1. SAĞLIKLI ÇOCUĞUN
GÜVENLİĞİ
Prof. Dr. Lale Algıer

2.  Çocukların güvenli bir ortama gereksinimleri
vardır.
 Yalnızca tehlikeleri anlatmak ve öğretmek
güvende olmalarını sağlamaz.
 Çocuğun güvenliğini sağlamak erişkinlerin
sorumluluğudur.

3.  Çocukların ilgileri ve gereksinimleri erişkinlerden
farklıdır.
 Erişkinlere göre düzenlenmiş olan güvenlik
önlemleri çocukları korumada yetersiz kalmaktadır.
 Oto koltukları, bisiklet kaskları, kilitli ilaç kutuları,
yüzme havuzlarının çevresinin güvenliği,pencere
korumaları çocuklara yönelik güvenlik
önlemlerinden bazılarıdır.

4. Kazalar
 Çocuklarda kazalar dikkat edilmesi gereken temel
bir toplum sağlığı sorunudur.
 Dünyada her yıl kaza ve şiddet sonucu 950.000
çocuk yaşamını yitirmektedir (WHO-2004)
 Kazalar özellikle 10-19 yaşları arasındaki
çocuklarda ölüm nedenleri arasında ilk sıralarda yer
almaktadır.
 Milyonlarca çocuk ölümcül olmayan yaralanmalar
nedeniyle hastanede yatmaktadır.

5. Kazalarla ilgili gerçekler
 Her yıl 260.000 çocuk ve adölesan trafik kazaları
sonucu ölmekte..
 10 milyondan fazlası ölümle sonuçlanmayan trafik
kazası geçirmekte..
 170.000’in üzerinde çocuk ve adölesan boğulma
nedeniyle yaşamını yitirmekte..
 Boğulma yönünden en riskli grup; 5 yaşın
altındakiler..
 Yanıklar en çok bebeklik döneminde görülmekte..
 Yanıkların %75’i sıcak sıvılar ve su ile olmakta..

6. Kazalarla ilgili gerçekler
 Her yıl 47.000 çocuk ve adölesan düşme kazaları
sonucu ölmekte..
 Düşmeler uzun süreli ve kalıcı yetersizliklerin önde
gelen nedenlerinden..
 Zehirlenme nedeniyle yaşamını kaybeden
çocukların sayısı 45.000…
 1 yaşın altındaki bebekler ölümle sonuçlanan
zehirlenmelerde en riskli grup…

7. Ne kadar önemli?
 Sağlık Bakanlığı: son 5 yılda 120.000 çocuk ev
kazası sonucu hastaneye müracaat etmiş ve 2000'i
hayatını kaybetmiştir.
 Ev kazalarının %45.4' ü
0-6 yaş arası çocuklarda görülmektedir
 1-4 yaş arası çocukların
%44'ünün ölüm nedeni kazalardır.
 Kazaların %58’i, çocuk bir erişkinin yanındayken
gerçekleşmiştir.

8.  Bir çocuğun beklenmedik bir şekilde
kaybedilmesi anne-baba, kardeşler,
ailenin diğer bireyleri ve tüm toplumu
derinden etkiler.
 Ölümle sonuçlanmayan kazaların
neden olduğu yetersizlikler çocuğun
sosyal gelişimini, eğitimini, iş yaşamını
vb. etkiler
 Kazaların önlenmesinin maliyeti çok
düşüktür.

9.  Kazalar yetersizlik nedeni de olabildiği için,
kaza ile çocuğun diğer sağlık sorunları
arasında yakın bir ilişki vardır.
 Kentleşme, motorlu taşıt sayısındaki artış,
çevresel değişiklikler (örneğin sel, tufan)
çocuğun sağlığını olumsuz etkilemekte…
 Yoksulluk ile çocuğun güvenliği yakından
ilişkili..

10. Çocuklarda risk daha fazladır
 Çocuklar küçük erişkinler değillerdir.
 Erişkinler için düzenlenmiş olan bir dünyada
yaşamaktadırlar.
 Güvenlik ile;
 Çocuğun yaşı
 Gelişim düzeyi
 Dünyayla nasıl etkileşim kurduğu
 Aktiviteleri arasında güçlü bir ilişki vardır.

