíèé íóóöëàë õàìãààëàëò, àëäààã øèéäýõ
áîëîí áóñàä á¿õ àñóóäëûã øèéääýã.
5. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• ¯éëäëèéí ñèñòåì íü ìàø îëîí ÿíç
áàéäàã:
• MS-DOS (Disk Operation System)
• Windows
• Unix
• Linux
• Macintosh
6. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• 1950 îíû ¿åä àíõíû êîìïüþòåð ¿¿ññýí
(mainframe).
• Òîì çààë ä¿¿ðãýõýýð õýìæýýòýé ýíý ýõíèé ¿åèéí
êîìïüþòåðóóäàä ¿éëäëèéí ñèñòåì ãýæ áàéõã¿é
áàéñàí.
• Èéì êîìïüþòåðòàé àæèëëàõûí òóëä ïåðôîêàðòûã
õýðýãëýäýã áàéâ.
• Ïåðôîêàðò íü îëîí í¿õ ãàðãàñàí óðò öààñ þì.
• Êîìïüþòåð óã öààñíû í¿õí¿¿äèéã íü êîìàíä
áîëãîí õ¿ëýýí àâ÷ çààñàí ¿éëäë¿¿äèéã (õàìãèéí
ýíãèéí íýìýõ õàñàõ ã.ì) õèéäýã áàéâ.
7. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• Ýíý íü ìàø èõ öàã ¿ðñýí, öººí òîîíû õ¿í ë
îéëãîõ àæèë áàéëàà. Ó÷èð íü á¿õ êîìàíä
áîëîí ºãºãäë¿¿ä íü õî¸ðòûí òîîëëûí
ñèñòåìýýð ºãºãääºã áàéâ.
• 10101110101011101010101 (3+17)
• Óäàëã¿é ïðîãðàì÷ëàëûí õýë ãàð÷ èðñíýýð
êîìàíäûã õî¸ðòûí òîîëëûí ñèñòåìä áèø
õàðèí õ¿í îéëãîõîîð àíãëè ¿ã õýðýãëýí ºãºõ
áîëîìæòîé áîëñîí.
• Add 25, 56 (25 + 56)
• Sub 58, 5 (58 - 5)
8. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• Óäàëã¿é ºãºãäºë õàäãàëàõ òºõººðºìæ¿¿ä
ãàð÷ èðëýý. (floppy disk, hard disk)
• Ýíý íü áè÷èãäñýí ïðîãðàìóóäûã ïåðôîêàðò
äýýð öààñàí õýëáýðýýð áèø õàðèí
ñîðîíçîí äèñê äýýð õàäãàëàõ áîëîìæòîé
áîëãîñîí.
• Ñîðîíçîí äèñêíèé ºãºãäë¿¿äèéã äàõèí
ººð÷ëºí øèíýýð áè÷èæ áîëäîã òóë òóí ¿ð
àøèãòàé áàéâ.
9. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• Ñîðîíçîí äèñê äýýð ºãºãäëèéã ÿàæ õàäãàëàõ âý ãýñýí
àñóóäàë ãàðëàà.
• ¯¿íèé øèéäýëä “ôàéë” ãýñýí îéëãîëò ¿¿ñýâ.
• Ýäãýýð ôàéëóóä áîëîí ñàíàõ îé, ïðîöåññîð õîîðîíä
àæèëëàãààã çîõèöóóëàõ æèæèã æèæèã äýä ïðîãðàìóóäûã
áè÷èâ.
• Êîìïüþòåð äýýð õèéãääýã ºðãºí õýðýãëýãääýã åðºíõèé
¿éëäë¿¿äèéã íýãòãýí íýã ïðîãðàì áîëãîí á¿ëýãëýñíýýð àíõíû
¿éëäëèéí ñèñòåì ¿¿ñëýý.
• Äèñêýí äýýð þó áàéãààã õàðàõ
• Ôàéë ¿¿ñãýõ, ººð÷ëºõ, õóóëàõ, óñòãàõ
• Ïðîãðàìûã àæèëëóóëàõ, çîãñîîõ, äóóñãàõ
• Äýëãýöýíä ïðîãðàì áîëîí ôàéëóóäûã õàðóóëàõ ôóíêö¿¿ä ã.ì
10. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• Êîìïüþòåð äýýð àæèëëàõàä øààðäëàãàòàé
õàìãèéí åðºíõèé ýäãýýð ôóíêö¿¿äèéã
àãóóëñàí ïðîãðàì íü êîìïüþòåðèéã àñàõàä
ë äèñêíýýñ êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îéä
à÷ààëàãäàí õýçýý áîë õýçýý õýðýãëýãäýõýä
áýëýí õ¿ëýýæ áàéäàã áîëñîí.
