2. Χερσαία Μέσα Μεταφοράς
Στη κατηγορία αυτή ανήκουν όλα τα μέσα που βρίσκονται στην ξηρά.
Χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
• Τυχαίας διαδρομής
(πχ Αυτοκίνητο, Μοτοσικλέτα, Ποδήλατο, Πατίνι, Λεωφορείο)
• Καθορισμένης διαδρομής-τροχιάς
(πχ Τρόλεϊ, Τρένο, Μετρό)
3. ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ
Το αυτοκίνητο είναι τροχοφόρο επιβατικό όχημα με
ενσωματωμένο κινητήρα που χρησιμοποιείται για
μεταφορές.
Σύμφωνα με τους συνηθέστερους ορισμούς, τα
αυτοκίνητα σχεδιάζονται ώστε να κινούνται στους
αυτοκινητόδρομους, να έχουν καθίσματα για δύο ως
πέντε άτομα, έχουν συνήθως τέσσερις τροχούς και
κατασκευάζονται κυρίως για τη μεταφορά ανθρώπων,
αλλά και μερικές φορές για τη μεταφορά διαφόρων
πραγμάτων.
Υπάρχουν δαπάνες και οφέλη για τη χρήση του
αυτοκινήτου.
• Το κόστος για το άτομο περιλαμβάνει την
απόκτηση του οχήματος, πληρωμές τόκων (εάν
χρηματοδοτείται το αυτοκίνητο), επισκευές και
συντήρηση, καύσιμα, χρόνος οδήγησης, τέλη
στάθμευσης, φόροι και ασφάλιση.
• Το κόστος για την κοινωνία περιλαμβάνει τη
διατήρηση δρόμων, τη χρήση γης, την οδική
συμφόρηση, την ατμοσφαιρική ρύπανση, τη
δημόσια υγεία, την υγειονομική περίθαλψη και
την ανακύκλωση του οχήματος στο τέλος της ζωής
του.
Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί υβριδικά
αυτοκίνητα (με ηλεκτροκινητήρα και κινητήρα
εσωτερικής καύσης) και πλήρως ηλεκτροκίνητα
αυτοκίνητα τα οποία είναι πολύ πιο φιλικά προς το
περιβάλλον.
4. ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΑ
Η μοτοσικλέτα είναι δίτροχο όχημα, που έχει
παρόμοιο σχήμα με το ποδήλατο, πλην όμως
κινείται με μηχανή εσωτερικής καύσης. Τα
τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί και
μοτοσικλέτες με ηλεκτρικό κινητήρα πολύ
πιο φιλικές προς το περιβάλλον.
Οι θέσεις επιβατών στις μοτοσικλέτες
συνήθως είναι δύο. Κατ' εξαίρεση υπάρχουν
δίτροχα με μονή σέλα, σε μοτοποδήλατα,
σπορ μοτοσικλέτες και τύπου τσόπερ.
Οι μοτοσυκλέτες δεν είναι πάντα ιδιωτικής
χρήσης. Τα «παπιά» χρησιμοποιούνται
ευρύτατα για διανομές μικρών αντικείμενων
από εταιρείες μαζικής εστίασης και τα
σκούτερ περισσότερο από ταχυδρομικές
εταιρείες για διανομή δεμάτων. Επίσης
χρησιμοποιούνται και ως μότο-ταξί κυρίως
στην Ευρώπη γιατί η αντίστοιχη ιδέα στην
Ελλάδα δεν είχε ιδιαίτερη απήχηση.
Λόγω του μικρότερου κινητήρα σε σχέση με
ένα αυτοκίνητο είναι πιο φιλικά προς το
περιβάλλον.
5. ΠΟΔΗΛΑΤΟ
Το ποδήλατο αποτελεί ένα ιδιαίτερα διαδεδομένο
μεταφορικό μέσο. Ο αριθμός των ποδηλάτων του
πλανήτη στις μέρες μας υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα
ένα δισεκατομμύριο. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του
ποδηλάτου αποτελεί η δυνατότητα του να
ανταποκρίνεται σε αρκετά διαφορετικές απαιτήσεις,
όπως είναι η μετακίνηση, η άθληση και η ψυχαγωγία.
Σε αρκετές πόλεις του πλανήτη προωθείται η χρήση
του ποδηλάτου ως βασικού μέσου μετακίνησης. Στον
ευρωπαϊκό χώρο, χαρακτηριστικά παραδείγματα
αποτελούν το Άμστερνταμ, η Κοπεγχάγη και η
Βαρκελώνη. Βασικές ενδείξεις διευκόλυνσης της
χρήσης του ποδηλάτου είναι η δημιουργία δικτύου
λωρίδων κυκλοφορίας (ποδηλατόδρομος) και θέσεων
στάθμευσης για τα ποδήλατα. Στην Ελλάδα,
παράδειγμα εκτεταμένης χρήσης του ποδηλάτου
αποτελεί η πόλη της Καρδίτσας.
