1. -Aínda parece que foi onte, e xa pasaron máis de setenta anos… Verás, eu nacínche nun río,
non me lembro do nome, era algo así como… non sei… manzoña… non,non, iso non era, era…
Amazonas, sí, era así! O caso é que alí todo era calmo e sinxelo, tiñamos moita comida e
amigos cos que troulear. Era un auténtico paraíso! Pero un día chegou meu pai á ribeira
dicindo que tiñamos que marchar, que escoitara que na costa todo era moito máis sinxelo para
os que eramos do río. Alí habería máis comida e máis saborosa, e mil marabillas máis que non
podíamos expresar coa nosa burda linguaxe… Eu non quería, e opúxenme a meus país, pero ó
final marchei con eles…
-…
- Como dis, rapaz? Que non qué? Anda, meu neno, achégate máis que á miña idade o ouvido
vai perdendo potencia… Ah, que aínda non me presentei! Perdón, perdón, é que… tantos anos
só fixéronme perder as boas costumes… Chámome Keco, e sonche un manatí. Escoitei o outro
día a uns humanos chamarme Trichechus manatus. Deberon tolear, porque eu xa falara con
eles por este aparello tan raro que me colocaron para entenderme e xa lles dixen o meu nome,
pero nada, veña a chamarme Trichechus nonseiqué… Bah, non importa, alá eles.
-…
- Si, ho, xa non me vou polas ramas. Que era o que che andaba a contar… ? Ah, sí, a miña
mudanza! Ben, debes de saber que ese cambio non o fixemos a miña familia e máis eu sós.
Acompañáronnos todos os manatís que nos fomos atopando polo camiño. Todo culpa do meu
pai, veña a dicirlle a todos que o lugar este… a costa…, pois eso, veña a dicirlles que era
marabilloso e que tal e que cual… O caso e que, pese a sermos animais solitarios, íamos todos
en grupo.
Á nosa chegada á costa todo se nos rebelou incríbel. Algas que medían metros, una
auga cun sabor algo estraño, moreas de obxectos de vivas cores flotando… (parece recordar un
mundo fantástico), e dúas clases de animais un tanto peculiares e que endexamais viramos (o
ton cambia, síntese aflixido). Mais tarde, e no peor momento da miña vida, descubrín que eran
barcos e humanos…
Total, que ó chegar todo o mundo se dispersou, e volveron todos á súa soidade
habitual. Tras varios días nos que só nos atrevíamos a sair do fondo para tomar un pouquiño o
aire, meu pai decidiu achegarse ós obxectos de moitas cores. “Ollai, isto cómese!” dixo,
sinalando unha bolsiña da que sobresaían uns pauciños curtos e amarelos. O outro día
pregunteille a un deses que me chaman raro que podían ser e díxome que lles chamabades…
como era… patacas fritidas, ou algo así. O caso é que eran cousas que víamos que tiraban os
humanos dende os barcos, e moitos dos nosos deixaron de comer algas, porque lles supuña
moito menos esforzo facer unas monadas e conseguir que os humanos pequenos lles tirasen
comida. Ese foi o comezo do fin da nosa especie. Miña nai quería seguir os pasos deses
manatís lacazáns, pero entre meu pai e máis eu conseguimos que baixase de novo ás algas e
seguímonos alimentando no fondo, lonxe deses humanos que ensuciaban as nosas augas sen
que nós nos deramos conta. Porque un día andaba eu na busca desas algas verdes que só
nacen nos bordes onde a terra se une coa auga cando vin un orificio. Era algo así coma se a
Terra tivera un nariz dun só burato que botaba unha sustancia marrón noxenta que causaba

2. que preto dela non medrasen as algas, enténdes? Iso fixo que eu comezase a desconfiar dos
humanos, mais non llo dixen a meus país por vergoña a que me tomasen por tolo. Quizais se
me tivera animado meu pai aínda seguiría vivo… (unhas finas bágoas escorregan polas súas
fazulas). Pois sí, rapaz, os manatís tamén choramos! O que pasa é que só se ven as bágoas na
superficie, e como estamos todo o tempo baixo a auga…
O caso é que meu pai morreu por culpa duns humanos coma ti, ou máis ben deses
aparellos nos que montades, eses… barcos, sí, eso é. Co tempo, non sei moi ben por qué,
comezaron a chegar barcos cada vez máis grandes. “Consecuencia do enriquecemento
progresivo da poboación do século pasado, e a ostentosidade coa que invertían o seu diñeiro”,
dixo un deses das batas brancas cando llo comentei (ri, consciente de que a súa imitación fixo
rir ó humano que tiña diante). Non sei se foi eso ou outra cousa, o caso é que os barcos eran
cada vez máis grandes, e cando un pasaba case non tiñamos espazo no fondo para escapar…
Xa sabes que somos animais de fondos altos, e meu pai non era moi áxil… (volven as bágoas).
