COÑECEMENTO DO MEDIO, SEGUNDO DE PRIMARIA

1. Coñecemento
do med¡o 2 PRIMAR!A
Obradoirlo
Santillana
Proxecr) I
( o'ca m i ñ os do r" -q

2. Coñecemento
do medio ZPRTMARTA
0 libro Coñecemento do medio
para 2.0 de PRIMARIA é unha obra
colectiva concibida, deseñada e creada
no departamento de Edicións Educativas
de Santillana Educación, S. L. / Edicións
Obradoiro, S. L., dirixido por Henrique Juan
Redal e Ana Maria Guerra Cañizo.
Na súa elaboración participou
o seguinte equipo:
Aurora Moral Santa Olalla
Antonia Perales Álvarez
Tomás Verger Gallego
Xosé Antón González Serén
tusrnRcróN
Alademosca il.lustració
Carolina Temprado Battad
EorcróN
Aurora Moral Santa Olatla
Antonia Perales Álvarez
Xosé Antón González Serén
otREccrót'¡ Do PRoxECTo
Teresa Grence Ruiz
orRgccróN E cooRDrNAsóu EoroRrRl
1.0 crcLo-PRTMARTA
Maite López-Sáez Rodriguez-Piñero
)lr
hoxecto Os Camiños do Saber
Obradoirc
Santillana

4. índice
BENVIDOS!. ....... 6
¿
I Onosocorpo ..10
2 A olmenüoción ......22
A
., A soúde .. 34
4 Os momihros e os oves .44
5 Or¡tros onimois ...... 5ó
REPASO TR|ÍI/IESTRAL I...... o.......... o. ..... o................... ..70
A
O As plontos ... ..12
-
I A ougo e o oire ..... 8ó
8 Protexemos o noturezo ....... 98
9 As poisoxes. ...n0
10 osol,oTenoeolúo ...124
REPASO TRIMESTRAL 2 ...... o.. o. o...... ................... o...... l3g
1 1 A bcolidode .. r4o
12 os robottos. .. ts4
13 As móquinos e os inventos .. 168
14 o iempo poso ...... l8o
¿F
lC Crolicio ... t94
REPASO TRIIIIESTRAL 3 ...................... o........ o. o. o....... 206
tres 3

5. Codro de contidos
O noso @rpo
A olimenlucidin
A soúde
. A soúde
e o enfermidode
Os momfhrcs
e os oYes
Oulros onimois
Asñr
A or¡gc eo ohp
Hofereruoe
o rdueúo
Aspfurss
110
O Sd, oÉrro
eoüfh
. Os ósos
e os orticulocións
. Os múscuros . A respiroción
o Necesitomos comer o Os grupos de olimentos . A olimentoción so
o Costumes poro
unho vido so
o Os onimois
ogrúponse
. Os momiferos i . As oves
o Os réptiles . Os onfibios
. As portes I . As necesidodes
dunho plonto I dos plontos
. A reprodución
dos plontos
. O medio noturol . Algúns problemos
do medio noturol
. As poisoxes de inlerior . As poisoxes de costo
. A Terro desprózose
. As oldeos e os vilos . Os servizos
do locolidode
. Os trobollos
relociónonse
o Como son
os tronsportes?
o Os inventos
. A époco
dos romonos
. A époco ocs ::s¡¿r=
. As poisoxes
de Golicio
o lvlo¡..rr€rñ:s
de Gorcc
. Hoi trobollos diferentes
o Hoi móquinos moi
diferentes
. A époco dos covos
4 coro

6. . Por que choromos?
. Condo se inventoron
os conservos?
o Por que lemos moniotos?
o Como folon os onimois?
. O réptil que corre sobre os ougos
o Plontos que curon
. -G oe plontos
. Que tempo író moñó?
o A tortorugo que comeu plósticos
. A poisoxe dos fontes quentes
¡ t --c e os estrelos . Hoi morcionos en Morte?
- I srzo de trofico o Eu tomén quero oxudor
- 5nu gr 6 comercios? . Pódese compror sen diñeiro?
. A forzo invisible: os imóns
olüre fu inventos o Pero... quen inventou o cole?
o Por que non vivo onde nocín?
-ffirebstos
¡-E¡¡rtO
o Coñezo como son
o Consumo os olimentos correctomenle
. Completo unho enquiso sobre o miño soúde
. Observo como se odopton os onimois
. Closifico onimois
. Reolizo un experimento cunho plonto
. Sei como coidor o ougo potoble
. Aforro electricidode
. Exploro unho poisoxe
. Plonifico o meu lempo
. Acepto decisións tomodos en grupo
o Penso onles de mercor
o Fogo unho ondovío
. Escribo o hislorio do miño vido
. Fogo unho entrevisto
cinco 5

7. Benvidos!
Volviches dos vococións e posoches o Segundo.
o Segues no mesmo escolo co en Primeiro? S¡ D Non O
Que persoos trobollon no escolo? Coloreo e explico
o que foi codo un.
secretorio conserxe cociñeiro
mestre ogricultor directoro
persool de limpezo
Coñe@s o lodos osleus cornpoñeirod? Compleilo o fidro e leo en voz o!üo.
M
mP)ra w M
o Como se chomo?

8. Onde estiveches no verón? Debuxo unho postol dese lugor.
Contesto e explico oos teus compoñeiros:
o Posoches o verón nun lugor. ..
de montoño. Ü de costo. Ü de choiro. Ü
o Que medios de tronsporte usoches poro chegor olí?
o Procticoches olgún deporte? Col?
o Que porte do corpo trobolloches?
sete 7

9. J eue imos oprender?
I
I En Segundo vos oprender moitos cousos
I ¡ovos sobre o noso corpo, os onimois,
os plontos, os poisoxes, o noso ploneto,
o lugor onde vivimos... Pero ti xo sobes
moitos cousos. Lembro!
O Lembros os nomes dos nosos sentidos?
@ Seños quen de imoxinor un menú
soudoble? Elixe un primeiro protq
un segundo proto e unho sobremeso.
O Lembros como poden nocer os onimois?
O E en gue se diferencio un onimol doméslico
O Todos os plontos teñen flores?
() Que quere dicir gue unho plonto

10. O En que ploneto vivimos?
@ Que poisoxes podemos encontror nel?
unidode de BENVIDA
O Contos estocións hoi no ono?
O Como é o tempo no outono?
Que fles sucede ós plontos?
@ Onde se fobrico un coche?
@ Que móquinos e funomentos
se necesiton porq reporolo?
@ Wimos nunho oldeo,
nunho vilo ou nunho cidode?
@ Por que o pensos?
(p Hobío teléfonos móbiles condo
os teus ovós tiñon o teu tempo?
nove I

11. 3
,.-i-
-,-
+¡,
¡.1
':'
v,
ft
"rrt
?
,. Lt-,
.,Yf ¿.,/ ' ,
-t.
3-
*
'tstfu'
q'v'
J.t
músculos
les o move
Respiron oire
limpo.
Dobron o corpo
polos orticulocións.
#
(?,
/-a'..
!'l :i
,t-
-, !
tfl
//|
14B
w-""--
,ñ
'41
I
S.
e
Utilizon os súos
xtrem idodes i nferiores
5 i
I
I
gt
i
}I{YHI
-=';#ii
---=< ¡
>t
/
I .-^:
Sri
a-

12. J Descubrimos
O TRABALLA CoA IMAXE. Escribe codo porte do corpo no seu lugor.
tronco extremidodes nocello cóbodo
once 1 1
O Oue porte do corpo protexen? Escribe.
e E(PRESIÓN ORAL. Que deporte fixeches duronte os vocqcións?
fudtes olgunho couso que non eros quen de focer o verón onterior?
Csno te sentiches oo logrolo?
o Respecto o quendo de polobro dos teus compoñeiros e escoito otentomente.