• Ýíý ïðîãðàìûã ¿éëäëèéí ñèñòåì (Operation
System) ãýõ áîëñîí.
11. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• Èéì ¿éëäëèéí ñèñòåìèéí à÷ààð
êîìïüþòåðèéí ïðîãðàì áè÷èæ ÷àääàãã¿é
õ¿ì¿¿ñ ÷ êîìïüþòåð àøèãëàõ áîëîìæòîé
áîëñîí.
• ¯¿íèé òóëä ¿éëäëèéí ñèñòåìèéíõýý
êîìàíäóóäûã ë õýðýãëýæ ìýääýã áàéõàä
øààðäëàãàòàé.
• Dir
• Copy
• Delete
• Cd ã.ì
12. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• UNIX áîë õàìãèéí ýðòíèé ¿éëäëèéí
ñèñòåì¿¿äèéí íýã þì.
• UNIX-èéã àíõ ãàð÷ èðýõýä äýëõèéä îäîî
ºðãºí àøèãëàãäàæ áàéãàà ïåðñîíàë
êîìïüþòåð (pc áóþó personal computer)
ãàð÷ èðýýã¿é áàéâ.
• Ýíý ¿åä îëîí çóóí ìÿíãàí äîëëàðûí
¿íýòýé òîì êîìïüþòåðóóä áàéñàí.
• Ýäãýýð äýýð UNIX ¿éëäëèéí ñèñòåì áàéäàã
áàéâ.
13. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• Óäàëã¿é àíõíû ïåðñîíàë êîìïüþòåðóóä
ãàð÷ èðñýí (1970).
• Òýä áîë îâîð õýìæýýãýýð ìàø æèæèãõýí,
¿íý ºðò㺺𺺠÷ õÿìäõàí áîëñîí áàéâ.
• Ýíý êîìïüþòåð äýýðõ ¿éëäëèéí ñèñòåìèéã
îäîîãèéí Microsoft êîìïàíèéí åðºíõèéëºã÷
Bill Gates áè÷èæ MS-DOS ãýæ íýðëýâ.
• Ïåðñîíàë êîìïüþòåðóóä ìàø õóðäíààð
íèéãýìä îðæ èðýõèéí õàìòààð MS-DOS
¿éëäëèéí ñèñòåì òàðæ áàéëàà.
14. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• UNIX íü ïåðñîíàë êîìïüþòåðèéí
òåõíèêò òààðäàãã¿é òóë ïåðñîíàë
êîìïüþòåðóóäàä çîðèóëàí UNIX
ìàÿãèéí ¿éëäëèéí ñèñòåì áè÷èãäñýí
íü LINUX ¿éëäëèéí ñèñòåì þì.
• UNIX áîëîí LINUX ¿éëäëèéí
ñèñòåì¿¿äèéí êîìàíäóóä áîëîí
çàð÷èì íü èæèëõýí áàéäàã.
15. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• 1980-ä îíû äóíäóóð Windows 3.1 ãàðñíààð
ýíãèéí õ¿ì¿¿ñ êîìïüþòåðòàé àæèëëàõ
áîëîìæ ýðñ ºíäºð áîëëîî.
• Ýíý ¿éëäëèéí ñèñòåìä õóëãàíà àøèãëàõ
áîëîìæòîé áîëñíîîð êîìàíä ºã÷ àæèëäàã
¿éëäëèéí ñèñòåì¿¿äèéã ýðñ äàâàìãàéëàí
ãàð÷ èðñýí.
• DOS áîëîí Windows íü Linux, Unix-èéã
áîäâîë ñóóëãàõ áîëîí àøèãëàõàä ìàø
õÿëáàð (¿¿íèé õàæóóãààð áîëîìæ íü ÷ áàãà)
áàéäàã íü ºðãºí òàðõàõàä íºëººëñºí þì.
16. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• 1995 îíä Windows 95 ãàð÷ èðýâ.
• 1998 îíä Windows 98
• 1999 îíä Windows ME (Millenium)
• Windows NT
• 2000 îíä Windows 2000
• 2001 îíä Windows XP
• 2002 îíä Windows 2003 ñåðâåð òóñ
òóñ ãàð÷ èðñýí.
17. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• Ýíý õîîðîíä Linux ¿éëäëèéí
ñèñòåìèéí îëîí àðâàí õóâèëáàðóóä
ãàðàí àìæèëòòàé õºãæèæ áàéâ:
• Red Hat
• Suse
• Mandarin ã.ì
18. ¯éëäëèéí ñèñòåì ãýæ þó âý?
