1. LURRA, UNIBERTSOA
Izarrak eta Galaxiak:
Izarrak gasezko masa handiak dira, energia kantitate itzelak askatzen
dabe eta argia igorten dabe.
Izarrek bizitza luzea daukie, milaka milioi urte iraun daikie.Lehenengo
miloika urteetan izarrak gazteak dira, denbora aurrera izarra handitu
egiten da, berotu egiten dau eta hidrogenoa askatzen dau. Gero izarra
txikiagotzen hasten da, disdirea izten dau eta hil egiten da.
Izarrek batuta galaxiak osotzen dabe eta hiru taldetan sailkatzen dira:
irregularrak, eliptikoak eta espiralak.
Galaxia irregularra Galaxia eliptikoa Galaxia espirala
EGUZKI SISTEMA
Esne Bidearen besoetako baten dago gure eguzki sistema.
Eguzkia: Astro argidun bakarra da, neurri ertaineko izar gazte bat
da eta temperatura oso altua dauka.

2. Zortzi planeta daukaz:
-Barrualdeko planetak:Merkurio,Artizarra,Lurra eta Marte. Neurri
ertainekoak eta arrokatsuak dira.
-Kanpoko Planetak:Jupiter,Saturno,Urano eta Neptuno dira.
Satelitek:Planeten inguruan orbitatzen dabe.
Asteroideak: Objetu arrotsuak dira.Gehienak asteroide gerrikoa
deitutako eremuan dagoz.
Kometak: Izotzez eta arrokez osatutako gorputz txikiak dira. Eguzkiaren
inguruan orbitatzen dabe.

3. LURRA GURE PLANETA
Lurra eguzkitik hurre dagoan hirugarren planeta da.Batez besteko
temperatura 15ºzentigradukoa da. Ura eta atmosfera daukaz.
Lurrak higidura bi egiten dauz: errotazioa eta translazioa.
-Errotazino higidurea :Lurrak bere buruaren inguruan birea egiten dau
eta 24 ordu behar dauz bere buruaren inguruan bira osoa emoteko.
-Translazino higidurea:Lurrak orbita eliptikoa egiten dau Eguzkiaren
inguruan eta 365 egun eta sei ordu behar dauz bira osoa egiteko.
ILARGIA
Ilargia satelite bat da, eta ez dau argirik igorten.
Ilargia lurra baino hiru eta erdi aldiz txikiagoa da.
Eguzkiaren argia jasoten dauanean,110 gradura heldu daiteke, zero
gainetik eta Eguzkiak joten ez dauanean 180 gradu zentigradora,zero
azpitik.
Errotazino higidura eta translazino higidura egiten dauz:
-Errotazino higidurea:Ilargiak bere buruaren inguruan birea egiten dau,
eta 27 egun baino apur bat gehiago behar dau bira osoa emoteko.
-Translazino higidurea:Ilargiak Lurraren inguruan birea emoteko 27 egun
baino zeozertxo gehiago behar dau bira hori osotzeko.

4. GEOSFERA
Lurraren zati solidoa da.Hiru zatitan banatzen da:azala,Mantua eta
nukleoa.
-Azala:Kanpoaldean dago eta geruzarik mehehena da.Arrokaz osotuta
dago.
-Mantua:Geruzarik lodiena da eta oso temperatura altua dauka.
-Nukleoa:Lurreko geruzarik sakonenekoa da. Oso temperatura altuan
dagozan metalez osotuta dago.
HIDROSFERA
Lurrean dagoan ur guztiaren multzoa da.
-Egoera Likidoa: Urak lurrazalaren hiru laurenak hartzen dauz. Ibaietan,
aintziretan,ozeanotan,eta lurpeko uretan dago ura.
-Egoera Solidoa: Ura izotz, edur, antzigar edo txingor moduan ikusi
daiteke.
-Gas egoera:Atmosferan dagoan ura, Eguzkiaren beroa ibaietatik,
aintziretatik eta itsasotik lurrunduta.
ATMOSFERA
Lurra inguratzen dauan aire geruza da. Gas ugarienak nitrogenoa eta
oxigenoa dira.
Atmosferaren funtzinoak:
-Eguzkitik datorren beroari eusten deutso.
-Animaliei oxigenoa emoten deutse eta landarei Karbono dioxidoa.
-Eguzki izpiak iragazten dauz.

5. -Airea mogiduazoten dau
-Meteorito txikienak desegiten dauz.
ATMOSFEREAREN GERUZAK
-TROPOSFEREA: Lurrean hurren dagoan geruzea da. Troposferean
gertatzen dira fenómeno atmosferikoak adibidez euria eta haizea.
-ESTRATOSFEREA: Troposferearen gainean dago eta gertan dago ozono
geruzea.
MINERALAK
Substantzia bat mineraltzat joteko, ezaugarri izan behar dauz,beti:
-Solidoa izan behar dau.
-Jatorri naturala izan behar dau.
-Ez organikoa izan behar dau.
-Osaera finkoa izan behar dabe.
ZELAN IDENTIFIKATZEN DIRA MINERALAK?
Mineralak identifikatzeko hainbat ezaugarri euki behar dira kontuan:
-Formearen arabera adibidez galenea kubikoa da, muskobitea liburu
itxurea dauka.
-Kolorearen arabera adibidez sufrea horia da eta amatista morea da.
-Distireari esker bereizten dira metaliko mineralak adibidez piritea eta
ez metalikoak adibidez igeltsua.
-Gogortasuna kontuan hartuta, gogortasun txikiena daukan minerala
talkoa da eta gogortasun handiena daukana diamantea da.

6. ARROKAK
Jatorriaren arabera hiru mota dagoz:
-Arroka magmatikoak: Magma hotzitzean solidotu egiten da eta arroka
magmatikoak sortzen dira.
-Arroka sedimentarioak: Arrokak aldatzean sedimentu txikiak sortzen
dira eta pilatzean arroka sedimentarioak sortzen dira.
-Arroka metamorfikoak: Lurrazalaren gune sakonetan dagoz.
LURRAREN IRUDIKAPENA
Kartografia: Mapak irudikatzen arduratzen da marrazkien bidez.
MUNDUKO BOLAK ETA PLANISFERIOAK
-Munduko bolak:Lurra esfera baten gainean dago irudikatuta.
-Planisferioa edo mapamundia: Lurra gainazal lau batean dago irudikatuta.

7. PARALELOAK ETA MERIDIANOAK
-Paraleloa: Garrantzitzua 0 paraleloa da Ekuatore izenekoa eta bi zatitan
banatzen dau lurra Ipar hemisferioa eta hego hemisferioa.
-Meridianoa: Ipar polotik hegopolora dagoan zirkunferentzia da eta 0
meridianoa da Greenwich meridiano izenekoa.
KOORDENATU GEOGRAFIKOAK
Latitudea:Lurraren edozein puntutatik Ekuatorera dagoan distantzia da
eta gradutan neurtzen da.
Longitudea:Lurraren edozein puntutatik Greenwich meridianora dagoan
distantzia da eta gradutan neurtzen da.
Egilea:Nahia Torres