1. Ұйқы — организмің мезгіл-мезгіл
қайталанып отыратын тіршіліктік
мәні зор функционалдық күйі.
Сабақтың тақырыбы:
Ұйқының мәні және
психикалық
денсаулықты
сақтаудың
принциптері
2. Ұйқы — организмің мезгіл-
мезгіл қайталанып
отыратын тіршіліктік мәні
зор функционалдық күйі.
3. Ұйқы мен сергектіктің алмасуы –
тарихи қалыптасқан ырғақ. Мұнда
адамның ұйқысы түнгі кезеңмен және
қараңғылықпен, ал сергектік –
күндізгі кезеңмен және жарықпен
сәйкес келіп отырады.
4. Адам өз өмірінің үштен бір
бөлігін ұйқымен өткізеді. Ұйқы
арқылы ағза тынығады, өзін
ширақ сезінеді, еңбекке
құштарлығы артады.
Ұйқы қанбаса бас ауырып, мең –
зең болады, шаршайды. Есте
сақтау қабілеті төмендейді.
5. Ұйқы жастықты сақтап қалудың тиімді әдісі. Адам ұйықтап
жатқан кезде жасушалары жаңаланып, терінің қалыпқа
келуі қарқынды түрде жүреді.
Ұйықтаған кезде өсу гормоны белоктың жаңа клеткалар
құруына және күні бойы пайда болған бұзылыстардың
түзетілуіне түрткі болады.
Ұйқы сондай-ақ сұлулықтың қалпына келуіне де мүмкіндік
туғызады.
Ұйқы алдындағы соңғы тамақ жеңіл қорытылатын өнімдер
болуы тиіс,олар бізге триптофан жеткізеді.
Триптофан – бұл амин қышқылы, ол серотонин мен
мелатониннің, тыныш ұйқы үшін маңызды гормондардың
деңгейін ұлғайтады.
Ұйқының маңызы:
6. Организмнің толық дамуына қажетті бір
тәуліктегі ұйқының мөлшері.
Ұйқы қалыпты болуы үшін қанша
ұйықтау керек?
Баланың
жасы.
Ұйқының
уақыты,
сағат.
Баланың
жасы.
Ұйықтау уақыты, сағат.
Жаңа туған
сәби.
1-3 ай.
6 ай-1 жас.
2-3 жас.
4-5 жас.
21-22
18-20
14-16
13-14
11-12
5-6
8-10
13-14
16-17
Ересек адам.
10-11
9-10
8-9
7-8
6-8
8. Ұйқы екі фазадан тұрады:
1) баяу ұйқы
2) тез ұйқы
Әуелі баяу ұйқы, 1-1,5 сағаттан соң тез
ұйқы басталады.
Ұйқының фазалары:
9. Ұйқы бұзылуының көп таралған
түрі – ұйқысыздық.
Ол жүйкенің жұқаруы, ауыр ақыл –
ой еңбегі, мазасыздық, шуылы көп
ойын, ішімдік ішу, темекі, ұйықтар
алдында кітап оқудан п.б.
Ұйқысыздық
10. Летаргия
Летаргия (грекше «lete» –
«ұмыту», «argia» – «әрекетсіздік»)
– қимылсыз ұйқы ауруы.
Ол бірнеше аптаға немесе бірнеше
жылға созылуы мүмкін.
11. 1. Белгілі бір уақытта ұйықтауға дағдылану.
2. Соңғы тамақты ұйқының алдында 2-3 сағат
бұрын ішу.
3. Ұйықтар алдында тойып тамақ, сусын ішпеу.
4. ауыр ой еңбегімен шұғылданбау.Ұйықтардан
1,5-2 сағат бұрын ой еңбегін тоқтату.
5. таза ауада серуендеу, бөлмені желдету.
6. Айналаңда тыныштық орнату (жарықты,
теледидарды өшіру, кітап оқуды доғару).
Тыныш ұйықтау үшін:
12. Жады
Жады (ес) – адамның түрлі ақпараттарды орталық
жүйке жүйесінде сақтап, кейін қайтадан жаңғыртып,
елестете алуы.
Жадтың 2- түрі бар:
Қысқа мерзімді жады (телефон номерін қойын
дәптерінен тауып алып, теріп болған соң ұмытып қалу).
Ұзақ мерзімді жады (бала кездегі үйреткен нәрсенің
мәңгі есте қалуы).
13. Жадыны жаттықтырудың негізгі ережелері.
1.Есте қалатын затқа немқұрайды
қарамай, зор эмоциялық қызығушылық
таныту керек.
2. Зерттелетін затқа мұқият көңіл аудару
керек.
3. Берілген материалды есте сақтауға
саналы түрде жігерлі ниет
қалыптастырыңдар.
14. Зейін
Зейін – біздің барлық психикалық іс- әрекетіміздің
біз үшін маңызды заттарға бағытталуы,
шоғырлануы.
Ерікті, еріксіз, үйреншікті зейін деп бөлінеді.
Еріксіз зейін байқалуы үшін бірнеше жағдай
қажет:
Мысалы: күшті иіс, қатты дыбыс, айналадағы
заттардың өзгеруі, сыртқы орта құбылыстары,
сүйсіну т.б.
Еріксіз зейін мен еріксіз зейін бір біріне алмасуы
мүмкін. Мысалы басында қызықсыз болып
көрінген кітап, кейіннен қызықты болса, бұл кезде
еріксіз зейін ерікті зейінге ауысады.
15. Ой еңбегі гигиенасы.
Ойлау – адамның дүниені және сыртқы орта
құбылыстарын танып білудегі іс –әрекетінің
құбылысы.
1.Мектептегі сабақтан кейін демалу керек.
2. Ауызша тапсырмадан бастап, содан кейін
жазбаша жұмыстарды бастау керек.
3. Алдымен қиын тапсырмаларды сосын
жеңіл тапсырмаларды орындау керек.
4. Оқумен жазуды кезектестіру