13. Os ósos e os orticulocións
No interior do noso corpo
encóntronse os ósos. Temos
moitos ósos e xuntos formon
o esqueleto.
Os ósos son duros e ríxidos.
Serven poro dor formo oo corpo
e poro protexer outros portes
móis delicodos, como o cerebro
ou o corozón.
Os ósos non se poden mover
nin dobror e únense entre si
polos orliculocións.
As orticulocións
As orticulocións son os lugores
polos que podemos dobror
o corpo. Sen elos non nos
poderiomos mover.
Temos orticulocións en distintos
portes do corpo. No tronco estón
o pescozo, os ombreiros
e o cinfuro. No brozo estón
o cóbodo e o pulso e no perno
estón o xeonllo e o nocello.
pulso
pescozo
cinluro
columno vertebrol
12 doce
nocello

14. unidode 1
O Escribe verdodeiro ou folso onde correspondo.
ls ósos formon o esqueleto. )
::demos dobror os ósos. )
ls ósos son brondos. )
O Onde se encontro codo orticuloción? Escribe.
pulso
cinfuro
nocello
e GIre óso rompeu o neno? Morco.
il As costelos. Ü orodio Ü Atibio.
o Poro que serve o escoiolo do brozú
son duros e formon o esqueleto. O noso corpo sostense grozos
trece 13
ornbreiro
No tronco
Nos
extremidodes
. Podemos dobror o corpo polos orticulocións.

15. Os músculos
Os músculos encóntronse
boixoopel erecobren
o esqueleto.
Son brondos e e!ósticos
e pódense estiror e encoller
sen se romper.
Os músculos únense
oos ósos por medio
dos üendóns. Os tendóns
son os encorgodos de tiror
dos orticulocións e osi
podemos movernos.
peitorois
obdominois
xemelgos
Cos músculos do peito controlomos
o noso respiroción.
Poro gue serven os músculos?
Os músculos permítennos focer moitos cousos:
Cos músculos do coro focemos xestos
cos que nos comunicomos.
cotorce
14

16. c Completo os seguintes orocións.
5(yT1,
-'.2Jn/Jo 0r» óó(» ?d*
ffiMe
ffi 5P/v»e/ruW
e Como se chomon estes músculos? Escribe os seus nomes.
o
unidode 1
O Aren frortolece os seus músculos? Explico.
. 7' : -= a -cortonte focer deporte?
(b'núsculos son brondos e elósticos e serven poro movernos. Únense
G G6 polos tendóns e recobren o esqueleto.
quince 1 5

17. A respirqción
Se oguontos o respiroción, decotoroste
de que podes estor moi pouco tempo
sen coller oire. lsto ocorre porque
poro vivir necesitomos respiror
continuomente.
Condo respiromos, entro oire
no noso corpo. O oire poso por un tubo
que se chomo trogueo e chego
oos pulmóns, que se encontron
no interior do noso peito.
A continuoción, expulsomos ese oire
dos pulmóns e volvemos coller oire
outro vez.
Respiromos moilos veces oo longo
do dio, pero non sempre o focemos ben.
Respiror correctomente é bo poro
o noso soúde e, odemois, oxúdonos
o reloxornos condo estomos nerviosos.
Probo o focelo ti!
Colle oire polo noriz
e enche completomente
os teus pulmóns.
1 6 dezoseis
O oire debe permonecer
dentro uns poucos
segundos.
Expulso o oire lentomente
polo boco.

18. unidode 1
O Que portes son? Escribe os seus nomes.
O Observo o que foi o neno e completo os orocións.
O For gue necesito o nododoro soír
ó superficie de condo en vez?
Eo vivir necesitomos respiror. O oire que respiromos chego oos pulmóns
oturÉs do troqueo.
dezosele 17

19. J Leo e oprendo
Por que choramos?
Seguro que algunhavez, cando estiveches
moi triste, non puideches eütar botarte
a chorar. E normal! Todas as persoas,
maiores ou nenos, choramos cando
estamos tristes ou sentimos unha gran dor.
Os animais tamén senten pena e dor.
Por exemplo, os cans ouvean de forma
queixosa cando os seus donos marchan...
Pero non poden chorar de tristeza. E é que
só as persoas o facemos!
Ninguén sabe exactamente por que
choramos. Pero os científicos descubriron
que, cando estamos tristes, producimos
unhas substancias que se encontran
nas bágoas. Cando choramos,
esas substancias saen do noso corpo
e o sentimento de pena diminúe.
E é por iso polo que pensan que choramos,
para nos sentir mellor!
O Quen pode choror de tristezo?
I
@ Que significo «ouveor de formo queixoso»»?
D Lodror de formo que dó peno.
O t"rU. o úllimo vez que dromcheE E¡plkn por qrre o fucches e oomo le senlidps
D Lodror moi olto.
18 dezooilo

20. Coñezo como son
O Como es? Completo e debúxote.
Esloturo:
Cor do pelo:
Afección fovorito:
O qre é o que móis che gusto de ti?
O Gorno son os teus compoñeiros? Conto e escribe o número.
dc
Cosüoños
brdes
Crises
Aar'
tr
T
tr
T
Pelo
Negro
Costoño
Rubio
Roxo
Estofuro
AIto
Mediono
Boixo
tr
tr
I
tr
I
tr
r
O Scrrc iguois ou diferentes? Explico en que nos porecemos
G Gn que nos diferenciomos.
dezonove 1 I

21. jnepqso e proctico
O Completo coos seguintes polobros.
orticulocións
movomos
pulmóns
esqueleto
Articulocións
Músculos
músculos
@ Escribe o nome dos portes do corpo onde correspondo.
pescozo
fémur
obdominois
cóbodo
cronro
costelos
xemelgos
xeonllo
20 vinte

22. € Completo o esquemo do respiroción.
- : ': entro polo O oire poso oos
C Que músculos moves en codo coso? Une.
-:^Co dis que si coo cobezo o
Condo sorris
Condo te onicos
Condo oploudes
e i-e portes do corpo ves no rodiogrofro? Escribe.
Os do coro
Os dos brozos
Os do pescozo
Os dos pernos
O oire soe polo
unidode 1
C i-e posorío se desoporecesen os teus ósos? Explico.
vinte e un 21

23. a, T,,r3T. m.g
l,rL
Vt:ant)"<v a)a
0
O,/JP A/:/CAXY.
i
Existen distintos tipos
de olimentos.
Mostigon
correctomente
1
---
»;--.-
) Jr.-
a'(. ,
,
./
t3 -
l-Al:o c.ó T:D,T;,J
ontp: de c^yraer."
ln vs ,s: detnlB»
Cq,/srl Ce uvmp¡u
Monteñen normos
de hixiene.
I
Beben ougo.

