Gbss 8
- 1. Сэтгэл судлаачид дунд насыг 40-65
хүртэлх хүмүүсийг хамруулах ба судлаачид
энэ үеийн эхлэл, төгсгөлийн насыг
тодорхойлохдоо нэлээд маргаантай байдаг
бөгөөд өөр өөрсдийн онолд тулгуурлан
тайлбарладаг.
- 2. Карл Юнг дунд насны үеийг 40 насаас, Эрик
Эриксон насаас, Эрик Эриксон 35-65, Даниел
Левинсон 40-60 насыг дунд насны үе гэж
үзсэн.
Энэ насны хүмүүст сэтгэл зүйн болон бие
махбодын, дотоод орчны өөрчлөлт болон гэр
бүлийн амьдрал, ажил байдал, нийгмийн
амьдралтай зохицох өөрчлөлтүүд гарч ирдэг.
- 3. Дунд насны хүмүүс албан үүрэгтээ
хариуцлагатай хандах, мэдлэг чадвараа
дээшлүүлэх,
үр
хүүхэд,
хань
ижил,
хүүхдүүдийнхээ төлөвшлийн хандлагатай
хандан, нийгмийн байр сууринд тохируулан
бие авч явах зэрэг нийгмийн шаардлагуудтай
тулгардаг. Мөн олон жил хамт амьдарсан ч
гэсэн бие биеэ мэддэг болсон ч шинэ зүйл
гарч ирсээр байдаг тул харилцан ярилцаж,
ойлголцох нь чухал юм.
- 4. Дунд насны өөрчлөлтийн нийтлэг
онцлог шинж
Бие махбодын хувьд:
Бие
махбодийн хувьд өөрчлөлт гарч
эхэлснээр дунд насны үе эхэлдэг. Тухайлбал
Нүдний эргэн тойрон, нүүрэнд үрчлээсүүд
нэмэгдэх, үс цайх, толгой халцрах
Сонсголын ба харааны
чанар 50 дээш
насанд алгуур мууддаг
Мэдрэлийн тогтолцооны үйл ажиллагааны
хурд алгуур багасах ба 50 дээш насанд
мэдэгдэхүйц буурдаг.
- 5. Арьс булчин шөрмөсний уян хатан чанар
багасах
Ясны сийрэгжилт
Эмэгтэйчүүд 48-51 насны хооронд цэвэршилт
явагддаг
Эрчүүдэд бэлгийн амьдралын эрч хүч буурна.
- 6. Амьдралын орчны хувьд:
Зарим судлаачид дунд насны хүмүүсийн
хувьд “олон боломж дахин хэзээ ч олдохгүй
алдагдаж,
найдвар
барагдах
үе”
гэж
тодорхойлсон байдаг ч нөгөө талаар дунд
насныхан нас нэмэгдэхийн хэрээр амьдралын
эерэг сөрөг үйл явдал олон тохиолддог үе
хэмээн хариулдаг.
- 7. Эмэгтэйчүүд хүүхэд өсөж том болсоныг
хараад
өөртөө
хандах
хандлага
нь
өөрчлөгддөг бол эрчүүд урьдын ажил
мэргэжлийн дадлага чадвараа гялалзалтал
харуулж, ядрахыг мэдэхгүй ажиллаж байсан
цаг үе нь алгуур урсан өнгөрч байгааг хараад
“өөрийгөө нэлээд хянуур” байр сууринаас
шинжиж эхэлдэг.
- 8. Нийгэм орчны өөрчлөлт :
Дунд насны хүмүүс, залуу үе ба өндөр
настнуудын аль алинаас нь өөрсдийн
ялгаатай, онцлог байдлыг тод мэдэрч байдаг
бөгөөд “би гэж хэн бэ” хэмээн өөрийн
амьдралыг эргэн харж өөрийгөө хайж олох
гэсэн өөрчлөлтэй нүүр тулдаг тул энэ үеийг
хүний 2 дахь шилжилтийн үе буюу дунд насны
хямрал гэж нэрэлдэг.
