2. DISPOSITIVOS PARA ELEVAR AUGA
HIDRÁULICAS
NORAS
DE SANGUE
RODAS (POLEAS e TORNOS) MOVIDAS
POLAS PERSOAS COS PÉS OU COAS MANS
RODAS MOVIDAS POLO VENTO
BIMBASTROS ou CAMBÓNS (PANCAS)
BOMBAS HIDRÁULICAS
3. NORAS
Máquinas que teñen como
elemento básico unha roda
cunha fileira de recipientes no
seu perímetro que se coloca
parcialmente mergullada.
Os recipientes ou canxilóns van
dispostos de tal xeito que se
enchen de auga cando ocupan a
parte mergullada da roda e
baléiranse logo nunha canle ou
depósito.
4. NORAS HIDRÁULICAS
A roda é impulsada pola corrente de auga grazas á unhas pás que
leva no seu perímetro.
5. A idea do funcionamento das nora de corrente é do tempo dos antigos gregos.
En escritos de Arquímedes do século III a.C. aparece explicada. Estrabón fai
referencia ás rodas hidráulicas para elevar auga no val do Nilo.
VITRUVIO, enxeñeiro e
arquitecto romano explica
varios tipos de rodas
hidráulicas con roda
vertical e empuxe superior
ou inferior e completadas
con engranaxes aplicadas a
elevar auga.
Foi difundida polos árabes
por todo o mediterráneo.
Dispositivo chinés antigo para elevar auga
6. Gravado árabe do século VI onde se aprecia unha gran roda que se
empregaba para sacar auga do Guadalquivir.
7. Noras en Hama, no río Orontes.
Nesta cidade siria consérvanse
numerosas noras que datan dos
tempos do antigo imperio bizantino.
Algunha mide 20 m de diámetro
10. Leonardo Da Vinci fixo diversos
deseños de enxeños hidráulicos
con distintas aplicacións.
Os enxeñeiros italianos JUANELO
e RAMELLI proxectaron e
construíron artificios hidráulicos
moi admirados na súa época,
moitos basados nos deseños de
Leonardo.
12. Sistema para elevar auga desde o río Texo ata o Alcázar de Toledo, salvando unha altura
de 90 m. Deseñado e construído por Juanelo Turriano no século XVI.
13.
14. Sistema de noras e bombas deseñado para levar auga aos xardíns de Versalles no 1682.
22. NORAS DE SANGUE
Son impulsadas por animais ou persoas. Empréganse para sacar auga
de pozos ou lugares onde non actúa a corrente. Para accionar a roda
que eleva a auga faise desde a propia roda ou empregando un
mecanismo con engranaxes conectado a un brazo ou unha barra.
Pénsase que son de orixe
persa e foron moi difundidas
no mundo árabe e oriente.
Foron empregadas polos
romanos para baleirar auga
das minas.
31. TÍMPANOS
Son rodas simples
accionadas por persoas
ou coa axuda da
corrente que recollen
auga no seu interior e
expúlsana por uns
orificios próximos ao
eixo. Empregábanse
para elevar auga a
pouca altura.
Empúxanse desde uns
saíntes ou pas situados
no contorno da roda.
32. RODAS (POLEAS e TORNOS)
MOVIDAS POLAS PERSOAS COS PÉS OU COAS MANS
Incluímos aquí diversos tipos de mecanismos ou máquinas que se
accionan con poleas, tornos ou combinación de ambos. Pódense
manexar cos pés, desde o interior da roda, coa menivela do torno
ou cunha corda ou cable.
38. PARAFUSO DE
ARQUÍMEDES
Chamado tamén parafuso sin fin
Consiste nun parafuso que se fai xirar
dentro dun cilindro oco inclinado.
Inventado e descrito por Arquímedes no século
III a.C., aínda que se pensa que puido existir xa
no antigo Exipto e Persia.
39. DISPOSITIVOS EÓLICOS
Estruturas que se utilizaban para sacar auga de pozos, minas ou
acequias impulsados por rodas eólicas con pas ou velas.
Os gregos e persas empregaron velas para os dispositivos
elevadores de auga cunha bomba do tipo de escaleira con
recipientes cúbicos.
Antiga máquina para
sacar auga dunha saíña
na China.
41. Bombas de auga empregadas en Murcia.
O mecanismo impulsado polo vento move unha nora para elevar auga.
42. Polder molen
En Holanda empréganse desde a Idade
Media distintos mecanismos que
aproveitan a enerxía do vento
conectados a parafusos de Arquímedes,
rodas con pás ou noras, para extraer
auga das zonas anegadas e convertelas
en terras de cultivo.
46. BOMBA MULTIPÁ
O eixo do rotor ten unha parte excéntrica na que vai conectado o
émbolo da bomba. As distintas posicións desta parte excéntrica
provocan o movemento de subida e baixada do émbolo e o
funcionamento da bomba.
As primeiras bombas eólicas
foron desenvolvidas por
Daniel Halladay en Estados
Unidos en 1854. Eran rotores
con múltiples pas acoplados a
unha bomba de pistón. En
1884, Steward Perry fabricou
outro modelo con álabes
metálicos.
Máis adiante inventouse o
sistema eoloeléctrico. O rotor
activa un alternador que
impulsa un motor eléctrico
para mover a bomba de auga.
50. BOMBAS DE AUGA
Son maquinas que moven un fluído (neste caso auga) aumentando a
presión, a velocidade ou a altura.
A primeira bomba coñecida foi o parafuso de Arquímedes (século II
a.C). No século XI Al-Jarazi describiu distintos tipos de bombas
(reversibles, de doble acción, de baleiro…)
Bomba de pistón (Taccola, c.1450)
52. Bombas aspirantes: un cilindro que contén un pistón
móbil está conectado co subministro de auga
mediante un tubo. Unhas válvulas que só se abren
cara arriba bloquean a circulación da auga, deixandoa
subir, pero non baixar. A presión do aire fai subir a
auga cando se acciona a manivela para subir o pistón.
53. TIPOS DE BOMBAS EN FUNCIÓN DO ACCIONAMENTO:
Electrobombas: accionadas por un motor eléctrico
Motobombas: accionadas por motores de combustión interna.
Bombas neumáticas: a enerxía de entrada é neumática (xeralmente a partir de
aire comprimido)
De accionamento hidráulico: impulsadas pola auga
Manuais
54. MONTAXE: Adela Leiro Lois, Mon Daporta Padín
FOTOS: Adela Leiro, Internet (Wikipedia e outros)
BIBLIOGRAFÍA:
Caro Baroja, Julio, “Tecnología popular española”. Círculo de Lectores.
Leiro Lois, Adela e Daporta Padín, Mon “A Enerxía”, Ed. A Nosa Terra, Vigo 2002