Foi unha perda moi dura, e miña nai marchou da costa ó mar, soa, consciente de que ía morrer
ela tamén... Por máis que corrín non a alcancei. Nunca a volvín ver. Mais iso non foi o peor…
Despois chegaron as enfermidades. Entre a mala alimentación que tiñan os que
comían na superficie e a contaminación das nosas augas, comezaron a morrer moitos manatís.
Ó non comer algas, as vitaminas que lles axudaban na dixestión non actuaban e moitos
morrían intoxicados. Os velenos, cada vez máis potentes, que ían chegando ó noso hábitat ían
matando lenta e agónicamente ós máis débiles, mentres que os máis fortes quedaban estériles
(o ton da conversa sobe). Os cachorros que nacían tiñan problemas morfolóxicos, e morrían ós
poucos días (unhas finas bagoas aparecen, esvarando polos seus bigotes; a súa cara expresa
rabia e dor). Os que sobrevivían non tiñan leite, xa que as súas nais non a producían… pero ós
humanos pouco lles importaba! (o rapaz non se sinte demasiado cómodo, sabe que os seus
ancestros foran os causantes da desgraza do animal, e este enfurecíase cada vez máis) Eles
seguían botando merda á auga e navegando cos seus monstros de metal, desgarrando carne
de manatí ó seu paso (o animal bótase para adiante, o rapaz asústase e cae ó chan) Perdoa, sei
que ti non tes culpa ningunha, ti semellas tan diferente a eles…
De cando en vez viñan uns cantos humanos con camisolas verdes a liberar a algún
manatí que quedara atrapado, ou a limpar algunha zona, ou a levar ós pequeniños sen mai a
santuarios para crialos en cautividade, máis de pouco valía
En pouco tempo quedei só! SÓ! Foi terrible, ter a certeza de que ningún máis da túa
especie sobreviviu a eses horribles anos, saber que nunca volverás a ver ós teus, ser consciente
de que a túa sorte non ten por que ser moi diferente á deles, pensar que vas morrer, en
calquera momento, morrer…
Fuxín. Marchei da costa. Non sabía a onde ir, non podía volver ó río, xa que o cortaran
para facer un porto deportivo. Refuxieime ó fondo, lonxe da costa, exposto ós depredadores…
Mais non eran peores que os humanos… (sumérxese na piscina onde o teñen e queda alí
durante varios minutos, coa mirada perdida; o rapaz comprendíao, nunca antes lle contara a
súa historia a ninguén, e sentíase moi agobiado polo conxunto terrible de emocións; tiña que
tomar un descanso para pensar).

3. -(Sereno, non hai rastro das bágoas que minutos antes esvaraban polas súas meixelas,mais a
mirada continúa perdida) Varios anos despois encontráronme case morto,nunha rocha do
medio do mar, e trouxéronme aquí. Coidáronme ben, para seren humanos. Supoño que serían
amigos dos das camisolas verdes, os que debían ser os únicos que se interesaban por nós. A
aleta que me arrincou aquela orca non ma puideron repor, pero total, para estar nesta piscina
na que me teñen, non me fai falla ningunha…
-…
-Graciñas, a verdade é que nunca pensei que un humano se fora desculpar polas atrocidades
que cometeran os seus ancestros (agora mira directamente ós ollos do rapaz; da historia que
este escriba no xornal para o que traballa depende que a xente do século XXII saiba o que os
seus tataravós fixeron coa flora e fauna que tiñan, e da que os seus descendentes xa non
puideron, nin poden, nin poderán desfrutar) Non sei que será de min, se morrerei, se me
teñen aquí para experimentar comigo ou para recuperar a miña especie. Pareceume oírlles o
outro día que ó parecer encontraran unha femia malferida nunha beira do Amazonas. A
verdade é que un pouco de compaña non me viña mal, non… (a súa cara ilumínase uns
instantes,cun pequeno toque de picardía que percibe o rapaz, mais esa luz desaparece,
esvaécese, disólvese na auga, coma os manatís no século XXII…)
FIN