12. Çocuklar Neden Risklere Açıktırlar?
 Meraklıdırlar ve keşfederek-araştırarak öğrenirler.
 Bulundukları ortamla ilgili algılamaları sınırlıdır.
 Karşılaştıkları birçok yeni durumun sonuçlarının
farkında değillerdir.

13. Çocuklar Neden Risklere Açıktırlar?
 Boyları kısadır.
 Meraklıdırlar
 Cesaretlidirler
 Stres
 Deneyimsizlik
 Yetersiz gözlem

14. Çocukların öğrenmeleri ve gelişimleri
engellenmemelidir, fakat güvenli bir
ortamda, gereksiz zararlardan
korunarak büyümelidirler.

15. ÇOCUKLUK DÖNEMİ
KAZALARI
Karayolu
Yaya
Bisiklet
Taşıt
Ev ortamı
Düşmeler
Yanık ve
haşlanmalar
Yangın
Zehirlenmeler
Laserasyonlar
Boğulma
Suda boğulma
Tatil ortamı
Suda boğulma
Oyun alanı
yaralanmaları
Spor
yaralanmaları
Okul/ Çalışma
Ortamı
Düşmeler
Yanıklar
Haşlanmalar
Laserasyonlar
Zehirlenmeler

16.  18 yaşın altındaki çocuklar
 Kasıtsız yaralanma nedenleri
 Trafik kazaları (%22.3)
 Boğulmalar (%16.8)
 Yanıklar (%9.1)
 Düşmeler (%4.2)
 Zehirlenmeler (%3.9)
WHO (2008), Global Burden of Diseases, 2004 update.

17. Hangi ortamlar daha riskli?
 Bebekler ve okul öncesi dönemdekiler
☆Daha çok ev ortamı
 Okul çağı çocukları ve adölesanlar
☆ Ev ortamındaki riskler daha az
☆ Daha çok yolda-trafikte
☆ Okulda
☆ Oyun alanında

18. YAŞ
CİNSİYET
SOSYOEKONOMİK
FAKTÖRLER
KAZALAR

19. Çocuğun gelişimi
Çocuklar, Mini erişkinler değillerdir!
Emekleme
Yürüme, merak
Hareket etme,
tekmeleme, dönme
Tırmanma Koşma
TEHLİKENİN
FARKINDA
OLMAMA

20. Güvenlik ve Çocuk Gelişimi
0-6 Ay
 Dönebilir, objeleri ağzına götürür
 Bazı kaba motor becerileri gelişir
 Çevreyi tanımak için dokunur, ulaşır, kavrar

21. 0-2 Ay
Sarsılmış Bebek Sendromu
Bebek ağlar!
•Ağlama normaldir
•Kolik, bebeğin gelişiminin normal bir
parçasıdır.
• Bazen besleme, kucağa alma, sarılma, sallama yararlı
olabilir.
• Bazen yaptığımız hiçbir şey bebeği susturmaz.
• Bebeğinizin bir sağlık sorunu olmadığından eminseniz
kaygılanmayın.

22. 0-2 Ay
Çocuğun güvenliği için ne yapılmalı?
 Boğulma bebeklerde ölüm nedenleri arasında..
 Sırtüstü yatırılması
 Sert yatak kullanılması
 Yatakta yumuşak şeyler olmaması
 Birlikte uyumama
 Sigara içmeme

23. 2-6 Ay
Çocuğun güvenliği için ne yapılmalı?
 Bebek kemeri-bebek oto güvenlik koltuğu
 Arka koltuk, hava yastığından uza
 Üzerini değiştirirken dikkat, bir elle bebeğin
tutulması
 Puset güvenliği
 Mama önlüğü, emzik kurdelesi
 Kurdeleli giysilerin kullanılmaması
 Küçük parçalı oyuncakların kullanılmaması
 Yatarken biberon verilmemesi

24. 6-12 Ay
6-8 Ay
• Döner
• Oturur
• Objeleri kavrar
• Ağzına götürür
8-10 Ay
• Emekler
• Çok küçük objeleri
kavrar ve ağzına
götürür
10-12 Ay
• Ayağa kalkar
• Yürür
• Gizli objeleri bulur