Οι οπαδοί του ποδηλάτου θεωρούν ότι το ποδήλατο
μπορεί να αποτελέσει τη λύση στα έντονα προβλήματα
συγκοινωνίας που χαρακτηρίζουν τις περισσότερες
μεγαλουπόλεις. Κεντρικά επιχειρήματά τους
αποτελούν το γεγονός ότι το ποδήλατο δεν
αντιμετωπίζει προβλήματα κυκλοφοριακής
συμφόρησης, απαιτεί μηδαμινό χώρο στάθμευσης,
έχει τη δυνατότητα να μετακινείται και εκτός οδικού
δικτύου, ενώ παράλληλα δεν μολύνει το περιβάλλον
με κανένα τρόπο.
6. ΠΑΤΙΝΙ
Το πατίνι είναι ένα δίτροχο όχημα χωρίς μηχανή,
χωρίς πεντάλ και χωρίς σέλα ή άλλο κάθισμα, στο
οποίο ο οδηγός στέκεται όρθιος τοποθετώντας το
ένα πόδι του στον πεπλατυμένο άξονα που ενώνει
τους δυο τροχούς ενώ με το άλλο δίνει ώθηση με
συνεχείς παλινδρομικές κινήσεις εκκρεμούς ώστε
να μετακινηθεί το όχημα.
Λόγω της σωματικής άσκησης που απαιτείται για
να κινηθεί, είναι ένα όχημα που δεν μπορεί να
διανύσει μεγάλες αποστάσεις και χρησιμοποιείται
κυρίως για μικρές αποστάσεις και για ψυχαγωγία.
7. ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ
Το λεωφορείο είναι ένα όχημα σχεδιασμένο για την
μαζική μεταφορά των επιβατών. Είναι όχημα που
διαθέτει τουλάχιστον τέσσερις τροχούς και
κινητήρα ντίζελ ή φυσικού αερίου.
Υπάρχουν πολλές μορφές λεωφορείων ανάλογα με
τη χρήση τους. Όταν ένα λεωφορείο διανύει
πολύωρες αποστάσεις κάνοντας λίγες στάσεις
(υπεραστικό λεωφορείο, πούλμαν κλπ) έχει
συνήθως θέσεις μόνο για καθήμενους επιβάτες και
ο χώρος τον επιβατών είναι υπερυψωμένος για να
υπάρχει χώρος αποσκευών από κάτω. Όταν
διανύει μικρές αποστάσεις και κάνει πολλές
στάσεις (αστικό λεωφορείο) έχει συνήθως θέσεις
για καθήμενους και για όρθιους επιβάτες και ο
χώρος των επιβατών βρίσκεται χαμηλά
διευκολύνοντας έτσι την επιβίβαση και την
αποβίβαση επιβατών με κινητικά προβλήματα ή με
αμαξίδια.
Για να μεταφέρουν περισσότερους επιβάτες
κάποια λεωφορεία μπορεί να είναι διώροφα ή να
είναι αρθρωτά δηλαδή να αποτελούνται από δυο ή
τρία σταθερά τμήματα, τα οποία είναι αρθρωμένα
μεταξύ τους.
8. ΤΡΟΛΕΪ
Το τρόλεϊ είναι ουσιαστικά ένα ηλεκτρικό λεωφορείο.
Η τροφοδοσία με ηλεκτρικό ρεύμα δεν γίνεται με
κάποια μπαταρία, αλλά από δύο «κεραίες» που είναι
τοποθετημένες στην οροφή του και συνδέονται με
ηλεκτρικό δίκτυο, το οποίο είναι τοποθετημένο κατά
μήκος των προεπιλεγμένων διαδρομών.
Τα τρόλεϊ είναι ιδιαίτερα φιλικά προς το περιβάλλον,
καθώς χρησιμοποιούν μόνο ηλεκτρικό ρεύμα με
αποτέλεσμα να μην ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα.
Βέβαια η φιλικότητά τους προς το περιβάλλον
εξαρτάται και από τον τρόπο παραγωγής του ρεύματος
το οποίο καταναλώνουν. Το θετικό όμως είναι ότι δεν
συμβάλλουν στη ρύπανση του ήδη επιβαρυμένου από
το φωτοχημικό νέφος αστικού περιβάλλοντος.