• Õýäèéãýýð Linux ¿éëäëèéí ñèñòåì íü
ñóóëãàæ àøèãëàõàä áýðõøýýëòýé áàéäàã
áîëîâ÷ äàðààõ äàâóó òàëóóäòàé:
• Íóóöëàë õàìãààëàëò ñàéí.
• Íýýëòòýé ñèñòåì. (ººðèéíõ íü ïðîãðàìûí êîä
íü íýýëòòýé èë áàéäàã.)
• ¯íýã¿é.
• Ýäãýýð øàëòãààíààñ áîëæ îäîî õ¿ðòýë
ºðãºí õýðýãëýãäñýýð áàéíà.
19. Êîìïüþòåðèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã
• Òºâ ïðîöåññîð (CPU-Central Processing Unit)
• Ñàíàõ îé
• Øóóðõàé ñàíàõ îé (RAM - Random Access Memory)
• Êýø (cache)
• Òîãòìîë ñàíàõ îé (ROM – Read Only Memory ìºí BIOS áóþó Basic
Input Output System “Îðîëò ãàðàëòûí ¿íäñýí ñèñòåì” ãýäýã)
• Ìýäýýëýë õàäãàëàõ òºõººðºìæ
• Õàòóó äèñê (Hard disk)
• Óÿí äèñê (floppy disk)
• Flash disk
• Îðîëò ãàðàëòûí ñèñòåì
• Ãàð (keyboard)
• Õóëãàíà (mouse)
• Äýëãýö (monitor)
• Ìèêðîôîí (microphone)
• Âýá êàìåð (web camera)
20. Êîìïüþòåðèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã
• Æèøýý:
• Pentium IV 3.0 Ghz, 2Mb L2 cache, 1Gb DDR RAM, 120Gb HD,
17” Samsung Monitor
• Òºâ ïðîöåññîð íü Pentium IV, õóðä íü 3.0Ghz, 2Mb êýøòýé.
• Ñàíàõ îé íü 1Gb õýìæýýòýé
• Õàòóó äèñê íü 120Gb õýìæýýòýé
• 17 èí÷èéí Samsung äýëãýöòýé êîìïüþòåð ãýæ îéëãîíî.
• Êîìïüþòåðèéí äîòîîä ¿éë àæèëëàãààã òîâ÷îîð àâ÷ ¿çüå:
21. Êîìïüþòåðèéí ¿éë àæèëëàãàà
• Êîìïüþòåð äîòîð õèéãääýã ãîë ç¿éë íü :
1. õàòóó äèñê äýýð áàéãàà ïðîãðàìûã
ñàíàõ îéä à÷ààëæ
2. òýíäýýñýý òºâ ïðîöåññîðîîð óã
ïðîãðàìûã àæèëëóóëààä
3. ãàðñàí ¿ð ä¿íã íü äýëãýöýíä ¿ç¿¿ëýõ
ÿâäàë þì.
22. Êîìïüþòåðèéí ¿éë àæèëëàãàà
Òºâ ïðîöåññîð Êîìïüþòåð äýýð
àæèëëàæ áàéãàà õ¿í
Êîìïüþòåð ýõëýõýä
Ïðîãðàì À, ïðîãðàì B-ã
Ïðîãðàì Ñ
B
À ¿éëäëèéí ñèñòåì õàòóó
àæèëëóóëàâ. Ýíý 2
äèñêíýýñ ñàíàõ îéä
ïðîãðàì ýõëýýä ñàíàõ
à÷ààëàãäàíà.
îéä îðæ òýíäýýñýý òºâ
ïðîöåññîðò õýñýã
Øóóðõàé ñàíàõ îé õýñãýýðýý îðæ àæèëäàã.
¿éëäëèéí ñèñòåì Ïðîãðàì Ñ
B
À Ïðîãðàì B
Õàòóó äèñê
¿éëäëèéí ñèñòåì
Ïðîãðàì B
Ïðîãðàì Ñ
Ïðîãðàì À
23. Êîìïüþòåðèéí ñèñòåìèéí á¿òýö
• Òåõíèê õàíãàìæ (hardware)
• Òºâ ïðîöåññîð
• Ñàíàõ îé
• Îðîëò ãàðàëòûí ñèñòåì
• ¯éëäëèéí ñèñòåì
• Ïðîãðàìóóä áîëîí õýðýãëýã÷èä êîìïüþòåðèéí òåõíèêèéã
õýðýãëýõ õýðýãëýýã çîõèöóóëàí õÿíàäàã á¿ëýã ïðîãðàì.