25. 6-12 Ay
Çocuğun güvenliği için ne yapılmalı?
 Ev ortamının güvenliği
 Tekerlekli yürüteç kullanılmaması
 Bariyer ve kilit kullanılması
 Zeminin küçük objeler yönünden
kontrolü
 İlaçlar ve temizlik malzemelerinin
yüksekte, çocuğun
ulaşamayacağı yerlerde
bulundurulması

26. Karyola Güvenliği
☆Kırılmış, çıkmış, kaybolmuş parçası olmayan, bağlantı
vidaları yerinde ve iyice sıkılı
☆ Karyolanın parmaklık-bariyerlerinin arasının 6 cm. den
fazla olmaması
☆ Yatak ile karyola arasında iki parmaktan daha az
boşluk olması
☆ Kurşun bazlı boya yerine su bazlı boya ile boyanmış
ürünler

27. ☆ Bebeğin karyolasının pencere, perde, prizlerin ve
elektrik kordonlarının yanına yerleştirilmemesi
☆ Karyolanın kenar yastıklarının bebek ayağa kalkmaya
başladığında çıkarılması
☆ Karyola üstündeki dönence türü karyola oyuncaklarının
bebek 5 aylık olduğunda ya da oturabildiği zaman
çıkarılması

28. 1-3 Yaş
12-18 Ay
 Yürür, tırmanır
 Objeleri çeker, taşır
 Küçük parçaları ağzına götürür
ve yutabilir
2-3 Yaş
 Koşar, tırmanır
 Kapakları açar
 Vidaları çevirir
18-24 Ay
• Koşar, tırmanır
• Gizli objeleri bulur
• Düğmeleri ve kapakları
çevirir
• Kapıları ve çekmeceleri
açar

29.  Dolapları açabilir, tırmanabilir
 Çevre hakkında meraklı
 Koordinasyon ve dengesi kötü
 Tehlikeleri tanıyamaz
1-3 Yaş

30. Çocuğun güvenliği için ne yapılmalı?
 Tırmanırken güvenliğinin sağlanması
 Pencere, balkon kilitleri
 Sıcak içecek ve yiyeceklere ulaşmasının
engellenmesi
 Botta ve suyun kenarında can yeleği
 Havuzların kullanılmadığı zamanlarda boşaltılması
 Güvenli oto koltuğu kullanılması
 Duman dedektörü

31.  Ebeveynlere ilaçların uygun dozları ve uygulama
yolları ile ilgili eğitim
 Bitkilerin oyun alanında olmaması
 İlaçlar ve diğer zehirli materyallerin çocuğun
ulaşamayacağı yerlerde bulundurulması
 Zehir kontrol merkezinin telefon numarası
0 800 314 7900

32. Oyuncak güvenliği
 4 cm’ den küçük nesnelerin bebeklerden ve küçük
çocuklardan uzak tutulması
 Özellikle 3 yaşın altındaki çocuklarda alev almazlık
ve yıkanabilir olma özellikleri
 Üç yaşına kadar olan çocuklarda daha çok
yumuşak kumaş ve plastikten yapılan oyuncaklar
 1 yaşın altındaki bebeklere tüylü oyuncakların
verilmemesi

33. Oyuncak güvenliği
 Balon, patlak balon parçaları ya da şişmemiş
balon parçalarının verilmemesi
 Karyola için kullanılan oyuncakların 20 cm. den
uzun kordon, bağcık içermemesi
 Ses çıkaran oyuncakların çocuğun kulağına
yakın tutup çalıştırmasına izin verilmemesi

34. Banyo-WC’de Güvenlik
 Boğulma
 Sıcak su yanma ve haşlanmaları
 Düşmeler ve kaymalar
 Çocuğun tuvalette kilitli kalması
 Banyo penceresinden dışarıya tırmanması
 Zehirlenme
 Keskin obje yaralanmaları

35. Mutfakta Çocuk Güvenliği
 Yanıklar ve haşlanmalar
 Yangın
 Düşmeler
 Yaralanma, incinme ve kesikler
 Zehirlenmeler
 Elektrik çarpması

36. Okul Çocuğu
 Şiddet
 Zorbalık
 Okula gidip gelirken ortaya çıkan, trafik ve
trafik dışı yaralanmalar
 Servis güvenliği
 İnternet güvenliği

37. İnternet ve riskler
 Uygunsuz içeriklerle karşılaşma
 İnternet üzerinden tehdit
 Kişisel bilgilerin paylaşımı
 Uygun olmayan ve tehlikeli kişilerle karşılaşma
 Gizlilik ihlali, kimlik hırsızlığı, dolandırıcılık

38. Adölesan
 İntiharlar 15-24 yaş grubunda giderek artan
oranlarda görülmektedir.
 Kazalar 10-14 yaş grubunun en önemli ölüm
nedenlerinden biridir.