24. j Descubrimos
O TRABALLA CoA IMAXE. ldentifico dous olimentos de codo tipo
e escribe os seus nomes onde correspondo.
O torco coles destes qlimentos cres gue debes tomor todos os díos.
-o
U
§ eroOeo de vermetlo os produüos etoborodos e de ozulos ploduüos noiurois.
I
I
O o[PRtslór.¡ onAL. Como debemos comportornos á horo de comer?
o Jescribe o que forÍos ontes de comer, como te comportoríos duronte o comido
e o que foríos oo terminor.
Proceden dos plontos
Proceden dos onimois
vinte e tres 23

25. Necesitomos comer
Codo dio temos que comer, porque
nos olimentos se encontron
o enenío e os subsüoncios que
o noso corpo necesito poro vivir.
Ao comermos, os olimentos entron
no noso corpo polo boco. No boco
encóntronse os dentes e o linguo
Temos distintos tipos de dentes.
Cuns cortomos e con outros
trituromos o comido.
Usomos o linguo poro mesturor
os olimentos coo solivo.
Condo trogomos, o comido triturodo
e mesturodo coo solivo poso
polo esófogo e chego oo estómogo.
Despois, distribúense os substoncios
que necesitomos por todo o noso corpo.
Dentome do leite.
Os denües
Condo nocemos, non temos dentes.
Os primeiros dentes soen o portir
dos cinco meses. Este primeiro dentome
non é definitivo. Son os dentes do !eib.
A portir dos seis onos, os dentes
do leite coen e medron os denües
definltivos.
24 vinte e colro
(esgozol

26. O observo o debuxo e escribe codo polobro no seu lugor.
unidode 2
o Contos dentes do leite che coeron xo?
O Coeuche olgún dente do leite hoi pouco? Coloréoo e contesto.
. Que tipo de dente ero?
Ü Moo. il Coiro. Ü tncisivo.
o Poro que servio?
O Por que cres que cómpre mostigor ben o comido?
hro vivir necesitomos olimentornos. Os olimentos entron no boco,
rnosligómolos e trogómolos. Despois chegon oo estómogo.
vinte e cinco 25

27. Os grupos de olimentos
Hoi moitos tipos de olimentos distintos e codo un deles
ochégonos olgo que o noso corpo necesito.
Os olimentos pódense closificor en cinco grupos.
át
;'
i
s.
iS".-
rc . _.1
--J
Leitq iogur e queixo
Teñen proteínos, que nos oxudon
o medror, e colcio, que fortolece os ósos.
s
#,
'^'.$ h"
t.-.*f
Aceite, monteigo e touciño
Teñen groxos, que nos proporcionon
enerxÍo. O oceite de olivo é o groxo móis so.
Pon, potocos, posto, cereois e ozucre
Teñen hidrotos de corbono, que nos
proporcionon enerxío.
Corne, embutidos, peixe, ovos,
legumes e froitos secos
Teñen proteinos, que nos oxudon o medror.
Verduros e froitos
Teñen vitominos e fibro, que
nos oxudon o estor sons.
19
drr
-lj* ffi
¡
_{ ¿
d-é'3
26 vinte e seis

28. O Oosifico codo olimento no seu grupo.
_:r3nxo
lr: etos
-
-
Peixe
Queixo
Monteigo
Ovos
I
logur
Melón
Pemento
Leitugo
unidode 2
Espoguetes
Touciño
O Cornpleto os orocións.
I
,.é7" I
I
O hr gue é bo que o olimentoción sexo voriodo? Explico.
túrs olimentos donnos enerxio, outros sérvennos poro medror e outros
ddmnos o estor sons.
vinte e sele 27

29. A ol¡mentqción so
Non exisle un olimento que conteño todo o que o noso corpo necesito,
por iso debemos tomor distintos tipos de olimentos.
Alimentos que só se deben tomor
de vez en condo.
Alimentos que hoi que comer
vorios veces ó semono.
Non obuses
dos embutidos!
Alimentos que debes
tomor vorios veces
todos os díos.
Bebede5oBvosos
de ougo oo dio!
Tomén é importonte reportir correctomente os olimentos oo longo do dio.
Poro iso debes focer cinco comidos diorios: olmorzo, porvo, comido,
merendo e ceo.
Come froito
e verduro
cinco veces
oo dio!
Non soltes o olmorzol,
.¿' O olmorzo é unho comido moi importonte,
porque, condo nos erguemos polo moñó,
levomos moitos horos sen tomor olimentos
28 vinte e oito

30. unidode 2
O Escribe V se é verdodeiro ou F se é folso.
Hoi que beber vorios vosos de ougo oo dio.
Hoi que tomor posteis todos os dios.
r,-loi que tomor froito e verduro tres veces oo dío.
t-loi que comer peixe vorios veces Ó semono.
É son ir oo colexio sen olmorzor.
o l:¡rs converte os orocións folsos en verdodeiros.
O Escribe o nome de tres olimentos que debos comer vorios veces
ó semono.
O Qrre tomos poro olmorz o¡? Escribe e contesto.
Cres que hoi olimentos
voriodos?
Cres que é suficiente?
Que lle folto?
Sre o noso olimentoción sexo so debemos comer cinco veces oo dÍo
O meu olmorzo
l
l
olimentos voriodos.
vinte e nove 29

31. J Leo e qprendo
Cando se inventaron as conservas?
Hai centos de anos, as üaxes en barco eran
moi longas. Podían durar varios meses.
Nos barcos, conservar a comida era
un problema, pois case todos os alimentos
se estragaban e causaban graves
enfermidades aos que os consumían.
Pero hai máis de douscentos anos,
un cociñeiro francés descubriu unha forma
de conservar os alimentos. ConsistÍa
en metelos nun recipiente, pechalo moi ben
e despois quentalo. Dese modo, non entraba
aire e o alimento conservábase durante
moito tempo.
Estas primeiras conservas gardábanse
en frascos de üdro. Máis tarde inventáronse
as latas de conservas.
Pero aÍnda üveron que pasar moitos anos
máis ata que se inventou o abrelatas!
G De que troto o texto? Morco.
Dos vioxes en borco.
Do conservoción dos olimentos.
De como se inventou o obrelotos.
n
n
L-J
@ Escribe o nome dolgún olimento que se consumo en conservo.
O Conto oos teus compoñeiros olgunho ocosión en que os conservos
30 trinto
poidon ser útiles.