• Ïðîãðàìóóä
• Õýðýãëýã÷èä òóëãàðñàí àñóóäëóóäûã (âèäåî òîãëîîì, ºãºãäëèéí
ñàí, áèçíåñèéí àñóóäàë, êîìïèëÿòîð) êîìïüþòåðèéí òåõíèêèéã
àøèãëàí øèéäýõ áîëîìæèéã îëãîäîã.
• Õýðýãëýã÷èä
• Õ¿ì¿¿ñ, òºðºë á¿ðèéí ìàøèíóóä áîëîí áóñàä êîìïüþòåðóóä
25. ¯éëäëèéí ñèñòåì
• ͺºö õóâààðèëàã÷
• ͺºöèéã (ïðîöåññîð, ñàíàõ îé…) óäèðäàí îëãîõ
õýñýã.
• Óäèðäàõ ïðîãðàì
• Õýðýãëýã÷èéí ïðîãðàìûí àæèëëàãàà áîëîí
îðîëò ãàðàëòûí òºõººðºìæ¿¿äèéã ¿éë
àæèëëàãààã óäèðäàíà.
• Êåðíåë
• ¯éëäëèéí ñèñòåìèéí öºì. Êîìïüþòåðèéã àñàõààñ ýõëýýä
óíòðàõ õ¿ðòýë öàã ¿ðãýëæ àæèëëàæ áàéäàã ïðîãðàì.
Áóñàä á¿õ ïðîãðàìóóäûã application ïðîãðàì ãýäýã.
26. Ìýéíôðýéì ñèñòåì
• Ìýéíôðýéì íü ýõíèé ¿åèéí êîìïüþòåð þì.
• ¯íý áîëîí îâîð õýìæýý èõòýé.
• Òóñãàé îïåðàòîð÷ àæèëëóóëäàã.
Õýðýãëýã÷èä íü àæèëëóóëàõ ïðîãðàìàà ýíý
îïåðàòîð÷èä ºãäºã.
• Îïåðàòîð÷ íü öàã õýìíýõèéí òóëä èæèë
òºñòýé ïðîãðàìóóäûã á¿ëýãëýæ áàéãààä
á¿ëýã á¿ëãýýð íü àæèëëóóëäàã. Ïðîãðàìûí
¿ð ä¿í íü õýäýí ºäðèéí äàðàà ÷ ãàð÷
ìàãàäã¿é áàéäàã.
27. Îëîí áîäëîãûí ñèñòåì
• Ñàíàõ îéä îëîí ïðîöåññ
çýðýã à÷ààëàãäàí òºâ
ïðîöåññîð íü ýäãýýðèéã
ýýëæ ýýëæýýð àæèëëóóëäàã.
• Àæèëëàæ äóóññàí
ïðîöåññèéã ñàíàõ îéãîîñ
çàéëóóëíà.
• Õýðâýý àæèëëàõ
ïðîöåññóóäûí õýìæýý íü
ñàíàõ îéä áàãòàõã¿é áàéâàë
çàðèì ïðîöåññèéã íü õàòóó
äèñê äýýð òóñãàé ñàíàõ îéí
õýñýãò áàéðëóóëäàã. ¯¿íèéã
âèðòóàëü ñàíàõ îé ãýíý.
(Virtual memory)
28. Îëîí áîäëîãûí ñèñòåì
(Multitasking system)
• Ïðîöåññ á¿ð íü ººðèéí òºëºâòýé áàéäàã. Òºëºâ íü
æèøýý íü “áýëýí”, “õ¿ëýýëò”, “àæèëëàæ áàéíà” ãýõ
ìýò óòãóóä àâ÷ áîëíî.
• Ïðîöåññîð íü ýäãýýð ïðîöåññóóäààñ (job) àëü
“áýëíèéã” íü ýýëæëýí àæèëëóóëíà.
• Áýëýí áèø áóþó õ¿ëýýëò òºëºâò áàéãàà ïðîöåññ íü
æèøýý íü õýðýãëýã÷ýýñ îðóóëæ áóé ºãºãäëèéã
(îðîëò) õ¿ëýýæ áàéæ áîëíî.
• Îðîëò äóóñàíãóóò òºâ ïðîöåññîðîîð ¿éë÷ë¿¿ëýõýä
áýëýí áîëíî.
• Òºâ ïðîöåññîðîîð ÿã îäîî ¿éë÷ë¿¿ëæ áàéãàà
ïðîöåññèéí òºëºâ íü “àæèëëàæ áàéíà” áîëíî.
