effective evaluation ارزشیابی اثربخش

1. LOGO
ارزشیابی اثربخشی دوره های آموزشی
Evaluation of Training Effectiveness
استاد درس: جناب آقای دکتر مهدیزاده
دکتر کوروش فتحی واجارگاه
تهیه کننده: محسن شریفی راد )دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش و ترویج کشاورزی(

2. تعاریف ارزشیابی اثربخشی و الگوهای مرتبط با آن
-1 اثربخشی به عنوان میزان تحقق هدف ها: •
برخی اثربخشی دوره ها را به عنوان میزان حصول و دستیابی دوره های آموزشی به هدف های تعیین شده تعریف کرده اند.
.(Tyler and Spector) مهمترین حامیان این دیدگاه ، تایلر و اسپکتر می باشند
2 – اثربخشی به عنوان نتایج واقعی برنامه: •
برخی نیز اثربخشی را کلیه نتایج حاصل از یک برنامه می دانند و معتقدند هردورۀ آموزشی می تواند نتایج قصدشده )هدف
ها ( و نیز نتایج قصد نشده ) دستاوردهای پنهان ( را به دنبال داشته باشد، ازحامیان این دیدگاه اسکریون و اپل
.(Apple and Scriven) هستند
-3 اثربخشی به عنوان تامین رضایت گروه های ذینفع: •
گروهی نیز این دیدگاه را مطرح میکنند که اثربخشی دوره ها باید از دیدگاه چه کسانی بررسی شود؟ چه کسانی در دوره
های آموزشی ذینفع هستند؟ آنان چه انتظاری از دوره های آموزشی دارند؟ آیا این انتظارات برآورده می شود؟ مهمترین
.(Nicols) نظریه پرداز این دیدگاه نیکولز می باشد
2

3. تعاریف ارزشیابی اثربخشی و الگوهای مرتبط با آن
4 – اثربخشی به عنوان رعایت استانداردهای آموزشی: •
برخی از متخصصان ارزشیابی اثربخشی را در چارچوب استانداردها تعریف می کنند.اگر دوره های آموزشی این استانداردها را
.(Ashridge) متحقق سازند، دارای اثربخشی هستند که توسط گروه مطالعاتی اشریج تجویز شده است
-5 ارزشیابی اثربخشی به عنوان نقد هنری و خبرگی اموزشی: •
از نظر الوت آیزنر ارزشیابی اثربخشی یک برنامه به معنای بررسی میزان موفقیت برنامه است.انتقاد شدید آیزنر از توزیع فرم
های ارزشیابی در پایان دوره ها برای ارزشیابی توسط کارآموزان یا مدیران یا مدرسان است. به اعتقاد او کسی صلاحیت
.(Eishner) قضاوت در بارۀ اثربخشی دوره ها را داردکه دارای تخصص و تجربه باشد
در این دیدگاه استفاده از روش های کمی به کنارگذاشته می شود و در عوض کسی که دارای تخصص دربارۀ آموزش است
، با نگاهی زیباشناختی و هنری ، برنامه آموزشی در حال اجرا یا پس از اجرا را نقد می کند
3

4. رهیافت جامع در ارزشیابی: مدل کرک پاتریک
در این الگو که بخش عمده ای از الگوهای قبلی را در خود دارد ، چند سطح برای
ارزشیابی مطرح شده است.
Donanld kirk Patrik
-1 سطح عکس العمل
-2 سطح یادگیری
-3 سطح رفتار
-4 سطح نتایج
به دوسطح دیگر ارزشیابی سرد گویند )چون مدتی پس
از اتمام دوره انجام می شود(
4
به دو سطح اول ارزشیابی گرم گویند )چون بلافاصله
پس از پایان دوره انجام می شود(