32. ffi ffi sru S U tr#B # # S & il § $+& ffi h$ §"n# § ff # ffi ffi ffi ffi §& #ffi ffi ffi re- ffi
Que debes focer ontes de tocor os olimentos? Morco.
Lovor os dentes.
e Que debes focer ontes de comer froito? Morco.
Cociñolo. Lovolo.
e Le o etiqueto e responde
os preguntos.
o De que produto é o etiqueto?:
o Que ingredientes se empregoron poro eloborolo?
i j Lovor os mons.
Os olimentos
envosodos levon
unho etigueto
con datos poro
o súo conservoción
e consumo.
üarmelada de pere
lngredientes: pelas, ezucro
o zumo ds limón.
Non cont6n glute.
U¡ha uez abeilo, consoruar n0 frigorífico.
Ceduca en agosto de 2015.
_---_t
Alo condo se pode consumir?
Como hoi que conservor o mormelodo condo estó oberto?
O Que cres gue posorío se consumises o mormelodo
fi
,1
}
rj
it
;:J
fr
I
ii
¿il
m
despois de ogosto de 2015? Explicq.
trinto e un 31

33. J Reposo e proctico
O Como nos olimentomos? Completo.
OrM Wpd'
@ Arrodeo de verde os froitos e de ozul os verduros.
e Compteto.
Leite
Froito
Pon
Serven poro
i
I
I : : a:..rt : ,. 3 r : .. : .
| . ! ¡¡.--Ja-..¡,¡ LJ-L..:,. tj-
trinlo e dous

34. Substitúe os olimentos desto comido por outros do mesmo grupo.
Primeiro proto
Segundo proto
Sobremeso
( =scribe o nome de olimentos que che guston moito
:ero que debes comer só de vez en condo.
( l: dos dous olmorzos é móis son? Morco e explico por que.
unidode 2
J
:t
)
f
¡i
!- .-"-ñ
t,..rr,-'-' '/'- fl*
--ñth
=t--*.
trinto e tres 33

35. /
/"
A soúde
Só os médicos
poden receitor
medicomenlos.
Costumes sons.
prevenen
enfermidodes.
Os médicos cúronnos
se enfermomos.

36. /oescubrimos
O TRABALLA COA IMAXE. Poro que serven estes oporellos que utilizon
os médicos? Une.
fui
Poro coñecer
o temperoturo do corpo
Poro oÍr os lotexos
do corozón
@l
li
Poro ver o interior
dos nosos oÍdos
)
O Cotes destes consellos cres gue son bos poro o túo soúde? Morco.
Desconso o suficiente.
Lovo os mons ontes de comer.
Come moitos lombetodos e doces.
Foi olgo de exercicio todos os dios.
O Que persoos coidon do túo soúde? Escribe.
dentisto - conserxe - enfermeiro - policío - doutor - ciruxión
___l
O EXPRESIóN oRAL. Explico o gue ocorre no lómino.
o Comezo por identificor os persoos que oporecen. A conlinuoción,
explico en que lugor se encontron e o que foi codo unho.
trinto e cinco 35

37. Asoúdeeoenfermidqde
Unho persoo esló so condo o seu corpo funciono ben.
Condo o corpo non funciono ben, o persoo
estó enfermo.
O noso corpo ovísonos de que olgo voi mol o trovés
dos síntomos. Estes poden ser febre, dor de cobezo,
espirros, etc.
Se temos olgún síntomo, debemos ovisor un odulto
poro que nos leve oo médico.
O médico foronos preguntos e olgunhos
probos. Despois, pode que nos monde
tomor olgún medicomento.
O médico que se encorgo do soúde
dos nenos chómose pediotro.
É moi perigoso tomor medicomentos
que non nos receitose o médico.
As revisións médicos
Todos os onos debemos ir oo pediotro oÍndo que
esteomos sons poro que nos fogo unho revisión.
As revisións serven poro controlor que o noso corpo
funciono correctomente e que medromos
de formo oxeitodo.
Tomén debemos ir oo oftolmólogo,
poro que nos exomine o visto, e oo dentisto,
poro que nos revise os dentes.
36 trinto e seis

38. unidode 3
Que debes focer se estós enfermo? Morco.
Explícolle o un odulto como me sinto.
Tomo olgún medicomento dos que hoi no coso.
,/ou oo médico se os meus pois penson que é conveniente.
Protesto porque non quero ir oo médico.
e Que tipo de medicomentos son? Escribe onde correspondo.
ffi
,':;:ii
postillos
l_l
O Orre nenos coidon o súo visto? Morco.
O Oue síntomos tiveches q último vez que estiveches enfermo? Explico.
Condo estomos enfermos, debemos ocudir oo médico. Só podemos tomor
c medicomentos que nos receitose o médico.
trinto e sete 37

39. Cosfumes poro unho vido so
O desconso
Condo durmimos, o noso corpo
recupero o enerxío que gostomos
duronte o dio. Por iso é importonte
desconsor condo o necesitomos.
Os nenos debemos durmir orredor
de dez horos codo noite poro
encontrornos ben duronte o dío.
O exercicio
É un bo costume focer exercicio todos
os díos poro monternos sons.
Se focemos exercicio fortolecemos
o noso corpo e evitomos que oporezon
olgunhos enfermidodes.
Focer exercicio non é só procticor
un deporte, tomén fos que o teu corpo
esteo son se corres, soltos, xogos
ó peloto, boilos ou sobes escoleiros.
O oseo persool
O oseo oxúdonos o evitor
enfermidodes:
o Lovomos os mons ontes de comer
ou de tocor colquero olimento.
o Cepillomos os dentes despois
de codo comido.
o Duchómonos lodos os dÍos.
38 finto e oito

40. O En codo debuxo, orrodeo o neno que coido o seu lombo.
unidode 3
O Pensos que esto neno ten rozón? Explico por que.
O Cres que monter ordenodo e limpo o teu cuorto
é un costume son? Explico por gue.
Hmos, focer exercicio todos os díos e desconsor o suficiente son costumes
qr fxls oxudon o monternos sons.
A min só me gusto xogar
coo consolo. Asi que
é o único gue f ago
no meu tempo libre.
trinto e nove 39

41. j Leo e oprendo
r=<=r Eb,á* ttr§tt## §Exffi§r§*tms§
Ás veces, despois de facer a1gún tipo
de exercicio sentimos unha dor intensa
nos músculos, coma se nos estivesen
cravando pequenas agullas. . .
Son as maniotas!
Todos temos sufrido maniotas
algunhavez, pero... sabes como
se producen? Segundo os científicos,
as maniotas aparecen cando facemos
un exercicio demasiado forte
para os nosos músculos. Daquela,
nos músculos créanse pequenas roturas,
que se inflaman e nos causan dor.
A mellor maneira de evitar que aparezan
as maniotas é estirar ben os músculos
e quentalos antes de facer calquera exercicio.
Pero, se algunha vez che esquece facer isto,
lembra masaxearte despois.
G Que son os moniotos? Morco.
i : Unho dor inlenso que oporece nos ósos.
, ","j Unho dor nos múscutos cousodo por pequenos roturos.
i : Outro formo de focer exercicio.
G Que podes focer poro previr o oporición dos moniotos?
G Condo foi o último vezque tiveches moniotos? Explico o que chos cousou
e o que fixeches poro olivior o dor.
40 corento