29. Îëîí ïðîöåññîðòîé ñèñòåì
áóþó Ïàðàëëåë ñèñòåì
• Èõýíõ êîìïüþòåðóóä íýã ïðîöåññîðòîé
áàéäàã.
• Îëîí ïðîöåññîðòîé ñèñòåì íü ñèñòåìèéí
bus, öàã çàðèìäàà ñàíàõ îéã õóâààí
ýçýìøäýã á¿ëýã ïðîöåññîðóóäûã àãóóëäàã.
• Multiprocessor system, parallel system,
closely tighted system ãýõ çýðãýýð
íýðëýãääýã.
30. Îëîí ïðîöåññîðòîé ñèñòåì
áóþó Ïàðàëëåë ñèñòåì
• Äàâóó òàë:
• ªíäºð õóðä: Îëîí ïðîöåññîðóóä íèéëæ àæèëëàñíààð
èë¿¿ õóðäòàé áàéäàã.
• ¯íèéí äàâóó áàéäàë: Íýã ïðîöåññîðòîé õî¸ð
êîìïüþòåðèéã àâñíààñ õî¸ð ïðîöåññîðòîé íýã êîìïüþòåð
èë¿¿ õÿìä.
• Íàéäâàðòàé áàéäàë: Àëü íýã ïðîöåññîð íü àæèëëàãààã¿é
áîëîõîä íºãººõ íü êîìïüþòåðèéí àæèëëàãààã öààø íü
¿ðãýëæë¿¿ëýí àâ÷ ÿâäàã òóë ñèñòåì íàéäâàðòàéãààð
àæèëëàñààð áàéõ áîëîìæ á¿ðäýíý. Èéíõ¿¿ íýã ïðîöåññîð
íü óíàõàä ñèñòåì öààøàà àæèëëàñààð áàéõûã graceful
degradation ãýäýã. Graceful degradation àãóóëñàí
ñèñòåìèéã fault tolerant (àëäààíä òýñâýðòýé) ñèñòåì ãýíý.
31. Õóâààðèëàãäñàí ñèñòåì
(Distributed system)
• Ñ¿ëæýýãýýð õîëáîãäîí íýãäñýí ¿éë àæèëëàãàà
ÿâóóëæ áóé êîìïüþòåðóóäûí öîãö ñèñòåìèéã
õýëíý.
• Loosely coupled system ãýíý. Ïðîöåññîð á¿ð íü òóñ
òóñäàà ñàíàõ îéòîé (ýñðýãýýð ïàðàëåëë ñèñòåì íü
íýã ñàíàõ îéã ïðîöåññîðóóä íü õóâààí ýçýìøäýã).
• Äàâóó òàë:
• ͺºöºº õóâààëöàõ áîëîìæ
• Òîîöîîëîõ õóðä èõñýíý
• Íàéäâàðòàé áàéäàë
• Õîëáîîòîé áàéäàë.
32. Õóâààðèëàãäñàí ñèñòåì
(Distributed system)
• Ñ¿ëæýý äîîðõèéí àëü íü ÷ áàéæ áîëíî:
• Peer to peer: Ñ¿ëæýýíä “íýãäñýí óäèðäëàãã¿é”,
ñ¿ëæýýíä áàéãàà êîìïüþòåð á¿ð íü èæèë ýðõòýé
ñ¿ëæýý. Ýíý ñ¿ëæýýíèé àëü ÷ õîñò óíàñàí áóñàä
íü ¿éë àæèëëàãààãàà ñ¿ëæýýíä õýâèéí ÿâóóëíà.
• Client server: Ñåðâåð êîìïüþòåðààñ áóñàä client
êîìïüþòåðóóäûí àæëûã òîäîðõîéëîí îíîîæ
ºãíº. ªºðººð õýëáýë ñåðâåðýýñýý õàìààðñàí
íýãäñýí óäèðäëàãàòàé ñ¿ëæýý.
34. Clustered ñèñòåì
• Ñ¿ëæýýãýýð õîëáîãäñîí õîñòóóä õàòóó äèñê äýýðõ
ìýäýýëë¿¿äýý õàìòðàí ýçýìøäýã ñèñòåì þì.
