narrativa de posguerra. Esquema.

1. LITERATURA GALEGA II
A narrativa de posguerra (I)
4º ESO. Presentación do tema e esquema.

2. Esquema xeral (1)
1.- A narrariva de posguerra.
1.1. Contexto histórico-político
1.2. Contexto lingüístico.
1.3. A literatura dos 40 aos 70. Situación xeral.
1.4.O xénero narrativo.
1.5. Eduardo Blanco Amor.
1.6. Alvaro Cunqueiro.
1.7. Ánxel Fole.

3. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.1. Contexto histórico-político (1).
Sublevación militar contra o goberno lexítimo da República
(18.07.1936).
En abril do 39, victoria dos golpistas e instauración da
ditadura franquista.
Consecuencias da ditadura franquista:
Longo período de represión e silencio.
Perda de dereitos dos cidadáns.
Paralización da vida política e cultural.
Retroceso nos avances logrados na Rep.
Estatuto de Autonomía sen efecto.
Fusilamentos e exilio de nacionalistas e das persoas
relacionadas coa cultura galega.

4. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.1. Contexto histórico-político (2).
Nos anos 60 comeza a actividade política na clandestinidade
(UPG, PSG), reivindicando para Galicia o autogoberno e a
oficialiddade do galego.
No ano 1975, a morte do ditador ;)) posibilita a democraciae
a recuperación dos dereitos de TODOS os cidadáns
(incluídos os partidarios do réxime represor)

5. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.2. Contexto lingüístico.
Forte persecución da lingua galega na ditadura.
O castelán é a única lingua oficial.
O galego segue a ser falado pola maioría, pero queda
reducido ao rexistro informal.
A escola, a igrexa e os medios de comunicación convértense
en efectivos axentes castelanizadores.
Intenso proceso de desgaleguización que leva a sectores da
sociedade (burguesía urbana e poboación rural das cidades) a
adoptar o castelán ao consideralo un medio de ascenso social.
Identificación do galego con rural, co falta de cultura e con
clase social baixa.

6. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.3. A literatura dos 40 aos 70. Situación xeral (1).
A guerra interrompe o brillante camiño emprendido pola
nosa literatura no primeiro terzo de século. Paralízase a
edición e difusión de calquera tipo de texto en galego.
Entre o 1940 e o 1950 só se escribe e publica no exilio, sobre
todo Arxentina, Venezuela e Cuba, México e Uruguai. Alí
fundaranse revistas literarias e culturais e tamén editoriais.
Gran parte da nosa literatura publicarase en Bos Aires,
principalmente.
Destacan no exilio nomes como os de Castelao, Luis Seoane,
Rafael Dieste, Eduardo Blanco Amor...
Castelao chega a Bos Aires no ano 50 e comeza a traballar
polos dereitos de Galicia e en defensa da República.
Publicará nestes anos Os vellos... (estreada no 1941),
Sempre en Galiza (1944) e As cruces de pedra na Galiza
(1950).

7. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.3. A literatura dos 40 aos 70. Situación xeral (2).
No exilio americano prodúcese unha poesía de forte denuncia
social como a de Emilio Pita, Luis Seoane ou Lorenzo
Varela.
A partir do 50 xorden en Galicia iniciativas que procuran a
defensa e recuperación da nosa lingua e da nosa cultura.
Fúndanse editoriais como Monterrey, Edición do Castro, a
colección de poesía de Benito Soto, e o máis importante, a
Editorial Galaxia. Entre todas elas comezarán a recuperación
das nosas letras.
Nos anos 60 e 70 aparecen as primeiras asociacións que
teñen como obxectivo a defensa da lingua, como O Galo, en
Santiago ou O Facho na Coruña.

8. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.4.O xénero narrativo.
Anos 50.- Seguen o seu labor en galego autores de preguerra
como Otero Pedrayo, pero os máis significativos desta etapa
van ser Eduardo Blanco Amor, Anxel Fole e Alvaro
Cunqueiro.
Anos 60.- Aparece unha nova xeración que forma o que se
chamará “Nova narrativa galega”, e que vai renovar a
narrativa incorporando novos temas e técnicas. Forman parte
desta autores como Xosé Luís Méndez Ferrín, Carlos
Casares, Gonzalo Mourullo, Xohana Torres, Mª Xosé
Queizán...
Anos 70.- Outros autores novos seguirán consolidando a
narrativa: Alfredo Conde, Paco Martín, Xosé Fernández
Ferreiro, Xavier Alcalá...

9. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.5. Eduardo Blanco Amor (Ourense, 1897- Vigo, 1979)
1.5.1. Datos biográficos.
1.5.2. Obra.
1.5.2.1. Narrativa.
1.5.2.2. Poesía.
1.5.2.3. Teatro..

10. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.5. Eduardo Blanco Amor (2).
1.5.1. Datos biográficos (1).
Familia humilde de Ourense, cidade moi presente na súa
obra. Estudos de bacharelato e Maxisterio.
1929 emigra a Arxentina, traballa como xornalista e
comeza o labor literario na prensa arxentina e en revistas
galegas (Nós, Céltiga, Terra...) Participa nun proxecto
galeguista e participa da actividade política nacionalista.
Defende a causa republicada e colabora cos galegos en
actos contra o réxime franquista..
Intensa actividade cultural: periodista, comentarista de
radio, conferenciante, profesor na universidade de
Uruguai e Chile, funda o Teatro Popular Galego en Bos
Aires......

11. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.5. Eduardo Blanco Amor.
1.5.1. Datos biográficos (2).
A partir dos anos 50 publica as obras máis importantes.
Nos 60 regresa a Galicia, en Ourense e Vigo.
Combina o labor literario e o xornalista.
Ao principio pasa dificultades económicas. Non obtén
recoñecemento ao seu traballo nun primeiro momento
Finalmente, chegan os recoñecementos e éxitos
literarios. Foi nomeado membro da RAE. pero non
chegou a ingresar .
Morre en Vigo no 1979.
É considerado un dos máis grandes escritores e autor das
máis grandes novelas escritas na nosa lingua.

12. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.5.2. Obra (1).
1.5.2.1.Narrativa.
a) As obras comparten características comúns:
➄ Localización espacial: Ourense.
➄ Localización temporal: 2 primeiras décadas do XX
➄ Protagonismo infantil e xuvenil (agás A Esmorga).
➄ Preferencia polo narrador subxectivo na P1.
➄ Interese por facer literatura realista.
b) A Esmorga.
c) Os Biosbardos.
d) Xente ao lonxe.

13. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.5.2.1.Narrativa.
b) A Esmorga.
Primeira novela de Blanco Amor.
Fai o relato da esmorga que viven tres personaxes ao longo
dunha noite, nun ambiente urbano suburbial, en Auria
(Ourense), e que remata dunha forma tráxica..
Estruturada en 3 partes:
➄ Documentación: Explicación do narrador sobre a orixe da
información para escribir a historia..
➄ Declaración: Testemuña perante o xuíz de Cibrao, o
acusado, compañeiro de esmorga de Aladio e Xan, e único
supervivinte. Narra o itinerario seguido e os sucesos que
levaron ao tráxico final.
➄ Final: O narrador dá conta da morte do personaxe principal,
deixando no lector a dúbida sobre as verdadeiras causas.

14. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.5.2.1.Narrativa.
c) Os biosbardos.
7 relatos protagonizados por nenos e adolescentes que
teñen lugar no Ourense dos primeiros anos do XX.
Historias protagonizadas sempre nenos ou adolescentes.
d) Xente ao lonxe.
A historia desta novela podemos entendela en 3 niveis de
concreción:
➄ Biografía de Suso, dende neno até a mocidade. É o
protagonista e narrador. Dá conta da súa historia,
evolución e maduración persoal.
➄ Historia da familia de Suso, os Vilar, moi
relacionados con organizacións obreiras sindicais.
➄ A sociedade ourensá de comezos do XX,
centrándose na clase obreira. Reflicte os feitos
históricos da España da época.

15. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.6. Álvaro Cunqueiro (Mondoñedo, 1011- Vigo, 1981)
1.6.1. Datos biográficos.
1.6.2. Obra.
1.6.2.1. Narrativa.
1.6.2.1.1. Narrativa: Novelas.
1.6.2.1.2. Narrativa: Libro de relatos.
1.6.2.2. Poesía.
1.6.2.3. Teatro.
1.6.2.4. Ensaio.

16. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.6. Álvaro Cunqueiro (2).
1.6.1. Datos biográficos (1).
Estudos de bacharelato en Lugo e, en Santiago, Filosofía
e Letras. Nesta época comeza xa a escribir e publica
varios libros de poemas.
Logo da guerra, traballa como xornalista e retoma o
labor literario, máis dedicado agora á narrativa e ao
teatro, aínda que sen abandonar a poesía.
Nos anos 60 obtén o recoñecemento público como
escritor e recibe varios premios e homenaxes. No ano 64
ingresa na RAG.
No ano 1981, ao pouco de ser nomeado Doutor Honoris
Causa pola Universidade de Santiago, morre en Vigo.

17. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.6.2. Obra (1).
1.6.2.1.1.Narrativa: Novelas. (1)
Merlín e Familia.. (1955)
 Adaptación da figura do Mago Merlín a un escenario
galego, o Pazo de Miranda, en Lugo, e ao tempo do
autor.
 O narrador éo paxe de Merlín, Felipe de Amancia,
lembrando, dende a súa vellez, os sucesos
acontecidos na casa.
 As historias que relata o paxe seguen a mesma
estrutura:

Chegada dos visitantes na procura dos saberes
do mago.