42. O Morco.
Lovo os mons ontes de comer.
Cepillo os dentes despois de comer.
Dúchome todos os díos.
Durmo unhos dez horos oo dio.
Desconso condo o necesito.
Fogo exercicio.
Vou oo médico se estou enfermo.
Vou oo médico focer revisións.
Teño unho olimentoción voriodo.
COMPLETO UNHA ENQUISA §OBHT A fi,TINA §AUܧ
As veces
tt
LJ
r--.]
It
{-*_J
fi
tt
r*J
í*'**]
ti
¡¡
t¡
ll
!i
i!
ii
ii
ri
tt
t;
ti
r*l
li
t*_j
Sempre
íl
lr
,L.-J
ii
r._ _J
ii
tt
.*5
ti
L_ _i
l!
,1
t:
-_*,
í-¡
ll
iJ
t**J
il
ti
f*-*1
li
L--J
ti
ti
O Poro que che serviu completor o enguiso? Morco.
Poro comprobor se coido ben o miño soúde.
Poro oprender o coidorme mellor.
Poro posor un tempo ogrodoble.
O Cres que podes focer otgo poro coidorte mellor? Escribe.
corento e un 41

43. J*"pqso e procrco
I
I O Ordeno coreciomente o secuencio poro que sexon costumes sons.
I
e Completo qs orocións.
medicomentos
U/rnd/e , n<y nxró<y
Danpd,tu M arruA/,/r, a/o
s t<vrnan r<í oc : op,o r1,/cy5 pnd¡,e.
Pot a V* e^Pv¡11),AaA/rA ddoenrvn<» [*r-r,
r __1 .
O Que neno desconso o suficiente? Morco e explico por que.
pediotro síntomos revtstons
r_
corento e dous
42

44. unidode 3
C En que fotos os nenos fon exerc¡cio? Escribe.
t
l
I
t
ooó
__l
I
)
€ Or" obxectos deberio Ievor este neno poro vioxor seguro? Arrodeo e completo.
cinto
COSCO
:cdeiro
entes
C Observo o que sucede no debuxo e completo.
Datna oó i
Derl,s 1J/Ja/1,:
./i
corento e tres 43

45. Os momÍferos
e os oves I
¿--'*-'--
'í¡
r
h

46. rt
{
Descubrimos
O TRABALLA CoA IMAXE. Que comen estes onimois do lómino?
Escribe herbívoro, cornívoro ou omnívoro.
I
O Observo estes onimois e completo.
nKYlnLMP .
nKy1nilP,, .
O Arrodeo no lómino tres onimois de codo grupo. Closifrcoos.
Vivíporos
Q XnneSfÓN ORAL. Por que eslún os onimois nunho ctinico veüerinorio? Sobes
o que se dedicon os veterinorios? Poréceche interesonte? Por gue?
. r-embro, non foles nin moi rópido nin moi omodo.
corento e cinco 45

47. Os onimois ogrúponse
Todos os onimois son seres
vivos porque nocen, respiron,
oliméntonse, poden ler fillos
e morren.
Pero os onimois son moi diferentes
entre si. Podemos ogrupolos
segundo teñon no interior
un esqueleüo de ósos
ou non o teñon.
o Os onimois verlebrodos
teñen un esqueleto de ósos
no seu interior. Por exemplo, o
elefonte e o ro.
. Os onimois inverüebrodos
non teñen ósos.
Por exemplo, o congrexo
e o oroño.
Animois vertebrodos
Os momiferos, os oves, os onfibios, os peixes e os réptiles son onimois verlebrodos.
Animois inverlebrodos
A ro é un onfibio. A troito é un peixe.
O elefonte
é un momifero.
O picopeixe
é unho ove.
46 corento e seis
'--.*.---.--"-
A serpe é un réptil.

48. unidode 4
O A que grupo pertence codo on¡mol? Retoc¡ono.
ñilÉ
.
Animois invertebrodos
e Coloreo o esqueleto destes onimois. Completo.
Sordiño.
='se]rl,a,,
a., n/1A/vfñ, o cr @ xyl M
I
__ ),
Pelicono.
Animois vertebrodos
t.
Escribe o nome de dous onimois de codo grupo.
,i€!"iEcrodosquevoon. > : -----
Os onimois vertebrodos teñen ósos no seu interior. Os onimois invertebrodos
rrrr leñen ósos internos.
i
I
_-_t
corento e sete 47

49. Os momíferos
Os momÍferos son onimois
verüebrodos. So n vivíporos,
é dicir, nocen do ventre
do súo noi.
As crios, oo noceren
momon o leite
do súo noi.
Esqueleto
do cobolo.
Como son os momihros?
Cose todos os momÍferos teñen o corpo cuberto
de pelo, como o oso. Pero tomén hoi momiferos
que non teñen pelo, como o boleo e o golfiño.
A moiorío dos momÍferos teñen cotro potos.
Pero hoi momÍferos que teñen ós, como
o morcego. Outros teñen oletos, como o golfiño.
O con é un momifero con pelo e cotro potos.
48 corento e oito
Os momiferos, como o cobolo,
son onimois vertebrodos.
O golfiño é un momÍfero sen pelo e con deE

50. unidode 4
O O bopordo é un momifero. Copio os portes do seu corpo.
:3DeZO
-3nco
-rco
:,foS
:elo
e Como son estes momiferos? Relociono e despois, completo.
o É viviporo.
o Ten ós.
o Ten oletos.
o Ten potos.
o Ten ósos.
o ]-e teñen en común todos os momÍfuros?
y, glptnpln r l.
O Qrre momífero che gustorío ter como on¡mol de compoñío? Por que?
o lxplico como teríos que coidolo.
Os momÍferos son onimois vertebrodos, viviporos e don de momor
G sr.los cr-los. A moior-lo ten pelo e potos.
corento e nove 49

51. A ovestruz non voo, utilizo os potos
poro ondor.
50 cincuento
Esqueleto
do goivoto.
O pingüín non voo, ulilizo os ós poro nodor
e mergullorce e os potos poro ondor.
O porrulo voo coos ós, e ondo e nodo
coos polos.
As qves
As oves son onimois verlebrodos.
Son ovíporos, porque nocen
de ovos que poñen os femios.
As oves coidon dos ovos e, tomén,
dos súos crios condo nocen.
Todos os oves teñen o corpo
cuberto de plumos, teñen peteiro,
dúos ós e dúos potos.
O ferreiriño, como o moiorio dos oves, voo
coos súos ós.
As oves, como o goivoto, son onimois vertebrodos.
Hoi oves mo¡ dihrentes
As oves teñen ós e polos, pero desprózonse de formos distintos.