• Ñ¿ëæýýí äýõ íýã õîñò íü ººðèéí ¿éë àæèëëàãààãàà
ÿâóóëàõûí õàìòàà𠺺ð íýã áóþó îëîí õîñòóóäûã
àæèãëàæ (ñ¿ëæýýíä) áàéäàã. Õýðâýý àæèãëàæ
áàéñàí õîñò àæèëëàãààã¿é áîëáîë ò¿¿íèé
ìýäýýëëèéí ýðõèéã íü ººðòºº àâààä ò¿¿í äýýð
àæèëëàæ áàéñàí ïðîãðàìóóäûã äàõèí
àæèëëóóëäàã. Èéìýýñ óã ïðîãðàì äýýð àæèëëàæ
áàéñàí õýðýãëýã÷èä ò¿ð çóóðûí òàñàëäàëòààñ ººð
îíö ç¿éë ìýäðýõã¿é ºíãºðäºã.
35. Clustered ñèñòåì
• Ýíý íü íàéäâàðòàé áàéäëûã ìàø
ºíäºð òºâøèíä õ¿ðãýäýã îíöëîãòîé.
• Ïàðàëåëë ñèñòåìýýñ ÿëãààòàé íü
ïðîöåññîð òóñ á¿ð íü áèåýý äààñàí
òóñäàà ñèñòåì þì.
• Ñluster õèéñíýýð õîñòóóä õàäãàëàãäàæ
áóé ìýäýýëë¿¿äýý õóâààëöàí
àøèãëàõ áîëîìæòîé áîëäîã.
36. Real-Time ñèñòåì
• Ïðîãðàì íü òîäîðõîé çààæ ºãñºí õóãàöààíä
ã¿éöýòãýãäýõ ¸ñòîé ñèñòåìèéã õýëäýã.
• Õóãàöààíû õÿçãààðëàëòûã òàâüæ ºãäºã ñèñòåì þì.
• ¯éëäëèéã òîäîðõîé õóãàöààíä àìæèæ õèéõ ¸ñòîé
ñèñòåìèéã õýëíý.
• Æèøýý íü ¿éëäâýðò àæèëëàæ áóé ðîáîòûí ãàð íü
õèéæ áàéãàà ìàøèíäàà äàðàãäàí ýâäýð÷èõýýä
áàéõàä íü “îäîî ãàðàà òàòàæ àâ” ãýäýã êîìàíä ºãºõ
íü óòãàã¿é. Ç¿é íü áîë ìàøèíä äàðàãäàõààñ íü
ºìíº íü àìæèæ “ãàðàà òàòàæ àâ“ ãýäýã êîìàíä
ðîáîòîä ºãºãäºõ ¸ñòîé.
37. Real-Time ñèñòåì
• Real-Time ñèñòåì¿¿äýýñ:
• ¯éëäâýðëýëòèéã óäèðäàõ ñèñòåì (ºìí¿¿ð íü óðñàí ãàðàõ
òºõººðºìæ¿¿äèéã òîäîðõîé õóãàöàíä àìæèæ óãñðàõ…)
• Øèíæëýõ óõààíû òóðøèëòûã õÿíàõ ñèñòåì (òóðøèëò íü
íàðèéí äàðààëëûí äàãóó íàðèéí õóãàöààíû äîòîð
ã¿éöýòãýãäýíý)
• Ýì÷èëãýýíèé ñèñòåì (ºâ÷òºíèé áàéäàë õ¿íäýðâýë àìæèæ
àðãà õýìæýý àâàõ ¸ñòîé)
• Çýâñãèéí óäèðäëàãûí ñèñòåì (æø: õÿòàäààñ õàðâàñàí
ïóóæèí àìåðèêò èðýõýýñ ºìíº àìåðèêèéí õÿíàëòûí
ñèñòåì àìæèæ õàìãààëàõ ¿éëäýë õèéõ ¸ñòîé)
38. Real-Time ñèñòåì
• Real-Time ñèñòåìèéí òºðºë:
• Õàòóó: “×óõàë ¿éëäýë¿¿äèéã” çààâàë öàãò íü àìæóóëæ
ã¿éöýòãýõèéã áàòàëãààæóóëæ ºãíº. Ìýäýýëëèéã ROM äýýðýý
õàäãàëäàã (ººðººð õýëáýë õàòóó äèñê àøèãëàõã¿é). Ó÷èð íü
ROM äýýðõ ìýäýýëýë íü øóóä ñõåì äýýðýý øàðàãäàí áè÷èãäñýí
áàéäàã òóë òîã òàñðàõ áîëîí èõýíõ íºõöºë áàéäàëä ìýäýýëëýý
òîãòìîë õàäãàëàí ¿ëäýæ ÷àääàã íü èë¿¿ íàéäâàðòàé áàéäëûã
íýìýãä¿¿ëäýã.