5. سطوح مدل کرک پاتریک
-1 سطح عکس العمل: 
بااستفاده از پرسشنامه های نظرخواهی عکس العمل شرکت کنندگان
را در بارۀ اینکه دوره اثربخش بوده است یا نه را بررسی می کنند.
-2 سطح یادگیری: 
در این سطح این سؤال مطرح است که آیا کارآموزان واقعاً آنچه
که دوره درصدد دستیابی به آن بوده اند، یادگرفته اند یا خیر؟
-3 سطح رفتار : 
سؤال این سطح ، آیا بر اثر دوره عملکرد و رفتار حرفه ای کارآموزان
بهبود یافته است؟
این نوع ارزشیابی 6 ماه تا یک سال پس از دوره انجام می شود.
-4 سطح نتایج : 
پرسش اساسی در این سطح این است که سلزمان چه نفعی از برگزاری دورۀ
آموزشی برده است؟این نوع ارزشیابی پس از 1 تا 2سال از دوره انجام می شود.
5

6. LOGO
ارزشیابی اثربخشی؛
» ارزشیابی واکنش ها « : سطح اول
Evaluating Reactions

7. انواع مختلف پیمایش مبتنی بر پرسشنامه ها در ارزشیابی واکنش ها
مهمترین عناصر آموزش عبارتند از:
مدرس دوره – موادآموزشی – مسایل سمعی و بصری – امکانات و پشتیبانی دوره – تناسب شغلی
7
-1 روش درجه بندی: •
نیز مشهور است، ابتدا عناصر عمده دوره (Report Card Survey) در این روش که به روش پیمایش از طریق کارت گزارش
آموزشی را مشخص می کند و سپس از شرکت کنندگان می خواهد تا برای هر یک از آنها درجه یا عدد مشخص نماید
– اثربخشی کلی دوره آموزشی
-2 پرسشنامه نظرخواهی بسته پاسخ: •
در این ابزار ابتدا بیانیه هایی دربارۀ دوره آموزشی تدوین می شود و از شرکت کنندگان خواسته می شود تا نظر خود را دربارۀ اثربخشی دوره
اعلام کنند. نظرخواهی عمدتاًبراساس مقیاس لیکرت و می تواند از 5 تا 9 درجه متغیر باشد

8. انواع مختلف پیمایش مبتنی بر پرسشنامه ها در ارزشیابی واکنش ها
-3 پرسشنامه های باز پاسخ: •
پرسشنامه های باز پاسخ در انتهای دوره توزیع می شوند
حول محور مقوله های اصلی سازمان می یابند
تعداد سؤالات باید محدود باشد تا پاسخ دهنده رغبت پاسخگویی را داشته باشد
مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. (Content Analysis) نتایج حاصل از آن باید با استفاده از تحلیل محتوا
• تجزیه و تحلیل داده ها و استفاده از آن:
می شود. spss نظرات کارآموزان در قالب اعداد و ارقام وارد نرم افزار
می توان میانگین هر سؤال را برای مدرس و دوره محاسبه کرده، سپس دوره ها و مدرسان مختلف را بر
حسب آیتم های مختلف با هم مقایسه کرد.
دوره هایی که در بالاترین رده قرار می گیرند = طراحی کنندگان دوره مورد تشویق قرار می گیرندو بالعکس آن
8
نیاز به بررسی های مجدد وجود دارد.

9. LOGO
ارزشیابی یادگیری کارآموزان
- این نوع ارزشیابی تسلط کارآموزان بر دانش و مهارتهای ارائه شده در دوره را
نشان می دهد
- هدف های عقیم مانده را برای بررسی مجدد مشخص می سازد
از این رو این نوع ارزشیابی بسیار مهمتر از ارزشیابی عکس العمل ها یا
واکنش های کارآموزان نسبت به کیفیت دوره های آموزشی است.

10. روش های ارزشیابی یادگیری
Standard Tests -1 آزمونهای استاندارد
ارزشیابی رسمی، برای آماده سازی افراد برای تصدی مشاغل، تهیه و توزیع توسط سازمانهای تخصصی
مهمترین کاربردهای این آزمون:
ارزیابی میزان تسلط یادگیرندگان بر دانش،مهارت یا بینش موردنظر – ارزیابی میزان مؤثر بودن دوره
اموزشی – اطمینان از تحقق یادگیری مورد انتظار در دوره های آموزشی
Criterion – referenced -2 آزمونهای ملاک – مرجع
در مقابل آزمونهای هنجار -محور هستند، صرف نظر از مقایسه عمکرد کارآموزبا دیگران
Self – evaluation -3 خود – ارزیابی
نوعی ارزشیابی غیررسمی است ، تسلط بر محتوای دوره برای فرد واجد اهمیت است،صرفنظر از اخذ مدرک
10