39. Adölesan
 Dürtülerin kontrolünde eksiklik
 Akran değerlerinin kabulü
 Cinsel aktivite deneyiminde artış
 Güçlü olma duygusu
 Riskli davranışlar
 Aile ile çatışmalar
 Akran onayının önem kazanması

40.  Kabadayılık
 Silah taşıma
 Aşılanma
 Korunmasız cinsel ilişki-CYBE
 İstenmeyen gebelikler
 Araç kullanımı
 Fiziksel ve cinsel şiddet
 Madde bağımlılığı
 İntiharlar
 İnternet güvenliği

41. Adölesan
 Güvenli davranış geliştirme
 İstemli/istemsiz yaralanmaların kontrolü
 Güvenli cinsellik
 Sigara, alkol, madde bağımlılığı ile
mücadele

42. Kazalar sağlıkta eşitsizlikle de ilişkili
 Yoksulluk
 Uygun olmayan çevre
 Uygun olmayan ev ortamı
 Düşük eğitim düzeyi
 Okur yazarlık düzeyinin düşüklüğü
 Sosyal destek sistemlerinin yetersiz
olması

43.  Kazaların %95’i düşük ve orta gelirli
ülkelerde gerçekleşmekte..
 Ekonomik faktörler-ailenin yoksulluğu
 Sosyal faktörler-Örn. Anne eğitimi
 Aile yapısıyla ilgili faktörler- Tek ebeveyn,
anne yaşı, çocuk sayısı…

44. Bakım ve gözlem
eksikliği
Güvenli oyun
ortamının
bulunmaması
Yoğun trafik
Güvenliği
sağlayan
araçlara para
ayrılamaması
Korunmasız ev
ortamı, mutfak,
pencereler…
YOKSULLUK

45. Risk değerlendirmede hedefler
Herhangi bir aktivitenin neden
olabileceği riskleri belirlemek
Bireyin riski azaltma girişimlerine
öncelik vermesine olanak sağlamak
Pratik, mantıklı ve ekonomik çözümleri
tanımlamak

46. Çocuğun güvenliğinin sağlanmasında neler
yapılabilir?
• En ciddi ve önlenebilir durumlara odaklanma
• Profesyonellerin eğitimi
• Ebeveynlerin kültürlerine uygun eğitimi
• Öğrenmeye hazır oluşluğun değerlendirilmesi
• Risk faktörlerinin farkında olma
• Ailelerle birlikte kapsamlı yaklaşım gereksinimi
• Toplum sağlığı ile ilgili politikaların
geliştirilmesi-savunulması

47. DSÖ Dünya Raporu
Çocuk ve Adölesanlarda Yaralanmaların
Önlenmesi
Global Eylem Çağrısı - 2005
Global Eylem Planı- 2006

48. Kasıtlı olmayan yaralanmaların önlenmesinde halk
sağlığı yaklaşımı
1.Sürvelans
Problem nedir?
2.Risk faktörlerinin
belirlenmesi
Nedenler nelerdir?
3.Girişimler
Hangisi uygun?
4.Uygulama
Nasıl uygulanır?

49.  Yönetmelikler (Oto koltuğu, kask kullanımı, oyuncak
güvenliği….)
 Ürün modifikasyonları (kilitli ilaç kutuları..)
 Çevre düzenlemeleri (özellikle okul yollarında)
 Destekleyici ev ziyaretleri (anne-baba-çocuk
eğitimi, ev ortamının düzenlenmesi, çocuğun
gözlenmesi..)

50. AAP
Hemşire-Aile
işbirliği
Okul
çalışanları
Çocuk
hekimleri
Politikacılar Okul öncesi
eğitim
kurumları
Sivil toplum
kuruluşları
Emniyet
Halk sağlığı
hemşiresi
Okul hemşiresi
Diş hekimi
Çocuğun güvenliğini
sağlama programı