• Ǻºëºí: “×óõàë ¿éëäë¿¿ä” íü áóñàä ¿éëäë¿¿äýý áîäâîë èë¿¿
ºíäºð ýðõòýé áàéíà. ªºðººð õýëáýë ÷óõàë ¿éëäë¿¿ä íü ò¿ð¿¿ëæ
ã¿éöýòãýãäýíý ãýñýí ¿ã. ¯éëäëèéã ÿã öàãò íü àìæóóëàõûã
áàòàëãààæóóëàõã¿é òóë èéì ñèñòåìèéã ¿éëäâýðëýë, ðîáîòèêò
àøèãëàõ íü ýðñäýëòýé áàéäàã. Virtual reality (õèéìýë îð÷èí),
ýðäýì øèíæèëãýýíèé òîì òºñë¿¿äýä (äàëàé øèíæëýë, ãàðèãñûí
õºäºë㺺í) õýðýãëýõýä òîõèðîìæòîé.
39. Õàëààñíû ñèñòåì¿¿ä
(Handheld systems)
• PDA, ãàð óòàñ çýðýã æèæèã õýìæýýòýé
òºõººðºìæ¿¿äýä õýðýãëýãääýã ¿éëäëèéí
ñèñòåì þì.
• Ýíý ñèñòåì íü
• Áàãà ñàíàõ îé (512kb – 8Mb)
• Æèæèã äýëãýö
• Õóðä áàãàòàé ïðîöåññîð (ïðîöåññîðûí õóðä
èõñýõ òóñàì èë¿¿ èõ ýð÷èì õ¿÷ øààðäàõ áà ýíý
íü èë¿¿ òîì áàòòåðåéã øààðääàã.)
çýðãèéã òîîöîí àæèëëäàã.
40. Embedded ñèñòåì
• Îð÷èí ¿åä çºâõºí êîìïüþòåðóóä áèø àõóéí õýðýãëýýíèé
òºõººðºìæ¿¿ä òóñãàé çîðèóëàëòûí æèæèã õýìæýýíèé
¿éëäëèéí ñèñòåìòýé áîëñîí.
• Ýíý ¿éëäëèéí ñèñòåì íü òóõàéí òºõººðºìæòýé õîëáîîòîé îéð
çóóðûí ¿éëäë¿¿äèéí ã¿éöýòãýëèéã õÿíàæ áàéäàã.
• Èéì ñèñòåìèéã embedded ñèñòåì ãýíý.
• Æèøýý:
• Ìàøèíû õºäºëã¿¿ð
• Øàðàõ ø¿¿ãýý
• ¯éëäâýðèéí ðîáîò
• Óäàõã¿é ãýðèéí á¿õ õýðýãñë¿¿ä ººðèéí ñèñòåìèéã àøèãëàí
íýãäñýí ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîæ àæèëëàõ áîëîìæòîé áîëíî.
Æèøýý íü õºðãºã÷ íü õýðýâ ñ¿¿ äóóñâàë ñ¿ëæýýãýýð
äàìæóóëàí äýëã¿¿ðýýñ ñ¿¿ çàõèàëàõ ¿éëäëèéã àâòîìàòààð
ã¿éöýòãýõ. Àæèë äýýðýýñýý ãýðýý öýâýðëýõ, õîîë õèéõ ãýõ
ìýòýýð áîëîìæòîé áîëíî.
41. ¯éëäëèéí ñèñòåìèéí òºðºë
• Íýã áîäëîãûí (single-tasking): Ñàíàõ îéä
íýã ë õýðýãëýã÷èéí áàéæ ÷àääàã. Íýã
ïðîãðàìûã àæèëóóëæ äóóññàíû äàðàà
íºãººã íü àæèëëóóëäàã (æø: MS-DOS).
• Îëîí áîäëîãûí (multi-tasking): Íýã çýðýã
îëîí ïðîöåññ ñàíàõ îéä áàéæ çýðýã
àæèëëàæ ÷àääàã. Îð÷èí ¿åèéí èõýíõ
¿éëäëèéí ñèñòåì íü îëîí áîäëîãûí ñèñòåì
þì. (Windows, UNIX, Linux)
42. ¯éëäëèéí ñèñòåìèéí òºðºë
• Íýã õýðýãëýã÷èéí (single-user): Òóõàéí
àãøèíä çºâõºí íýã ë õýðýãëýã÷ ñèñòåìèéã
ýçýìøäýã áîë íýã õýðýãëýã÷èéí ñèñòåì þì.