11. روش های ارزشیابی یادگیری
Learning Contracts -4 قراردادهای یادگیری
نوعی ارزشیابی غیر رسمی ، به صورت نوعی توافق قبل از شروع دوره بین مدرس و کارآموزان است
مهمترین اشکال قراردادهای یادگیری :
... تهیه گزارش ویژه ... انجام پروژه ... انجام نمونه های کار معین ... مشارکت فعال در کارگاه های آموزشی
... سایر اشکال حسب دوره آموزشی
-5 کوئیزهای کلاسی ، بازیها و تکالیف در منزل
Class quizzes, games and homework’s assignment
عمدتاً برای ارزشیابی از فرد فرد شرکت کنندگان به طور مجزا به کار می رود، برای نظارت مدرس بر میزان
پیشرفت فراگیر استفاده می شود و به ندرت برای قضاوت درباره دوره توسط مدرس یا کارشناس
استفاده می شود
11

12. نحوه تجزیه و تحلیل و گزارش داده های مرتبط با یادگیری
اهداف سنجش یادگیری:
الف( تعیین این امر که آیا کارآموزان به هدف یا هدف ها دست یافته اند؟
ب(تعیین اثربخشی دوره های آموزشی
استفاده از پیش آزمون)دربرگیرنده کلیه هدف های آموزشی( از فراگیران قبل از دوره برای مقایسه با پس آزمون
فراگیران و همچنین آزمونی برای معاف افراد مدعی از برخورداری آگاهی
تدوین آزمون ملاک – مرجع
اجرای پیش آزمون
ارائه آموزش
اجرای پس آزمون
برای ارزشیابی یادگیری، باید چیزی را به عنوان مبنای مقایسه داشته باشیم.
تجزیه و تحلیل نمرات پیش آزمون – پس آزمون
نتیجه گیری در خصوص اثربخشی
12

13. LOGO
ارزشیابی از انتقال یادگیری)تغییررفتار(

14. پنج پیش زمینه کرک پاتریک برای شناسایی تغییر رفتار شغلی
چه چیز افراد را متقاعد می کند تا دست به تغییر بزنند ؟
Desire علاقه و تمایل به تغییر
to change یادگیری مهارت مجموعه برای تغییر
جدیدی از رفتارها برای جایگزین کردن آنها با رفتارهای موجود 
Skill to change درک این جوکاری واقعیت که مساعد رفتار و فعلی Hospitable job climate مطلوب
دیگر جواب نمی دهد 
دارا بودن محیط حمایتگر برای آزمایش رفتارهای جدید 
برخورداری از پاداش بیرونی برای ایجاد تغییر 
Support to apply new skills پشتیبانی و حمایت برای به کارگیری مهارت های جدید
Reward for behavior change پاداش برای تغییر رفتار
1
2
3
4
35
14

15. نقش آموزش در انتقال مهارت
کار دیگری که مدرسان می توانند برای حمایت از انتقال یادگیری به محیط
کار انجام دهند ، تهیه و تدوین )) راهنمای شغلی (( یا سایر منابع
ضروری است که مشکل بکارگیری مهارت ها در محیط کار را کاهش می
) Microsoft درنرم افزارهای Wizard دهد. )مانند
15

16. روشهای ارزشیابی انتقال مهارت و تغییر رفتار
16

17. LOGO : ارزشیابی نتایج
ماهیت و حدود ارزشیابی نتایج آموزشی
Evaluation the results of training

18. Diagram
آموزش
منافع
(Ford) مطالعه نتاج حاصل از آموزش
نتایج
اجتناب از هزینه ها
پس انداز )صرفه جویی(
منفعت
نتایج استراتژیک
18

19. LOGO : ارزشیابی نتایج
فرایند ارزشیابی از نتایج
Evaluation the results of training

20. )Ford مراحل ارزشیابی نتایج )به نقل از
20

21. مرتبط ساختن پیامدهای آموزشی با نتایج مورد انتظار
21

22. LOGO
ارزشیابی اثربخشی دوره های آموزشی
Evaluation of Training Effectiveness
http://sharifirad.com
mohsen@sharifirad.com