52. unidode 4
O Como son os oves? Arrodeo o que correspondo e completo.
rt:r /Tvtporos.
-eien plumos.
-fen escomos.
-eien pelo.
!.: crcers 5<vn orwrnau/5 pe¡fdewAx» o
-
t.
¿--9T1,
O O flomengo é unho ove. Copio os portes do seu corpo.
:€ferro
=
:30
:fos
lrl-f'hOS
rr:nco
Teñen ós.
Teñen peteiro.
Son ovíporos.
Teñen fociño.
O Explico como noce un poliño. Despois, contesto.
. {r que cres que non se deben coller ovos dun niño?
As oves son onimois vertebrodos e oviporos. Teñen peteiro, plumos, ós e potos.
cincuento e un 51

53. J Leo e oprendo
Como falan os animais?
Cua, cua,... que quererá dicir o parrulo?
Non o sabemos, pero seguro que os demais
parrulos o entenden.
Coñecer a linguaxe dos animais sempre
interesou ás persoas. Por iso, un grupo
de científicos investigaron os sons que fan
as baleas. Os seus sons parecen laios e berros.
Pero grazas á axuda do ordenador descubriron
que eses sons forman ata 34 chamadas distintas.
E case unha linguaxe!
Parece que estes mamÍferos mariños forman
frases de dous a cinco sons distintos. Esta forma
de comunicarse sérvelles ás baleas para encontrar
parella e tranquilizar as súas crÍas, e tamén
para coñecer os perigos do seu contorno.
O Escribe un V (verdodeirol ou un F (folsol.
As boleos comunÍconse con sons.
As boleos formon froses de sons distintos.
As boleos comuniconse con polobros.
Os científicos descubriron que os sons dos boleos formon chomodos.
Con que o descubriron?
D
u
D
@
O Tes olgún onimol de compoñío no coso? Se o tes, comunícoste con el?
Como o fos?
52 cincuento e dous

54. OBSERVO COMCI §E ADAPTAN O5 ANIMAIS
Moitos onimois son cornivoros e oliméntonse doutros onimois.
Poro intentoren posor desopercibidos, olgúns troton de comuflorse.
Vos investigor como o fon.
O observo o perdiz nivol no verón e no inverno.
No verón. No inverno.
o No verón, ten plumos morróns. É o mesmo cor co o poisoxe
qUeoorrodeo.CreSqUeistoooxudooogochorse?
o Por que?
-
o De que cor son os súos plumos no inverno? L-_----_
-=--l
o Por que cres que combiou o cor dos súos plumos? Morco.
-_l Porque lle gusto o neve.
_l Poro destocor menos no poisoxe nevodo.
Ü Porque o obrigo móis.
O Observo os osos e o poisoxe en que vive codo un e responde.
Oso polor.
o Que cor ten codo oso? Por que cres q
Oso pordo.
ue os súos cores son ton distintos?
No inverno.
cincuenlo e tres 53

55. JReposo e proctico
O Completo.
n
pW nncP/n ü q)oó.
0 rytt¡,,w¡y ecs u,,sell*y xyn
-
W
@ Morco e escribe os potobros corectos.
Ten
ósos
Non ten
ósos
É un onimol.
D D
ü ü
n ü
ü n
)
O Completo os orocións.
0l w@na.@/Tv,
ol¡¡nAnfanp d.o
il cincuento e colro

56. O Escribe o nome dun onimol de codo grupo.
Momífero que nodo
Y
unidode 4
Momifero que voo
Y
t-
-r
I
_l
Ü É omnivoro.
Ü Voondo.
-s clumos?
i .ertebrodo?
i l;ooro?
-s celo?
I rnríporo?
lmuelo é un...
-t
',lomifero que ondo
O Observo o goliño. Morco e responde.
lno se olimento? Ü É herbívoro.
r-*-l
it
L_i É cornívoro.
l:rro se desp rozo? Ü Andondo. il Nodondo.
? que é unho ove? l-
O como son
estes onimois?
C-ontesto.
cincuento e cinco 55

57. Son domésticos
e don leite.
f
1f.
!
I
rl
_--l
Só poden vivir
no ougo.
Vive no terro .
e no ougo.
,)
/'
¿- ^-. -
¿/
+._
'^-
f
¡'
1.:
/
N
"-
, _r'
Voon e non ilF
)J
Tomo o sol
poro quecer.
tr
sá
{.
1,.
Cóidono
os donos.
(._
d-
)
I
-/'/,1/-
--
teñen ósos.

58. ÍDescubrimos
O TMBALLA CoA IMME. Conto o número de onimois de codo tipo
gue hoi no lómino. Escribe.
furAbe,,os
Vocos. Libélulos.
. Sles desles onimois son silveslres? r ------------l
t
O Une con frechos.
o Cóidono os persoos.
o Cóidose por si mesmo.
o Aliméntose por si mesmo.
o Aliméntono os persoos.
I
e EXPRESIÓN ORAL. A ro é un onimol silvestrre. O con é un onimol doméstico.
Églico como se qlimenüo codo un.
. Ordeno os túos ideos ontes de folor. Poro focelo, explico primeiro como se
olimenton os onimois solvoxes e despois, como o fon os onimois domésticos.
fr
cincuento e sete 57

59. Os réptiles
Os réptiles son onimois vertebrodos.
Son ovíporos porque nocen de ovos.
A moiorío dos réptiles non coidon os ovos
nin os crÍos. Condo soen do ovo, os cr-los
teñen que coidorse elos mesmos.
Todos os réptiles teñen o corpo cuberto
de escomos. A moiorio ten cotrro potos
curtos e robo.
Hoi réptifes dihrenües
As serpes son réptiles sen potos, por iso
repton, é dicir, desprózonse orrostróndose
polo chon.
Os crocodilos son réptiles e son oviporos.
Os répliles, como os Iogorlos,
son onimois verlebrodos.
As tortorugos teñen unho cuberüo que
protexe o seu corpo.
escomos
58 cincuento e oito

60. unidode 5
A iguono tomén é un réptil. Escribe os portes do corpo do iguono.
O Observo estes Éptiles ton dibrentes. Escribe o que conespondo.
o A súo linguo é o O seu corpo non ten o Protexe o seu corpo cunho
t_1.
O Como son os réptiles? Completo.
, f . 0
- <r1xe5 . 0 so* wryo eltfÉ, cnl>e¡fp d.s ,=---"--. .
Os réptiles son onimois vertebrodos e ovíporos. Teñen o corpo cuberto
de escomos. A moior-lo ten cotro potos curtos.
cincuento e nove 59

61. Os onfibios
Os onfibios son onimois
vertebrodos e ovíporos.
Teñen o pel espido e húmido,
pois non teñen pelos,
nin plumos, nin escomos.
Todos teñen cotro potos.
Algúns onfibios teñen robo,
como o solomóntigo; outros
non o teñen, como o sopo
eoro.
pel espido e húmido
potos dionteiros curtos
Deles soen os cógodos,
que viven no ougo. Teñen
un robo poro nodor.
potos troseiros longos
Condo medron, sóenlles
potoseperdenorobo
Doquelo, xo poden vivir
fóro do ougo.
i
il
rl
,l
x
dr
ll'
li
tr
t
Como nocen os onfibios
Os onfibios poñen
os ovos no ougo.
Solomóntigo ou pintego. Sopo.
60 sesento

62. unidode 5
O As ros son onfibios. Escribe os portes do seu corpo.
:stos
-onco
:abezo
rel espido
O Observo estes dous onfibios. Escribe os súos diferenzos.
O Explico o que posou. Por que non hoi que copfuror onimqis silvestres?
jr€S:
AEs foseiros:
P;tro:
Os onfibios son onimois vertebrodos e ovíporos. Teñen o pel espido. Condo
rxrcen, viven no ougo. Condo medron, poden vivir no terro.
sesento e un 61