Από την άλλη, ως μέσο σταθερής τροχιάς και μάλιστα
όχι αυτόνομης, είναι σχετικά αργό. Η κίνηση του τρόλεϊ
είναι ευάλωτη τόσο σε εμπόδια που μπορεί να
βρεθούν στον δρόμο του, τα οποία ακινητοποιούν όλα
τα τρόλεϊ της ίδιας γραμμής που επέρχονται, όσο και
από τις αδυναμίες του ίδιου του ηλεκτρικού δικτύου
από το οποίο τροφοδοτείται. Στα σύγχρονα τρόλεϊ
όμως, αυτά τα αρνητικά στοιχεία έχουν ξεπεραστεί
δεδομένου ότι εκτός του ηλεκτρικού, διαθέτουν & 2ο
κινητήρα που λειτουργεί επί το πλείστον με ντίζελ &
έτσι σε περίπτωση εμποδίου, μπορούν να
λειτουργήσουν ως λεωφορεία εκτελώντας το
δρομολόγιο από διαφορετικούς δρόμους.
9. Τρένο
Τo τρένο αποτελεί σήμερα κυρίαρχο μέσο
κατηγορίας των σιδηροδρομικών μεταφορών.
Αποτελείται από ειδικά οχήματα (βαγόνια)
συνδεδεμένα μεταξύ τους, που κινούνται πάνω σε
σιδηροδρομικές γραμμές (ράγες) και μεταφέρουν
επιβάτες ή πολύ βαρύ φορτίο (χιλιάδες τόνους).
Το ύψος των περισσότερων τρένων στην Ελλάδα
είναι συνήθως από 3 μέτρα έως 5 μέτρα. Το βάρος
της μηχανής έλξης (που έλκει-ρυμουλκεί τα
βαγόνια) είναι από 80t έως 250t.
Τα πρώτα τρένα κινούνταν χρησιμοποιώντας
ατμομηχανές. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν
πετρελαιοκινητήρες. Στην εποχή μας τα τρένα
κινούνται με υβριδικούς κινητήρες
(πετρέλαιο/ηλεκτρισμός), ηλεκτρικούς κινητήρες ή
σε ελάχιστες περιπτώσεις με την χρήση
μαγνητισμού χρησιμοποιώντας ένα μαγνητικό
πεδίου που δημιουργείται στην ράγα μεταφοράς
για να αιωρούνται.
Πλέον τα τρένα με την ηλεκτροκίνηση – που
επεκτείνεται στις περισσότερες διαδρομές – είναι
πιο φιλικά προς το περιβάλλον, σε αντίθεση με τη
ρύπανση που προκαλούν τα καυσαέρια των
επιβατικών αυτοκινήτων, και των λεωφορείων.
10. ΜΕΤΡΟ
Το Μετρό ή Μητροπολιτικός Σιδηρόδρομος είναι ένα
σιδηροδρομικό σύστημα μαζικής μεταφοράς των
μεγαλουπόλεων. Η λέξη είναι ελληνικής προέλευσης
και χρησιμοποιήθηκε το 1900 στο Παρίσι για πρώτη
φορά σε σχέση με σιδηρόδρομο.
Για να χαρακτηριστεί ένα σιδηροδρομικό σύστημα
μαζικής μεταφοράς ως Μετρό σύμφωνα με τις
επίσημες διεθνείς παραδοχές πρέπει:
• Να είναι αποκλειστικά ηλεκτροκίνητο σύστημα
αστικών μεταφορών.
• Η κυκλοφορία του να είναι ανεξάρτητη από την
υπόλοιπη κυκλοφορία, δηλαδή να έχει διάδρομο
αποκλειστικής διέλευσης στη δική του τροχιά που
δεν εμπλέκεται με οδό ή διάβαση ή άλλο μέσο
μεταφοράς.
• Η συχνότητα διέλευσης των τρένων να είναι
ιδιαίτερα πυκνή.
• Να έχει μεγάλη χωρητικότητα επιβατών, σε
αντίθεση με το τραμ που έχει εμφανώς πολύ
μικρότερη μεταφορική ικανότητα.
Στην Ελλάδα, ο Σιδηρόδρομος Αθηνών - Πειραιώς
μετατράπηκε σε Μετρό το 1904, όταν έγινε η
ηλεκτροδότηση της γραμμής. Η Αθήνα τον Ιανουάριο
του 2000 απέκτησε, επίσης, δίκτυο υπόγειου Μετρό.
Σήμερα, 195 πόλεις σε 62 χώρες έχουν σύστημα μετρό.
Η χώρα με τα περισσότερα μετρό είναι η Κίνα, με 45
συστήματα μετρό.