Exposición do caso diente de Merlín.

Resolución mediante a fantasía e partida.

18. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.6.2. Obra (2).
1.6.2.1.1.Narrativa: Novelas. (2)
As crónicas de sochantre. (1956)
 Lugar: Bretaña francesa.
 Protagonista: Músico que, indo a tocar a un enterro,
é recollido por varios defuntos nunha carroza .
 Acción: Viaxe de varios anos por todo o país no que
os defuntos contarásn as súas historias.
Se o vello Simbad volvese ás illas. (1961)
 Inspirada nunha historia de As mil e unha noites.
 Simbad, convertdo nun vello meriñeiro, rememora
as súas historias.

19. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.6.2. Obra (3).
1.6.2.1.2.Narrativa: Libros de relatos.
Escola de menciñeiros. (1960), Xente de aquí e acolá
(1971) e Os outros feirantes (1979)
Triloxía de libros de relatos que mantén a mesma
tamética e estrutura.
Son retratos de personaxes reais e imaxinarios, sempre
curiosos, nos que, con humor e fantasía, preséntase a
psicoloxía do home galego e das súas circunstancias. En
palabras de Cunqueiro “relatos feitos ao minuto a esa
xentiña de nós”.

20. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.6.2. Obra (4).
1.6.2.2.Poesía
Cantiga nova que se chama riveira (1933)
 Neotrovadorismo. Ver unidade 4.
Dono de corpo delgado. (1950)
 Poemas tamén na liña do Neotrobadorismo
Herba aquí e acolá. (1980)
1.6.2.3.Teatro
O incerto señor don Hamlet, príncipe de Dinamarca
(1959)
A noite vai coma un río. (1969)
1.6.2.3.Teatro
Tesouros novos e vellos (1964)
A cociña galega. (1963)

21. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.7. Ánxel Fole (Lugo, 1903- 1986)
1.7.1. Datos biográficos.
1.7.2. Obra.
1.7.2.1. Narrativa.
1.7.2.2. Teatro.

22. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.7. Ánxel Fole.
1.7.1. Datos biográficos.
Estudos de bacharelato en Lugo e, en Santiago e
Valladolid, Dereito.
Forma parte do Partido Galeguista dende novo.
Axiña comeza a escribir artigos na prensa e funda a
revista Yunque.
A súa actividade política lévao a fuxir da súa cidade
natal e a residir en distintos lugares. As experiencias e as
xentes que rodean estes cambios de residencia
alimentarán a súa obra posterior.
No ano 1957, de volta en Lugo, traballa como xornalista
e comeza a publicación das súas obras.
No 1963 ingresa na RAG.

23. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.7.2. Obra (1).
1.7.2.Narrativa.
Técnica narrativa característica do conto popular de
tradición oral, que produce unha sensación da oralidade:
 Fórmulas introdutorias
 Remates sentenciosos
 Apelacións ao oínte
 Técnica do conto enmarcado (os personaxes dos
relatos que á súa vez contan outras historias)
 Pretende recoller o galego vivo, utilizando a fala da
zona dos personaxes, con dialectalismos,
castelanismos e vulgarismos.
Fole foi un mestre do relato curto. Destacan na súa
narrativa catro libros de contos.

24. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.7.2. Obra (2).
1.7.2.Narrativa.
A luz do candil (1953) e Terra Brava (1955).
 Ambientados na Galicia rural, na montaña de Lugo
(o Courel, o Incio e val do Sil).
 Retrata os modos de vida do tempo (traballos,
ocupacións, actividades...), pero tamén as crenzas
populares e as lendas tradicionais.
 Proponse retratar a Galicia máxica e misteriosa e dá
a coñecer a cultura material e espiritual destes
lugares.
 Temas relacionados co medo, co misterioso, o
paranormal, todo adornado co humor galego.

25. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.7.2. Obra (2).
1.7.2.Narrativa. (1)
Contos da néboa (1973) e Historias que ninguén cre
(1981).
 Ambientación urbana, en Lugo a nas vilas próximas.
 Continúa cos temas relacionados co medo, co
misterioso, o paranormal...ç
1.7.3.Teatro.-
Pauto do demo (1958)
➄ Acción desenvolta nunha aldea da ribeira do Sil no
tempo da vendima.

26. 1. A narrativa de posguerra (1)
1.7.2. Obra (3).
1.7.2.Narrativa. (2)
A luz do candil (1953) e Terra Brava (1955).
 Ambientados na Galicia rural, na montaña de Lugo
(o Courel, o Incio e val do Sil).
 Retrata os modos de vida do tempo (traballos,
ocupacións, actividades...), pero tamén as crenzas
populares e as lendas tradicionais.
 Proponse retratar a Galicia máxica e misteriosa e dá
a coñecer a cultura material e espiritual destes
lugares.
 Temas relacionados co medo, o misterioso, o
paranormal, todo adornado co humor galego.