63. Os peixes
Os peixes son onimois
vertebrodos que só poden vivir
no ougo. Teñen un corpo
olongodo cuberto de escomos.
Os peixes non teñen potos,
pero teñen oletos coos que
nodon no ougo.
Os peixes son onimois ovíporos.
Poñen moitos ovos no ougo
e non odoiton coidolos.
Onde viven os peixes
Todos os peixes necesiton vivir
no ougo. Uns peixes viven
nos ougos doces de ríos e logos,
como o troito e o corpo. Outros
peixes viven nos ougos solgodos
do mor, como o tiburón e o peixe
polloso.
O tiburón e o peixe polloso son peixes
que viven no mor.
Os peixes son onimois vertebrodos.
A corpo é un peixe que vive en ríos e logos.
62 sesento e dous

64. unidode 5
O Escribe os portes do corpo desfe pe¡xe.
cobezo
olelo
escomos
robo
O Como son os peixes? Coloreo o que conespondo e completo.
1
I
I
O Escribe o nome de dous peixes de codo grupo.
Peixes de mor
V
Os peixes son onimois vertebrodos e oviporos. Teñen oletos e o corpo cuberto
de escomos. Viven no ougo.
Peixes de río
V
Son vertebrodos.
sesento e tres 63

65. Os insectos
Os insectos son onimois
invertebrodos porque non teñen
ósos. Son ovíporos. A crío
que soe do ovo é moi diferente
dos seus pois.
Todos os insectos teñen cobezo,
seis potos e dúos onüenos.
A moiorío teñen ós, como
os bolboretos, pero outros,
como os pulgos, non os teñen.
lnSeCtOS Sen fig
-=
Pulgo.
Como nocen os bolboretos
As bolboretos poñen ovos dos que soirón unhos eirugos.
As eirugos comen follos continuomente oto que se fon grondes.
Doquelo encérronse nun cosulo. Condo soen do cosulo,
unhos semonos despois, tronsformóronse en bolboreto.
A bolboreto é un insecto.
Piollo.
bolboreto
U sesento e cotro

66. TLeo e oprendo
O réptil que corre sobre as augas
Andrés Felipe chegou este ano ao colexio. É de Colombia
e nos recreos preguntámosIle cousas da súa terra.
Un día contounos que vira un animal que corría sobre a auga.
Nós non 11o cremos, pero a nosa mestra díxonos que era certo.
Preguntámoslle como podÍa facelo. EIa explicounos que, cando
o basilisco se sente en perigo, corre a gran velocidade. Se neses momentos
atravesa un río ou un lago, as súas patas traseiras funcionan coma aletas
e permítenlle correr sobre a auga. Pero cando descende a velocidade,
perde esa «ffi?xi?» e ten que nadar coma calquera outro réptil.
G Condo cone o bosilisco sobre os ougos?
e Observo este logorto e compóroo co bosilisco. Morco.
o En que se porecen?
No robo. t] No cob ezo.
o En que se diferencion?
No cobezo.
66 sesento e seis
Ü Nos potos.

67. ctAstFtco AN|MA|S
Noelo ten unho colección
de cromos de onimois.
Ocorréusel le ordeno los
en dous grupos: urr de onimois
vertebrodos e outro de onimois
invertebrodos. Axúdoo.
Animois invertebrodos
O Explico o gue teñen en común os onimois de codo grupo.
O Completo o esquemo coos polobros que folton.
OS ANIMAIS
I
closificonse en
O Chsifico os onimois. Escribe o nome de codo onimot no grupo
que lle conesponde.
Animois vertebrodos
VERTEBRADOS INVERTEBRADOS
momiferos
sesento e sete 67

68. J Reposo e proctico
O Completo.
0s orrl¡uUm, oo/nd§. Tlr;.cp/'n, "ü/.oeÁ1, 't1,o,
-t.
fur2§D@D *.
l_
@ Escribe V (vertebrodol ou I (invertebrodot.
@ Chsmco os onimois do qclividode oniErior. Engode or¡ho onimotde codo grupo.
momíferos
OVES
réptiles
onfibios
perxes
68 sesenlo e oilo
insectos

69. unidode 5
C Escribe o nome de codo onimol e responde.
. 3omo se desprozon?
o lue onimol é vertebrodo?
. lol é invertebrodo?
e Le os textos. Debuxo un onimol que correspondo.
i ,:rtebrodo e ovíporo.
-e oletoseocorpo
:-:erto de escomos.
C Como son estes onimois? Contesto.
cviporo?
:.r ósos?
É invertebrodo e ovíporo.
Ten ontenos, pero non
ten ós.
É vertebrodo e ovÍporo.
Ten o corpo cuberto
de escomos e cuberto.
+liil: ::.r.:.i.i:,]:ii ¡:ii!.J:: :.ti-ji,:¡:
s{
.,ti"
,/l
.,1
,.t
il
er escomos?
l
I
:r oletos?
:r ontenos?
l':quelo é un...
sesento e nove 69

70. O Morco o resposto correcto en codo coso.
O corpo humono sostense ...
D co esqueteto.
D cos músculos.
Os músculos son...
D duros e rixidos.
D brondos e elósticos.
O oire que respiromos...
D chego ó troqueo o trovés dos pulmóns.
D chego oos pulmóns o trovés do troqueo.
@ Completo o esquemo.
A comido entro no Despois, poso polo
O Observo este otmorzo e completo.
Tarv@Wn(» fua,,
TarvMdpfuWru»
Por último, chego oo

71. o Escribe dous costumes sons.
O dosifico os seguintes onimois.
mosquito
mexillón
Vertebrodos
lnvertebrodos
O A que grupo pertence codo onimo!? Coloreo segundo correspondo.
OMomÍrero OAve ORéptit OAnfibio Opeixe Otnsecto
setento e un l1

73. 7 Descubrimos
G TRABALLA CoA IMAXE. Que utilidodes teñen os plontos do bosque?
Troncos
Romos
;roitos
g Observo o debuxo? Morco os orocións con que estós de ocordo.
Non poso nodo por orrincor unho plonto. Despois medroró outro.
Non hoi que orrincor os plontos, porque é motor un ser vivo.
Se non coidomos o noturezo, os demois non poderón gozor delo.
O Son plontos silvestres ou cultivodos? Arrodeo.
O Ptonto silvestre Plonto cultivodo
O EXPRESIÓN ORAL. As plontos son seres vivos? Exptico en que se porecen
e en gue se diferencion unho plonto e un onimo!.
o Folo primeiro do que leñen en común e despois
do que os diferencio.
setento e tres 73