• Îëîí õýðýãëýã÷èéí (multi-user): Íýã çýðýã
îëîí õýðýãëýã÷ äýýð íü àæèëëàõ
áîëîìæòîé, õýðýãëýã÷ òóñ á¿ðèéí
ìýäýýëëèéã áèå áèåýýñ íü õàìãààëàõ
÷àäâàðòàé ñèñòåì. Îð÷èí ¿åèéí èõýíõ
îëîí áîäëîãûí ñèñòåì íü ìºí îëîí
õýðýãëýã÷èéí ñèñòåì áàéäàã.
43. Øèíý ¿ãñ
• Operating System: ¯éëäëèéí ñèñòåì.
• Hardware: Òåõíèê õàíãàìæ. Êîìïüþòåðèéã á¿ðä¿¿ëýã÷ áîëîí
ò¿¿íòýé õàìòðàí àæèëëàã÷ òåõíèê õýðýãñë¿¿äèéã õýëíý.
• Software: Ïðîãðàì õàíãàìæ.
• Application : Ïðîãðàì ãýñýí ¿ã. Èõýâ÷ëýí ¿éëäëèéí ñèñòåì äýýð
àæèëäàã õýðýãëýã÷èéí ïðîãðàìóóäûã õýëäýã. Ñèñòåìèéí
ïðîãðàì ãýâýë ¿éëäëèéí ñèñòåìèéí á¿ðýëäýõ¿¿í äýä
ïðîãðàìóóäûã õýëíý.
• Resource: ͺºö. Òºâ ïðîöåññîð, ñàíàõ îé, õàðä äèñê çýðãèéã
õýëíý. Resource èõ øààðääàã ïðîãðàì ãýäýã íü ñàíàõ îé,
ïðîöåññîð, õàòóó äèñê çýðãýýñ àëü íýãèéã íü ýñâýë á¿ãäèéã íü
èõýýð øààðäàæ àæèëäàã ïðîãðàìûã õýëíý. Æèøýý íü ñ¿¿ëèéí
¿åèéí òîãëîîìóóä resource èõ øààðääàã.
44. Øèíý ¿ãñ
• CPU: Òºâ ïðîöåññîð. Central Processing Unit.
• Execute: Ïðîãðàìûã àæèëëóóëàõ.
• allocate: Õóâààðèëàõ.
• Memory: Ñàíàõ îé.
• Users: Õýðýãëýã÷èä.
• Kernel: ¯éëäëèéí ñèñòåìèéí öºì. Êîìïüþòåðèéã
àñàõààñ ýõëýýä óíòðàõ õ¿ðòýë öàã ¿ðãýëæ àæèëëàæ
áàéäàã ïðîãðàì. Áóñàä á¿õ ïðîãðàìóóäûã application
ïðîãðàì ãýäýã.
• Virtual memory: Õàòóó äèñê äýýðõ ñàíàõ îéã õýëíý.
45. Øèíý ¿ãñ
• Graceful degradation: Àëü íýã ïðîöåññîð íü àæèëëàãààã¿é
áîëîõîä íºãººõ íü êîìïüþòåðèéí àæèëëàãààã öààø íü
¿ðãýëæë¿¿ëýí àâ÷ ÿâäàã òóë ñèñòåì íàéäâàðòàéãààð
àæèëëàñààð áàéõ áîëîìæ á¿ðäýíý. Èéíõ¿¿ íýã ïðîöåññîð íü
óíàõàä ñèñòåì öààøàà àæèëëàñààð áàéõûã graceful
degradation ãýäýã.
• Fault tolerant: Àëäààíä òýñâýðòýé. Graceful degradation
áîëîìæòîé ñèñòåìèéã fault tolerant ñèñòåì ãýíý.
• Virtual reality: Õèéñâýð îð÷èí. Òóñãàé òºõººðºìæ àøèãëàí
ººðèéí ýðãýí òîéðîíä õèéñâýð îð÷èíã ¿¿ñãýõ áîëîìæ.
Í¿äýíäýý ç¿¿õ òºõººðºìæ áîëîí òóñãàé ïðîãðàì õàíãàìæààñ
òîãòîíî.
• Embedded system: Òóñãàé òºõººðºìæ¿¿ä äýýð ñóóëãàãäñàí óã
òºõººðºìæèéí ¿éë àæèëëàãààãà àâòîìàòæóóëàõ ñèñòåì.
46. Øèíý ¿ãñ
• Single-tasking: Íýã áîäëîãûí
¿éëäëèéí ñèñòåì. Ïðîöåññóóäûã íýã
íýãýýð íü äàðààëëóóëàí
àæèëëóóëäàã.
• Multi-tasking: Îëîí áîäëîãûí
¿éëäëèéí ñèñòåì. Ïðîöåññóóäûã
îëíîîð íü çýðýã àæèëëóóëàõ
÷àäâàðòàé.