- 9. Дунд насны хүмүүс биеэ хэрхэн авч явах,
ямар үзэл итгэлтэй байх нь тухайн цаг үеийн
эдийн засаг, нийгмийн байдлын онцлог,
нөхцөл байдлаас хамаарч болно.
Дунд насныханы сэтгэл зүйн хувьд үүсэх
хямралын ерөнхий онцлог
Дунд насны хямрал явагдаж байгааг мэдэх
нийтлэг шинжүүд ба үүнийг таних илрүүд
Эрчүүд эмэгтэйчүүдээс илүү дунд насны
хямралыг амсдаг,
- 10. Их стресс ба айдсыг бий болгодог
Амьдрал утга учиргүй боллоо,
бүх зүйл
дууслаа гэсэн мэдрэмж бий болдог,
Сэтгэл хөдлөлийн дараах мэдрэмжүүд илрнэ.
-Бухимдах, уймрах, цөхрөх
-Сэтгэл түгших, айдастай, сэтгэл гонсойх
-Амархан гомдож, баярлах
-Ганцаардах
-Түгшүүртэй
- Үйл ажиллагаануудаас залхаж, дургүйцэх
- 11. Гэр бүлийн харилцаа
Гэр бүлдээ анхаарлаа хандуулахаас
илүү ажил, мэргэжилдээ ихэнх цагийг
зарцуулдаг.
Бие биетэйгээ харилцах харилцаанд
шинэлэг байдлыг үргэлж эрмэлзэх
хэрэгтэй.
Харилцаа
нэгэн
хэвийн
байдалд
орсноор
эхнэр,
нөхрийн
харилцаанд
зөрчил
бий
болох
магадлалтай.
- 12. Эцэг, эхийн дунд наснаас өтөл нас руу
шилжих шилжилтийн үеийн хямрал,
хүүхдийн өсвөр насны үеийн хямрал
давхцсанаас гэр бүлийн харилцаанд
зөрчил нэмэгддэг.
Хүргэн, бэрийг хүлээж авах сэтгэл зүйн
бэлтгэлгүйгээс эцэг эх, үр хүүхдийн
хоорондын харилцаанд зөрчил үүсэж
болно.
- 13. Дунд насны эцэг , эх ба хүүхдийн
харилцаа
Хүүхдүүд нь гэрлээд хүүхэдтэй болох үед
эцэг, эх, хүүхдийн харилцаанд өөрчлөлт орж,
нөлөө үзүүлэх олон зүйл байдаг. Энэ үед эцэг
эхчүүд хариуцлагатай хандах хэрэгтэй.
Кант “Зан суртахууны метафизик” гэдэг
зохиолдоо эцэг, эх, үр хүүхдийн харилцааны
асуудлыг авч үзжээ. Тэрээр өөрийгөө хангаж
чадах болтлоо эцэг эхийн талаас хангуулж
байх, төрөлхийн эрх хүүхдэд бий.
- 14. Хүүхдүүдийг тэжээж хүмүүжүүлэх нь эцэг
эхийн үүрэг бөгөөд тэд хүүхдэд зориулсан
зардлаа хожим нөхүүлэх шаардлага тавиулах
эрхгүй гэж үзсэн.
Эцэг эх, үр хүүхдээ хүмүүжүүлэхэд дараах
зүйлийг анхаарах хэрэгтэй.
- 15. Хүүхдээ ойлгохыг хичээх
Хүүхдээ сонсох
Хүүхдийнхээ
хийж
буй
жижиг
зүйлд
анхаарлаа хандуулах
Хүүхэддээ амалснаа биелүүлэх
Хүүхдээ эмх цэгцтэй байдалд хүмүүжүүлэх ба
алдаан дээр нь сургах
Хүүхдээ цаг гаргаж ярилцах, тоглох
Эцэг эхчүүд хүүхдүүдээсээ уучлалт гуйж
чаддаг байх
Үр хүүхдийнхээ сэтгэл дотор орох