74. As portes dunho plonto
Todos os plontos teñen tres
portes: roÍ2, tolo e follos.
A roíz fixo o plonto ó terro.
Unhos plontos, como
o cenorio, teñen unh o rotz
moi groso. Outros, como
o tomoteiro, teñen roíces
móis finos.
O tolo suxeito os fo!!os.
Hoi plontos que perden
todos os súos follos no outono.
Por exemplo, os corbollos.
Outros teñen follos todo
o ono. Por exemplo,
os piñeiros.
semente
olboricoque
Algunhos plontos teñen
tomén flores e froitos.
As flores só oporecen olgúns
dios do ono. Despois,
convértense en froitos.
Dentro dos froitos encóntronse
os sementes.
Hoi froitos moi diferentes.
Unhos plontos teñen froitos
cornosos, como o olboricoque.
Outros don froitos duros e secc,
como o noz.
corne
froito
74 setenlo e cotro
semente

75. unidode 6
O Completo cos nomes dos portes dunho plonto.
trrovo
.i
o
un [AKr4to
ffi a, úarnEtu o" lP/vw".
e/tfá,n dPrTirl§. d,o [AÁr4f,s
Que porte destos plontos nos serve de olimento? Escribe no seu lugor.
l
e
a
Follos
V
I
L
Froito
v
[--
O Escribe o nome de codo froito onde correspondo.
cereixo
ó
Todos os plontos teñen roí2, tolo e follos. Algunhos plontos teñen tomén
flores e froitos. Dentro dos froitos encóntronse os sementes.
L
cocohuete
mozo
cebolo
pemento
Froito
:
cornoso
[-
r
Froito
duro
t_ i
reixo
setento e cinco 75

76. As necesidodes dqs plqntos
As plontos necesiton luz
e oire poro vivir. A trovés
dos follos reciben o luz
do Sol e tomon o oire.
As plontos tomén necesiton
poro vivir ougo
e outros substoncios.
As plontos obsorben
polo roiz o ougo
e os outros substoncios
que se encontron no terro.
Neste terreo medron ben os plontos.
76 setento e seis
Polo roiz, o plonto
lomo ougo e outros
subsloncios.
O solo é o copo de terro e restos de seres vivos en que medron
os roíces dos plontos. Nos lugores en que sÓ hoi rochos
ou oreo non hoi solo.
Polos follos,
o plonlo recibe
luz e oire.
Neste terreo non hoi solo.

77. I De que porte do plonto se troto? Une.
unidode 6
tomonoluzeooire.
tomon ougo e outros substoncios.
O Oue lle oconselloríos o este neno? Morco.
?ego o plonto condo o terro esteo seco.
rono nun sitio con luz oxeitodo.
fesenterro o roÍz poro que se oiree.
O Onde hoi solo? Morco en que lugor viviró mellor unho plonto
e explico por gue.
As plontos necesiton luz, oire, ougo e outros substoncios poro vivir.
As roíces
A ougo e os outros substoncios tómonos do solo polo roiz.
setento e sete 77

78. A reprodución dos plontos
As plontos reprodúcense. É d¡c¡r, dunho plonto poden nocer
outros plontos.
@ Do semente noce
unho plontiño.
O Unho semente coe
nun terreo húmido.
@ Nosfroitosfónn«nse
soen flores.
I
@ Estos flores convértense
O A plontiño medro
e chego o ser unho
plonto odulto, ó que
lle
78 setento e oito
os sementes.
en froitos.

79. unidode 6
O ordeno do I oo 5.
Como se reproducen os plontos? Completo.
e
:_
-
.;lm,gtl1r<y @,o urTarhn" r_- r o¡y ohnn.
0r
-z>V,ou, o/5 [M^ ,_
e Explico o que cres que lle
sucede o unho semente que
coe nun terreo como este.
As plontos reprodúcense. Dos semenles dunho plonto poden
nocer outros plontos.
-t.
setento e nove 79

80. Tipos de plontos
Hoi tres tipos de plontos: os órbores, os orbustos e os herbos.
As órbores teñen un tolo
duro, rixido e groso, chomodo
tronco. As súos pólos tomén
son duros e nocen no porte
olto.
O corbollo, o ociñeiro,
oloronxeiroeopiñeiro
son órbores.
Piñeiro.
Os orbustos son móis
pequenos co os órbores
e teñen un tronco curto.
Por iso, os súos pólos
nocen moi preto do terro.
O breixo, o romeu, o buxo
e o roseiro son orbustos.
As herbos tomén son móis
pequenos co os órbores.
Teñen un tolo flexible,
de cor verde.
O trigo, o popoulo e o millo
son herbos.
Breixo.
Loronxeiro.
Popoulos.
80 oitento

81. unidode 6
E¡cribe codo nome no seu lugor.
Árbores
Herbos
e En que se porecen e en que se diferencion unho órbore e un orbusto?
As plontos poden ser órbores, orbustos e herbos.
oitento e un 81

82. J Leo e oprendo
Plantas que curan
Antigamente non existían as pastillas,
nin os apósitos, nin o alcohoI... Pero as persoas
poñíanse enfermas e tiñan accidentes. Como
cres que se curaban? Utilizaban as plantas!
No pasado, algunhas persoas sabían que as follas
de certas plantas, coma a salvia, se podían tomar
para aliviar dores ou que a raíz do xenxibre podía
facer que baixase a febre...
Estas persoas elaboraban distintos tipos
de menciñas coas plantas. Unhas veces
cocíanas e facían apócemas medicinais.
Outras veces machucábanas e mesturábanas
para crear pomadas, xaropes e cremas.
Hoxe en día utilizamos as plantas para moitas
cousas, tamén para facer medicamentos.
Por exemplo, a famosa aspirina, que se fabrica
coa casca dunha árbore chamada salgueiro.
Ten coidado! Hai outras plantas que te poden
danar, coma a adelfa, que é velenosa.
O Que é unho plonto medicinol?
t__-
O Poro focer menciños, úsonse os plontos enteiros ou só unho porte?
[--
O Que plontos coñeces? Sobes poro que se utilizon olgunhos delos?
r-- .
82 oitento e dous

83. ffiHÁUT§ UN HXPüffiIffi§$qYffi TUNM& PISFCYE
O Que necesito o semente que botoches? Morco.
v,
it
?
I
Y,i
rl
U;
tl
lt
,i
A Observo o túo plonto todos os díos. Anoto condo poso codo couso.
Luz.
' Xeo.
d*
i: Areo.
ü Augo.
,ü
"S,s'',¿i*-
L:j sol
:j Aire.
i
#
w
Soen roíces.
Dtn"tr Dtn, I Dt,-tr Dtn I
w
Medro o tolo.
Y
Soen follos.
Cultivo un gorovonzo!
Pono en algodón húmido.
Así verás os roíces
condo soion.
tu
Boto o semente.
e Conto como foi o historio ds túo plonto.
oitento e tres 83

84. J Reposo e proctico
O Debuxo unho plonto e escribe os nomes dos súos portes.
@ Que necesiton os plontos poro vivir?
O Completo os orocións.
l-
o WmD, a/1/1,o.
o wI/1r;/J .
A 0. t | 0. -{-
/1 WOW?/n,r,r}V1Áy.
oitento e cotro
M rw,,nAn" ylnnf,ü

85. unidode 6
G Completo o esquemo.
e De que tipo é codo plonto? Escribe deboixo de codo foto.
l I
G Onde pode medror meltor unho semente? Morco e explico o túo escotlo.
il
i
L-*i
I
I
oitento e cinco 85